sosyoloji-kultur

 KÜLTÜR
 1. Kültürün Tanımı
 Kısa ve özlü ifadesiyle kültür, bir toplumun kendine özgü
yaşama tarzını ifade eder. Yaşama tarzı içindeki
davranış, düşünüş tarzı, alışkanlıklar, ahlâk, inanç, sanat,
bilgi, hukuk, töre vs. o toplumun kültür bütünlüğünü
oluşturur.
 2. Kültürün Özellikleri
 İnsanlar doğuştan kültürleriyle birlikte doğmazlar.
Kültür sonradan öğrenilir. Örneğin, Hindularda ineğin
kutsal olduğu sonradan öğrenilir.
 Kültürün maddi ve manevi unsarları vardır. Teknoloji,
binalar, araç - gereç vs. kültürün maddi; inanç, değer,
ahlâk, töreler vs. kültürün manevi unsurlarıdır. Bu
unsurlar karşılıklı etkileşim halindedir ve birbirini etkiler.
Kültür bu unsurların etkileşiminden ortaya çıkan
toplumlara has bir bütünlüktür.
 Kültür unsurlarıyla birlikte insan eseridir. İnsanların
olmadığı yerde kültürden söz edilemez. Bu yönüyle
toplumsaldır. Buna göre iklim, bitki örtüsü,
mevsimler vs. kültür unsuru değildirler. Ancak doğa
şartları olarak kültürü etkilerler.
 Kültür, tarihi ve süreklidir. Kültür kuşaktan kuşağa
aktarıldığından süreklilik gösterir.
İyi eğitilmiş bir köpek, bilgisini yavrularına
aktaramaz. Ancak insan bunu yapabilmektedir.
 Kültür, zamanla ve toplumdan topluma
değişmektedir. Bazı toplumlarda ailede kadının
egemenliğinin olması, bazılarında ise erkeğin
egemenliğinin olması kültürel farklılığı gösterir. Bir
toplumda sanayileşmeyle birlikte modern
demokratik ailenin yaygınlaşması örneğinde olduğu
gibi, kültür zamanla da değişme göstermektedir.











Kültür unsurları ihtiyaçtan doğduğundan ihtiyacı karşılamayan kültür
unsurları zamanla değişime uğrar.
Kültür bütünleştiricidir. Kültür, toplum üyelerince ortaklaşa paylaşılır. Aynı
inançları paylaşan, aynı dili konuşan, vatanını koruyan insanlarda kültürel
birlik vardır.
3. Kültürel Kavramlar
a. Alt kültür: Bir toplum bütünlüğü içinde yöresel olarak paylaşılan ortak,
gelenek, normlar, alışkanlıklar vs. alt kültür olarak ifade edilir.
b. Kültürlenme: Bireylerin, içinde bulundukları kültürel unsurları
benimseyerek o kültüre katılmasına denir.
c. Kültürleşme: Farklı kültürlerin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşen serbest
kültür alış - verişine denir.
d. Kültürel değişme:Yaşama tarzı olan kültürün, zaman içinde toplumdaki
farklılaşmasıdır.
e. Kültürel yozlaşma: Gelişmelere kapılarını kapatarak, işlevlerini yitirmiş
kültür unsurlarını biçimsel olarak yaşatmaya çalışmak kültürel yozlaşmadır.
f. Kültürel şok: Bir kültürden başka bir kültüre geçen bireylerin yeni kültüre
ayak uyduramaması sonucu ortaya çıkan çatışma ve bunalımlara denir.
ÇIKMIŞ SORULAR (KÜLTÜR)
1-) Her birey, içinde doğup büyüdüğü toplumda
hakim olan inanç, değer ve davranışları
benimser, o toplumun üyesi olur. Kısaca, o
toplumdaki yaşam biçiminin belirlediği kişiliği
kazanır.
Her bireyin geçireceği bu öğrenme sürecine ne ad
verilir?
