Kanser

KANSER PSİKİYATRİSİ
“TÜKENMEDEN BAŞETME”
Prof. Dr. Sedat Özkan
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Kurucusu ve Başkanı(1987-2011)
Onkoloji Enstitüsü Psikososyal Onkoloji Bilim Dalı Başkanı(1993-2011)
Psikososyal Onkoloji Derneği Başkanı
Avrupa Psikosomatik Tıp Birliği Yönetim Kurulu Üyesi
Dünya Psikoonkoloji Kongresi Başkanı(2011)
Prof.Dr. Mine Özkan
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Başkanı
Onkoloji Enstitüsü Psikososyal Onkoloji Bilim Dalı Başkanı
Dünya Psikoonkoloji Kongresi Genel Sekreteri
1
Kanserle mücadele
bedenin ve beynin
ortak mücadelesidir
(Özkan S)
2
Sağlık, fiziksel ve ruhsal yönleri ile bir bütündür.
Bedendeki değişiklikler beyni ve ruhu etkiler
Ruhsal durumdaki çatışmalar ve sarsıntılar da
bedeni etkiler.
Sağlık hizmeti vermek, sağlığa, hastalığa, tanı ve
tedaviye, bedensel, ruhsal, sosyal etkileşim ve
bütünlük içerisinde yaklaşmak demektir.
3
Her fiziksel hastalık bir krizdir
Tıbbi açıdan

fizyopatolojik-organik süreçleri içerir
Hasta için

Biyopsikososyal bir yaşam,
kimlik ve varoluş krizidir.
4
PSİKOONKOLOJİ
Kanser

Tıp ve psikiyatrinin bütünleştiği alanda, insana ait her şeyi,
tıptan psikolojiye, sosyolojiden antropolojiye bir çok farklı
disiplini gündeme getiren bir alandır.
5
PSİKOSOMATİK
ANLAYIŞI
TIP
Psikolojik
Biyopsikososyal
Bütünlük
Sosyal
Biyolojik
6
Hastalık Dinamikleri
Fiziksel Patoloji
İntrapsişik Yaşantı
Psikososyal Çevre
7
HASTALIK DİNAMİKLERİ
Biyolojik
Psikolojik
Psikososyal
 Kalıtsal yapısal
etkenler
 Hastalığın algılanışı
 Medeni durum
 Kişilik yapısı/savunma
 Aile ilişkileri dinamiği
 Temel fizyolojik
mekanizmaları
süreçler
 Stresle baş etme gücü
 Gerçek işlev kaybı
ve biçimi
 Kültürel durum
Değer yargıları
 Aile ve toplumdaki
 Etkilenen organ
 Obje ilişkileri
 Yaşam dönemi, yaşam
statüsü
 Hastalık niteliği ve
idealleri
 Daha önceki
Ailenin ve toplumun
tutumu
psikiyatrik ve
psikososyal uyum
 Mesleki uyum ve
işlevler
şiddeti
 Hastanın yaşı, cinsiyeti
8
TIBBİ HASTALIKLAR
ANATOMİK - FONKSİYONEL KAYIP - KRONİK HASTALIK
Bedensel boyut
Psikolojik boyut
Sosyal boyut
Mesleki boyut
Beden imajı ve cinsel boyut
Yaşam biçimi, günlük yaşam aktiviteleri
Ailede ve toplumda roller-işlevler
Kişilerarası ilişkiler
9
PSİKİYATRİK VE PSİKOSOSYAL AÇIDAN
KANSER
Psiko-onkoloji ekibi

Kanser hastalarındaki psikiyatrik ve psikososyal morbiditenin
araştırılması
 Kanser olgusunun ya da tedavi yöntemlerine ilişkin ortaya çıkan
psikolojik sorunların çözümlenmesi
Hasta, aile tedavi ekibi üçgeninde oluşabilecek iletişim ve
etkileşim sorunlarının çözümlenmesi için çalışır.

