Spor YÖNET*M*NE G*R** 1. HAFTA
advertisement
SPOR YÖNETİMİNE GİRİŞ 1. HAFTA HAFTANIN KONU BAŞLIKLARI • Spor Yönetimine İlişkin Kavramlar ve Özellikler • Spor Yönetimi • Spor Yönetimi Felsefesi • Spor Yönetiminin Ayırt Edici Özellikleri • Spor Yönetimi Çevresi • Spor Organizasyonları • Spor Endüstrisi Bölümleri SPOR YÖNETIMINE İLIŞKIN KAVRAMLAR VE ÖZELLIKLER • 20. ve 21. yüzyıllarda çağdaş anlamda geliştirilen ve değişen spor yönetimi yapısı, seyircileri, sporcuları, diğer katılımcıları, sponsorları ve yöneticileri bir araya getiren farklı yapısal özelliklere sahip olan bir kavramdır. • Spor tarihindeki spor yönetimi anlayışı, toplumların sosyal ve kültürel yapısının değişimi ile gelişmiş ve çağdaş spor yönetimi anlayışını almıştır. SPOR YÖNETIMINE İLIŞKIN KAVRAMLAR VE ÖZELLIKLER • Günümüzdeki çağdaş spor yönetimi tanımını yapabilmek ve yapısını anlayabilmek için spor, yönetim, yönetici, organizasyon gibi bazı kavramları iyi bilmek gerekir (Basım ve Argan, 2009). SPOR KAVRAMI • Spor, bir rekreasyon, bir yarışma, bedensel ve fiziksel bir aktivite ve dansı ifade eder. • Her ne şekilde tanımlanırsa tanımlansın spor insanlığın var oluşunda temel ihtiyaçlar için kullanılan, günümüzde ise sosyal bir katılım, sağlık kazanma aracı, bir iş veya eğlence olarak görülmektedir. YÖNETIM KAVRAMI • Yönetim kavramı bazen “idare” bazen “sevk ve idare” bazen de “kurum” veya “örgüt” anlamında kullanılmaktadır (Genç, 2004). • Yönetim; başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, hammaddeleri, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbiri ile uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamıdır (Eren, 2003). YÖNETİCİ KAVRAMI • Genel bir tanıma göre ise yönetici; emrine verilmiş bir grup insanı belirli bir takım amaçlara ulaştırmak için uyum içerisinde çalıştıran kişidir. • Eren (2003) ise yöneticiyi “bir zaman dilimi içerisinde bir takım amaçlara ulaşmak için insan, para, hammadde, makine, demirbaş vb. üretim araçlarını bir araya getiren onlar arasında uygun bir bileşim, uyuşma ve ahenkleşmeyi sağlayan kişidir” SPORDA YÖNETICILIK • Sporda yönetimin tanımından yola çıkılacak olursa sporda yönetici; “spor örgüt veya organizasyonunun belirlenmiş amaçlara ulaşması için insan ve hammadde kaynaklarını en verimli ve uygun bir şekilde kullanan, olaylara ve kişilere yön veren kişidir”, şeklinde tanımlanabilir. ORGANIZASYON KAVRAMI • Organizasyon, antik Yunancada “organon” kelimesinden gelmektedir ve organ, alet, uzuv ya da araç anlamındadır. • Bir örgütün fonksiyonlarını yerine getiren her parçası onun organıdır (Genç, 2004). SPOR YÖNETİMİ • Literatürdeki çoğu kaynağa göre çağdaş spor yönetiminin iki formu mevcuttur. • Birinci form, sporla ilgili çeşitli alanlarda yönetimsel profesyonel bir çalışma alanıdır. Diğeri ise, akademik bir çalışma alanıdır. SPOR YÖNETIMI • Profesyonel Çalışma Alanı olarak spor yönetimi için DeSensi, Kelly, Blanton ve Beitel (1990), spor ve fiziksel aktivite ile ilgili ürün veya hizmet üreten kuruluşların planlama, organizasyon, yöneltme, kontrol, bütçeleme, liderlik etme ve değerlendirme becerilerinin kombinasyonu