periferal (kassal) uyumlar - SABİS

Dr. Murat ÇİLLİ
Sakarya Üniversitesi BESYO
Antrenörlük Eğitimi Bölümü
DAYANIKLILIK
Sporcuların yorgunluğa karşı direnme kapasitesi
(Harre, 1982)
Belirli bir şiddette egzersiz süresinin Sınırları
(Bompa,1998)
DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINA UYUM
• SOLUNUM VE DOLAŞIMSAL UYUMLAR
• PERİFERAL (KASSAL) UYUMLAR (METABOLİK UYUMLAR)
DOLAŞIM VE SOLUNUMSAL UYUMLAR
• Kalbin sol ventrikül çapı büyür.
• Atım hacmı artar.
Futbol : 57.1 mm,
Bayan atlet : 49 mm,
Antrenmansız: 41.2 mm
Erkek Dayanıklılık: > 60 mm
Bennani ve ark, 2006,
Pelliccia ve ark., 1999
DOLAŞIM VE SOLUNUMSAL UYUMLAR
• Kalp debisi artar.
• Aktif kaslara kan akımı artar.
• Kanın plazma hacmı artar.
• Kanın akışkanlığı artar.
• Total Hemoglobin konsantrasyonu artar.
• Kanın oksijen taşıma kapasitesi artar.
DOLAŞIM VE SOLUNUMSAL UYUMLAR
• Maksimal VE artar.
• Tidal volüm artar.
• Solunum frekansı artar.
• Solunum verimi artar.
• Akciğer hacmi artar.
• Aktif alveol miktarı artar.
• Alveol-kılcal arasında gaz difüzyon kapasitesi artar.
Fox ve ark., 1988
PERİFERAL (KASSAL) UYUMLAR (METABOLİK UYUMLAR)
• Mitokondri sayı ve boyutları artar.
• Aerobik metabolizmada rol oynayan enzimlerin konsantrasyonu
artar.
• Myoglobin konsantrasyonu artar.
• Kas içinde MİTOKONDRİYE oksijen taşınımı hızlanır.
• Kılcal damarlardan kas fibriline O2 geçişi kolaylaşır
• Kas fibrillerinin çevresinde kılcal damar yoğunluğu
(KAPİLARİZASYON) artar.
Vastus lateralis kası
ANTRENMANSIZ HALTERCİ DAYANIKLILIK
KILCAL/ KAS FİB.
2.16
2.06
3.11
KILCAL / mm²
306
199
401
• Aktif dokuda kan akımı yavaşlar.
• Aktif dokuda kanın ortalama geçiş zamanı uzar.
• a-v oksijen farkı büyür.
• KAS İÇİ GLİKOJEN VE TRİGLİSERİT DEPOLARI ARTAR
• KASLAR TARAFINDAN KANDAN YAĞ ASİTİ
• ALIMI VE MİTOKONDRİYE TAŞINIMI ARTAR
DAYANIKLILIK ANTRENMANLARI SONRASINDA DİNLENİK VE
SUBMAKSİMAL EGZERSİZDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER
DİNLENİK VEYA EGZERSİZ OKSİJEN TÜKETİMİ
değişmez veya hafifçe azalır
OKSİJEN BORCU
azalır
YAKIT KULLANIMI
CHO’dan SYA’ya kayar
KAS GLİKOJEN KULLANIMI
azalır
YAĞ ASİDİ KULLANIMI
artar
SOLUNUM DEĞİŞİM ORANI
azalır
LAKTİK ASİT ÜRETİMİ
azalır. Laktat eğrisi sağa kayar.
Anaerobik eşik çalışma
temposu yükselir.
LAKTİK ASİTİN KANDAN UZAKLAŞTIRILMA HIZI
artar
LAKTİK ASİTİN YAKIT OLARAK KULLANIMI
artar.
KALP DEBİSİ
değişmez veya hafif azalır
ATIM HACMI
artar
DİNLENİK VE EGZERSİZ KALP ATIM HIZI
azalır (10 – 20 atım/dk)
AKTİF KASTA KAN AKIMI
artar. Geçiş süresi uzar.
EGZERSİZ SÜRESİ/YORGUNLUK ZAMANI
uzar
VO2maks
KAHmaks
artar
değişmez veya hafif azalır (2-10 atım/dk)
MAKSİMAL İŞ YÜKÜ
artar
KALP DEBİSİ
artar
ATIM HACMI
artar
a-v OKSİJEN FARKI
artar
LAKTİK ASİT ÜRETİMİ
artar
LAKTİK ASİDİ TAMPONLAMA KAPASİTESİ
artar
LAKTİK ASİDE TOLERANS
artar
TERMOREGÜLASYON
artar
TOPARLANMA HIZI
artar
VO2 max ve ANAEROBİK EŞİK ilişkisi
4 bisikletçiye ait VO2 max ve Anaerobik Eşik Değerleri
VO2 Max
Lactate
Threshold
ml/kg/min
watts
A
76.1
406
B
67.5
362
C
70.8
315
D
61.4
257
Cyclist
ANAEROBİK EŞİK
Dayanıklılık VO2max’tan çok Anaerobik Eşik (AE)
olarak bilinen spesifik kan La konsantrasyonlarına
karşılık gelen iş yükü veya oksijen tüketimi ile daha
yakın ilişki içerisindedir (Farrel ve Ark., 1979; Allen
ve Ark., 1985).
Dayanıklılık Antrenmanı Şiddetinin Belirlenmesinde
Kullanılan Yaklaşımlar:
1- Kalp Atım Hızı (KAH)
a- Maksimum KAH (KAHmaks) formülü
b- Karvonen Formülü
c- KAHmaks’ın ölçülmesi
-Yo Yo Testleri
-Mekik testi
2- KAH sapma noktasının belirlenmesi
Conconi Testi
3- Laktik asit düzeyinin belirlenmesi
Antrenman Şiddet Kriteri KAHmaks’ın Belirlenmesinde
Kullanılan Yaklaşımlar:
1- Kalp Atım Hızı (KAH)
a- Maksimum KAH
Maks KAH= 220 – yaş
b- Karvonen Formülü
Hedef KAH= [(220-yaş)-Din KAH)] * Çalışma şiddeti + Din KAH
= [(220-20)]-60)] * 0.70 + 60
= 158
c- KAHmaks’ın ölçülmesi
- Yo Yo Testleri
- Mekik testi