Çalışmalarını onkoloji ekibi ile işbirliği içinde yürütür.
10
KANSER TANISINA TEPKİ
Kanserde ortaya çıkan
emosyonel/davranışsal reaksiyonlar
Bolund kanser tanısını takip eden süreci 4 aşamalı olarak tanımlar
 Şok hali
 Tepki aşaması
 Direnme
 Uyum
Elisabeth Kübler Ross ‘un tanımında ise bu süreç 5 aşamadan oluşur
 İnkar
 Öfke
Pazarlık
Depresyon
 Kabullenme
11
KANSER HASTALARINDA PSİKOLOJİK
TEPKİLER
Adaptif
Tanı öncesi
1. Kanser olasılığı ile ilgili kaygılı
bekleyiş
Tanı Aşaması
Maladaptif
1. Tanı konmadan belirti geliştirme
2. Hastalık olasılığının inkarı
ve tedavide gecikme
1. Şoke olma
2. inanamama
3. Kısmi inkar
4. Kaygı
5. Kızgınlık, isyan, suçlayıcı tavır
6. Depresif mizaç
1. Kesin inkar, tedaviyi reddetme
2. Ölümün kaçınılmaz olacağı
düşüncesiyle tedaviyi reddetme
KANSER HASTALARINDA PSİKOLOJİK
TEPKİLER
Adaptif
Maladaptif
Radyoterapi
Tedavi
Aşaması
1.Tedavinin yan etkilerinden korkma
1.İnkar
2.Terk edilme korkusu
2.Tedaviyi reddetme
Kemoterapi
3.Patolojik bağımlılık
1. Yan etkilerden korkma
4.Ciddi düzeyde kaygı
2. Vücut imajı değişiklikleri
5.Öfke patlamaları
3. Kaygı, izolasyon eğilimi, hafif
depresyon
6.Yalnızlık, izolasyon
4. Altruistik duygular
8.Umutsuzluk
7.Uyum bozukluğu
9.Depresyon
10.İntihar düşüncesi
11.Tedavinin psikiyatrik
yan etkileri
KANSER HASTALARINDA PSİKOLOJİK
TEPKİLER
Adaptif
Maladaptif
1. Şoke olma
Tedavi
Sonrası
1. Normal başetme düzeneklerine
ve hastalık-tedavi sınırları içinde
yaşama dönüş
2. Nüks korkusu
2. İnanamama
3. Kısmi inkar
4. Kaygı
5. Kızgınlık, isyan, suçlayıcı
tavır
6. Depresif mizaç
KANSER HASTALARINDA PSİKOLOJİK
TEPKİLER
Adaptif
Hastalığın seyir
ve ilerlemesi
1. Yeni bilgi araştırma ve çeşitli
tedavi olasılıklarına dönük
Maladaptif
1. (Major) Depresyon
arayış ve konsültasyonlar
1.Terk edilme korkusu, ağrı,
bilinmezlik korkusu,
1. Depresyon
Terminal palyatif
varoluşçu endişeler
2. Deliryum
dönem
2. Ölüm düşüncesine bağlı
kişisel elem
duygusu ve kabulleniş
KANSER TANISINA TEPKİ
Kanserin hastada yarattığı korku odakları

