RAKAM VE GÖSTERGELERDE BOLU EKONOMİSİ SEKTÖREL DAĞILIM 38% 41% 21% TARIM SANAYİ HİZMETLER NÜFUS : 284.789 (2014) SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRASI : 11 (2011) EN YAŞANABİLİR İLLER SIRALAMASI :7 (2013) KİŞİ BAŞINA DÜŞEN MİLLİ GELİR : 4.216 USD (TÜİK - 2001) YATIRIM TEŞVİK BÖLGESİ :2 SOSYO – EKONOMİK GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ (2011) Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlandı. 61 kritere göre illerin gelişmişlik durumu belirlendi. Bolu, 81 il içinde 11. sırada yer aldı. SEGE KRİTERLERİ Demografik Göstergeler 1 Nüfus Yoğunluğu 2 Yaşa Özel Doğurganlık Oranı (15-49 yaş) 3 Genç Bağımlı Nüfus Oranı (0-14 yaş) 4 Net Göç Hızı 5 Şehirleşme Oranı Eğitim Göstergeleri 1 Okuryazar Nüfus Oranı 2 Okuryazar Kadın Nüfusunun Toplam Kadın Nüfusuna Oranı 3 Genel Ortaöğretim Net Okullaşma Oranı 4 Mesleki ve Teknik Liseler Okullaşma Oranı 5 İlin YGS Ortalama Başarı Puanı 6 Yüksek Okul veya Fakülte Mezunu Nüfusun 22+ Yaş Nüfusa Oranı SEGE KRİTERLERİ Sağlık Göstergeleri 1 Yüz Bin Kişiye Düşen Hastane Yatak Sayısı 2 On Bin Kişiye Düşen Hekim Sayısı 3 On Bin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı 4 On Bin Kişiye Düşen Eczane Sayısı 5 Yeşil Kart Sahibi Nüfusun İl Nüfusuna Oranı İstihdam Göstergeleri 1 İşsizlik Oranı 2 İşgücüne Katılma Oranı 3 Çalışma Çağındaki Nüfusun (15 - 64 yaş arası) Toplam Nüfus İçerisindeki Oranı 4 5 İmalat Sanayi İstihdamının Sigortalı İstihdam İçindeki Oranı Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Aktif Çalışanların Toplam Nüfusa Oranı 6 7 8 Ortalama Günlük Kazanç Ortalama Günlük Kazanç - Kadın İstihdam Oranı SEGE KRİTERLERİ Rekabetçi ve Yenilikçi Kapasite Göstergeleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 İl İhracatının Türkiye İçindeki Payı Kişi Başına Düşen İhracat Tutarı İmalat Sanayi İşyerlerinin Türkiye İçindeki Payı İmalat Sanayi Kayıtlı İşyeri Oranı Kişi Başı İmalat Sanayi Elektrik Tüketimi Organize Sanayi Bölgesinde Üretim Yapılan Parsellerin Türkiye İçindeki Payı Küçük Sanayi Sitesi İşyeri Sayısının Türkiye İçindeki Payı Yeni Kurulan Şirketlerin Toplam Sermayesinin Türkiye İçindeki Payı On Bin Kişiye Düşen Yabancı Sermayeli Şirket Sayısı Yüz Bin Kişiye Düşen Marka Başvuru Sayısı Yüz Bin Kişiye Düşen Patent Başvuru Sayısı Yüksek Lisans ve Doktora Sahibi Nüfusun 30+ Yaş Nüfusa Oranı Kırsal Nüfus Başına Düşen Tarımsal Üretim Değeri Turizm Yatırım-İşletme ve Belediye Belgeli Yatak Sayısının Türkiye İçindeki Payı Teşvik Belgeli Yatırım Tutarının Türkiye İçerisindeki Payı SEGE KRİTERLERİ Rekabetçi ve Yenilikçi Kapasite Göstergeleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 İl İhracatının Türkiye İçindeki Payı Kişi Başına Düşen İhracat Tutarı İmalat Sanayi İşyerlerinin