A) Çağdaşlaşma
B) Toplumsal değişme
C) Büyüme
D) Toplumsallaşma
E) Toplumsal bütünleşme
2-) “Kültür, toplumsal etkileşimin ürünüdür”
“Kültür, çevremizin insan eseri olan kısmıdır”
Yukarıdaki tanımların her ikisinde de kültürün
hangi özelliği üzerinde durulmuştur?
A) Toplumlar arasındaki ilişkilerden etkilenme
B) Toplumdan topluma değişiklik gösterme
C) Toplumsal birliği sağlayıcı olma
D) İnsan tarafından yaratılmış olma
E) İnsan gereksinimlerine cevap verme
3-) Atalarımızın yaratıp bize miras bıraktığı kültür,
bizi yaratırken; bizim o mirasa kattıklarımızla
birlikte gelecek kuşaklara miras kalır, onları
yaratır.
Burada
kültürün
hangi
yönü
üzerinde
durulmaktadır?
A) İnsanların hem kültürden etkilenip hem de
kültürü etkilemesi
B) Her toplumun kendine özgü bir kültürünün
olması
C) Kültür öğelerinin etkileşim halinde olması
D) Kültür
birliğinin
ulusal
dayanışmayı
güçlendirmesi
E) Kültürün giderek birbirine benzemesi
4-) Kültür içgüdüsel ve kalıtımsal değil; her bireyin
doğduktan sonraki yaşantısı içinde kazandığı
alışkanlıklardır.
Bu tanımda kültürün hangi özelliği üzerinde
durulmuştur.
A) Öğrenme yoluyla kazanılma
B) Tarihi ve sürekli olma
C) Topluma özgü olma
D) Bütünleştirici olma
E) Dinamik olma
5-) Kültür, bireyin toplumun üyesi olarak sahip
olması gereken bilgi, inanç, ahlak, töre, beceri ve
alışkanlıklarını içeren karmaşık bir bütündür.
Aşağıdakilerden hangisi kültürün özellikleri
arasında yer almaz?
A) Toplumdan topluma zamanla değişir
B) Doğuştan gelir ve birtakım dogmatik kalıplara
dayalıdır.
C) Kültür öğrenilir.
D) Toplumdan topluma zamanla değişir.
E) Kültür, dil aracılığıyla taşınır.
6-) Kültür, insanın doğanın yarattıklarına karşılık
ürettiği her şeydir. Maddi ve manevi iki yönü
vardır. İnsanlar maddi öğelerle doğaya egemen
olur ve onu değiştirir.
Aşağıdakilerden hangisi kültürün özelliklerinden
biri değildir?
A) Kültür, sosyal kalıtım yoluyla aktarılır.
B) Kültür, süreklidir.
C) Hiçbir toplum kültürsüz değildir.
D) Maddi ve manevi yönü daima aynı anda değişir.
E) Her kültürel unsur zamanla değişikliğe uğrar.
7-) İnsanlar arasındaki kültürel ortaklık ne kadar çok
ise onlar arasındaki uyum o kadar güçlüdür.
Yukarıdaki sava göre kültürel ortaklık
aşağıdakilerden hangisine yol açar?
A) Ortak yaşam kurallarından sapmanın az olmasına
B) Toplum bireyleri arasındaki anlaşmazlıkların
bulunmasına
C) Ülke çapında aynı eğitimin egemen olmasına
D) Gelenek ve göreneklerin değişmeksizin var
olmasına
E) Toplumun diğer toplumlara göre daha hızlı
ilerlemesine
8-) Çağdaş kültürü oluşturan bilim, sanat, felsefe,
siyaset, hukuk ve eğitimle ilgili davranışların,
tutum ve görüşlerin temelinde geçmiş kuşakların
deneyimleri, uğraşılan ve idealleri yatar. Bu
nedenle herhangi bir kültürel öğe kendi
geçmişinden bağımsız değildir.
