Tüberküloz

The Community Health Worker, WHO, Geneva, 1987
TÜBERKÜLOZ
Dr. Nuray YEŞİLDAL
Tüberküloz kronik bir hastalıktır. Bu hastalığın uygun tedavi edilmediği ya da hiç tedavi
edilmediği
takdirde
aylarca
ya
da
birkaç
yıl
devam
edeceği
anlamına
gelir.
Tüberküloz genellikle akciğerleri etkiler ve hastada öksürük ve balgam yakınmalarına yol açar.
Hastalığı ilerlemiş vakalarda hastalar öksürürken kan gelebilir. cocuklarda ve gençlerde kemikleri,
beyni ve diğer organları etkileyebilir.
Toplumda yaşayan herkes tüberkülozun tehlikeli olduğunu ve öldürücü olabileceğini bilmelidir. Bir
kişiden diğer insanlara yayılabilir. Herkesin tüberkülozun ilaçla tedavi edilebileceğini ve bu
hastalığın korunulabilir bir hastalık olduğunu bilmesi gerekir.
Tüberküloz insandan insana nasıl bulaşır?
Aktif akciğer tüberkülozu olan, öksüren ve balgam çıkaran bir hastanın yaşadığı ya da çalıştığı
yerde tüberküloza yakalanma tehlikesi vardır. Hasta öksürürken tüberküloz mikrobu içeren
damlacıklar havaya yayılır ve bir süre havada asılı kalır. Aynı havayı soluyan diğer insanlar soluk
alıp verirken bu damlacıklar akciğerine gider ve hastalığa yakalanabilirler (özellikle iyi
beslenmiyorlarsa ve moralleri bozuksa yani vücutlarının savunma sistemi zayıflamışsa). Bu
hastalık özellikle verem aşısı (BCG aşısı) olmamış çocuklar, zayıf ve beslenmesi bozuk olan kişiler
için tehlikelidir.
Üç hafta ve daha uzun süredir öksürüğü olan, balgam çıkaran, göğüs ağrısı olan ve
soluk alıp verirken güçlük çeken bir hasta ne yapmalıdır?
En yakın Verem Savaş Dispanserine başvurmalıdır. Orada hastalık şüphesi olanlar muayene
edildikten sonra mikrofilm veya normal akciğer filmi çekilir, balgam mikroskopisi ve kültürü
yapılır. Ayrıca hastalık tanısı alanların aileleri PPD testi yapılarak ve akciğer filmi çekilerek taranır.
Hastaların yakın çevresinin ve arkadaşlarının da taranması gerekir.
Toplumda tüberkülozdan nasıl korunulur?
Yenidoğan bebekler iki aylık olduklarında en yakın sağlık ocağına götürülerek verem aşısı ile
bağışıklanmalıdır. İki aylıktan büyük aşısız küçük çocuklar da bağışıklatılmalıdır. Aşı herhangi bir
tedavi uygulamadan iyileşen hafif bir yaraya neden olabilir. Aşı 100 çocuktan 80'ini hastalıktan
korumaktadır.
Tüberkülozlu kişi öksüreceği ya da balgam çıkaracağı zaman ağzını bir mendille kapamalıdır.
Mümkünse kağıt mendil ya da eski bir bez parçası gibi kullanıldıktan sonra yakılabilecek bir şey
kullanmalı ve kullandıktan sonra yakmalıdır.
Tüberkülozun öksürükle birlikte olan belirtileri nelerdir?
*
*
*
*
Balgamda kan görülmesi,
Balgamın kötü kokulu olması,
Zayıflama (kilo kaybı)
Sıcaklık hissi ve gece terlemeleri.
Çocuklarda ve gençlerde hangi belirtiler birkaç hafta süreyle görülürse tüberkülozdan
şüphelenilir?
*
*
*
*
*
*
Sürekli yorgunluk hissi,
Oynamak ya da çalışmak istememe,
İştahsızlık, yeme isteğinin azalması
Zayıflama,
Zaman zaman ateşlenme
Zaman zaman kötü bir şekilde öksürme
Tüberkülozun tedavisi için ilaçların doktorun önerdiği süre boyunca hasta tarafından düzenli
alınması gerekir. Düzensiz ilaç alımı ve kısa süreli tedavi ilaçların etkisini azaltır ve hastalığı
ilaçlara dirençli hale getirebilir. Hastalıkta düzelme erken olur, ancak ilaçların aylarca kullanılması
gerekir. Düzelme sonrası ilacı kendi başına bırakan hastaların tedavisi yarım kalır ve hastalıkları
ilaçlara dirençli hale gelir. İlaçlara direnç kazanmış hastalığın tedavisi çok zordur ve ölüm riski
çok yüksektir.
Tüberkülozlu hastanın ilaç tedavisi bitse bile Verem Savaş Dispanseri tarafından beş yıl süre ile
kontrolleri yapılır. Hastalık iyi beslenememe, şeker hastalığı, astım, kalp hastalığı gibi ikinci bir
hastalığın varlığı ve moral bozukluğu gibi nedenlerle vücudun savunma sistemi zayıfladığında
tekrarlayabilir.
(Bu yazı halk eğitimi materyali olarak konuşma dilinde hazırlanmış olup kısaltılarak ve
güncelleştirilerek çevrilmiştir).