Türkiye İçindeki Payı İmalat Sanayi Kayıtlı İşyeri Oranı Kişi Başı İmalat Sanayi Elektrik Tüketimi Organize Sanayi Bölgesinde Üretim Yapılan Parsellerin Türkiye İçindeki Payı Küçük Sanayi Sitesi İşyeri Sayısının Türkiye İçindeki Payı Yeni Kurulan Şirketlerin Toplam Sermayesinin Türkiye İçindeki Payı On Bin Kişiye Düşen Yabancı Sermayeli Şirket Sayısı Yüz Bin Kişiye Düşen Marka Başvuru Sayısı Yüz Bin Kişiye Düşen Patent Başvuru Sayısı Yüksek Lisans ve Doktora Sahibi Nüfusun 30+ Yaş Nüfusa Oranı Kırsal Nüfus Başına Düşen Tarımsal Üretim Değeri Turizm Yatırım-İşletme ve Belediye Belgeli Yatak Sayısının Türkiye İçindeki Payı Teşvik Belgeli Yatırım Tutarının Türkiye İçerisindeki Payı SEGE KRİTERLERİ Mali Kapasite Göstergeleri 1 İldeki Banka Kredilerinin Türkiye İçindeki Payı 2 İldeki Tasarruf Mevduatının Türkiye İçindeki Payı 3 Kişi Başına Düşen Banka Mevduatı Tutarı 4 Bin Kişiye Düşen İnternet Bankacılığında Aktif Bireysel Müşteri Sayısı 5 Bin Kişiye Düşen İnternet Bankacılığında Aktif Kurumsal Müşteri Sayısı 6 Kişi Başına Düşen Bütçe Gelirleri 7 İl Vergi Gelirinin Türkiye İçindeki Payı Erişilebilirlik Göstergeleri 1 Kırsal Kesim Asfalt-Beton Köy Yolu Oranı 2 İlin En Yakın Havaalanına Uzaklığı 3 Hane Başına Genişbant Abone Sayısı 4 Kişi Başına Düşen GSM Abone Sayısı 5 İlin Otoyol ve Devlet Yollarına Göre yük-km Değerleri 6 Toplam Demiryolu Hattının Yüzölçüme Oranı SEGE KRİTERLERİ Yaşam Kalitesi Göstergeleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bin Kişiye Düşen AVM Brüt Kiralanabilir Alan Oranı Kanalizasyon Şebekesi ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı Kişi Başı Mesken Elektrik Tüketimi On Bin Kişiye Düşen Özel Otomobil Sayısı Kükürtdioksit (SO2) Ortalama Değeri Partiküler Madde (Duman) Ortalama Değeri Sosyal Güvenlik Kapsamı Dışında Kalan Nüfusun Toplam Nüfusa Oranı Yüz Bin Kişiye Düşen Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlü Sayısı Yüz Bin Kişiye Düşen İntihar Vakası Sayısı İLİN ARAZİ DAĞILIMI ARAZİ DAĞILIMI YÜZÖLÇÜMÜ (HEKTAR) TARIM ALANI 149.664 ÇAYIR VE MERA ALANI 124.440 ORMAN VE FUNDALIK 504.310 TARIM DIŞI ARAZİ 67.386 TOPLAM 845.800 BİTKİSEL ÜRETİM KULLANIM AMACI ALAN (HEKTAR) TARLA 145.182 SEBZELİK 1.492 MEYVELİK 2.586 BAĞ 404 TOPLAM 149.664 TARLA ÜRÜNLERİ ÜRÜN CİNSİ ALAN (HEKTAR) ÜRETİM (TON) TAHILLAR 88.881 141.776 YEM BİTKİLERİ 12.586 142.437 YUMRULU BİTKİLER 10.103 286.194 BAKLAGİLLER 950 1.754 ENDÜSTRİ BİTKİLERİ 625 81.775 YAĞLI TOHUMLAR 210 273 NADAS 21.495 KULLANILMAYAN ARAZİ 10.332 TOPLAM 145.182 TARLA ÜRÜNLERİ EKİLİŞ DAĞILIMI TAHILLAR 61% NADAS 15% DİĞER 1% 654.209 YUMRULU KULLANILMAY BİTKİLER AN ARAZİ 7% 7% YEM BİTKİLERİ 9% Yıllık 247.383 tonluk patates üretimiyle Niğde, Nevşehir ve İzmir’in ardından 4. sıradayız. Türkiye