olarak tanımlamışlardır. SPOR YÖNETIMI • Temel işletme tanımlarında madde ve insan kaynaklarını kullanarak örgütün amaçlarını gerçekleştirme işlevine yönetim denmektedir. • O halde spor yönetimi de “spor örgütü veya kuruluşunun amaçlarına ulaşabilmesi için gerekli madde ve insan kaynaklarını kullanmasıdır” diyebiliriz. SPOR YÖNETİMİ FELSEFESİ • Yönetim felsefesinin spor ile ilgili organizasyon, etkinlik, üretim ve hizmet kavramlarına uygulanması ile ele alınabilecek olan spor yönetimi; bazı özel yöntem ve yönetim şekilleri ile normal yönetim anlayışından farklılıklar göstermektedir SPOR YÖNETIMI FELSEFESI • Temelde spor yönetiminin felsefesi; spor endüstrisi içerisinde yer alan spor ile ilişkili ana ve yan ürünlerin sevk ve idaresi ile organizasyonların ve işletmelerin amaca uygun bir şekilde varlıklarını sürdürmesi için gerekli yönetimsel becerilerin uygulanması olarak belirtilmektedir. • Sporun kendisinin bir ürün olarak diğer ürünler gibi saklanma, üretim sırasında sisteme müdahale, satış esnasında uzun süreli reklam ve tutundurma çalışmaları farklı olduğu için yönetim felsefesi de farklılık göstermektedir. SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI • Mullin (1980), spor yönetiminin diğer yönetimlerden farklı üç özelliğini; spor pazarlaması, sporun kurumsal mali yapısı ve spor endüstrisi kariyer yolları olarak belirtmiştir. • Stratejik yönetim, organizasyon yapısı, insan kaynakları yönetimi, liderlik, ve organizasyon kültürü spor organizasyonlarının yönetiminde farklılık göstermektedir (Hoye ve ark., 2006). • Bu farklılıklar sporun kendisine özgü yapısından kaynaklanmaktadır. SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: STRATEJIK YÖNETIM • Rekabetçi çevrede, organizasyonun yerini ve pozisyonunu analiz etmeyi içermektedir. Uygun stratejiyi belirlemek için amacını ve yönünü iyi belirlemek gerekir. • Bir spor organizasyonunun başarısı büyük oranda stratejik kararların kalitesine bağlıdır. Spor yöneticilerinin ofiste aldığı kararlar çoğu zaman, sahadaki performans ve taktik ile doğruluğunu yitirmektedir. Bu nedenle spor yöneticileri kararları hem teorik hem de uygulama alanında değerlendirmelidir. SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: ORGANIZASYON YAPISI • Bir organizasyon için yapı; efektif ve etkili bir performans için limitlerin ve sınırların belirlenebileceği bir plan anlamındadır (Slack, 1997). • Spor organizasyonları için iyi bir organizasyon yapısı oluşturmanın yolu, gönüllü ve ücretli çalışanları iyi motive edici, dengeli ve eşit bir kontrol süreci geliştirmekten geçmektedir. SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: INSAN KAYNAKLARI • İnsan kaynakları yönetimi, genel işletme veya spor organizasyonlarına temelde etkili ve tatminkâr işgücü sağlaması işidir. • Ancak bazı spor organizasyonlarının büyüklüğü ve hem gönüllü hem de ücretli çalışanlarının olması yönetimsel zorluklar ortaya koymaktadır. • Spor endüstrisindeki bu karmaşık yapı spor yöneticilerinin işini zorlaştırmaktadır (Hoye ve ark., 2006). SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: LIDERLIK • Spor