danıştay kararı

DANIŞTAY KARARI
DANIŞTAY
Dördüncü Daire
E. No. 1998/2191
K. No. 1998/3909
İlgili Kanun
5422
Madde
17
ÖZETİ: Şirket ortaklarının emsaline göre yüksek
veya düşük faizle ödünç para alıp vermesi halinde
örtülü kazanç dağıtılmış sayılacağı hk.
: 1- Holding Anonim Şirketi
: Av. ................
2- .......... Vergi Dairesi Müdürlüğü
İstemin Özeti
: Davacı şirketin 1995 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu,
davacı holding bünyesinde yer alan bağlı ortaklığı ... Anonim Şirketine sermaye
artırım avansı adı altında örtülü kazanç dağıttığı ileri sürülerek adına re’sen kurumlar
vergisi ve geçici vergi salınmış, fon hesaplanıp ağır kusur cezası kesilmiştir. .... 7.
Vergi Mahkemesinin 5.2.1998 günlü ve E: 1997/596, K:1998/134 sayılı kararıyla;
günümüzde sermaye şirketlerinin Holding bünyesinde toplanmasındaki amacın
yönetim, sermaye, ve denetim açısından birleşmek suretiyle hem finans ve yönetim
yapılarını güçlendirmek, hem de bu suretle ticari hayata ve ticari organizasyonlara
daha güçlü katılım bağlamak olduğu, olayda davacı şirketin 2.393.860.674 lira kar
beyan etmiş olmasına karşın borç verilen ... Anonim Şirketi’nin yatırım indiriminden
dolayı (0) matrah ve vergi beyan ettiği, söz konusu borç alma işleminden dolayı yasal
faiz ödemesi durumunda da yine (0) matrah ve vergi beyanı söz konusu olmasına
rağmen davacı şirketin karının bu faiz ödemeleri kadar artmış olacağı, bu durumda
davacı şirketin bağlı ortaklığı şirkete vermiş olduğu paralardan dolayı örtülü kazanç
dağıttığının kabulü zorunlu bulunduğundan yasal faize göre hesaplanan matrah farkı
üzerinden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu, ancak olayın özelliği ve matrahın bulunuş
biçimi göz önüne alındığında kusur cezası kesilmesi gerektiği, ikmalen ve re’sen
yapılan tarhiyatlar için geçici vergi salınamayacağı ve fon hesaplanamayacağı
gerekçesiyle davanın kısmen reddine karar verilmiştir. Davacı, gerçek kişi ortakların
Holding aracılığı ile ... Anonim Şirketine sermaye artırım avansı ödemeleri yaptığını,
verilen avansların hem Holdingde hem de bağlı şirketlerde sermayeye
dönüştürüldüğünü, herhangi bir faiz ödemesi ve finansman gideri olmadığını, inceleme
elamanını yanıltan hususun ... Anonim Şirketi ve Holdingde yapılan muhasebe
kayıtları olduğunu, sermaye taahhüt avanslarına faiz ödenmesi Türk Ticaret
Kanunu’nun 471 inci maddesine göre genel kurulun açık ve olumlu kararı
bulunmasına bağlı olduğunu, olayda örtülü kazanç dağıtımı söz konusu olmadığını,
vergi dairesi müdürlüğü ise, inceleme raporuna göre yapılan tarhiyatın yerinde
olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedirler.
Temyiz Eden Taraflar
Vekili
Savunmanın Özeti : Taraflar karşılıklı olarak temyiz istemlerinin reddi
gerektiğini savunmaktadırlar.