üretiminin (4,8 milyon ton) % 5,15 ini üretmekteyiz. SU ÜRÜNLERİ KAPASİTESİ Tesis Sayısı 32 Adet Üretim Kapasitesi 351 ton/yıl + 2.655.000 yavru/yıl Avlak Sahası 1 adet-18 ton/yıl Kiralama Kapasitesi (Yeniçağa Gölü) Alabalık Üretim 350 Ton/Yıl HAYVANSAL ÜRETİM BUZAĞI DANA MANDA TOPLAM KOYUN KEÇİ TOPLAM AT KATIR EŞEK KÜÇÜK BAŞ SIĞIR BÜYÜKBAŞ Toplam Hayvancılık İşletme Sayısı TOPLAM BOLU İLİ 2013 YILI HAYVAN MEVCUTLARI 13.500 87.995 38.030 1.341 127.366 89.750 37.980 127.730 507 175 492 TEK TIRNAKLI • Türkiye’de toplam büyükbaş 12.850.000 hayvan, 28.455.000 küçükbaş hayvan mevcuttur. • 2012 hayvan mevcutları HAYVANSAL ÜRETİM 2013 YILI KANATLI MEVCUTLARI TAVUK TOPLAM HİNDİ YUMURTACI BROİLER (ETLİK ) DAMIZLIK 385.000 35.090.000 dönem 210.000.000 yıl 2.855.000 x 180 = 513.900.000 (yumurta/yıl) 760.000 HAYVANSAL ÜRETİM Kümes Sayısı Kanatlı Sayısı Üretilen Et Miktarı (kg) Yüzde % Türkiye 12.852 1.015.000.000 1.724.000.000 100 Bolu 3.406 295.000.000 528.000.000 30 KANATLI HAYVANCILIK ♦ Sektörde 6 firma yer almaktadır. ♦ Türkiye beyaz et ve hindi eti üretiminin yaklaşık % 30’unu Bolu firmaları karşılamaktadır. ♦ Bolu’daki 2 beyaz et endüstrisi kuruluşu, İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan Türkiye’nin Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında bulunmaktadır. * Ayrıca, il merkezi ve ilçelerde 3.406 yetiştirici kümes mevcuttur. ARICILIK 2013 YILI ARI KOLONİ SAYILARI VE BAL MİKTARI İŞLETME SAYILARI KOVAN SAYILARI (CANLI KOLONİ) BAL ÜRETİMİ (KG) TÜRKİYE - 6.348.000 89.162.000 BOLU 475 16.500 198.000 KOOPERATİFÇİLİK Kooperatifin Adı Ortak Sayısı Kooperatif Sayısı 1 Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 13.516 185 2 Sulama Kooperatifi 638 5 3 Su Ürünleri Kooperatifi 49 2 Toplam 14.203 192 • Türkiye’de 1.170.599 ortaklı toplam 10.998 kooperatif bulunmaktadır. İLİMİZDEKİ BİRLİKLER Birliğin Adı Üye Sayısı 1 Bolu Bölgesi Ormancılık Kooperatifleri Birliği 17.760 2 Bolu İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği 1.428 3 Bolu İli Arı Yetiştiricileri Birliği 295 4 Bolu İli Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği 866 5 Bolu İli Yumurta Üreticileri Birliği 23 6 Bolu İli Göynük İlçesi Süt Ürünleri Tar. Ür. Birliği 1.286 7 Bolu İli Süt Üreticiler Birliği 1.442 8 Bolu İli Mudurnu İlçesi Süt Üreticiler Birliği 907 9 Bolu İli Broiler Tavuk Yetiştiricileri Birliği 180 10 Bolu İli Fidan Üreticileri Birliği 43 11 Bolu ili ve İlçeleri Kırmızı Et Üreticileri Birliği 110 Toplam • Türkiye’de 1139 adet birlik ve 711.311 üyesi vardır. 