uluslar arası iktisat politikası

DİKKATİNİZE:
BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK
OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR.
ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU
ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN
GÖREBİLİRSİNİZ.
ULUSLAR
ARASI
İKTİSAT
POLİTİKASI
(İKT308U)
KISA ÖZET
KOLAYAOF
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
2
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 2
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
İÇİNDEKİLER
1. ÜNİTE- ULUSLARARASI TİCARET POLİTİKALARI ................ Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
2. ÜNİTE- GÜMRÜK TARİFELERİ VE TARİFE DIŞI KISITLAMALAR .................... Hata! Yer işareti
tanımlanmamış.
3. ÜNİTE-ULUSLAR ARASI TİCARETİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ VE EKONOMİK
ENTEGRASYONLAR............................................................. Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
4. ÜNİTE-ULUSLAR ARASI TİCARET POLİTİKALARI VE EKONOMİK KALKINMA Hata! Yer işareti
tanımlanmamış.
5.ÜNİTE- DÖVİZ PİYASASI VE DÖVİZ KURU SİSTEMLERİ ....... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
6. ÜNİTE- ÖDEMELER DENGESİ VE DENKLEŞME MEKANİZMALARI .................................... 20
7. ÜNİTE-AÇIK EKONOMİ MAKRO İKTİSADI ......................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
8. ÜNİTE-ULUSLARARASI PARASAL SİSTEM ...................................................................... 25
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 3
3
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
1. Ünite – Uluslararası Ticaret Politikaları
ULUSLAR ARASI iKTiSAT POLiTiKASI – GENEL iKTiSAT POLiTiKASI iLiŞKiSi
Uluslararası iktisat politikası: Hükûmetlerin ticaret ve üretim faktörleri akışlarının hacmine,
yönüne ve kapsamına yönelik müdahalelerini içermektedir.
Bir ülkede uluslararası iktisat politikası ile genel iktisat politikası (ulusal iktisat politikası)
karşılıklı etkileşim içindedir. İç ekonomik denge, ekonominin tam istihdam düzeyine
ulaştırılması ve enflasyonun kabul edilebilir bir düzeyde tutulması ile sağlanmaktadır.
Dış ekonomik dengeye ise ödemeler bilançosu dengesinin sağlanması, diğer bir ifadeyle
ülkeye giren döviz tutarı ile ülkeden çıkan döviz tutarının eşitlenmesi ile ulaşılmaktadır
Uluslararası iktisat politikası ile genel iktisat politikasının karşılıklı etkileşimi içinde;
Uluslararası ticaret politikası çok önemli bir yere sahiptir hükûmetler dış ekonomik dengeyi
sağlamak üzere harcama kaydırıcı politikalara başvurabilmektedir. Harcama kaydırıcı
politikalar, toplam talebin yerli ve ithal mallar arasında kaydırılmasını sağlayan ithalat
tarifeleri, ithalat kotaları, döviz kontrolleri, kur ayarlaması, değer artırma, ithalat veya ihracat
sübvansiyonları ya da vergileri şeklinde doğrudan dış açıklar üzerinde etkili olan politika
araçlarıdır.
4
Uluslararası ticaret politikası: Hükûmetlerin uluslararası ticaretin hacmine, yönüne ve
Kapsamına yönelik müdahalelerini içeren politikadır
ULUSLARARASI TiCARET POLiTiKASI TERCiHLERi
Günümüzde hükûmetlerin izledikleri uluslararası ticaret politikalarını anlayabilmek için
öncelikle hükûmetlerin hangi nedenlere dayanarak serbest dış ticaret politikasını veya
korumacı dış ticaret politikasını benimsediklerini belirlemek gerekmektedir
Serbest Dış Ticaret Politikası Tezleri
İşbölümü ve uzmanlaşmaya dayanan serbest dış ticaret ülke refahının artışı için en iyi
politikadır. Hükûmetler serbest dış ticaret politikasını ekonomik etkinliği arttırdığı, dinamik
Kazançlar yarattığı ve getirim arayışını sona erdirdiği için benimsemektedir.
Ekonomik Etkinlik Artışı
Korumacı dış ticaret politikası araçlarının kullanılmadığı, serbest dış ticaret koşullarının
geçerli olduğu bir ekonomide ülke karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu malları üretmekte
tüketiciler bu malları dünya fiyatlarından satın almakta ve böylece ekonomik etkinliğe
ulaşılmaktadır.