Ağrılı, acı çekerek ölüm korkuları
Sakat kalma
Beden görünümünde bozulma
Bağımlılık
Kişiler arası ilişkilerde bozulma
16
STRESÖR OLARAK HASTALIK
Tanı
Ağrı
Ölümle yüzleşme
Korku
Aile içi rollerde
değişim
STRES
Tedaviyle ilgili
kararlar
Fiziksel kapasitede azalma
Sosyal çevrede
değişimler
Zorlayıcı tedaviler
17
PSİKİYATRİK VE PSİKOSOSYAL AÇIDAN
KANSER
Kanser ciddi ve kronik bir hastalık olmasının ötesinde
Belirsizlikler içeren,
Ağrı ve acı içinde ölümü çağrıştıran,
Suçluluk, terk edilme, kaos, panik ve kaygı uyandıran
bir hastalık olarak algılanır
Kanser tedavisi, cerrahi girişim,
kemoterapi, radyoterapi gibi çoğul tedavileri gündeme getirir
Tanı ve tedavide kullanılan tekniklerin başlı başına psikolojik yan etkileri vardır
ve kullanılan ilaçların bir çoğunun ciddi nöropsikiyatrik yan etkileri vardır
18
KANSER HASTALARINDA PSİKİYATRİK
BOZUKLUKLAR
 Uyum bozuklukları
Anksiyete bozuklukları
Depresif sendromlar
Organik beyin sendromları
(deliryum, demans, diğer organik psikiyatrik
sendromlar, kemoterapötik ajanların nöropsikiyatrik yan etkileri)
Kişilik bozuklukları
Ağrı bozukluğu
İştahsızlık, bulantı, kusma (kemoterapiye bağlı)
Diğer psikiyatrik boyutu olan sendromlar
19
KANSERDE PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR
DAĞILIMI
%0
%50
Kansere normal yanıtlar
Günlük krizler, stresler
%80
%100
Depresif/Anksiyöz
uyum bozuklukları
Depresyon
Deliryum
Anksiyete Bozuklukları
Kişilik Bozuklukları
Majör Mental Hastalıklar
20
KANSER VE UYUM
Kanser hastalarının uyumunda rol oynayan faktörler:
 Hastalığın doğası, tuttuğu organ, belirti ve bulguları,
seyri, tedavi biçimleri, prognoz ve survi
 Hastanın daha önceki uyum potansiyeli
 Hastanın tıbbi hastalıkla ilgili duygu ve düşünceleri
 Yaş dönemi ve hastalığın yaşamda oluşturduğu tehdit düzeyi
 Çevre destek sistemleri
 Hastalığa ilişkin kültürel ve sosyal tutumlar
 Hastanın genel, fiziksel ve psikolojik potansiyeli, kişilik yapısı
ve baş edebilme süreçleri
 Hastanın davranışsal ve duygusal tepkileri beklenen ya da normal kabul edilebilecek
sınırları aşınca psikiyatrik ve psikososyal sorunlar ortaya çıkar.
21
Kansere Uyumda Etkili Olan Faktörler
 Toplum
 Birey
 Kanserin kendisi
Kansere Uyumda Etkili Olan Faktörler
 Toplum
 Yaşanılan toplumun kansere ve tedavilerine bakışı
 Kansere ilişkin atıflar
 Stigmatizasyon
 Tedavi edilemez
 Acı-ağrı-terkedilme
 Bulaşıcı olabilir
 Depresyon-üzüntü-stres kansere neden oldu
 Bazı kişilik özellikleri kansere yatkınlık yaratıyor
Kansere Uyumda Etkili Olan Faktörler
 Birey





Kişilik özellikleri
Baş-etme becerisi
Ego gücü
Gelişimsel dönem
Hayatın o gelişimsel düzeyinde kanser tanısı almanın
anlamı ve etkileri
 Alınan sosyal destek düzeyi
 Sosyoekonomik düzey
UYUM BOZUKLUĞU RİSKLERİ









Sosyal izolasyon

Yaşam yükümlülüklerinin çokluğu
Düşük sosyoekonomik düzey
Alkol veya madde bağımlılığı
Psikiyatrik öykü
Geçmişte kanserle olumsuz deneyim (yakın kaybı)
Yakın zamanda kayıp, yas
Esnek olmayan, katı savunma mekanizmaları
Pesimist yaşam felsefesi
Yaşam ve ölümü değerlendirebilen bir inanç veya değer
sisteminin olmaması
25
KANSER VE UYUM
Uyum mekanizmaları şu şekilde tanımlanmıştır
 Savaşma ruhu
Çaresizlik ve umutsuzluk
Bunaltılı aşırı uğraş
Kaderci kabulleniş
Kaçınma ve inkar
26
ANKSİYETE
Tehditler
Yok olma
Ayrılma
Denetim kaybı
Anksiyete
Çatışmalar
Savunma mekanizmaları
Serbest anksiyete
Panik bozukluk
Baş etme yöntemleri:
Bilgilenme çabası
Paylaşım
Eyleme yönelme
İnkar
Bağımlılık
Psikotik kaygı
Anksiyete belirtileri
Huzursuzluk
Endişeli bekleyiş
Fizyolojik yakınmalar
Uyku bozukluğu
Geri çekilme
Yansıtma
27
ANKSİYETE
Bu hastalarda kaygı şiddetini etkileyen faktörler ve kişilerarası farklılılar
1. Tıbbi Faktörler: Kanserin tipi, evresi, seyri, ağrı bulantı gibi yan etkileri,
tedavi ile ilintili faktörler
2. Psikolojik Faktörler: Daha önceki uyum ve başetme becerileri,
gelişimsel olgunluk düzeyi, narsisistik amaçlar,
yaşla ilişkili ego idealleri, yaşam planı
3. Sosyal Faktörler: Aileden,çevreden, arkadaşlarından, tıbbi ekipten
duygusal ve psikososyal destek görme derecesi
28
ANKSİYETE NEDENLERİ
Durumsal






