6.Hafta İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER File

MSÖ405
ÖZEL EĞİTİM
DOÇ. DR. HATİCE BAKKALOĞLU
DERSİN İÇERİĞİ
ÜNİTE I:
ÜNİTE II:
ÜNİTE III:
ÜNİTE IV:
ÜNİTE V:
ÜNİTE VI:
ÜNİTE VII:
ÜNİTE VIII:
ÜNİTE IX:
ÜNİTE X:
ÜNİTE XI:
ÜNİTE XII:
ÜNİTE XIII:
ÜNİTE XIV:
ÜNİTE XV:
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
ÖZEL EĞİTİM
ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME
BEP HAZIRLAMA ve ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
KAYNAŞTIRMA ve DESTEK ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ
AİLE EĞİTİMİ
ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
FİZİKSEL YETERSİZLİĞİ/SÜREĞEN HASTALIĞI OLAN
ÖĞRENCİLER
DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER
DUYGU DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
OTİSTİK BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
ÇOKLU YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLER
2
ÜNİTE VII: İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN
ÖĞRENCİLER











İşitme Kaybı Tanımı
İşitme Süreci
İşitme Kaybının Tipleri
İşitme Kaybının Dereceleri
Yaygınlık
İşitmezlik Nedenleri
İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Özellikleri
İşitme Yetersizliği Olan Çocukların Değerlendirilmesi
İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Eğitimi
Etkili Öğretimsel Stratejileri Kullanma
İşitme Yetersizliği Olan Öğrenciler İçin Tavsiye Edilen Eğitsel Uygulamalar
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
3
İşitme Kaybı Tanımı



İşitme yetersizliği olan bireyler için pek çok kavram
kullanılmaktadır: sağır, ağır işitme kaybı, işitme
yetersizliği, işitme bozukluğu gibi.
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde işitme yetersizliği
olan birey; “işitme duyarlılığının kısmen veya
tamamen kaybından dolayı konuşmayı edinmede, dili
kullanma ve iletişimde yaşadığı güçlükler nedeniyle
özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan
birey” şeklinde tanımlanmıştır.
İşitme kaybı, işitme mekanizması zarar gördüğünde
veya sesleri algılama ya da anlama yollarının
engellenmesi nedeniyle ortaya çıkar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
4
İşitme Süreci/İşitme gücü

Normal işitme gücü

Sesin yükseklik/frekansı 2020000 Hertz (Hz)
Sesin gürültü/şiddeti 0-120
desibel (dB)
Günlük sesler 250-6000 Hz
Konuşma sesi 45-50 dB

İşitme süreci






Dış kulak (kulak kepçesi ve
işitme kanalından oluşur, kulak
zarı ile son bulur)
Orta kulak (kulak zarının
arkasındaki hava boşluğu, çekiç,
örs, üzengi kemiklerinin
arkasında kalan boşluk)
İç kulak (koklea-salyangoz ile
vestibüler sistemden oluşur)
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
5
İşitme Kaybının Tipleri




İletimsel işitme kaybı: Sesler dış kulaktan orta kulağa etkili
bir şekilde iletilmediğinde oluşur. Kulak kiri, sıvı akması, vb.
Ameliyat, ilaçlar, ses yükselticileri ile iyileştirilebilir.
Duyusal-sinirsel işitme kaybı: İç kulak, salyangoz ya da
beyine giden işitme sinirleri zarar gördüğünde oluşur. Sonuç
olarak iç kulağa ve beyne sesler gidemez.
Karışık tip işitme kaybı: Hem iletimsel hem de duyusalsinirsel işitme kaybı olması anlamına gelir.
Merkezi işitsel işlev bozukluğu: Beyindeki işitme merkezinin
hasar görmesi sonucu oluşur. Sesleri algılama, ayırma ve
yorumlama sorun vardır. Yaralanmalar, tümörler, vb.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
6
İletimsel işitme kaybı
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
7
Duyusal-sinirsel işitme kaybı-1
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
8
Duyusal-sinirsel işitme kaybı-2
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
9
İşitme Kaybının Dereceleri


İşitme yetersizliği kavramı
bütün işitme kayıplarını
kapsar.
İşitme kaybının
dereceleri:






normal,
çok hafif,
hafif,
orta,
orta-ağır,
ağır
şeklinde
sınıflandırılmaktadır.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
10
Yaygınlık




İşitme kaybıyla ilgili kullanılan terimlerin farklılığı,
insanların yaşı, veri toplamada kullanılan yöntemler
gibi birçok etken işitme yetersizliği olan kişilerin
sayısını belirlemede önemli farklılıklar ortaya çıkarmaktadır.
İşitme problemi olan insanların yarısından çoğu 65 yaşın
üzerinde olanlardır. 65 yaş üzerindeki kişilerden üçte
biri işitme yetersizliğine sahiptir.
Türkiye’de işitme yetersizliği olan öğrencilerin oranlarını
gösteren sağlıklı istatistiksel veriler yoktur. Dünya Sağlık
Örgütü verilerine göre kestirimlerde bulunulmaktadır.
Yetersizliği olan diğer öğrenci grupları ile karşılaştırıldığında
işitme yetersizliği olan öğrenciler oldukça küçük bir grubu
oluştururlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
11
İşitmezlik Nedenleri