24.340 KKYDP EKONOMİK YATIRIMLAR (2006- 2013) Ekonomik Yatırımlar Hibe Desteklemeleri Genel Toplamı HİBE DESTEĞİ TUTARI ETAP NO ADET 1 10 2 Tamamlanan proje yoktur 3 11 1.702.931,27 TL 4 3 473.195,88 TL 5 6 1.029.813,40 TL 6 7 1.603.292,53 TL 7 1 295.526,00 TL TOPLAM 38 835.257,26 TL - 5.940.016,34 TL KKYDP MAKİNA EKİPMAN YATIRIMLARI (2007- 2013) Makine Ekipman Hibe Desteklemeleri Genel Toplamı MAKİNE VE EKİPMAN HİBE DESTEKLEMELERİ Yılı Adet Hibe Desteği Tutarı 1 2007 40 383.648,38 TL 2 2008 47 337.790,85 TL 3 2009 85 426.609,50 TL 4 2010 266 586.460,00 TL 5 2011 428 1.106.707,50 TL 6 2012 71 329.274,34 TL 7 2013 205 950.052,17 TL TOPLAM 1142 4.120.838,74 TL BİTKİSEL ÜRETİM DESTEKLEMELERİ MAZOT, GÜBRE VE TOPRAK ANALİZİ DESTEĞİ: 4.402.652,03 YEM BİTKİLERİ DESTEKLEMESİ: 1.627.514,45 TARIM HAVZALARI MODELİ FARK ÖDEMESİ DESTEKLEMESİ 497.576,94 YURT İÇİ SEERTİFİKALI TOHUM KULLANIM DESTEĞİ 240.855,78 YURT İÇİ SEERTİFİKALI TOHUM ÜRETİM DESTEĞİ 187.592,00 SERTİFİKALI FİDE- FİDAN KULLANIM DESTEĞİ BİTKİSEL DESTEKLEMELER TOPLAMI 3.557,10 6.959.748,30 HAYVANCILIK DESTEKLEMELERİ HAYVAN SAYISI İŞLETME SAYISI DESTEKLEME TUTARI (TL) 5152 1903 1.544.085 Anaç Sığır Desteklemesi 30.062 7195 7.014.926 Anaç Koyun-Keçi Desteklemesi 72.071 664 1.081.065 47.067.714 (Süt Miktarı) 6384 2.330.791 Tazminatlı Hayvan Hastalıkları 120 1561 1.397.356 Anaç Manda Desteklemesi 520 169 156.000 12.916 187 103.328 172.429 kg 13 112.078.85 18.376 7.272 1.379.596 27 7.948 kg 135.116 DESTEKLEME ADI Besili Erkek sığır Desteklemesi Çiğ Süt Desteklemesi Arılı Kovan Desteklemesi Porsiyonluk Balık Desteklemesi Buzağı Desteklemesi Tiftik Üretiminin Desteklenmesi TOPLAM 2013 2012 15.254.341 TL 14.796.561 TL METAL SANAYİ Pay : % 18,2 Faaliyet Alanı : Esas olarak beyaz eşya üretimi alanında faaliyet gösteren bir ana işletme ve bu işletmeye yardımcı sanayi hizmeti veren işletmeleri kapsamaktadır. Firma Adedi : Odamıza kayıtlı 34 firma. İstihdam : 3.141 kişi ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİ Pay : % 17,1 Firma Adedi : Odamıza kayıtlı 32 firma. Faaliyet Alanı : Esas itibariyle organize sanayi bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bunun yanı sıra Mengen ve Mudurnu ilçelerinde de sektör kuruluşları mevcuttur. İstihdam : 1.249 kişi. TEKSTİL SANAYİ Pay : % 9,6 Faaliyet Alanı : Ana kuruluşları Organize Sanayi Bölgesi ve kent merkezinde yoğunlaşan sektörde temel Pazar Avrupa Birliği’dir. Sektör ihracat ağırlıklı çalışmaktadır. Firma Adedi : Odamıza kayıtlı 18 firma. İstihdam : 2.005 kişi SANAYİ ÜRÜNLERİMİZ Beyaz eşya, metalden mamul eşya, parça ve makine, sunta, suntalam, MDF, kereste, mobilya, palet, parke, laminat, tekstil, deri ve hazır giyim ürünleri, beyaz et ve hindi eti, cam ve temperli cam, kablo, ilaç, gıda maddeleri ve süt ürünleri. İMALAT SANAYİ FİRMA SEKTÖREL DAĞILIMI (187) 7,0% 9,6% . 17,1% Ağaç Elek.-Elektr. 