Bu parçada kültürün hangi özelliği üzerinde
durulmuştur?
A) Toplumların ayırt edici özelliği olması
B) Toplumsal ve tarihsel bir olgu olması
C) Toplumsal gereksinimleri karşılaması
D) Toplumdaki bireyleri birbirine yaklaştırması
E) Zamanla değişime uğraması
9-) Türkiye’de anne-baba mümkün olduğu kadar
çocuklarının tüm isteklerini yerine getirmeye ve her
konuda onlara destek olmaya çalışır. Ancak
Amerikan anne-babaları tam tersine çocuklarını, 18
yaşından
sonra
kendi
ayakları
üzerinde
durabilmeleri için serbest bırakırlar.
Bu parçada kültürün hangi özelliğinden söz
edilmektedir.
A)
B)
C)
D)
E)
Toplumdan topluma farklılık gösterme
Aynı toplumda zamanla değişme
Tarihsel olma
Toplumsal denetimi sağlama
Sürekli olma
10-) Eskiden ülkemizde görülen uzun süreli ve masraflı
düğünler, kına geceleri, gelin hamamları, başlık
verme adetleri ekonomik zorluklar karşısında yavaş
yavaş kalkmaktadır. Birçok çift sade bir nikah
töreniyle evlenmeyi tercih etmektedir.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Maddi kültürel öğeler hızlı değişir.
B) Kültür, kuşaktan kuşağa aktarılarak varlığını korur.
C) Maddi kültürel öğeler karşılıklı ilişki içindedir.
D) Kültür öğeleri zaman içinde değişir.
E) Toplumlar arası ilişkiler kültürü değiştirir.
11-) Konuşulan dilin Türkçe olması, misafirperverlik
ve Türk mutfağı gibi ortak yönler taşıyan bir Türk
kültüründen söz edilebilir. Ancak Türkiye’nin
farklı bölgelerinde yaşayan insanlar şiveleri,
misafir ağırlama ve yemek pişirme biçimleri
bakımından birbirlerinden farklı özellikler
taşımaktadır.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin kanıtı
olabilir?
A) Kültürün tarihi ve sürekli olmasının
B) Kültürel değerlerin aktarılmasının
C) Alt kültürlerin varlığının
D) Kültürün bütünleşmeyi sağladığının
E) Kültürel öğelerin yayıldığının
12-) Maddi kültür, kullanım değeri olan her türlü araçgereç, manevi kültür ise sosyal değer, gelenek ve
göreneklerin tümüdür.
Buna göre, aşağıda maddi ve manevi kültür etkileşimi
örneklerinden hangisi farklıdır?
A) Telefonun yaygınlaşması ile yüz yüze ilişkilerin
azalması
B) Sanayileşmenin kadına olan bakış açısının
değişmesi
C) Yolların genişlemesi ile insanlar arası etkileşimin
azalması
D) Dinsel düşüncenin, ibadet yeri yapımını belirlemesi
E) TV nin yaygınlaşması ile müzik anlayışının
değişmesi
13-) Kendi ülkelerinin dışında yetişen insanlar,
kendi
ülkelerine
döndüklerinde
uyum
problemleri yaşamaktadırlar. Bu insanlar,
kendilerini ülkelerine ait hissetmekte zorlanırlar.
Bu durum aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade
edilebilir?
A) Kültür Şoku
B) Kültürel çözülme
C) Kültürel gecikme
D) Kültürel yozlaşma
E) Kültürel yayılma
14-) Kişinin içinde bulunduğu toplumun ahlak,
hukuk ve görgü kuralları gibi normlar ile uyuşma
içinde
olması,
sosyolojide
aşağıdaki
kavramlardan hangisi ile adlandırılır?