Doğuştan-kazanılmış
Kalıtsal/Genetik Nedenler (CODA-DODA, kalıtsal işitme kaybı, en
yaygın, otozomal resesif kalıtım)
Doğum Öncesi Nedenler (virüs, bakteri ve diğer toksinlere maruz
kalma, hamilelikte ve doğumdan hemen sonraki dönemde oluşan
enfeksiyon, kızamıkçık, toksoplazma, uçuk virüsü, frengi ve
citomegalovirus, Rh uyuşmazlığı, uyuşturucu kullanımı, prematüre
doğumla birlikte hipoksi, yüksek derecede sarılık ve kafa içi kanama)
Doğum Sonrası Nedenler (bakteriyel menenjit, orta kulak iltihabı)
Konuşma Sonrası Nedenler (kafatasına alınan bir darbe, havai
fişek veya ateşli silahlar gibi aşırı gürültülü ortamda bulunma sonucu
hafif duyusal-sinirsel işitme kaybı belirli bir süreden fazla çok
gürültüye maruz kalındığında geçici ve duyusal-sinirsel işitme kaybı)
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
12
İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin
Özellikleri





İşitme yetersizliği olanların büyük bir çoğunluğunun IQ seviyesi
genel nüfus ile aynı orandadır. Çoğunlukla bilişsel bir problemleri
bulunmamaktadır.
Ancak işitme kaybının tipi ve derecesi, kaybın oluştuğu yaş,
çocuğun zihinsel gelişimi, çocuğun ve çevrenin yetersizliğe
karşı tutumu gibi birçok etken bu alanlardaki problemlerin
oluşumunu ve derecesini etkilemektedir.
İşitme kaybı olanların daha çok konuşma ve dil gelişimi, özellikle
işitme kaybına bağlı olarak dilde gerilik, eklemleme
bozukluları, ses kalitesi ve tonlamasında bozukluk olabilir.
Akademik başarıları işitme kaybının derecesine, aile desteğine okul
programına başlı olarak değişir. Dil ve konuşmadaki problemler
nedeniyle okuma-yazmada sıkıntılı olabilirler.
Sosyal ve duygusal gelişimleri iletişim problemlerinden
etkilenir. Anne-bebek etkileşimi, akran etkileşimi etkilenir,
yalnızlık ve soyutlanmışlık duyguları gelişebilir.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
13
İşitme Yetersizliği Olan Çocukların
Değerlendirilmesi





Tanılama süreci bazı öğrenciler için doğumla başlar. Son zamanlarda yeni
doğan çocukların doğumdan sonra hemen işitmeleri test edilerek risk altında
olanlar belirlenmektedir.
Ancak yine de birçok öğrencinin ilk işitme testi okul öncesi kurumlarda,
pediatri servisleri ve rutin okul taramalarında yapılmaktadır.
Önceden tanılanmamış hafif ve orta derecede işitme kaybı olan öğrenciler
okulöncesi ve ilköğretim taramalarında fark edilir.
Birçok ağır derecede işitme kaybı olan öğrenci okul taramalarından
önceki çevrelerinde aileleri veya başkaları tarafından fark edilir.
Taramalarla belirlenen öğrencilere daha yoğun odyometrik ve diğer testler
uygulanır.






Erken tanılama (cihazlandırma, 6 ay öncesi müdahale, dilin kazanılması, aileyi destekleme)
İşitmenin değerlendirilmesi (saf-ton odyometri, kemik iletim testi, oyun ve konuşma
odyometrisi gibi diğer işitme testleri) odyometre
Eğitsel değerlendirme (eğitim programı geliştirmek amacıyla)
Dil ve iletişimin değerlendirilmesi (ifade edici ve alıcı dil, sözdizimsel veya gramer
becerileri, sözel olmayan dil)
Zekanın değerlendirilmesi (alternatif zeka testleri, sözel olmayan, Leither Uluslararası
Performans Testi gibi)
Başarının değerlendirilmesi (okuma, dil, matematik, fen bilgisi, sosyal çalışmalar, vb.)
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
14
İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin
Eğitimi

Beş durum göz önüne alınarak işitme yetersizliği olan öğrenciler için uygun
eğitsel yerleştirmeye ve bireyselleştirilmiş eğitim programı
geliştirilmesine karar verilmelidir.
1.
2.
3.
4.
5.
Öğrenci ve ailenin tercih ettiği iletişim ihtiyaçları,
Dilsel ihtiyaçlar,
İşitme kaybının derecesi ve kalan işitmeyi kullanma potansiyeli,
Akademik düzey,
Akran etkileşimi ve iletişimi için fırsatlar içeren, sosyal, duygusal ve kültürel
ihtiyaçlar.
Ortamsal Düzenlemeler
 En Az Kısıtlayıcı Ortam
 İletişim Yöntemleri (sözel iletişim, işaret dili, tüm ve eş zamanlı, iki
dil/iki kültür yöntemi)
İletişim Kurmaya Yardımcı Teknolojik Araçlar (yardımcı dinleme
cihazları, telekomünikasyon cihazları, konuşmayı metne çeviren cihazlar, uyarı
cihazları)


Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
15
Etkili Öğretimsel Stratejileri
Kullanma


Erken çocukluk dönemi (erken müdahale)
İlköğretim öğrencileri






Ortaöğretim ve geçiş öğrencileri



gerçek deneyimler
sözcük bilgisi
kendini ifade etme fırsatı
rol model
İşitme yetersizliği konusunda öğretim
geçiş planlama
ortaöğretim sonrası eğitim
Sınıf ortamının düzenlenmesi
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
16
İşitme Yetersizliği Olan Öğrenciler
İçin Tavsiye Edilen Eğitsel
Uygulamalar


Sözcük ve kavram gelişimi
Deneysel öğrenme aşamaları









Ders verme
Taklit etme
Kartlar, grafikler, haritalar
Fotograflar
Modeller, objeler
Somut materyaller
Doğrudan deneyimler
Görsel öğretim stratejileri
İşitme yetersizliği olan öğrenciler için yardımlar
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
17