Aksi durumda ülke karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmadığı malları üreterek ekonomik
etkinsizlik yaratmaktadır. Ekonomik etkinsizlik iki nedenle ortaya çıkmaktadır. İlk neden,
üretim faktörlerinin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunan malların üretiminden
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 4
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunmayan malların üretimine aktarılmasıyla ortaya çıkan
üretim sapma maliyetidir.
İkinci neden ise tüketicilerin ilgili malları dünya fiyatından daha yüksek iç fiyattan satın almak
durumunda kalmalarından kaynaklanan tüketim sapma maliyetidir.
Üretim sapma maliyeti: Üretim faktörlerinin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunan malların
Üretiminden karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunmayan malların üretimine aktarılmasıyla
ortaya çıkmaktadır.
Tüketim sapma maliyeti: Tüketicilerin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunmayan malları
dünya fiyatından daha yüksek iç fiyattan satın almak durumunda kalmalarından kaynaklanan
maliyettir.
Otarşi: Uluslararası ticaretin olmadığı, kendi kendine yeten bir ekonomiyi tanımlamaktadır
Dinamik Kazançlarda Artış
Serbest dış ticaret politikası fayda-maliyet analizine dayanan ve statik kazanç olarak
nitelendirilebilecek olan ekonomik etkinlik kazancının yanı sıra, uzun dönemde ortaya
çıkabilen ve bu nedenle dinamik kazançlar olarak nitelendirilen başka kazançlar da
yaratmaktadırSerbest dış ticaret politikasının yarattığı dinamik kazançlardan biri, ölçek
ekonomileridir.
5
Ölçek ekonomileri: Üretim hacminin genişlemesi nedeniyle ortalama üretim maliyetlerinin
düşmesinden kaynaklanan ölçek ekonomileri, içsel ölçek ekonomileri ve dışsal ölçek
ekonomileri olarak ikiye ayrılmaktadır. İçsel ölçek ekonomileri, firmanın kendisinden
kaynaklanan maliyet tasarruflarıdır. Dışsal ölçek ekonomileri ise firmanın mensubu olduğu
Endüstriden kaynaklanan maliyet tasarruşarıdır. Endüstride üretim ölçeğinin artması
firmalara maliyet tasarrufu sağlıyorsa, firmaların dışsal ölçek ekonomilerinden yararlandığı
kabul edilmektedir.
Rant Arayışının Sona Ermesi
İthalat ithalat tarifeleri yerine ithalat kotaları ile kısıtlandığında hükûmetler ithalat
kısıtlamasından herhangi bir gelir elde etmezler. İthalat tarifesinde ortaya çıkan ve hazineye
gelir olarak kaydedilen tutar, ithalat kotası uygulamasında ithalatçının kazancını
oluşturmaktadır. İthalat kotası uygulamasında hükûmet ithalatçılara ithalat lisansı alma
zorunluluğu getirmektedir. Ekonomi için üretim sapma maliyeti ve tüketim sapma
maliyetinin yarattığı refah kaybına ek olarak yeni bir refah kaybı ortaya çıkmaktadır. Serbest
dış ticaret politikası uygulamasında ekonomik etkinsizlik nedeniyle bir refah kaybı olmadığı
gibi rant arayışından kaynaklanan ek bir refah kaybı da oluşmamaktadır.
Korumacı Dış Ticaret Politikası Tezleri
Adam Smith’den günümüze, serbest dış ticaret politikasının yukarıda kısaca belirtilen
nedenlerle en iyi politika olduğu tezi savunulsa bile gerçek hayatta serbest dış ticaret
politikası sadece Hong Kong’ta uygulanmaktadır.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 5
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
Korumacı dış ticaret politikası tezleri
Dış Ticaret Dengesininiyileştirilmesi
Hükûmetlerin korumacı dış ticaret politikası uygulamalarının nedenlerinden biri, korumacı
araçların ülkenin dış ticaret dengesini iyileştirmesidir. Korumacı araçlara başvurulduğunda
ithalat azalır ve böylece dış ticaret dengesi iyileşir.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ödemeler bilançosu açığı sorunu ile karşı karşıya kalan bir
ülkenin, geçici olarak dış ticaretini kısıtlamasına olanak tanımaktadır.
Dış Ticaret Hadlerinin iyileştirilmesi
Korumacı dış ticaret politikasının dış ticaret hadlerinin iyileştirilmesi için uygulanması, esasen
ülke refahının arttırılması amacı taşımaktadır.