Danıştay Savcısı ...’ın Düşüncesi : Yükümlü Holding Şirketin 1995 yılı içinde
kendisinin ve ortaklarının ortağı olduğu A.Ş.’e devamlı ve yüksek miktarlarda faizsiz
ödünç para vermek suretiyle örtülü kazanç dağıttığı iddiasıyla Davacı Şirket adına
resen salınan kurumlar vergisini onayan, kesilen ağır kusur cezasını kusur cezasına
çeviren; ağır kusur cezalı fon payı ile geçici vergiyi ise terkin eden Vergi Mahkemesi
kararı taraflarca temyiz edilmektedir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin 3. Bendinde, şirket
kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler, idaresi,
murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu
veya nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde
emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz ve komisyonlarla ödünç
para alıp vermesi halinde kazancın tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış
sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Uyuşmazlıkta, .... Holding A.Ş. ortaklarının %12,89 hisse payıyla doğrudan
%50,950 holding hissesiyle .... A.Ş.’nin ortağı olup, bu haliyle holding şirkete bağlı
şirket yapılanması içerisinde, yönetim, denetim ve sermaye açısından bir sağlılığın
olduğu tartışmasızdır.
İnceleme raporunda, yükümlü Holding A.Ş.’nin “133-002-Bağlı Ortaklıklardan
Alacaklar” hesabı yoluyla ... A.Ş.’ne 1995 yılı içinde, aralıklı olmak üzere toplam
29.500.000.000 lirayı faizsiz borç verdiği Holding A.Ş.’nin bağlı ortaklığı olan ...
A.Ş.’nin 8.12.1985 günlü genel kurul kararıyla 50 milyar liralık sermaye artırımında
hissesi oranında taahhütte bulunduğu ve taahhüdün tamamını 25.12.1995 tarihinde ....
A.Ş.’ne nakden ödediği, dolayısıyla Holding A.Ş. tarafından ... A.Ş. ne yıl içerisinde
verilen yüksek tutarlardaki meblağın sermaye artırımı değil borç olduğu, zira “133Bağlı Ortaklıktan Alacaklar” hesabı altında verilen bu borçların ... A.Ş. tarafından
sermaye artırımı bedelleriyle 25.12.1995 tarihinde 27 milyar, 29.12.1995 milyar olmak
üzere toplam 29.5 milyar olarak Holding A.Ş.’ye nakden geri ödendiği, .... A.Ş.’nin
ana hammaddesi ithal olan TR kauçuk granül imalatı ile uğraşması nedeniyle nakit
ihtiyacının yüksek olduğu ve ortakların da yabancı olmaması nedeniyle sermaye
artırımı yapılarak sağlanacak finansmanın faizsiz borç şeklinde Holding tarafından
temin edilerek bu şekilde ... A.Ş. lehine örtülü kazanç sağladığı ileri sürülerek verilen
paraların geri ödeniş tarihleri ve Merkez Bankasının 1995 yılında kısa vadeli borçlara
uyguladığı faiz oranı dikkate alınarak Holding A.Ş.’nin bağlı ortağına dağıttığı ileri
sürülen örtülü kazanç tutarı hesaplanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ... Holding A.Ş.’nin Sermayesinin %100 ünün ...
ailesine aiti olduğu, sermaye artırımı avansı olarak paraların verilmesi ve alınması
işlemlerinin Holding yönetim kurulunda ve A.Ş. ye sermaye artırımı avansı verdiği,
Holding’in de yönettiği bağlı şirketlere sermaye artırımı avansı verdiği, 1995 yılı
içinde ... Holding A.Ş.’nin yönetim kurulunun 4.1.1995 sayılı kararıyla bağlı
şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak için 4 ortağından ... A.Ş. ye
verilen sermaye avanslarını karşılamak üzere muhtelif tarihlerde tahsilat yaptığı, ancak
bu tahsilatları ortakların cari hesabında izlediği, yıl sonunda bu cari hesap yekünlerini
kendilerinin sermaye artırım hesabına aldığı, bu hesaptan da ortakların sermaye
taahhüt borçlarını kapattığı, holdingin grup içi şirketlerde fon ve nakit akışını kontrol
etmek için tüm nakit işlemlerinin Kasa Hesabından geçirdiği, ...’ın yapacağı
yatırımları ve ithal edilecek mal alımlarını finanse etmek ve yıl içinde yapılacak
sermaye artırımında kullanılmak üzere peyderpey avans verdiği, bu avansların da
31.12.1995 tarihinden önce sermaye artırımı ile kapatıldığı, bu haliyle yapılan
işlemlerin borç para verme değil sermaye avansı verme işlemi olduğu anlaşılmaktadır.
