örgütsel davranış

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ
Neden böyle bir ders konulmuş?

?
Temel Kavramlar



Toplumsal kurum; bir alanda toplumun
gereksinmelerini karşılamak için düzenli ve
örgütlenmiş ilişkiler dokusudur.
Toplumsal birim: Bir toplumsal kurum adına
toplumsal kurumun işlerini yapmak üzere kurulan
örgüttür.
Örgüt: Bir toplumsal kurum adına toplumun bir
kesim gereksinmelerini karşılayacak ürünleri
üretmek amacıyla kurulan bir toplumsal birimdir.
Toplumsal kurum ve örgütlerde insan
ilişkileri


Toplumsal kurumlarda insan ilişkileri daha
genel, daha gevşek daha az kurallı iken
örgütlerde insan ilişkileri daha özel daha sıkı
ve daha kurallıdır.
Örgüt önceden belirlenmiş amaçları
gerçekleştirmek için bir araya gelen
işgörenlerin, eşgüdümlenmiş üretim
ilişkilerinden oluşur.
Davranış Nedir?






İnsanın bilinçli etkinliğidir ( Yapısal psikoloji)
Uyarıcı tepki zincirdir (Davranışçı psikoloji)
İnsanın çevresiyle etkileşimidir (Bütünlük psikolojisi)
İnsanın güdülerini doyurma etkinliğidir (İşlevsel
psikoloji)
İnsanın kendisini geliştirmek ve çevresini
değiştirmek için yaptığı etkinlikler (Diyalektik kuram)
İnsanın kendi kişisel ve başkaları ile oluşan ikili
çatışmanın çözülmesinde bir araçtır (Dinamik
Psikoloji)
Ortak Noktalar
1. Davranış insanın yaptığı etkinliklerdir.
 2. Davranışın başkalarınca gözlenmesi ya da
insanın kendince anlatılması ,
 3. Davranışlar bilinçli etkinliklerdir.
Davranış, insanın gözlenebilir, ölçülebilir,
yinelenebilir ve anlatılabilir bilinçli
etkinliklerdir.

Davranışlarımızın AMACI


1.
2.
3.
Yaşamımızı sağlamak ve sürdürmektir.
Davranışlarımız yaşam için üç etkinliğe
kaynaklık eder;
Oyun
İş
Öğrenme
Örgütsel Davranış

Örgütün amaçlarının gerçekleşmesi
için işgörenlerin yaptıkları bilinçli
etkinliklerdir.
İşverenlerin Örgüt Çevresiyle
Etkileşimi




Etkileşim, insanın içinde yaşadığı çevre etkenlerinin kendine
yaptığı etki aracılığıyla onlardan anlamlar çıkarmasıdır.
Kurt Levin, davranışı insanla çevresinin etkileşiminin bir işlevi
olarak tanımlamaktadır.
B=f(PE)
Davranışsal yaklaşıma göre örgüt, ortaklaşılan amaçları,
süreçleri, değerleri, düzgüleri, inançları, ilişkileri simgeleyen ve
düşüncelerin, duyguların, eylemlerin oluşturduğu karmaşık bir
ağdır (Basil ve Cook, 1974).

Yukarıdaki tanımda örgüt ekonomik olmaktan çok
toplumsaldır.
McGarth (1976)
Örgütsel davranış, kavramsal olarak bağımsız
bağımsız üç sistemin etkileşimiyle ortaya çıkar.
1) Davranışın oluştuğu fiziki veya teknolojik çevre;
2) Davranışın göründüğü toplumsal ortam ya da
insanlar arası ilişkiler örüntüsü;
3) Davranışı gözlenen Birey sistemi ya da ben sistemi.
McGarth (1976)’a göre örgütsel davranış, örgütün
fiziksel, teknolojik ve toplumsal çevresiyle işgörenin
etkileşimidir.