3,7% Gıda İnşaat 18,2% Kimya Maden 29,4% 1,6% 5,3% 3,2% Makine Metal Tekstil 4,8% Diğer 5131 3141 2005 1249 SEKTÖR Tekstil Metal Diğer 314 63 Makine 41 475 Maden İnşaat Gıda 425 Kimya 480 Elek.-Elektr. 6,000 5,500 5,000 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 Ağaç PERSONEL SANAYİ İSTİHDAMI (13.324 KİŞİ) % İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIMI 80.00 75.00 65.18 70.00 63.11 60.00 50.00 58.42 58.00 57.40 52.59 40.00 38.22 30.00 20.00 10.00 0.00 Sektörler Ortalaması Gıda İnşaat Ağaç İşleri Tekstil Metal Diğer Maden SANAYİDE TAM KAPASİTE ÇALIŞMAMA NEDENLERİ % 73 Talep Yetersizliği % 27 Pazarlama, Tanıtım vb. Sorunu % 18 Finansman Güçlüğü MAMUL MALİYET ARTIŞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER % 79 Enerji Maliyeti % 73 Hammadde Fiyatları % 66 İşçilik Maliyeti 2014 BOLU DIŞ TİCARETİ (MERKEZİ BOLU OLAN FİRMALAR) İHRACAT: 177,5 M. USD (TÜİK) İTHALAT: 195,2 M. USD (TÜİK) BOLU DIŞ TİCARETİ (USD) (REEL – BOLU’DAN YAPILAN ÜRETİM İLE) GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ 21 MAYIS 2015 MERKEZ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Bolu Merkez’de, Türkiye’nin en küçük OSB’lerinden birisi, Parsellerin tamamı tahsisli. Toplam Büyüklüğü Parsel Sayısı 73 ha 61 Tesis Sayısı İstihdam 51 3.000 İstanbul Ankara MERKEZ OSB MERKEZ ORGANİZE SANAYİ İLAVE REZERV ALANI Bolu Merkez’de, altyapı çalışmaları tamamlandı. Parsel tahsisleri devam ediyor. 3 firma faaliyete başladı. Toplam Büyüklüğü Parsel Sayısı 74 ha 41 Ortalama Parsel Büyüklüğü Öngörülen İstihdam 10.000 m2 8.000 kişi İstanbul Ankara İlave OSB Merkez OSB GEREDE OSB Gerede-Ankara Devlet karayolu 5. Km Toplam Büyüklüğü Boş Parsel 100 ha 8 Parsel Sayısı Faal Firma / İstihdam 51 6/300 GEREDE DERİ OSB HİZMETLER SEKTÖRÜ ULAŞTIRMA AİBÜ TURİZM ULAŞTIRMA Ulaştırma sektörü içinde özellikle uluslararası taşımacılık sektörü, İlimizin en köklü ve yerleşik sektörlerinden birisidir. Uluslararası taşımacılık işiyle iştigal eden firmaların çalışma alanları içinde ön plana çıkan bölgeler Ortadoğu, Rusya, Kafkasya ve Avrupa Birliği’dir. ULAŞTIRMA Uluslararası taşımacılık yapan 35 firma Odamızdan TIR karnesi kullanmaktadır. Bu firmalar içinde merkezi ilimizde bulunan firmalar olduğu gibi, çevre illerde yerleşik firmalar da bulunmaktadır. Firmalar Odamızdan yılda ortalama 21 bin adet TIR karnesi kullanmaktadır. Firma başına ortalama kullanım rakamı 600’dür. ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ 27 bin öğrenci Barınma Şehir nüfusunun % 10’u Gıda, beslenme Eğitim Ulaşım TURİZM Turizm sektörü, Bolu’nun ekonomik gelişim ve kalkınma vizyonunun merkezinde yer alan sektördür. Deniz dışı alternatif turizm alanlarından 6’sına ait Bolu’da önemli bir potansiyel bulunmaktadır. Bu alt sektörler: ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Kış Turizmi Spor Turizmi