Kanser tanısı, prognoz tartışması
Kriz, hastalık/tedavi
Aile veya tedavi ekibiyle çatışma
Korkutan bir girişim öncesi
Test sonuçlarını beklerken
Tedavi sonlanımında nüks endişesi
29
ANKSİYETE NEDENLERİ
Hastalık kaynaklı




Şiddetli ağrı, kontrol edilememesi
Bozuk metabolik tablo
Hormon salgılayan tümörler
Paraneoplastik sendromlar (uzak MSS etkileri)
30
ANKSİYETE NEDENLERİ
Tedavi kaynaklı


Korkutan veya ağrılı girişimler (MR, yara debridmanı)
Anksiyete nedeni ilaçlar (antiemetik, nöroleptik,
bronkodilatatör)


Geriçekilim durumları (opioid, benzodiyazepin, alkol)
Tekrarlayan kemoterapilere bağlı koşullanmış beklenti
anksiyetesi, bulantı, kusma
31
ANKSİYETE NEDENLERİ
Varolan anksiyete bozukluğunun alevlenmesi



Fobiler (enjeksiyon, klastrofobi)
Panik veya yaygın anksiyete bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu (yakın birinin
kanserden kaybı)

Obsesif-kompülsif bozukluk
32
DEPRESYON ORANLARI NEDİR?


Genel populasyonda %9-20,
Kadında daha fazla
Her 3 veya 4 kanserli hastadan biri

Kanser hastalarında depresyon prevalansı, %20-50

Yatan hastalarda bizim deneyimimizle de bu oran yarıdan
fazlası anksiyete ve/veya depresyon belirtileri
göstermekte
33
PSİKOSOSYAL FAKTÖRLER
Stres, sosyal ilişkiler, destek, başetme
kişilik, anksiyete, depresyon
A
ENDOKRİN AKTİVASYON
HPA ekseni, otonom aktivasyon,
diğer hormonlar
B
SİRKADYEN RİTMLER
uyku, aktivite, endokrin,
metabolik ve immün ritmler
C
E
D
F
G
IMMÜN SAVUNMALAR
CTL, T hücreleri, B hücreleri,
NK ve LAK hücreleri, makrofajlar
H
Tümör progresyonu
34
(Semphton, 2003)
DEPRESYON

Stres kanser gelişimini tetikler

Depresyon beyni ve bağışıklık sistemini etkileyerek hastanın
uyumunu, tedaviye katılımını, mücadele gücünü,
başetmesini, yaşam kalitesini, hastalığın seyrini, yaşam
süresini olumsuz etkiler.
35
KİM DEPRESYONA DAHA YATKIN



Kanser tipi
Hastalık ciddiyeti, metastaz varlığı
Kişinin sosyodemografik konumu

Psikososyal destek sistemleri
 Baş etme mekanizmaları
 Psikiyatrik bozukluk öyküsü
 Madde kullanımı
36
TIBBİ KAYNAKLI DEPRESYON
RİSK FAKTÖRLERİ