Örneğin hükûmetler korumacı dış ticaret politikası araçlarından biri olan ithalat
tarifeleri aracılığıyla dış ticaret hadlerini iyileştirebilir ve böylece ülke refahını
arttırabilir bir ülkenin ticaret haddinin iyileşmesi ve refahının artması, diğer ülkelerin
ticaret hadlerinin bozulması ve refahlarının azalması pahasına gerçekleşmektedir. Bu
durum, diğer ülkelerin de korumacı dış ticaret politikası araçlarına başvurarak
misilleme yapma olasılıklarını güçlendirmektedir.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): Uluslararası ticaretin serbestleşmesini amaçlayan ve bu amaç
doğrultusunda düzenlemeler yapan uluslararası kuruluştur
6
Büyük ülke: Dünya ticaret hacminde büyük paya sahip olan ülkedir. Bu nedenle büyük ülke
herhangi bir malın ithalatını sınırladığında ilgili ülke söz konusu malın en büyük ithalatçısı
olduğu için malın dünya talebi azalmakta ve fiyatı düşmektedir.
Piyasa Başarısızlıklarına Müdahale: Dışsallıklar
Piyasa mekanizması ve mekanizmanın etkin kaynak dağılımı gerçekleştirmesini sağlayan
görünmez el, bazı alanlarda ekonomik etkinliği sağlamada yetersiz kalmaktadır. Ekonomik
etkinliğin sağlanamadığı durumlara, piyasa mekanizmasının başarısızlığı anlamında piyasa
başarısızlıkları denilmektedir. Piyasa başarısızlıklarının temel nedenleri, dışsallıklar, kamu
malları, eksik bilgi, aksak rekabet ve gelir dağılımında adaletsizliktir. Piyasa başarısızlıklarının
telafisi için devlet (hükûmet) müdahalesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Dışsallık, belirli bir üretim sürecinde sıra dışı sosyal maliyetin sıra dışı özel maliyetten; belirli
bir tüketim sürecinde sıra dışı sosyal faydanın sıra dışı özel faydadan farklı olması
durumudur. Dışsallıklar üretim sürecinde olduğu gibi tüketim sürecinde de ortaya çıkabilir.
Üretimde dışsallık durumunda, ilave birim mal üretiminin topluma yüklediği maliyet (sıra dışı
sosyal maliyet-MSC), ilave birim mal üretiminin üreticiye yüklediği maliyete (sıra dışı özel
maliyet-MPC) eşit değildir. Aradaki fark, ilave birim mal üretiminin topluma yüklediği maliyet
(sıra dışı dışsal maliyet- MEC) tir.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 6
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
Üretimde olumlu dışsallık durumunda;
Üretimde olumsuz dışsallık durumunda;
MSC < MPC
MSC > MPC
İşsizliğin Azaltılması
Korumacı dış ticaret politikası işsizliğin azaltılmasında rol oynayabilir Yerli mal talebinin artışı,
firmaların üretim hacimlerini genişletir. Bu süreçte firmalar işgücü taleplerini arttırır ve
böylece ülkedeki işsizliğin azaltılmasına yardımcı olur. Bu tez, özellikle küresel kriz
dönemlerinde daha fazla taraftar toplamaktadır.
Korunan Endüstrideistihdamın Arttırılması
Korumacı dış ticaret politikası korumacılık uygulanan endüstride istihdamın artmasına
yardımcı olur.
Hazineye Gelir Sağlanması
Gelir ve varlık üzerinden vergi toplamakta zorlanan ülkelerde tüketim üzerinden alınan
vergiler kamu harcamalarının en önemli finansman kaynağıdır. Bu ülkeler genellikle yerli
malların tüketimi üzerinden alınan vergilerin yanı sıra ithal malların tüketiminden de gümrük
vergisi tahsil etmeyi arzular.
Ulusal Güvenlik/Savunma Tezi
Ülkenin ulusal güvenliği veya ulusal savunması açısından bir endüstri hayati öneme sahip
olabilir. Herhangi bir diplomatik kriz veya ulusal güvenliği tehdit edecek bir gelişme
karşısında hazırlıklı olmak amacıyla ilgili endüstri için korumacı dış ticaret politikası araçları
uygulanabilir.
Dampinge Karşı Korunma
Damping: Firmanın ürettiği malı ihraç ettiği pazarda, iç pazarda sattığı fiyattan daha düşük
fiyata satmasıdır. Damping bir fiyat farklılaştırmasıdır.
