İLİ : BİLECİK TARİH : 21/10/2016 İSLAM`DA AHLAKIN TEMELİ
advertisement
İLİ : BİLECİK TARİH : 21/10/2016 olmazsa diğerinin de olmayacağını şu hadisleriyle dile getirmişlerdir: “İman yetmiş küsur veya altmış küsur şubedir. En üst derecesi «Allah’tan başka ilah yoktur" demek, en alt derecesi de geçenlere zarar verecek şeyleri yoldan gidermektir. Hayâ da imandan bir şubedir” 9 Tefsir ve Fıkıh alimi Maverdi, hayâyı, üç kısma ayırır: Allah’a karşı hayâ, İnsanlara karşı hayâ ve kişinin kendine karşı hayâsı. 10 İSLAM’DA AHLAKIN TEMELİ HAYÂ’DIR Kardeşlerim! Okuduğum Ayeti Kerime’de Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor: “Ey Âdemoğulları! Size avret yerlerinizi örtecek giysi ve süslenecek elbise verdik. Takva (Allah'a karşı gelmekten sakınma) elbisesi var ya, işte o daha hayırlıdır. Bu (giysiler), Allah'ın rahmetinin alametlerindendir. Belki öğüt alırlar” 1 Okuduğum Hadis-i şerifte de Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Her dinin (kendine özgü) bir ahlakı vardır; İslam Ahlakının özü ise hayâdır.’’ 2 Kardeşlerim! Hayâ, Sözlükte ’Utanmak çekinmek’’ anlamına gelir. Türkçede daha çok ’’ar’’ kelimesiyle ifade edilir. İslam’ın ahlaki terimi olarak hayâ: ’’Nefsin çirkin davranışlarından rahatsız olup onları terk etmesi’’; ’’kötü bir işin yapılmasından veya iyi bir işin terkedilmesinden dolayı insanın yüzünü kızartan sıkıntı’’ gibi anlamlara gelir. 3 İslam Dini, insanın doğasında var olan hayâ duygusunu Allah’ü Teâlâ’nın belirlediği ilkeler doğrultusunda şekillendirerek, şahsıyla bütünleşen bir karakter özelliği haline getirmesini ister. Böylece doğruyla yanlışı ayırarak Rabbinin kötü ve çirkin görüp yasakladığı söz ve fiilleri yapmaktan hayâ eden kulun, haramları terk edip helallere sarılması dolayısıyla dinin gereklerini yerine getirmesi daha kolay olacaktır. 4 Ashabını hayâlı olmaya teşvik eden Resulullah, ’’Arsızlık nerede ve kimde olursa olsun çirkinleştirir; Hayâ ise nerede ve kimde olursa olsun zarifleştirir’’ 5 buyurmuşlardır. Yine bir hadis-i şerifinde ise Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “İnsanlık, ilk günden beri bütün peygamberlerin üzerinde ittifak ettikleri bir söz bilir: Şayet utanmıyorsan, dilediğini yap!’’ 6 Bu hadis bize insanın hayâsı olmadığı takdirde kötüyü ayıracak bir ölçütünün kalmayacağını bildiren bir uyarıdır. 7 Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur: "Dört haslet peygamberlerin özelliklerindendir: Hayâ, güzel koku sürme, misvak kullanma ve nikâh." 8 Peygamberlerin temel vasıflarından olan “hayâ’’, gönderildikleri toplumlara ısrarla öğrettikleri bir sünnet olmuştur. Allah Resulü (sav), hayâ ile imanın birbirine bağlı olduğunu, biri Allah’a karşı hayâ: Nefsin isteklerini terk etmekle ve dinin emirlerini yerine getirmekle olur. Nefsin istediklerini bırakıp hayâ eden, Allah’u Teâlâ’dan korkar. O’nun razı olmadığı işlerden ve sözlerden kaçınır. O’nun emirlerini harfiyen yerine getirir. İnsanlara karşı hayâ: İnsanlara eziyet etmemek, yanlarında çirkin işler yapmaktan ve çirkin sözler söylemekten kaçınmakla gerçekleşir. Zira Mü’min, başkalarını ayıplamaz, kınamaz, fahiş söz söylemez ve kimseyi kötülemez. Cennet, fahiş [çirkin, ayıp] söz söyleyenlere haramdır. Kişinin kendine karşı hayâsı: Kişinin kendisine karşı edep sahibi olması demektir. Yani kişinin iffetli olması ve yalnız başına kaldığında günahlardan sakınmasıdır. Hayânın bu kısmı, nefsin erdemlerinden ve ahlakın güzelliğinden ileri gelmektedir. Kardeşlerim! İbni Mesud’un rivayetine göre, Hz. Peygamber, “Allah Teâlâ’dan gerektiği gibi hayâ ediniz!” buyurdu. Biz kendisine, “Ya Resulullah! Elhamdülillah; hayâ ediyoruz” dedik. Bunun üzerine Allah’ın Resulü şöyle buyurdu: “O (sizin anladığınız hayâ) değil! Fakat Allah'tan hakkıyla hayâ etmek; başını ve başında yer alan organları, karnını ve karnına bağlı organları (her türlü günah ve haramdan) koruman, (dünya hayatının süsüne kendini kaptırmaman), ölümü ve (toprak altında) çürüyüp yok olmayı unutmamandır. Ahireti isteyen dünyanın süsünü bırakır. Kim bunu yaparsa Allah'tan gereği gibi hayâ etmiş olur.” 11 Başın korunması, düşünce gücünün iyiye kullanılmasıdır. Baştaki organların korunması, dinen yasaklanan şeylere bakmamak, kötü sözlere kulak vermemek, haram yememek ve yalan söylememekle gerçekleşir. Karnın korunması ise haramla beslenmekten sakınmakla olur. Hutbemi Peygamber Efendimizin bir Hadis-i şerifi ile bitirmek istiyorum: "Hayâ imandandır, iman ise cennete götürür. Ahlaksızlık ise cefadandır. Cefa ise sahibini cehenneme götürür." 12 1 (Araf, 7/26) 2 (İbn Mace, Zühd,17) 3 (DİA Hayâ md.) 4 (Diyanet Hadislerle İslam, c.3, s.220) 5 (Tirmizi, Birr, 47) 6 (Buhari, Edeb, 78/6120) 7 (Hadislerle İslam, c. 3, s. 220) 8 (Tirmizi, Nikâh, 1101) 9 (Müslim, İman, 58) 10 (Mâverdî, Edebü’d-Dünya ve’d-Dîn, s. 392-393.) 11 (Tirmizi, Sıfatü'lKıyame, 24) 12 (Tirmizi, Birr, 2140) Hazırlayan: Beşir YILMAZ (Otogar Mescidi İmam-Hatibi) Koordinasyon: İl İrşat Kurulu