İnceleme elemanınca şirketin hesap planının işleyişinden Holding A.Ş. nin ...
sermaye artırımı için taahhüdüne düşen kısmı yeniden ödemiş ve aynı gün (veya 2-3
gün içinde) daha önce yıl içinde verdiği avansları geri almış gibi yapılan kayıtlar
nedeniyle hesap planının işleyişinin de verilen paranın borç verme işlemi olduğunu
gösterdiği ileri sürülüyorsa da yükümlü şirket tarafından aynı gün itibariyle Kasa
Hesabına borç ve alacak kaydedildiği sonuç olarak bakiye kalmadığı, bu haliyle
iştirakler sermaye taahhüdünün, verilen Sermaye Artırımı Avanslarından mahsubu
sonucuna ulaşıldığı, kayıtların bu şekilde yapılmasının verilen paranın yönetim kurulu
kararlarında belirtilen ve muhasebe kayıtlarında açıkça gösterilen “Bağlı
Ortaklıklardan Alacaklar” hesabının “Verilen Sermaye Avansları” olması gerçeğini
değiştirmediği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda Mahkemece de hiçbir gerekçeye dayanmadan verilen paranın borç
para olduğu kabul edilip, ilgili yılda holding şirketinin 2.393.860.674 lira kar beyan
etmesine karşılık ... A.Ş.’nin yatırım indiriminden dolayı (0) matrah beyan ettiği, borç
alma işleminden dolayı yasal faiz ödemesi durumunda da yine (0) matrah vergi beyanı
olmasına rağmen Davacı şirketin karını bu faiz ödemeleri kadar artırmış olacağı,
verilen paralardan örtülü kazanç dağıttığının kabulünün zorunlu olduğu gerekçesiyle
tarhiyatın değişiklikle onanmasında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü temyiz isteminin kabullü ile Vergi Mahkemesi
kararının vergi aslına ve cezaya yönelik hüküm fıkralarının bozulması, Vergi Dairesi
Müdürlüğü temyiz isteminin ise reddi gerektiği düşünülmektedir.
Tekkik Hakimi ....’nin Düşüncesi: Dava konusu olayda örtülü kazanç dağıtımı
söz konusu olmadığından yükümlü temyiz isteminin kabulü vergi dairesi müdürlüğü
temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince duruşma için belirlenen günde gelen
davacı şirket vekili Av. ... ile Hazine Avukatı ... dinlendikten ve Danıştay Savcısının
düşüncesi alınıp dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü.
Uyuşmazlık, davacı holdingin bünyesinde yer alan bağlı ortaklığı ... Anonim Şirketine
“sermaye artırım avansı” adı altında verilen ve faiz tahakkuk ettirilmeyen paraların
örtülü kazanç dağıtımı olup olmadığı hususuna ilişkin bulunmaktadır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 17 nci maddesinin 1 inci bendinde; şirket
kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler, idaresi,
murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu
veya nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde
emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük fiyat veya bedeller
üzerinden yahut bedelsiz olarak alım, satım, imalat, inşaat muamelelerinde ve hizmet
ilişkilerinde bulunursa, bu yolla sağlanan menfaat örtülü kazanç dağıtımı olarak
tanımlanmıştır. Aynı kanunun 15 inci maddesinde, örtülü kazanç olarak dağıtıldığı
kabul edilen tutarın kurum kazancının tespitinde indirilmesinin mümkün olmadığı
kuralına yer verilmiştir.