Kontrol edilemeyen ağrı
Diğer kronik hastalık/disabilite, ileri dönem kanser
Tedavi yan etkileri
Metabolik (anemi, hiperkalsemi)
Nutrisyonel (vitamin B12 veya folat eksikliği)
Endokrin (hiper-hipotiroidism, adrenal yetmezliği)
Nörolojik (paraneoplastik sendromlar)
Kanserin yeri (pankreas, küçük hücreli akciğer, meme,
lenfoma)
37
DEPRESYON TANISI


Yaygın ve sürekli depresif duygu durum

Değersizlik duyguları (kişi hastalığı ile ilgili değil,
kendisi hakkında üzülür) ve uygunsuz suçluluk
duyguları (hastalığı, işlediği yanlışlıklar için ceza gibi
algılama)
Hemen her gün ve yaklaşık gün boyu devam eden
ilgi alanları ve etkinliklere dönük yaygın ilgi ve zevk
duygusu azalması (öz. kişilerarası ilişkilerde)
38
DEPRESYON TANISI

Tekrarlayıcı ölüm düşünceleri (ölüm korkusu
değil), belli bir planı içermeyen intihar düşünceleri
veya intihar girişimi

Organik mental bozukluk, hastalık ve tedavi
yöntemlerine bağlı açıklanamayan düşünce yetisi
ve dikkat odaklaştırmada azalma, kararsızlık

Psikomotor retardasyon veya ajitasyon
39
DEPRESYON TANISI

Hasta tedaviye katılmıyor, tıbbi durumu düzelmesine
rağmen kendini iyi hissetmiyor ve/veya tıbbi durumu
elverdiğinden daha alt düzeyde işlevsellik gösteriyorsa

Bedensel belirtiler beklenenden şiddetli, sürekli,
fiziksel hastalıkla orantılı değil, depresif duygudurumla
ilişkili ise, depresyon lehine değerlendirilebilir
40
DEPRESYON KANSER TANISINA
UYGUN BİR YANIT MI?

Kanser tanısına eşlik eden kayıp algısıyla hüzün, üzüntü, kaygı
normal tepkiler

Yas süreci-günler, haftalar içinde eş, aile, arkadaşlar, tedavi
ekibi desteğiyle azalır

Anhedoni, tedavi reddi veya sosyal izolasyona neden olabilen
derin ümitsizlik, intihar düşüncesi dikkat

“Blues” hüzün normal yanıt

Depresif sendrom hiçbir zaman “normal” değil
mutlak tedavi edilmeli
41
Psikolojik Yardım Ne Zaman Gerekli
 Hastalığa uyum güçlüğü
 Hastalığın seyrini, tedaviye cevabını olumsuz
etkileyen anksiyete, depresyon, korku gibi
duygusal, zihinsel, davranışsal tepkiler
 İntihar girişimi, çevredekilere zarar verme,
agresif tutumlar
 İleri davranış bozuklukları
 İşbirliği, tıbbi bakım ve tedaviye uyum güçlüğü
 Tedavi ekibi ile çatışma
42
Psikolojik Yardım Ne Zaman Gerekli
Geçmiş psikiyatrik hastalık öyküsü
İlaç yan etkisi ve ilaç etkileşimleri
Kişilik değişiklikleri
Tedaviyi reddetme
Uyku ve gıda alımına ilişkin sorunlar
Tıbbi bakım ve tedaviyi olumsuz etkileyen
kişilik sorunları
 Fiziksel hastalığa bağlı ya da tedavi sürecinde
ortaya çıkan cinsel sorunlar






43
PSİKOLOJİK TEDAVİNİN HEDEFLERİ
 Mücadele ve yaşama güç ve dürtüsünü arttırıcı
ruhsal-davranışsal uyumu güçlendirmek
 Öfke, kızgınlık, suçluluk vs... gibi duygu ve tepkilerin
serbestçe ifade edilmesini ve hastalıkla ilgili
düşüncelerin anlatılmasını cesaretlendirmek
 Gelecekte ve var oluşla ilgili bilinmezlikte baş etme
yollarını incelemek
44
KANSERDE PSİKOTERAPİ
 Bilişsel Davranışçı Terapi
 Psikodinamik oryantasyonlu terapiler (Ekspresif-Destekleyici)
 Kriz müdahale ve kısa psikoterapiler
 Davranışsal teknikler
 İçgörü kazandırıcı psikoterapi
 Kısa dinamik psikoterapi
 Grup psikoterapisi
 Psikososyal bakım ve terapötik ortama ilişkin düzenlemeler
45
MEDİKAL PSİKOTERAPÖTİK
YAKLAŞIM İLKELERİ (I)


