Gürültü Denetiminde Engel Kullanımı - yarbis

advertisement
YAPI FİZİĞİ 1
YAPI AKUSTİĞİ
3. Bölüm
Prof. Dr. Neşe Yüğrük Akdağ
Yıldız Teknik Üniversitesi
Yapı Fiziği Bilim Dalı
Ses İle İlgili Fiziksel Olaylar
 Sesin
doğması
 Sesin yayılması
 Sesin yansıması
 Sesin yutulması
 Sesin geçmesi
 Sesin kırınması
Ses ile İlgili Fiziksel Olaylar
SESİN DOĞMASI
Değişik tür bir enerjinin ses
enerjisine dönüşmesi ile ses
ortaya çıkar.
Sesin doğmasına örnek:
 Sesin
doğmasına örnek olarak bir gitar
telinin çekilip bırakılması verilebilir.
 Denge
durumundan ayrılan gitar teli
titreşim yapmaya başlar. Bu titreşimler
telin içinde bulunduğu havayı da titreştirir,
böylece ses doğmuş olur.
Sesin doğması
Kinetik enerjinin ses enerjisine
dönüşmesine örnekler:


İp çevrilirken çıkan ses
Yaylı çalgılarda yayın tele sürtünmesi
Elektrik enerjisinin ses enerjisine
dönüşmesine örnek:
Elektrikli ya da pilli müzik aletlerinde elektrik
enerjisinin ses enerjisine dönüşümü
Diyapazonda sesin doğması
Gürültünün denetlenmesi
açısından sesin nerede doğduğu
önemlidir
Ses mimari açıdan
HAVADA ve KATILARDA
doğar
HAVADA DOĞAN SESLER
Bir ses kaynağının titreşimleri özellikle havaya
geçiyor ve havada yayılıyorsa, havada doğan
sesten söz edilebilir.
Canlı sesleri (İnsan, kuş vb)
 Gök gürültüsü, rüzgar
 Havalı çalgıların sesleri (flüt vb)
 Katı cisimlere dokunmayan telli ya da yaylı
çalgıların sesleri (keman, viyola, ut, gitar vb)

HAVADA DOĞAN SESLER
KATIDA DOĞAN SESLER
 Duvarın
içinden geçen su borusunun yol
açtığı sesler
 Döşemede
 Katı
doğan adım sesi
bağlantısı olan her türlü motor,
transformatör vb cihaz sesleri
KATIDA DOĞAN SESLER
HEM HAVADA HEM DE KATIDA
DOĞAN SESLER
 Viyolonsel,
kontrbas ve piyano gibi
çalgılarda
 Atölyelerdeki
iş makinelerinin çoğunda
HEM HAVADA HEM DE KATIDA DOĞAN SESLER
GÜRÜLTÜ DENETİMİNDE
Havada ve katıda doğan ses ya
da gürültülerin denetlenmesi ve
alınabilecek önlemler belirgin
ayrımlar gösterir.
Havada ve Katıda Doğan Seslere
Karşı Denetim
 Döşemeye


yayılan kalın tüylü bir halı,
Havada doğan sesler için hemen
hiçbir denetim sağlamaz.
Oysa katıda doğan sesler için önemli
ölçüde denetim sağlar
Örnek: Adım (topuk) sesi
SESİN YAYILMASI

Sesin yayılması, ortamın fiziksel
özelliklerine göre değişim gösterir. Söz
konusu fiziksel özelliklerine göre ortamlar
üç grupta incelenir.

Üç boyutlu ortamlar
İki boyutlu ortamlar
Tek boyutlu ortamlar


ÜÇ BOYUTLU ORTAMLAR
 Sınırsız
 Sınırlı
üç boyutlu ortam (açık hava)
üç boyutlu ortam (kapalı mekan)
ÜÇ BOYUTLU SINIRSIZ ORTAMLARDA
SESİN UZAKLIKLA AZALMASI
 Sesin
üç boyutlu sınırsız ortamlarda, yani
açık havada uzaklıkla azalmasında,
kaynağın özellikleri önem taşır. Bu açıdan
kaynakları üç grupta toplayabiliriz.
Uzaklık
Kaynaktan olan uzaklığın artmasıyla,
gürültü düzeyinde oluşan azalmanın
büyüklüğü kaynak özelliğine göre değişir.
 Bu açıdan kaynaklar;
 Nokta,
 Çizgi,
 Düzlem
kaynaklar olmak üzere üçe ayrılır.
Nokta kaynak
 Gürültü
kaynağı nokta kaynak niteliği
taşıyorsa, ses küre, küre parçaları ya da
buna yakın bir biçimde yayılır. Bu nedenle,
sesin serbest alanda yayılışında, ses
düzeyi, uzaklığın karesi ile ters orantılı
olarak azalır. Nokta kaynaklara örnek
olarak insan ve diğer canlılar, hoparlör,
araba, uçak benzeri araçlar, ufak boyutlu
makineler verilebilir.
Nokta kaynak
Nokta kaynak
Nokta kaynak
 Nokta
kaynaklarda, kaynaktan r1
uzaklığında oluşan ses düzeyi L1 ise,
kaynaktan r2 uzaklığında oluşan ses
düzeyi L2, Denklem’de görülen eşitlik ile
hesaplanabilir.
 L2=
L1-10log10 (r2/r1)2 (dB)
Nokta kaynak
 Nokta
kaynaklarda, kaynağa olan uzaklık
her iki katına çıktığında, ses düzeyindeki
azalma 6 dB, her on katına çıktığında 20
dB olur.
 Örneğin, ses kaynağından 1 m uzaklıkta
ölçülen ses düzeyi 90 dB ise, uzaklık 2 m
olduğunda ses düzeyi 84 dB, 4 m
olduğunda 78 dB, 10 m olduğunda 70 dB
olur.
Çizgi kaynak
 Ses
dalgalarının silindirsel biçimde
yayılmasına yol açan kaynaklara çizgi
kaynak denir. Çizgi kaynaklar genelde
nokta kaynakların ard arda bir doğrultuda
bulunması ile oluşur. Sürekli trafiği olan
karayolları çizgi kaynaktır.
Çizgi kaynak
Çizgi kaynak
 Kaynaktan
r1 uzaklığında oluşan ses
düzeyi L1 ise, kaynaktan r2 uzaklığında
oluşan ses düzeyi L2, Denklem’de görülen
eşitlik ile hesaplanabilir.
 L2=
L1-10log10 (r2/r1) (dB)