A) Kültürleşme
B) Kültürleme
C) Asimilasyon
D) Kültürel yayılma
E) Kültürel değişme
15-) İspanyolların boğa güreşleri bir Hint’liye yanlış
gelebildiği gibi, Hindistan’da ineklere gösterilen
saygı ve inanç bir ispanyol için hiçbir anlam ifade
etmeyebilir.
Bu parçada sözü edilen durum, kültürün aşağıdaki
özelliklerinden hangisine örnektir?
A) Toplumsal denetimi sağlama
B) Sosyal kalıtım yoluyla, sonraki kuşaklara
aktarılma
C) Dinamik olma, zaman içinde değişme
D) Toplumda
yaşayan
insanların
ortak
gereksinimlerden doğma
E) Toplumsal olma ve toplumları birbirinden ayırt
etme
16-) Radyo, televizyon gibi kitle iletişim araçları,
sosyal davranışları, sosyal değerleri ve kişilik
gelişimini etkiler.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisine bir örnek
olabilir?
A) Maddi kültürün manevi kültürü etkilemesine
B) Maddi kültür öğelerinin etkileşimine
C) Manevi kültür öğelerinin etkileşimine
D) Manevi kültürün maddi kültürü etkilemesine
E) Ana kültür içinde çeşitli alt kültürlerin bulunması
17-) “Güçlü devletlerin ekonomik yardımda
bulunma, modernleşme gibi olumlu gerekçelere
dayanarak güçsüz ülkeleri etkilemesi ve kültürün
bir tür siyasi propaganda aracı ve sömürü aracı
olarak kullanılmasıdır. “
Yukarıda tanımı verilen kavram aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Zorla kültürleme
B) Kültür emperyalizmi
C) Kültürel yozlaşma
D) Kültürel çözülme
E) Kültür şoku
18-) Kültür, tanrısal bir yazgı olarak değil, insanın kendi
etkinliğinin sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Bu tanımda kültürün hangi özelliği vurgulanmaktadır?
A) Aynı toplumda zamanla değişme
B) Bireyin toplumsallaşmasını sağlama
C) İnsanlar tarafından oluşturulma
D) Bireye toplumsal kimlik kazandırma
E) Zaman içinde değişme
dersimiz.com
19-) Tarım toplumlarında yaygın aile biçimi, anne,
baba, evli çocuklar, gelinler, torunlardan kurulu
geniş ailedir. Sanayi üretimine dayalı kent
toplumlarında ise anne, baba ve evlenmemiş
çocuklardan oluşan çekirdek aile yaygındır.
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Kültürün maddi öğeleri manevi öğelerinden daha
hızlı değişir.
B) Kültürün maddi ve manevi öğeleri arasında bir
uyum vardır.
C) Kültürel öğeler toplumsal ihtiyaçlar temelinde
değişim gösterir.
D) Kültürün her toplumda görülen evrensel öğeleri
vardır.
E) Kültür kuşaktan kuşağa aktarılan bir birikimdir.
20-) Toplumun ekonomik yapısının önemli ölçüde
değişmesine karşın, kültürel yapının aynı hızda
değişmemesi ya da kültürün maddi unsurlarının,
manevi unsurlarından daha hızlı değişmesi
durumu, aşağıdaki kavramlardan hangisi ile
adlandırılır?
A) Kültürlenme
B) Kültür şoku
C) Alt kültür
D) Kültürel gecikme
E) Kültürel yozlaşma
21-) Televizyonda seyrettiği bir yabancı dizide,
kahvaltı meyve suyu içen bir çocuğu gören ve
imrenen bir Türk çocuğu kendi kültüründeki çay
yerine meyve suyu istemiştir.
Bu örnek, aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
ilgilidir?
A) Kültürlenme
B) Kültür şoku
C) Kültürleşme
D) Kültürel etkileşim
E) Kültürel çözülme
22-) Kapalı toplum özelliği taşıyan bir bölgeden,
ileri bir toplumsal yapının olduğu bir bölgeye
giden birinin, gittiği yerdeki kültüre ayak
uydurması durumudur.