Empatik tutum gösterilmeli
Aşırı sembiyotik ya da sakınma davranışından
kaçınılmalı


Temel güven duygusu verilmeli
Hastanın kişisel tasarruf ve gizliliğine saygı
gösterilmeli
46
MEDİKAL PSİKOTERAPÖTİK
YAKLAŞIM İLKELERİ (II)


Bilgilendirilmeli

Kızgınlık, öfke, suçluluk gibi (örtülü) duygu ve tepkilerin
serbestçe ifade edilmesi ve hastalıkla ilgili düşünce ve
duygularını anlatması cesaretlendirilmeli

Hasta ile aile ve sosyal etkileşim alanları arasındaki
iletişimin güçlendirilmesi
Açık iletişim, hastalığı ve endişeleri ile ilgili konu, yanlış
bilgi ve tutumları düzeltilmeli
47
MEDİKAL PSİKOTERAPÖTİK
YAKLAŞIM İLKELERİ (III)


Tedavide erken katılım ve işbirliğinin sağlanması
Hastalık ve yaşamlarında kendi denetimi olduğu
duygusunun geliştirilmesi


Umudu koruyarak, gerçekçi kabullenişin sağlanması
Kaygı, depresyon, katastrofik tepki gibi davranışsal
semptomların düzeltilmesi

Psikolojik ve sosyal uyumu sağlayarak yaşam
kalitesinin arttırılması
48
MEDİKAL PSİKOTERAPÖTİK
YAKLAŞIM İLKELERİ (IV)



Mücadele ve yaşama güç ve dürtüsününün arttırılması
Uyum için zaman tanınması
Önce olumlu tepkilerin desteklenmesi, hastadaki yedek
güçlerin harekete geçirilmesi

Nelerin mümkün olmayacağından önce yapabileceklerinin
ortaya koyulması

Terapötik ortamın oluşturulması

Gelecekle ve varoluşla ilgili bilinmezlikte başetme yollarını
incelemek
49
KANSER VE AİLE
Kanser hastalarının aileleri ve yakınları hastalığın
seyrinde ve hastanın psikolojik mekanizmalarında
çok önemli rol oynarlar.
Bu nedenle hasta için geçerli olan bir çok psikososyal
yaklaşım bu kişilere de uygulanmalı ve
aileler hastaya daha faydalı olabilmeleri ve kendi
sağlıkları açısından desteklenmelidirler.
KANSER VE AİLE
Kanser, bir aile hastalığı
Kişinin ailesi de hasta kadar bir çok problem yaşar. Aile üyelerinden
birinin yaşadığı olumsuz durumlardan bütün fertler etkilenir.
Aile üyeleri problemi yaşayan kişinin sahip olduğu duygulara benzer
duygular içerisindedir.
Eğer duygularını anlamak için çaba sarf edilmezse ve
önemsenmezlerse daha da sinirli ve endişeli olacaklardır.
Hastalık nedeniyle zaman içinde çeşitli ekonomik zorlukların
gelişmesi aile içi dinamikleri değiştirebilir.
KANSER VE AİLE
Kanser, bir aile hastalığı
Sevdikleri kişinin geçirdiği değişikliklerin çaresiz gözlemcileri olduklarını
hisseden hasta yakınları....
- Ailede meydana gelen rol değişimi,
- Hastanın işlevlerini üstlenme,
- Gelirin azalması,
- Giderlerin artması
Hasta için geçerli olan bir çok psikososyal yaklaşım bu kişilere de
uygulanmalı ve aileler hastaya daha faydalı olabilmeleri ve kendi
sağlıkları açısından desteklenmelidirler.
-Hastalığın aile bireylerindeki etkilerini araştırılmalı,
-Tedaviyle ilgili verilen kararlar birlikte gözden geçirilmeli,
-Hastalıkla ilgili duygu ve düşünceler paylaşılmalı
-Hasta ve aile bir araya getirilerek hastalık hakkındaki duyguların
paylaşılması cesaretlendirilmelidir.
KANSER VE TEDAVİ EKİBİ
Kanser hastaları ile çalışan tedavi ekibi hastalığın her
aşamasında ve özellikle terminal dönemde stres altındadır
Tedavi ekibinin yaşadığı kaygı ve zorlanmalar;



