12.Hafta OTİSTİK BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER File

MSÖ405
ÖZEL EĞİTİM
DOÇ. DR. HATİCE BAKKALOĞLU
DERSİN İÇERİĞİ
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
I: ÖZEL EĞİTİM
II:
ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME
III:
BEP HAZIRLAMA ve ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
IV:
KAYNAŞTIRMA ve DESTEK ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ
V:
AİLE EĞİTİMİ
VI:
ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
VII:
İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
VIII:
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
IX:
FİZİKSEL YETERSİZLİĞİ/SÜREĞEN HASTALIĞI OLAN
ÖĞRENCİLER
X:
DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XI:
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER
XII:
DUYGU DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XIII:
OTİSTİK BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XIV:
ÇOKLU YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
XV:
ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLER
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
2
ÜNİTE XIII: OTİSTİK BOZUKLUĞU
OLAN ÖĞRENCİLER









Otistik Bozukluk
Kısa Bir Tarihçe
Tanım
Yaygınlık
Nedenler
Özellikler
Tıbbi Ve Eğitsel Değerlendirme, Yerleştirme
Otistik Bozukluk Gösteren Öğrencilere Etkili Öğretim Sunma Stratejileri
Sınıfında Otistik Bozukluk Gösteren Öğrenci Bulunan Öğretmenlere
İpuçları
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
3
Otistik Bozukluk



Otistik bozukluk, Yaygın Gelişimsel Bozukluk (YGB) ya da Otizm
Spektrum Bozukluğu (OSB) yelpazesi altında yer alan gelişimsel
bozukluklardan biridir.
YGB, beş gelişimsel bozukluğu kapsamaktadır;
 Otistik bozukluk,
 Rett bozukluğu,
 Çocukluğun Dezintegratif bozukluğu,
 Asperger bozukluğu,
 Başka türlü adlandırılmayan yaygın gelişimsel bozukluk (Atipik
otizmi de kapsar).
Bu bozukluklar içerisinde otistik bozukluk, en yaygın karşılaşılan
bozukluk olarak karşımıza çıkmaktadır.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
4
Tanım


Erken çocukluk döneminde dahi fark edilebilen;
 gecikmiş dil ve konuşma özellikleri,
 dili iletişimsel amaç olarak kullanmada yetersizlik,
 normal fiziksel büyüme ve gelişim özellikleri,
 aynılığa aşırı bağlılık,
 kendini uyarıcı tekrarlayan (stereotipik) davranışlar.
Ülkemizde Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (2006); “Otistik
birey; sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve
etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu
özellikleri nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan
birey” olarak tanımlanmaktadır.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
5
Yaygınlık




Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi’nin 2007 bilgilerine göre,
otistik bozukluk en yaygın görülen YGB’dur ve 150’de 1 görülme
sıklığı vardır.
Ülkemizde otistik bozukluğun yaygınlığına ilişkin henüz bilimsel veriler
bulunmamaktadır.
Otistik bozukluğun tüm ırklarda, etnik gruplarda ya da sosyal
statüsü farklı olan gruplarda görülebileceği, ailenin gelir durumu,
yaşam biçimi ve eğitim düzeyi ile otistik bozukluk arasında bağın
olmadığı vurgulanmaktadır.
Erkeklerde kızlardan 4-5 kat daha fazla görülür.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
6
Nedenleri


Gerçek anlamda nedenleri tam olarak saptanamamıştır.
Otistik bozukluğu beyinsel işlevlerdeki bozukluğun tetiklediği ve
otistik bozukluğun görülmesinde bakıcıların suistimalı ya da
ihmalinin söz konusu olmadığı kabul görmektedir.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
7
Devam…




Genetik faktörler/ çoklu genetik faktörlerin etkileşimi
Beyinsel işlevlerdeki anormallikler
 genetik faktörlerin yanında beyin gelişimindeki ve
 beyincikte (cerebellum) anormallikler olduğu
 frontal lob (ön) ve temporal loblarında (yan) anormallikler olduğu,
beyinde ön lob sosyal ve bilişsel işlevlerden sorumlu iken, yan
loblar hafıza, sosyal ve yüzsel ifadeleri (jest/mimik) anlama.
Çevresel faktörler
 anne-babanın suistimali ve ihmali otistik semptomların sayısı ve
yoğunluğunu etkileyebilmekte iken,
 çocuğa sağlanan nitelikli bakım ortamı önemli rol oynamaktadır
Aşılar (özellikle kızamık, kabakulak ve kızamıkçık) kanıtlanmamıştır.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
8
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
9
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
10
Tıbbi ve Eğitsel Değerlendirme,
Yerleştirme


Tıbbi ve eğitsel değerlendirme,
Otistik bozukluğa ilişkin geliştirilen tarama ve tanılama ölçekler (annebaba, bakıcı, öğretmen ve uzman gözlemlerine dayalı)







Gilliam Otizm Derecelendirme Ölçeği-2,
Yeniden Gözden Geçirilmiş Otizm Tanılayıcı Görüşme,
Otizm Tanı Koyucu Gözlem Çizelgesi,
Çocukluk Otizmi Tanılama Ölçeği,
Sosyal Yanıtlayıcılık Ölçeği,
Sosyal İletişim Ölçeği,
2 Yaşındaki Çocuklarda Otizm Tarama Testi,
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
11
Otistik Çocuklar İçin Etkili Öğretim
Stratejileri



Fiziksel çevreyi uyarlama ve problem davranışlarla baş etme (sınıf
çevresi, davranışların işlevsel analizi),
Görsel desteklerden (ipuçları) yararlanma (resimli kartlar, etkinlik
çizelgeleri),
Doğal öğretim teknikleri/geliştirilmiş doğal bağlamda dil öğretimi
1.
Çevresel düzenlemeler (ilginç materyaller kullanma, seçenek
sunma, ulaşılamaz hale getirme, az miktarda-sınırlı oranda verme,
etkinlikleri eksik bırakma, şaşırtıcı-beklenmedik durumlar
yaratma)
2.
Yanıtlayıcı etkileşim stratejileri (etkileşimsel stratejiler, temel
dil modeli olma stratejileri)
3.
Doğal bağlama dayalı öğretim teknikleri (model olma, talep
etmeye-model olmaya dayalı öğretim, bekleme süreli öğretim,
Doç. Dr.
Hatice BAKKALOĞLU
fırsat
öğretimi)
12
Sınıfında Otistik Bozukluk Gösteren
Öğrenci Bulunan Öğretmenlere
İpuçları






Oynadıkları nesne ve oyunlardaki farklı bölümlere, parçalara ve durumlara
dikkatlerini yönelterek “dikkati yoğunlaştırma becerileri”
Sık sık alıştırmalar ve rehberlik ile taklit edilen her hareket ve ifadenin
pekiştirilmesi ile “taklit becerileri”
İsteğin ifade edildiği zaman gerçekleştirileceği konusunda ısrar edilerek
“istekte bulunma becerileri”
Yetişkinin yönergesine uyulması konusunda ısrar edilerek “yönergelere uyma
becerileri”
Gelişimlerine ve ilgilerine uygun nesneler sunulması, ilgilenip oynadıklarında ise
hemen pekiştirerek “nesnelerle oynama becerileri”
Akranlar ile oynama için fırsatlar yaratılıp uygun oyuncaklar ve ortamlar
sağlanarak “başkaları ile oynama becerileri”dir.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
13
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
14
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
15