Bu durum aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanabilir?
A) Kültürel yozlaşma
B) Alt kültür
C) Kültürel gecikme
D) Kültür şoku
E) Kültürel ilerleme
23-) Batı toplumlarında, üniversite çağına gelmiş bir
gencin tek başına ayrı bir evde yaşaması çevresi
tarafından doğal karşılanır. Oysa aynı durum, Türk
toplumunda tepki ile karşılanır. Bu yüzden sözü
edilen durum Batı toplumlarında çok yaygınken Türk
toplumunda seyrektir.
Aynı insan davranışının bir toplumda sık, diğerlerinde
seyrek olarak görülmesine neden olan etken
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Toplumsal çözülme
B) Toplumsal tabakalaşma
C) Toplumsal kontrol
D) Toplumsal hareketlilik
E) Toplumsal dayanışma
24-) Değişmekte olan toplumlarda yeni ihtiyaçlar
ve bunları karşılayan yeni normlar doğar.
Geleneksel normlar ise alışkanlık yüzünden
varlıklarını bir süre daha korurlar. Ancak bu tür
normlardan sapmalar gittikçe artar ve norm
zamanla ortadan kalkar.
Bu parçada, normlardan sapmaya yol açan
nedenlerden hangisi üzerinde durulmuştur?
A) Normların işlevini yitirmesi
B) Toplumsallaşma koşullarının elverişsiz olması
C) Normların katı bir biçimde uygulanması
D) Yaptırımların yetersiz kalması
E) Toplumdaki
bazı
kesimlerin
sapmayı
desteklemesi
25-) Doğalgaz büyük şehirlerde enerji kaynağı olarak
kullanıldıktan sonra doğalgaz ile ilgili kurumlar da tek
tek ortaya çıkmaya başladı. Kullanma ile ilgili seminerler
verilmeye başlandı. Belediye hizmetlerinde doğalgaz ile
ilgili kurumlar oluşturuldu. Bu yönüyle birçok kişinin
hayatını etkileyen çalışmalar başladı. Sosyal yaşantıda
bununla ilgili gelişmeler oldu.
Bu açıklamalardan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılır?
A) Sosyal kurumlar toplumdan topluma değişir.
B) Doğalgaz enerjide kullanılarak faydalı hale getirilmiştir.
C) Sosyal kurumların yenilikleri kabullenecek düzeye
getirilmesi zorunludur.
D) Teknolojik gelişmeler toplumsal yapının değişmesine
yol açar.
E) Statik (durağan) yapılı toplumlar yeniliklere karşı
dirençlidir.
26-) Kültürün taşıyıcısı ve aktarıcısı insandır. Lidyalılar
parayı, Fenikeliler Latin alfabesini, Çinliler de matbaayı
icat etmişlerdir. Ancak bu kültürel öğeler zamanla diğer
toplumlarda da kullanılmıştır. Bu kültüre ait olan para,
alfabe ve matbaanın icadı daha sonra bütün toplumların
ilişkilerinin temelini oluşturmaya başlamıştır.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmak
istenmiştir?
A) Kültür, toplumdan topluma değişir.
B) Kültürel öğeler, toplumsal değişmeye bağlı olarak
değişir.
C) Kültürel öğeler, toplumsal etkileşim sonucu evrensel
özellik kazanır.
D) Bir toplumun maddi ve manevi kültürü birbirinden
bağımsız düşünülemez.
E) İhtiyaçlar kültürel oluşumları etkiler.
27-) Toplum içerisindeki bazı öğeler gerçek
değerlerinin çok üzerinde anlamlar taşır. İstiklal
Marşı bir şiirdir, ancak diğer şiirlerden çok farklı
bir özellik taşır. Aynı şekilde, bir bayrak bir bez
parçasıdır, ancak diğer bezlerden çok farklı
anlam ve değer taşıyan bir simgedir.