Termal-Sağlık Turizmi Tarih-Kültür Turizmi Doğa-Yayla Turizmi Toplantı-Kongre Turizmi’dir. Turizm tesis ve yatak sayıları 28 TESİS 4.577 YATAK KAPASİTESİ 65 TESİS 3.438 YATAK KAPASİTESİ Konaklayan Turist Sayıları (Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü) 2012 2013 FARK (%) Yerli 374.927 419.791 11,9 Yabancı 51.054 48.818 -4,3 TOPLAM 425.981 468.609 10,0 TURİZM YATIRIMLARI MERKEZ MERKEZ KARACASU TERMAL KOMPLEKSİ Karacasu Aktoprak mevkiinde İl Özel İdaresi mülkiyetindeki 127 dönümlük arazi üzerine 500 yatak kapasiteli, 5 yıldızlı termal otel ve kür merkezi ile ek tesislerin yapımının tamamlanma süresi 3 yıl. MERKEZ NARVEN TERMAL KASABASI Demirciler Köyü mevkiinde, toplam 150 hektarlık alana, 1.250 devre mülk, 400 yataklı otel, 200 birimlik rezidans, 2.500 kişilik kongre merkezi, kaplıca, SPA, fizik tedavi hastanesi, camiler ve villalar TURİZM YATIRIMLARI MUDURNU MUDURNU SAROT TERMAL VADİ Mudurnu Taşkesti Beldesinde, toplam 1.200 dönümlük bir alana yayılan, termal otel, 400 devremülk, kür merkezleri ve ek tesisleri barındıran, toplam 2 milyar dolarlık büyüklüğe sahip proje. Toplam istihdam hedefi 1.500. MUDURNU BURJ-AL BABAS Mudurnu Dolayüz Köyü’nde, Dubai ortaklığıyla 750.000 m2‘lik bir alanda 3.000 parsellik villalara sahip olacak tesis, aynı zamanda 15.000 devremülk kapasitesine sahip. Projede ayrıca beş yıldızlı sağlık, güzellik ve wellness hizmetleri sunan Burj Al Hammam Thermal Hotel, sosyal tesisler, havuzlar, Türk hamamları, saunalar, buhar odaları, tuz odaları, aquaparklar, sağlık ve güzellik merkezleri, fitnesslar bay/bayan tamamen ayrı olarak, alışveriş merkezleri, konferans salonları, çocuk eğlence merkezleri, sinemalar, fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezlerini içerisinde barındıran hastane bulunuyor. MUDURNU BORVO TERMAL RESORT Mudurnu Kilözü Köyü’nde yapımına başlanan projede toplam 350 dönümlük alanda, 114 villa, beş yıldızlı termal otel, golf sahası, hayvanat bahçesi bulunuyor. Kaynak: TOBB ve TESK 2014 2013 Kurulan Şirket Sayısı 101 82 Kurulan Gerçek Kişi Ticari İşletme 188 155 289 237 Kapanan Şirket 24 25 Kapanan Gerçek Kişi İşletme 35 43 59 68 Açılan Esnaf Dükkanı 887 786 Kapanan Esnaf Dükkanı 424 484 TOPLAM TOPLAM KREDİ-MEVDUAT-TAKİPTEKİ ALACAK DEĞİŞİMLERİ (TL) (BOLU) 2013 2014 2.544.599.000 2.941.725.000 397.126.000 15,6 a) Nakdi Kredi 2.484.890.000 2.864.760.000 379.870.000 15,3 b) Takipteki Alacaklar 59.709.000 76.965.000 17.256.000 28,9 412.285.000 423.694.000 2.956.884.000 3.365.419.000 11.409.000 408.535.000 2,8 13,8 (TL) 1) TOPLAM NAKDİ KREDİ 2) GAYRİNAKDİ KREDİ 3) TOPLAM KREDİ FARK (TL) FARK (%) 4) TASARRUF MEVDUATI a) TL 1.137.033.000 838.542.000 1.281.553.000 946.481.000 144.520.000 12,7 107.939.000 12,9 b) Döviz 