yönetiminin ayırt edici özelliklerinden biri de liderliktir. Spor organizasyonlarını idare eden yöneticiler, ortak bir amaç doğrultusunda takımın bir parçası olma yolunda kendi vizyonlarını takip etmeleri için başkalarını etkilemek zorundadırlar. • Diğer organizasyonlarla işbirliği oluşturmak, projeler geliştirmek, çatışmaları çözmek ve genel işletme koordinasyonunu sağlamak için diğer yöneticiler ile birlikte çalışacak ustalıkta olmalıdır (Hoye, 2006). SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: LIDERLIK • İyi spor yöneticileri aynı zamanda iyi birer lider olmalıdır. • Spor örgütleri ve organizasyonlarının yapısına uygun hızlı karar verebilen etkili işbirliği kurabilen, sorun çözücü ve sporun doğasına uygun yönetimsel özellikler gösteren spor yöneticileri başarılı ve aynı zamanda iyi birer lider olabilirler. SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: ORGANIZASYON (ÖRGÜT) KÜLTÜRÜ • Bir organizasyon (örgüt) içerisindeki bireylerin veya grupların değer ve normları o organizasyonun kültürünü oluşturur. • Örgüt kültürü örgütsel performans, çalışanların bağlılığı, işbirliği, etkililik, iş performansı ve karar verme ile ilgilidir (Hoye ve ark., 2006). SPOR YÖNETIMININ AYIRT EDICI ÖZELLIKLERI: ORGANIZASYON (ÖRGÜT) KÜLTÜRÜ • Endüstriyel sektörlerdeki iş ve örgüt kültürünün spor için kullanılmaya başlaması ise bu sektörler ile olan etkileşim nedeni ile gerçekleşmiştir. • Ancak sporun toplumsal boyutu spor yönetimindeki örgütsel kültürün farklılığını ortaya çıkarmıştır. • Örneğin; spor branşlarının ortaya çıkışında bir sosyal oluşum ve kültür etkisi vardır. Toplumlar kendi kültürlerine uygun spor dalları ile özdeşleşmiştir (Amerikan futbolu, Avustralya ragbisi, İngiliz kriketi, Japon sumo güreşi vb.) SPOR ORGANİZASYON TİPLERİ • Spor organizasyonlarının tarihine bakacak olursak, eski Yunan’da büyük tanrılar şerefine spor, müzik ve şiir yarışmaları düzenlemenin adet olduğu görülmektedir. • Spor organizasyonları, beden eğitimi sınıflarından profesyonel spor kulüplerine, üniversite spor kulüplerinden spor federasyonlarına, Uluslararası Olimpiyat Komitesinden (IOC) çeşitli spor birliklerine kadar geniş yelpazede yer alır. ÖZEL ORGANİZASYONLAR • Özel organizasyonlar kar amaçlı ve kar amaçlı olmayan organizasyonlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Kar amaçlı organizasyonlar bireysel veya grup yatırımcıların sahip olduğu ve bu kişiler tarafından yönetilen organizasyonlardır. Örn; BJK, FB, GS, NBA vb. • Özel olup kar amacı gütmeyen organizasyonlar ise, üyelerin sahip olduğu kazanç amacı olmayan tenis kulüpleri, yelken kulüpleri, üniversite takımları, yüzme kulüpleri veya bu tür kulüplerin katıldığı organizasyonlardır. HALK ORGANIZASYONLARI • Halk organizasyonları birçok amaç için var olabilir. Sosyal etkileşimi canlandırmak, kültürel aktiviteler sağlamak, politik aktivitelere yardım etmek veya daha birçok nedenle kurulmuş olabilir. • Halk organizasyonları ve kuruluşlarında özel organizasyonlarda olduğu gibi kar amaçlı iş veya çalışma yoktur. Kazanılan para bir sahip veya yatırımcıya gitmez, ancak organizasyonun kapasite, hizmet