Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi KARAR

Dairesi
Karar Yılı
Karar No
Esas Yılı
Esas No
Karar Tarihi
ÜÇÜNCÜ DAİRE
2000
1508
1999
2158
19/04/2000
KARAR METNİ
ŞÜPHELİ ALACAĞIN PASİFTE KARŞILIK AYIRMAK SURETİYLE İZLENMESİ YERİNE
DOĞRUDAN KAR/ZARAR HESABINA KAYDEDİLMESİNİN ALACAĞIN ŞÜPHELİ OLMA VASFINI ORTADAN KALDIRMAYACAĞINDAN SÖZ EDİLEREK KARAR VERİLMESİNDE YASAL
İSABET GÖRÜLMEDİĞİ HK.<
Davacı şirketin 1996 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak salınan kurumlar vergisi ve fon
payı ile bunlara bağlı olarak kesilen ağır kusur cezalarına karşı açılan davayı; uyuşmazlık, olayda örtülü kazanç sağlanmasının söz konusu
olup olmadığı ve bilançonun pasifinde karşılık ayrılmaksızın zarar
kaydedilen şüpheli alacakların beyan edilecek kurum matrahını azaltıp
azaltmadığına ilişkin olup, dosyanın incelenmesinden, davacı şirket ile ... Spor Giyim San.ve Tic.Ltd.Şti'nin ticari ve idari yönden yakın
ilişki içinde bulunduklarının belli olması ve yine davacı şirketin %52
hisseli ortağının anılan şirketi münferiden temsil yetkisine sahip bulunması yıl içinde bu firmaya verilen paraların alınan miktardan çok
fazla olmasının sebebinin ve karşılığının izah edilememesi ve raporda
gösterilen diğer hususlar dikkate alındığında, ilgili dönemde bu şirkete faizsiz para verilmek (kullandırılmak) suretiyle Kurumlar Vergisi
Kanununun 17.maddesinde yer alan örtülü kazanç sağlandığının kabulü
gerektiğinden repo faizleri esas alınmak suretiyle bulunan ... liralık
matrah farkında yasal isabetsizlik bulunmadığı, diğer yandan, bazı
şüpheli alacakların pasifte karşılık ayrılmaksızın zarar kaydedilmesi,
tek düzen muhasebe sistemi içinde bir şekil hatası olup, V.U.K.nun
353/6.maddesinde anılan özel usulsüzlük fiili olarak değerlendirilebilirse de, bu yöntem nedeniyle vergi kaybı söz konusu olmadığı, zira
sonuç olarak tahsil edilemeyen şüpheli alacak zarara kaydedilmiş olduğundan vergi matrahının haksız olarak azaltıldığının kabulünün mümkün
olmadığı nedeniyle bulunan ... liralık matrah farkında yasal isabet
görülmediği gibi matrah farkının davacının defter ve belgelerinden bulunmuş olması nedeniyle onanan matrah farkına ilişkin olarak kesilen
ağır kusur cezasının kusur cezasına çevrilmesinin yerinde olacağı gerekçesiyle kısmen kabul ederek tarhiyatı ... lira matrah farkı üzerinden kusur cezalı olarak tadil eden ... Vergi Mahkemesinin ... gün ve
... sayılı kararının; yükümlü tarafından, örtülü kazanç elde edildiğine ilişkin tesbit bulunmayıp tarhiyatın varsayıma dayandığı, vergi dairesi müdürlüğü tarafından, vergi inceleme raporuna dayanılarak yapılan tarhiyatın aynen onanması gerektiği ileri sürülerek bozulması istemleridir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17. maddesinde, kazancın tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı haller belirtilmiş ve bunlar arasında şirketlerin kendi ortakları ile olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük
faiz ve komisyonlarla ödünç para almaları veya vermeleride örtülü kazanç dağıtımı olarak kabul edilmiş olup davacı şirket yetkililerinin
firmalarının daha önce ... Spor Fiyim tarafından üretilen ... marka
kotların üretiminin devamını sağlamak amacıyla kurulduğunu ve ortakların sermaye taahhütlerinin bu şirketçe ödendiğini beyan ettikleri ve
davacı tarafından ihtilaflı dönemde kurumun %52 hissesine sahip ortağı
... 'ın münferiden temsil yetkisine sahip olduğu ... Spor Giyim San ve
Tic.Ltd.Şti'ne, karşılığında faiz tahakkuk ettirilmeksizin ödünç para
verilmesi suretiyle örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı hususu adat uygulaması yoluyla saptanmış olduğundan re'sen takdir olunan matrah üzerinden tarhiyat yapılmasında yasaya aykırılık görülmemiş ise de; matrah farkının hesaplanmasında, anılan şirkete karşılıksız olarak kullandırılmış olan paraların şirketten çekildiği ve daha sonra tekrar
şirkete yatırıldığı tarihler arasındaki süre için o tarihler arasında
Merkez Bankası tarafından uygulanmış olan reeskont faiz oranının esas
alınması gerekmektedir. Bu nedenle, matrah farkının repo faiz oranı esas alınması suretiyle belirlenmesinde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun şüpheli alacaklar
başlıklı 323. maddesinde; ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla, dava veya icra safhasında
bulunan alacakların şüpheli alacak olduğu, şüpheli alacaklar için de-
ğerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılacağı, bu
karşılığın hangi alacaklara ait olduğunun karşılık hesabında gösterileceği, şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarlarının tahsil edildikleri dönemde kar/zarar hesabına intikal ettirileceği, 322.