Çizgisel kaynaklar, belli bir uzaklıktan sonra
nokta kaynak özelliği gösterirler. Şekil’de
görüldüğü gibi, çizgisel kaynağın uzunluğu l ise,
kaynaktan l/π uzaklığına kadar, uzaklığın her iki
katına çıkmasıyla 3 dB olan gürültü azalması,
bu uzaklıktan sonra 6 dB olur.
Düzlem Kaynak
 Çok
sayıda nokta kaynağın bir düzlem
üzerinde birlikte bulunmasıyla düzlem
kaynak oluşur. Ses dalgalarının düzlemsel
olarak yayılmasına yol açan çocuk
bahçeleri, açık pazar yerleri, açık spor
alanları düzlem kaynaktır. Düzlem
kaynaklarda ses, kuramsal olarak uzaklıkla
azalmaz. Ancak Şekil’de görüldüğü gibi,
belli uzaklıklardan sonra, düzlem
kaynaklar, çizgi ve nokta kaynak özelliği
gösterirler.
Düzlem Kaynak
Düzlem kaynaklardan uzaklıkla azalmanın değişimi
ÜÇ BOYUTLU SINIRLI
ORTAMLAR
 Üç
boyutlu sınırlı ortamlarda yani kapalı
hacimlerde, kaynaktan dinleyiciye ulaşan
dolaysız sesin yanısıra, kaynaktan çıkıp
hacim iç yüzeylerinden pek çok kez
yansıyarak dinleyiciye ulaşan yansışmış
sesler de söz konusudur.
Üç Boyutlu Sınırlı Ortamlarda Ses
Işınlarının Yüzeylerden Yansıması
(Dolaysız Ses-DS), (Yansışmış Ses-YS)
Yansıyan ses ışınlarının hacmi doldurması
(Yansışmış sesler)
TEK BOYUTLU ORTAMLAR
 Boyutlarından
biri, ötekilerin en az on katı
olan ortamlara tek boyutlu ortamlar denir.
 Merdiven,
Koridor, asansör boşlukları,
havalandırma kanalları gibi
TEK BOYUTLU ORTAMLAR
 Koridor,
merdiven boşlukları, asansör
boşlukları, havalandırma bacaları gibi tek
boyutlu ortamlarda ses, ya ortam içinde
doğar ya da herhangi bir şekilde dışardan
ortam içine girer.
 Her
iki durumda da ortamın boyutsal
özelliklerinden ötürü küresel ses dalgaları,
düzlem dalgalara dönüşür.
Tek Boyutlu Ortamlarda Sesin
Yayılması
Tek boyutlu ortam özelliği gösteren havalandırma
kanallarında gürültünün yayılması
Tek boyutlu ortam özelliği gösteren
havalandırma kanallarında doğru tasarım
HAVALANDIRMA KANALLARINDA
GÜRÜLTÜ DENETİMİ
Kanallarda ses azaltımı sağlamada
temel prensipler
Ses yutucu gereç örnekleri
Susturucu örnekleri
Susturucu örnekleri
Susturucu örnekleri
İKİ BOYUTLU ORTAMLAR
 Mimaride
iki boyutlu ortam, boyutlarından
biri ötekinin en çok onda biri olan
ortamlardır.
 Bu
ortamlarda ses özel dalgalarla yayılır.
 Bu
ortamlarda da ses uzaklıkla azalmaz.
İKİ BOYUTLU ORTAMLAR
Mimaride iki boyutlu ortam olarak gürültü
denetimi açısından üzerinde özellikle
durulması gereken yapı bölümü asma
tavanlardır.
ASMA TAVANLAR
Kesintisiz olarak uygulanan asma tavanlar, gürültünün
yanyana yer alan ya da almayan hacimlere kimi zaman
kolaylıkla geçişine neden olur.
ASMA TAVANLAR
Gürültünün asma tavandan dolaylı olarak geçmesinin
önlenmesinde, duvarların sürekliliğinin asma tavan
boşluğunda da sağlanması önemlidir.
Download