Örgütsel Davranışın Oluşumu Modeli







İşgören
İşlevsel çevre
Biçimsel çevre
Toplumsal çevre
Görev
Rol
Ortam
iŞGÖREN


Örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesinde
emeği ile katkıda bulunan, bu katkıya karşılık
olarak bir takım gereksinimlerini karşılayan
kişidir.
İşgörenin örgütle etkileşiminde kişilik
özellikleri önemlidir.
İşlevsel Çevre






Görev, işakımı ve yetke akımından oluşan ilişkiler dokusudur.
İşgörenin üretim araçları, canlı ve cansız varlıklar ile astları ve
üstleri işlevsel çevrede bulunur.
Örgütün işlevsel çevresi, örgütün kurucuları ve yöneticileri eliyle
kurulur.
İşlevsel çevrede yapılacak davranışlar (işlem ve eylemler) yasal
belgeler ve görev tanımlarıyla sınırlandırılır.
İşlevsel çevre doğal değil biçimsel (formal) çevredir ve işgörenin
isteği ile değil yöneticinin isteği ile şekillenir.
Görevler, işakımı ve formal örgüt işlevsl çevredeki üç yağıdır.
İşlevsel çevre






İşbölümü
Bölümleme
Birimleme
Basamaklandırma
İşakımı
Yetke
Biçimsel örgüt..

Örgütün işlevsel çevresini oluşturan görev,
işakımı ve yetke akımı yapısından oluşur.
Toplumsal Çevre





İşgörenlerin toplumsal gereksinmelerini
karşılayan ve amaçlarını gerçekleştirmeye
yardımcı olan, kişiler arası ilişkiler dokusu ve
bunların doğurgularıdır.
Rol yapısı
Rol takımı
Kümeleşme
Kültürel yapı
Görev

İşgöreni örgüte gerekli kılan ve örgütün
işlevsel çevresi ile ilgili olan, önceden
saptanan işyüküne göre belli bir süre
işgörenin yapacağı işlem ve eylemler
demetidir.
Rol

İşgörenin çevresinde ilişkili olduğu başka
kişilerin kendinden işi ile ilgili bekledikleri
davranışlardır.
Ortam


Örgütün işlevsel çevresi ile toplumsal
çevresinin etkileşiminin ürünüdür.
Ortam, örgütün kültürel, toplumsal, ekonomik,
teknolojik, psikolojik gibi bütün etkenlerini ve
koşullarını içeren; örgütün yönetim biçimini,
iklimini, iç ve dış çevresini de kapsayan geniş
bir kavramdır.
Örgütsel Davranış Türleri





Üretim Davranışı
İşten doyum davranışı
Uyum davranışı
Yönetime katıma davranışı
Yaşatma davranışı
İşgörenin örgütsel edimi?
Örgütsel Davranış Bilimi



Örgütteki insanların davranışlarını ve örgüte uyumlarını
inceleyen kuramsal bir bilimdir.
Örgütsel Davranış Bilimi’nin amacı örgütsel etkililiği sağlamak
için işgörenlerin örgütsel edinimini yükseltecek ve işten
doyumunu sağlayacak davranışsal önermeler geliştirmektir.
Bu amaca ulaşmak için, 1) işgörenlerin bilişsel, devinimsel,
duygusal davranışlarını; 2) örgüte uyum sağlamlarının yollarını,
3) küme ya da takım içindeki çalışmalarını, 4) örgütte
davranışlarını etkileyen etkenleri, 5) örgütü etkileyen
davranışlarını araştırır.
Örgütsel Davranış Biliminin İşlevleri




İşgörenin işten doyumunu sağlayacak
etkenleri araştırmak
Örgütsel etkililiği yükseltecek davranış
bilgilerini vermek,Yönetimi yenileştirecek
öneriler geliştirmek
Örgütsel önderliği yerleştirecek öneriler
geliştirmek
İnsan ilişkilerini iyileştirecek öneriler
geliştirmek
Yönetim Kuramlarının Katkısı
Taylor’ın Bilimsel Yönetimi
Yapısal yönetim kuramcıları: İnsan davranışından
çok örgütün yapısı üzerinde durmuşlardır. İşgören
makine gibi belli bir sürede belli işi bitirmesi gerekir.
Süreçsel Yönetim Kuramcıları, daha çok örgütün
nasıl yönetileceğini araştırmışlardır. Konuları,
yönetimin işlevi, süreci, ilkeleri; örgütün amaçları,
yönetim erkinin işlevi v.b. İşgörenden ziyade
yöneticilerin davranışlarını incelediler.