Yukarıda sözü edilen simgeleri benzerlerinden
ayıran temel özellik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Toplumsal çözülmeyi önlemeleri
B) Toplumun tarihi kimliğinin simgeleri olmaları
C) Toplumdan topluma değişebilir olmaları
D) Toplumun özlemlerini benzerlerinden daha
fazla üzerinde taşımaları
E) Evrensel bir nitelikte olmaları
28-) Modern tıbbın birçok hastalığı teşhis etmesine
rağmen hala bazı bölgelerimizde tıbbi tedaviler
yerine muska yazdırma, yatırları, türbeleri ziyaret
etme, kutsal yerlerde kurban kesme ve dilek bezleri
bağlayarak, tedavi arandığı görülür.
Bu ve benzeri inançların toplumsal hayatta etkili
olmasını sağlayan temel etken aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Gelenekçiliğin güçlü olmaması
B) Modern tıbba olan güvenin sarsılması
C) Tıbbın çözümünü bulamadığı sorunların varlığı
D) İstenilen
davranışların
dini
temellerle
güçlendirilerek yapılması
E) Halkın teknolojik gelişmeden çok, geleneksel
değerlere sarılması
29-) Bir toplum, kendi içerisindeki azınlıkları belirli
bir program dahilinde kendine uydurmaya
çalışır. Örneğin, Çin’in Uygur Türklerine,
Yunanlıların Batı Trakya Türklerine uyguladıkları
politikalar bu türdendir.
Bu
parçada
üzerinde
durulan
kavram
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürel yozlaşma
B) Toplumsal kimlik
C) Kültürel asimilasyon
D) Kültürleşme
E) Kültürel yayılma
30-) Her kültür, kendi içerisinde bulunan bireyleri
etkileyerek kendine uygun kişilikler oluşturur. Ancak
kültür içerisinde yetişen bireyler de hem kendi
kültürlerine hem de başka kültürlere örnek oluşturan
eserler ve fikirler bırakırlar geride. Yunus Emre, Gandhi,
Mikelenj, Mimar Sinan, Kant, Mevlana gibi
Parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
A) Kültür bireylerin kişiliklerinin oluşmasına etki eder.
B) Kültür içerisinde yetişen bireyler, etkilendiği kültürü
etkileyebilirler.
C) Kültür içerisinde yetişen bireyler, etkilendiği kültürü
etkileyebilirler.
D) Bir kültüre ait eserler başka kültürleri etkiler.
E) Maddi kültürel öğeler manevi kültürel öğelerden hızlı
değişir.
31-) Bir kültürden başka bir kültür içerisine katılan
bireyin yaşamış olduğu uyum zorluğuna kültürel sok
adı verilir.
Aşağıdaki durumların hangisinde böyle bir durum
yoktur?
A) Müslüman kültürde doğup büyüyen birinin
Hristiyan kültürüne katılması
B) Teokratik yönetimlerden demokratik yönetimlere
geçiş yapma
C) Türkiye’de okuyan bir öğrencinin, Japonya’ya gidip
orada öğrenim görmesi
D) Kast sisteminde bulunan bir kişinin, demokratik bir
topluma girmesi
E) Amerikalı bir iş adamının Türkmenistan’da yatırım
yapması
32-) Televizyonun, köy ve kasabalara girmesiyle
birlikte köy odalarındaki sohbetler ortadan
kalkmıştır. İnsanların bir araya gelerek yaptıkları
muhabbetlerin yerini artık televizyonlar almış ve
bunun sonucunda bu ilişkiler ortadan kalkmıştır.
Bu parçada belirtilen yargılar aşağıdakilerden
hangisine örnek oluşturur?
A) Kültürün evrenselliğine
B) Kültürün insan ilişkilerinden ortaya çıktığına
C) Maddi kültürün manevi kültürü belirlediğine
D) Manevi kültürün maddi kültürü belirlediğine
E) Kültürün medeniyetten doğduğuna