Hastanın durumundan
Hasta ve hasta ailesi ile ilişkilerden
 Bakım ortamından

Tedavi koşullarından
Kendi rol ve beklentilerinden kaynaklanır
54
KANSER VE TEDAVİ EKİBİ
Bir çok uzmanda hastanın ölümünü takiben;
Suçluluk duyguları
Baş ağrısı
Uyku düzensizliği
Çeşitli psiko-fizyolojik işlev düzensizlikleri görülür.

KLP ekibi, psikiyatrik ve psikososyal bakım ve tedaviyi sağlayarak
klinik iş yükünü hafifletmenin yanı sıra
tedavi ekibinin bu alanda yaşadıkları güçlüklerin giderilmesinde
yardımcı olmalıdır
55
Hem aile bireylerinde hem de tedavi ekibinde;
İş yükü ve sorumlulukların artması,
kişinin kendine ayırdığı zamanın azalması
Tükenmişlik, yetersizlik, suçluluk ve öfke gibi
duygular ve
tüm bunlar sonucunda tedavi gerektirecek
düzeyde psikiyatrik tablolar gelişebilir
56
KANSERLE DOĞRU BAŞ ETME NASIL OLMALI?

Hastalığı tedavi ederken hasta bireyi bütün olarak ele
alalım

Hastalığın ne olduğu kadar kişinin kim olduğunu dikkate
alalım

Psikolojik vazgeçiş bedenin tükenmesini hızlandırır

Tükenmeden hasta, aile ve multidisipliner tedavi ekibi
birlikte bir maraton yürütelim
57
KANSERLE DOĞRU BAŞ ETME NASIL OLMALI?

Kişi dünyayla ne kadar çok psikolojik ilişki ve işlev
ortaya koyarsa yeni duruma o kadar iyi uyum
sağlayacaktır

Bedenin yeniden yapılanması yanında, beynin ve
psikolojinin yeni duruma adapte olması ve yeniden
yapılanması sağlanmalı

Yaşam, beden ve psikolojiye uygun yeniden
yapılanmalı

İlişkiler doğal sürdürülmeli
58
KANSERLE DOĞRU BAŞ ETME NASIL OLMALI?

Tedavi ekibinin hastayı ve hastalığı algılayışı, hastanın
kendini algılayışını etkileyecektir

Kansere ilişkin stigmatik tutumdan uzak durmalı

Tedavide yaşam da ihmal edilmemeli

Pozitif ve ortak mücadeleci ruh yaratılmalı
59
KANSERLE DOĞRU BAŞ ETME NASIL OLMALI?

Psikolojik tedavi, tıbbi tedaviye entegre edilmeli
(liyezon modeli)

Tıbbi tedavi ve bakım ile psikiyatrik tedavi ve bakım eş
zamanlı ve eşgüdümlü sunulmalı

Hasta, aile ve tedavi ekibi birlikteliği sağlanmalı

Bilimsel tedavi ve hizmet sevgiyle sunulmalı, sevgi
bilimle desteklenmelidir
60
 İnsan biyopsikososyal bir varlıktır.
 Beynimiz direndikçe bedenimiz
direnecektir.
 Psikoloji bedenimizin ve hayatımızın
lideridir.
 Çözüm üretici, pozitif, değişken
koşullara adapte olabilmeli.
KENDİNİZİ SEVİN
OLUMLU DUŞÜNÜN