Yapısal ve süreçsel yönetim kuramlarının örgütsel davranışına
ilişkin görüşleri









Bir örgüt, insanların ortak amaç için bir araya gelip birbirlerine hizmet
etmeyi istemeleriyle ve bu amaçla iletişime geçmeleriyle oluşur.
Örgütü oluşturan öğe işgörenin ilişki ağıdır.
Bu ilişkiler ağında örgütsel davranışlar öne çıkar.
Örgüt Toplumsal bir sistemdir.
Bu sistemde insanın güdülenmesi, kara vermesi, ussallığı ve algılaması
incelenmelidir.
Örgütte ast-üst ilişkileri ve işgörenlerin örgütte uyumları önemlidir.
Yönetici ile astı arasındaki ilişkiyi yönetsel davranışlar belirler.
İşgörenlerin, birbirlerine yardım için hizmet takası yapmaları örgütsel
davranışlarını etkiler.
Yönetimle işgörenlerin bütünleşmesi için yönetici, işgörenlerin ruhsal
durumlarını tanımalı, anlamalı ve buna göre onları yönlendirmelidir.
Yapısal ve süreçsel kuramların işgörene
ilişkin varsayımları







İşgörenlerin amaçları elde ettiklerinden daha fazla ekonomik yarar
sağlamaktır.
İşgörenler ekonomik özendiricilerle daha yüksek verim elde etmeye
yönelebilirler.
İşgörenler özel sorunlarını karıştırmadan görevini yapmalıdır.
İşgörenlere ilerini yapabilmeleri için onlara klavuzluk yapılmalıdır.
Her işgörenin iyi yapacağı bir iş vardır.
İşgörenler usata olduklarını en kısa sürede, en yüksek nicelik ve
nitelikte yapabilirler. İşgörenler ustalıklarına göre sınıflandırılabilirler.
Genelde işgörenler tembel, edilgen ve isteksizdirler. İşgörenler, işlerini
yapmak için üstlerinin yakın denetimini ve güdülenmesini gerekserler.
Nicel Yönetim Kuramcıları



Yönetimi matematik modellerine bağlayarak
örgütsel davranış üzerinde durmamışlardır.
Yöneticiler karar verirken ve bu kuralları
uygularken, davranışlarını matematik
modellere uyarlamalıdırlar.
İnsan davranışını önceden kestirebilir
kalıplara koyalar.
Davranışsal Kuramcılar




1910’lı yıllar endüstriyel psikoloji, çalışan
insanın bireysel davranışını inceler.
1920’li yıllar, İnsan İlişkileri Akımı, Howthorn
çalışmaları. Mayo ve arkadaşlarının grup
çalışmaları
McGregor (1969) X, Y kuramı
Khan, Rol Kuramı
Sistem Kuramcıları


İnsan bir sistemdir; insanların çalıştığı örgütte
bir toplumsal sistemdir.
Öyleyse, yapısı, yönetimi, işgöreni ve alt
sistemleriyle örgüte bir bütün olarak
bakılmalı; Örgüt ve yönetimi ile birlikte
işgörenlerin davranışları da bir bütün olarak
incelenmelidir.
Olumsallık Kuramı

Her örgütün kendine özgü bir yapısının ve
yönetiminin olması gerektiği; örgüt ve
yönetimine ilişkin bir kuramın ancak örgütün
amaçlarına, işgörenlerin niteliğine uygun
düştüğünde uygulanabileceğini savundurlar.
Örgütsel Davranış Bilimi’nin Başka
Bilimlerle İlişkisi






Psikoloji (Endüstri ve klinik psikoloji),
Antropoloji (Kültürel- sosyal),
Sosyoloji
İşbilimi
Ekonomi
Siyasal Bilimler
Örgütsel Davranış Bilimi’nin
Yöntemleri



Laboratuvar çalışmaları
Alan deneyleri
Alan çalışmaları
KAYNAK

Başaran,İ.E. (2008). Örgütse Davranış:
İnsanın Üretim Gücü. Ankara: Ekinoks
Yayınları.