298.491.000 335.072.000 310.204.000 254.380.000 12,3 13,4 a) TL 273.525.000 237.125.000 36.581.000 36.679.000 17.255.000 7,3 b) Döviz 36.400.000 55.824.000 1.410.588.000 1.591.757.000 19.424.000 181.169.000 53,4 12,8 5) DİĞER MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (Aralık 2014) PROTESTOLU SENETLER (TUTAR – TL) (T.C. MERKEZ BANKASI) İLLER (TR – 42) 2013 2014 FARK (%) KOCAELİ 134.707.394 143.715.000 9.007.606 6,7 SAKARYA 75.297.238 64.482.000 -10.815.238 -14,4 DÜZCE 25.486.406 26.067.000 580.594 2,3 BOLU 25.096.213 27.102.000 2.005.787 8,0 YALOVA 20.924.709 19.429.000 -1.495.709 -7,1 5174 Sayılı Kanun ve Bolu Tic.ve San. Odası ÜYE DAĞILIMI ÜYENİN TÜRÜ 2013 PAY (%) 2014 PAY (%) ANONİM ŞİRKET 352 10,9 359 11,5 LİMİTED ŞİRKET 1.960 60,9 1.776 57,1 ŞAHIS FİRMASI 688 21,4 752 24,2 DİĞER (KOLL.ŞTİ, KOOP., BİRLİK VB.) 220 6,8 224 7,2 3.220 100,0 3.111 100,0 TOPLAM Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı Kaynak: TOBB ve TESK 2014 2013 Kurulan Şirket Sayısı 101 82 Kurulan Gerçek Kişi Ticari İşletme 188 155 289 237 Kapanan Şirket 24 25 Kapanan Gerçek Kişi İşletme 35 43 59 68 Açılan Esnaf Dükkanı 887 786 Kapanan Esnaf Dükkanı 424 484 TOPLAM TOPLAM Bolu Ticaret ve Sanayi Odası’nın Kalkınma Bakanlığı ve MARKA’nin desteği ile yürüttüğü “BOLU’NUN URETICI KOBI’LERI DISA ACILIYOR PROJESI’’ nden bazı önemli bulgular (Giray Reşat, 2014, Bolu). Proje iki parçadan oluşmaktadır: (1) Bolu ili Dış Ticaret Sektör Analiz Raporu, (2) Bolu’daki KOBI ler için ‘Dış Ticaret El Kitabi’. Dış Ticaret sektör analizi için Bolu’daki 203 adet firma ile anket çalışması yapılmıştır. Saha çalışması bünyesinde firmaların iç pazardaki rekabetçi yönleri değerlendirildi. Firmaların %41i üretim maliyetlerini yüksek bulmuşlar, %77si AR-GE faaliyetlerine orta derecede ilgilendikleri, %81inin ise düşük ve orta derecede teknolojiye sahip olduklarını belirtmişlerdir. Firmalara neden ithalat ve ihracat yapmadıkları da sorulmuş cevaplar ekonomik sektörlere göre ayrıştırılmıştır (gıda ürünleri imalatı vs kimyasal madde ürünleri imalatı gibi). Cevaplarda ağırlıklı olarak iç pazarın daha avantajlı olması, ürünlerin fiyat yüksekliği ve ihtiyaç hissedilmemesi baslıca sebepler olarak göze çarpmıştır. Dış ticaret yapan firmalara temel problemleri sorulduğunda ise ağırlıklı olarak döviz kurları cevabi alınmıştır. Daha sonra enerji maliyetleri ve hammadde fiyatları yer almıştır. İhracat yapan firmaların önemli çoğunluğu (%76) ihracat işlemlerinde risk yönetim tekniklerinden haberdar olmadıklarını ya da kullanmadıklarını ifade etmişlerdir. Çalışma Bolu’da ihracat yapan firmalar için bazı öneriler sunmuştur: (1) ihracat pazarlarının genişletilmesi (2) ihracat ürünleri yelpazesinin daha rekabetçi olmasını sağlayacak