ve kalitesini artırmak için kullanılabilir (Parks, Zanger ve Quarterman, 1998). • Örn; Olimpiyatlar, Avrupa Şampiyonaları vb. devlet destekli organizasyonlardır. SPOR YÖNETIM ÇEVRESI • Spor örgütlerinin genel çevresi birçok sektörden oluşabilir. Ekonomik, politik, sosyokültürel, yasal, demografik, ekolojik, teknolojik, iş ortamı, alan ve algılanan çevre spor örgütlerinin çevresini oluşturur. • Spor endüstrisi içerisinde örgütsel çevreyi anlayabilmek için birçok araştırma yapılmıştır. SPOR YÖNETIM ÇEVRESI • Burns ve Stalker (1961) yirmi İngiliz firması üzerinde yaptıkları çalışmada örgütün değişik çevresel durumlarda yönetimsel ve örgütsel yapısını incelemiştir. • Örgütün iş çevresinin değişmesi durumlarında ne gibi değişiklikler olacağını bulmaya çalışmışlardır. Sonuç olarak iki tip yapı tespit etmişlerdir; mekanik ve organik yapılanma. SPOR YÖNETIM ÇEVRESI • Sonuç olarak eğer bir örgütün dış çevresi karmaşık, değişken ve farklı ise, örgütün iç yapısını etkili hale getirmek için farklı alt birimlerin koordinasyonunu iyi sağlamak ve örgüt mekanizmasını yüksek düzeyde bütünleştirmek (entegre etmek) gereklidir. • Eğer bir organizasyonun çevresi durağan ve basit ise örgüt mekanizmasını daha az bütünleştirmek yeterli olacaktır (Slack, 1997). SPOR ENDÜSTRISINDE BÖLÜMLER • Spor endüstrisi ürünün çeşidi ile alakalı olarak üç ana bölüme ayrılabilir. Spor endüstrisindeki bu yapılanmalar segment ya da bölüm olarak ifade edilmektedir. Spor performans, spor üretim ve spor promosyon bölümü (Pitts, Fielding ve Miller, 1994). SPOR PERFORMANS BÖLÜMÜ • Performans bölümünde ligler, yarışmalar veya organizasyonlardaki müsabakalar, etkinlikler, fitness salonları, spor ve rekreasyon merkezleri, devlet kurum ve kuruluşlarına bağlı spor ile ilgili kamplar, tesisler ve organizasyonlar bulunmaktadır. • Spor yönetimi mezunları performans bölümü ile ilgili yukarıda sayılan alanlarda kendilerine yönetici, asistan, pazarlama elemanı, tesis müdürü, organizasyon sorumlusu, vb. daha birçok pozisyonda iş bulabilirler. SPOR ÜRETİM BÖLÜMÜ • Üretim bölümü, performansı etkiletici her türlü malzemenin üretildiği ve geliştirildiği bölümdür. • Spor yönetimi eğitimi alan kişiler, spor ürün ve ekipman satış elemanı, firma ve mağaza temsilcileri olarak çalışabilirler. SPOR PROMOSYON BÖLÜMÜ • • Spor yönetimindeki en popüler alanlardan biri spor promosyon bölümüdür. • Bu bölüm faaliyetleri doğrultusunda uluslar arası, yerel ve ulusal turnuvalar, spor şirketleri, spor ürünleri üretim ve satış firmaları, federasyonlar, kulüpler, turizm, medya, spor kanalları ve spor ile ilgili daha birçok alan spor yöneticilerinin iş sahası olabilir. Promosyon bölümünde ise pazarlama faaliyetleri, medya, sponsorluk ve turizm gibi alanları içermektedir. FAYDALI KAYNAKLAR • Spor Yönetimi – Nejat BASIM & Metin ARGAN (Detay Yayıncılık) • Spor Yönetimi – Metin Argan (Edt.) (AÖF Yayınları) • Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Spor Yönetimi Dünyada ve Türkiye’de – Kurthan FİŞEK • Spor Yönetimi – Müslim BAKIR (Edt.) (Beta Yayınları) HAFTAYA KONUMUZ SPOR YÖNETIM FONKSIYONLARI TEŞEKKÜRLER