Tarhiyata dayanak alınan inceleme raporunda, aynı holding bünyesinde yer alan ve
davacı holdingin en büyük hissedarı durumunda bulunduğu bağlı ortaklığı ... Anonim
Şirketine 1995 yılı içinde aralıklı olmak üzere toplam 29.500.000.000 lira sermaye
artırım avansı adı altında para verdiği ve “Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar” hesabında
izlediği bu hesabın alacaklı ve borçlu tutarları üzerinden davacı şirketin herhangi bir
faiz ve komisyon hesaplanmadığı, ... Anonim Şirketi ise 8.12.1995 tarihli genel kurul
kararıyla verilen sermaye artırımı nedeniyle davacı şirketin hissesi oranında taahhütte
bulunduğu ve taahhüdünün tamamını 25.12.1995 tarihinde ... Anonim Şirketine
nakden ödediği, dolayısıyla davacı şirket tarafından ... Anonim Şirketine yıl içinde
verilen yüksek tutarlardaki paraların sermaye artırımı değil borç olduğu, zira “Bağlı
Ortaklıklardan Alacaklar” hesabı adı altında verilen paraların ... Anonim Şirketi
tarafından 25.12.1995 ve 29.12.1995 tarihlerinde davacı şirkette nakden geri ödendiği,
.... Anonim Şirketinin faaliyeti itibarıyla nakit ihtiyacının yüksek olduğu ve ortakların
da aynı olması nedeniyle davacı şirketin örtülü kazanç dağıtımı yaptığı kabul edilerek
paraların geri ödeme tarihlerine göre Merkez Bankasının ihtilaflı yılda kısa vadeli
borçlara uyguladığı faiz oranı dikkate alınarak matrah farkı saptanmıştır.
Davacı Anonim Şirketin sermayesinin %100 ün ... ailesine ait olduğu,
sermaye artırım avansı olarak paraların verilmesi ve alınması işlemlerinin davacı şirket
ve ... Anonim Şirketi yönetim kurullarında karara bağlandığı, bağlı şirketlerin sermaye
ihtiyaçlarının karşılanması için 4 ortak tarafından davacı şirkete verilen paraların
ortaklar cari hesabında izlendiği, davacı holdingin grup içi şirketlerde fon ve nakit
akışının takibi için tüm nakit işlemlerinin kasa hesabından geçirilerek... Anonim
Şirketinin yıl içinde yapacağı sermaye artırımında kullanılmak üzere avans verdiği, bu
avansların 31.12.1995 tarihinden önce sermaye artırımı ile kapatıldığı, dolayısıyla
yapılan bu işlemlerin borç para verme değil sermaye artırım avans verme işlemi
olduğu anlaşılmaktadır.
İnceleme elemanı şirketin hesaplarının işleyişinden Holding’in ... Anonim
Şirketine sermaye artırımı için taahhüdüne düşen kısmı yeniden ödemiş ve aynı gün
içinde daha önce yıl içinde verdiği avansları geri almış gibi işlem yapılan kayıtlar
nedeniyle verilen paranın borç verme işlemi olduğunu gösterdiğini ileri sürmekte ise
de, kayıtların bu şekilde yapılmasının verilen paranın yönetim kurulu kararlarında
belirtilen ve muhasebe kayıtlarında açıkça gösterilen “Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar”
hesabının verilen sermaye avansları olması gerçeğini değiştirmemektedir.
Bu durumda, olayın örtülü kazanç dağıtımı olarak nitelendirilerek yapılan
tarhiyata yönelik davada, mahkemece hiçbir gerekçe gösterilmeden ilgili yılda davacı
şirketin 2.393.860.674 lira kar beyan etmesine karşın ... Anonim Şirketinin yatırım
indiriminden dolayı (0) matrah beyan ettiği, borç alma işleminden dolayı yasal faiz
ödemesi durumunda da yine (0) matrah beyanı söz konusu olmasına rağmen davacı
şirketin karının bu faiz ödemeleri kadar artmış olacağından örtülü kazanç dağıttığını
kabulünün zorunlu olduğu gerekçesiyle tarhiyatın onanmasında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, yükümlü temyiz isteminin kabulüyle ... 7. Vergi
Mahkemesinin 5.2.1998 günlü ve E: 1999/596, K:1998/134 sayılı kararının
bozulmasına, vergi dairesi müdürlüğü temyiz isteminin reddine, Avukatlık Asgari
Ücret Tarifesi uyarınca takdir edilen 20.000.000 lira avukatlık ücretinin davalı
İdareden alınıp davacıya verilmesine, 4.11.1998 gününde oybirliğiyle karar verildi.