teknolojilerle donatılması (3) AR-GE faaliyetlerine ağırlık verilmesi (4) müşteri odaklı pazarlama stratejilerinin uygulanması. Projenin ikinci kısmı, Dış Ticaret El Kitabi ise dış ticaret yapan/yapacak firmalar için önemli bir kılavuz özelliği taşımakta, dış ticarette karşılaşılan prosedürler, belgeler, sorunlar, devlet destekleri ve pazar bulma yöntemleri belirtilerek ildeki firmalar için önemli bir yardımcı kaynak olmuştur. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) tarafından su ana kadar 12 adet Mali Destek Programı (MDP), 4 adet Doğrudan Faaliyet Destek Programı (DFDP) ve 6 adet Teknik Destek Programı (TDP) ilan edilmiştir. Bolu ilinden mali ve teknik destek programlarına 290 proje başvurusu yapılmış ve bu projelerden 104 tanesi basarili bulunup desteklenmiştir. (Basari oranı: %35,9) Bolu ilinden başvuruda bulunarak destek alan projelerin bütçe toplamı yaklaşık 14 milyon TL, bu projelerin MARKA`nin sağladığı karşılıksız mali destek tutarı yaklaşık 8 milyon TL olmuştur. MARKA tarafından Bolu’da 2011-2014 döneminde 33 tane uygulamalı girişimcilik (890 kişinin katıldığı), 9 adet dış ticaret (112 kişinin katıldığı) proje döngüsü (1001 kişinin katıldığı) ve hijyen alanlarında toplamda 148 adet eğitim programı düzenlenmiş 4163 katılımcıya sertifika verildi. Ocak ayında MARKA 2015 yılı için üç tane program ilan etti: 3,5 milyon TL kaynaklı Makina İmalat Sektörünün Geliştirilmesi MDP, 3 milyon TL kaynaklı Temiz Üretim MDP ve 3,5 milyon TL büyüklüğünde Turizm Mali Destek Programı Kaynak: MARKA ve BTSO Bolu’da Şimdiye Kadar Yürütülen AB Projeleri Gençlik Programları Mali Büyüklüğü 67.415 euro LdV Hayatboyu Öğrenme 3.643.747 Grundtvig Hayatboyu Öğrenme 249.048 Comenius Hayatboyu Öğrenme 195.666 MFIB Hibe 89.817 ICT-PSP 9.630 AB Delegasyon Hibeleri 1.269.480 7. Çerçeve 172.200 TOPLAM 5.697.002 euro 2013 2014 PROGRAM TÜRÜ Destek Alan KOBİ Sayısı Destek Miktarı Destek Alan KOBİ Sayısı Destek Miktarı Genel Destek 81 377.519 TL 100 426.000 KOBİ Proje 7 162.794 8 175.000 AR-GE, Innovasyon, Endüstriyel Uygulama 9 424.404 10 410.000 Girişimcilik 69 832.744 100 955.000 İşbirliğiGüçbirliği 2 373.104 1 290.000 TOPLAM 158 2.170.474 TL 209 2.256.000 TL Haziran 2012 HAZİRAN 2012 – ARALIK 2014 DÖNEMİ YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (BOLU) Belge Sermaye Türü Adedi Yabancı Sermaye 44 Sabit Yatırım (Milyon TL) 10 İstihdam 11 Yerli Sermaye 3 1.104 3.700 Genel Toplam 47* 1.114 3.711 * 26 BELGE – KOMPLE YENİ YATIRIM ALINAN YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ SEKTÖREL DAĞILIM BOLU BELGE ADEDİ SABİT YATIRIM TUTARI (TL) İSTİHDAM 47 1.114.000.000 3.711 ENERJİ 3 510.000.000 205 HİZMETLER 18 204.000.000 571 İMALAT 23 306.000.000 2.643 TARIM 3 94.000.000 292 SEKTÖRLER