mitoz-bolunme

MİTOZ BÖLÜNME
www.sinifogretmenim.com
Daha önceki yıllarda öğrendiklerimizi hatırlarsak canlıların en küçük yapı birimi
hücredir.Tüm canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.
Hücreler zamanla bölünmek ve çoğalmak zorundadır.İki tip hücre bölünmesi vardır.
Mitoz ve Mayoz . Biz burada mitoz bölünmeden bahsedeceğiz.
Büyüme gelişme ve yenilenme olayları mitoz bölünme ile gerçekleşir. Aynı zamanda
bazı canlılar mitoz bölünme ile çoğalır. Bu bir üreme şeklidir ve bu tip üremeye
eşeysiz üreme adı verilir. Mitoz bölünme sonrası oluşan iki hücre birbirinin tamamen
kopyalarıdır. Mitoz bölünme iki kısımda incelenir. Bunlar sitoplâzma bölünmesi ve
çekirdek bölünmesidir. Mitoz bölünme birbirini takip eden evreler halinde gerçekleşir.
Hücrenin bölünme aşamasında olmadığı bir dönemde çekirdek içindeki kromozomlar
kromatin iplik adı verilen yapı şeklindedir. Hücre bölüneceği sırada kısalıp
kalınlaşarak kromozom denilen yapılara dönüşürler. Bu sayede kopyalanmış kalıtsal
bilgi, oluşacak yeni hücrelere paylaştırılabilir. Her canlının kromozom sayısı sabittir.
Bu sayı çoğunlukla farklı türlerde farklılık gösterir. Farklı türlerde kromozom sayısı
aynı da olabilir. Sayının aynı olması canlıların benzer olduğu anlamına gelmez. Bir
canlı hücresindeki kromozomların yarısı anneden yarısı babadan gelmiştir. Anneden
gelen “n” sayılı kromozom ile babadan gelen “n” sayılı kromozom birleşmiştir ve çiftler
oluşturmuştur. Bu nedenle canlıların kromozom sayısı çiftler halindedir ve 2n ile
gösterilir.
Örneğin sağlıklı bir insanda kromozom sayısı 2n=46 dır.
Bu kromozomlardan n=23’ ü anneden, n= 23’ ü de babadan gelmiştir.
MİTOZ BÖLÜNME
MİTOZ BÖLÜNME EVRELERİ
Hücre, bölünme öncesinde hazırlık evresi geçirir. Bölünmeye hazırlık evresinde
hücrenin kalıtsal materyali yani DNA kendini kopyalar. Böylece bölünmemin
başlaması için hücre hazır hale gelmiş olur.
Mitoz bölünme başladıktan sonra kromatin iplikler halinde olan kalıtsal materyal
kısalıp kalınlaşmaya başlar ve kromozomlara dönüşür. Kromozomların yarısı
anneden yarısı da babadan gelmiştir. Anne ve babadan gelmiş kromozom çiftlerine
homolog kromozomlar denir. Bir kromozom üzerinde paralel duran ve birbirine
bağlanmış çubuk şeklindeki her bir yapıya kromatit denir. Aynı kromozom üzerinde
bulunan kromatitler kardeş kromatitlerdir.
MİTOZ BÖLÜNME
Eşlenmiş sentrozomların her biri iğ iplikleri oluşturarak farklı kutuplara yönelmeye
başlarlar. Bu arada çekirdek zarı eriyerek kaybolur.
İğ ipliklerine bağlanan kromozomlar önce hücrenin ekvatoral düzleminde dizilirler.
Dizili kromozomlar iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara doğru çekilirler. Kromozomların
yarısı bir kutba diğer yarısı öteki kutba gider. Bilindiği üzere bitki hücrelerinde
sentrozom yoktur. Bitki hücrelerinde kromozomlar sitoplâzma hareketleri ile farklı
kutuplara taşınırlar.
Daha sonra ayrılmış kromozomların çevresinde çekirdek zarı oluşur. Böylece
çekirdek bölünmesi tamamlanır. Sitoplâzma bölünmesi hayvan hücrelerinde
boğumlanarak bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşarak gerçekleşir. Bu evreden sonra
artık birbirinin aynı olan iki hücre meydana gelmiş olur.
Bitki hücresinde ara lamel oluşumu
ile sitoplazma bölünmesi.
Hayvan hücresinde boğumlanma
ile sitoplazma bölünmesi.