maddesinde de; kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre
tahsiline artık imkan kalmayan alacakların değersiz alacak olduğu, değersiz alacakların bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerini
kaybedeceği ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edileceği
hükme bağlanmıştır.
Bu düzenlemelerle tahsil edilemeyen ve bunu sağlamak üzere dava
veya icra takibine konu yapılan alacakların tahsili kuşkulu bulunduğundan bilanço esasına göre defter tutan ticari ve zirai kazanç sahiplerine, dilerlerse bu gibi alacaklar için pasifte karşılık hesabı adı
altında düzenleyici bir hesap açmaları ve ayırdıkları bu karşılıkları
aktif toplamından düşmeleri olanağı tanınmıştır. Böylece, şüpheli hale
gelmiş alacak, karşılık hesabında izlenmiş ve tahsilat yapıldığı takdirde kar-zarar hesabına intikal ettirilmiş olacaktır.
Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesi, seçimini bu yolda kullanmayan ve şüpheli hale gelmiş alacağı için pasifte karşılık ayırmayan ticari ve zirai kazanç sahiplerinin bu alacağı doğrudan zarara
atmalarına olanak tanımamıştır. Bu olanak, aynı Yasanın 322 inci maddesinde, tasarruf değerini yitirmiş sayılan alacaklar olan değersiz
alacaklar için tanınmıştır. Yasanın 322 inci maddesine göre tahsiline
imkan kalmayan alacaklar tasarruf değerini yitirmiş olduklarından,
kayıtlı değerleriyle zarara geçirilerek yok edilecektir.
Olayda, şüpheli alacak karşılığı ayırmak zorunlu olmamakla birlikte, henüz tahsil imkansızlığı söz konusu olmayan, sadece şüpheli
hale gelmiş ... lira alacağı için seçimini karşılık hesabı açmamak yolunda kullandığı tartışmasız olan davacı şirketin, bu miktarı doğrudan
doğruya zarara atması, özsermayeyi azaltıcı etki yapmış ve yasanın yukarıda değinilen kurallarına aykırı düşmüştür.
Bu durumda mahkemece şüpheli alacağın pasifte karşılık ayırmak
suretiyle izlenmesi yerine doğrudan kar/zarar hesabına kaydedilmesinin
alacağın şüpheli alacak olma vasfını ortadan kaldırmayacağından söz edilerek dava konusu tarhiyatın kaldırılması yolunda karar verilmesinde
yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü temyiz isteminin kısmen kabulüne,
Vergi Dairesi Müdürlüğü temyiz isteminin ise kabulüne, ... Vergi Mahkemesinin ... gün ve ... sayılı kararının örtülü kazanca ve şüpheli alacağa ilişkin hüküm fıkralarının bozulmasına karar verildi.
AYRIŞIKOY
Vergi dairesi müdürlüğü temyiz isteminin icra safhasına intikal
etmiş olan alacaklara ilişkin kısmının reddine karar verilmesi gerektiği görüşü ile kararın bu bölmüne katılmıyorum. YÖ/ES
(DAN-DER; SAYI:104)