Yabancı firmalar tarafından iç piyasada yapılan damping, ithal mal fiyatının yerli mal
fiyatından daha düşük olması nedeniyle rekabeti bozmakta ve yerli üreticiler için bir tehdit
oluşturmaktadır. Bu durumda haksız rekabeti ortadan kaldırmak üzere ithalat tarifesi
uygulamasına gidilmekte; uygulanan ithalat tarifesi ise anti-damping vergisi olarak
adlandırılmaktadır.
Dış Sübvansiyona Karşı Korunma
İthal mal ülkesinde sübvansiyonla üretilmişse, bu mal ithal edildiğinde yerli üretim üzerinde
haksız rekabet yaratmaktadır. Dolayısıyla malı ithal eden ülke, ilgili mala üzerindeki
sübvansiyon değerinde bir ithalat tarifesi uygulamakta; uygulanan ithalat tarifesi, telafi edici
vergi olarak adlandırılmaktadır.
Bebek Endüstri Tezi
Bebek endüstri tezi, 18 yüzyılın sonlarına doğru A. Hamilton ve F. List tarafından geliştirilmiş,
20 yüzyılda özellikle Latin Amerika ülkeleri tarafından benimsenmiştir. Tez, mevcut durumda
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 7
7
ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI
ithalata dayalı bir endüstrinin uzun dönemde karşılaştırmalı üstünlük elde edeceği
varsayımına dayanmaktadır.
Stratejik Ticaret Politikası
Son yıllarda ticaret ve finans alanında küreselleşmenin giderek hız kazanmış olması, ülkelerin
rekabet gücü kavramını gündeme getirmiştir. Bu bağlamda, ülkelerin rekabet güçlerini
arttıracak hükûmet politikaları tartışılmaya başlanmıştır. Gelişmiş ülkelerde uluslararası
işlemlerin artan önemi ile birlikte ekonomik yapı da değişime uğramış ve hizmetler sektörü
ekonominin belkemiğini oluşturmaya başlamıştır. Hizmetler sektöründeki nispi büyüme ve
imalat sanayindeki işgücü oranının düşmesi, sanayileşmenin yerini sanayisizleşmenin almaya
başladığı yönündeki düşünceleri güçlendirmiştir.
ULUSLARARASI TiCARET POLiTiKASI ARAÇLARI
İthalat Tarifeleri
İthalat tarifeleri, ithal edilen mallar üzerinden tahsil edilecek vergileri belirleyen listelerdir.
İthalat tarifeleri literatürde ithal edilen mal üzerinden alınan vergiler olarak da
tanımlanmaktadır.
Tarife Dışı Kısıtlamalar
Günümüzde en çok uygulanan tarife dışı kısıtlamalar, ithalat kotaları, ihracat sübvansiyonları,
gönüllü ihracat kısıtlamaları, kamu alımlarına ilişkin düzenlemeler, yerli katkı zorunluluğu,
ürün standartları, anti-damping ve telafi edici vergi uygulamaları ile emek standartlarıdır.
İthalat Kotaları
İthalat kotası, belirli bir zaman diliminde ithal edilebilecek mal miktarına uygulanan fiziki
kısıtlamadır. İthalat kotası, serbest ticaret koşullarında ithal edilebilecek mal miktarını
kısıtlamaktadır.
İhracat Sübvansiyonları
İhracat sübvansiyonu, ihracat yapan firmaya hükûmet tarafından yapılan doğrudan ödeme
veya verilen destektir. İthalat tarifesinde olduğu gibi ihracat sübvansiyonu da özellikli (birim
başına belirli bir tutar) veya ad-valorem (ihraç tutarının belirli bir oranı) sübvansiyon olabilir.
Gönüllüihracat Kısıtlamaları
Gönüllü ihracat kısıtlamaları (VERs) ithalatçı ülkenin ihracatçı ülkeyi ihracat miktarı
nı sınırlamak için ikna etmesiyle uygulanan bir tarife dışı kısıtlamadır.
2.Ünite – GÜMRÜK TARİFELERİ VE TARİFE DIŞI KISITLAMALAR
Günümüzde ülkelerin ekonomilerini dışa açarak, uluslararası ekonomik ilişkilerini arttırmaları
ve dünya ekonomisine entegre olmaları onların yararınadır. Bu yarar sağlanmaya çalışılırken
ülkeler ekonomilerini korumak amacıyla dış ticarete müdahale ederler. GATT/WTO
kapsamında gümrük tarifelerinde önemli indirimler yapılmasına rağmen tarifeler ve tarife
dışı kısıtlamalar ile dış ticarete kısıtlamalar getirilmeye devam edilmektedir.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 8
8