TRAVMA KİNETİĞİ

POLİTRAVMADA
ACİL BAKIM
Öğr. Gör. Filiz KABU
HERGÜL
Politravmanın tanımı

Fiziksel travmalar çoğu zaman
birden fazla organ ya da sistemi
etkileyebilmektedir.

Extremiteler ve spinal kordu yada
baş, toraks, batın ve pelvisi içeren
multiple kırıklara politravma denir.
Travmaya organizmanın yanıtı
Sistemik yanıt

Travmanın şiddeti, hastanın yaşı,
beslenme durumu ve uygulanan bakım
ile yakından ilgili olmakla birlikte değişik
derecelerde

hormonal,


hücresel
metabolik
yanıtlar ortaya çıkmaktadır.
Hormonal yanıt

Travma sonrası organizmada endokrin, metabolik
ve immünolojik değişiklikler meydana gelir.

Endokrin sistem baroreseptörlerle uyarılır.

Volüm eksikliğini karşılamak için vücut bir
yandan aldestronu devreye sokarak tuzu tutmaya
çalışır.

Diğer yandan da renin-anjiotensin mekanizması
ve katekolaminler ile vazokontrüksiyon yapmaya
çalışır.
Hormonal yanıt

Travma sonrası katabolik hormonlarda artma
olur.

Buna karşın anabolik hormonlardan insülin, seks
ve troid hormonlarında azalma olur.

Kortizol artışına bağlı olarak lökositoz,
hipertermi, taşikardi, sitokin aktivasyonu
gözlenir.

Travma sonrasında glukagon artması insülinin
azalması ile şeker metabolizması negatif yönde
etkilenir.
Sitokin ve endotelyal yanıt

Travma sonrasında organizmanın çeşitli dokularından
sitokinler salınır.

Bunlar arasında TNF ( Tümör nekroz faktör )
Interlökinler, Interferon, Granülosit / makrofaj koloni
uyarıcı faktör sayılabilir.
Hematopoetik Sistem:

DIC ve koagülopatiler bir sistemik cevaptan çok bir
sistemik komplikasyondur.

PT zamanı uzar.

Fibrinojen yıkım ürünleri dolaşımda artar.

Pıhtılaşma zamanı uzar.

İntravasküler koagülasyona ek olarak travma sonrası
eritrositlerde azalma görülebilir.

Ayrıca düşük serum kalsiyum seviyelerine karşı fosfor
değerleri yüksek bulunabilir.

Hematokritin %30’un altında olmamasına özen göstermek
gereklidir.
METABOLİK YANIT VE KALORİ
GEREKSİNİMİ

Normal genç bir erkek hastanın istirahat
esnasındaki metabolik kalori harcaması
1700-2000 kcal/gün ( 25 kcal/kg/gün )
dür.

Politravmalı hastalarda ise 3500
kcal/güne kadar artan kalori ihtiyacı söz
konusudur.

Erken dönemde 24 saatten sonra
beslenmenin düzenlenmesi (enteral veya
parenteral ) mutlaka gereklidir.
Sonuç Olarak Travma sonrası;

Vücutta protein yıkımı olur.

Oksijen kullanımı, vücut ısısı ve nabız sayısı
artar.

İdrarla nitrojen, potasyum, fosfat ve sülfat atılır.

Büyük kemik kırıklarından sonra bazal
metabolizmada %30 artma görülür.

Adrenalin ve noradrenalin salımı artar.

Serum albumin düzeyi 12-20 gün düşük
seyreder.
Travma sonrası

Sedimantasyon hızında artma görülür.

Özel bir protein olan C- reaktif protein
(CRP) pozitiftir ve yüksektir

Hareketsizlik, kas atrofisi, kuvvet
azlığı, eklem serliği, eklem
kontraktürleri, Ca’un idrarla atılımında
artma, bol sıvı almayan hastalarda
böbrek, üreterler ve mesanede taş
oluşur.
Travma sonrası
Su, Na, K:

Böbreklerin travma ve kanamalara ana cevabı su ve tuz
atılımını azaltmasıdır.

Su ve tuzun proksimal tubuluslardan reabsorbsiyonu artar.

Su tutulumu daha çok hipotalamo-hipofizer portal sistemde
uyarılmaya bağlı olarak nörohipofizden sürekli ADH
sekresyonu ile, sodyum ise yine travmaya bağlı artan
aldosteron etkisi ile tutulurlar.

İdrar sodyumu 25 mEq/lt den
hipernatremi olarak kabul edilir.
fazla
olması
aşırı
Politravmalı hastanın bakımı
Politravmalı hastada acil bakım
yaklaşımları
İlk değerlendirme ve girişimler
 Triyaj
 Ayrıntılı değerlendirme ve bakım

İlk değerlendirme ve girişimler
Yaralanmanın ciddiyetini hızla
belirleyebilmek için;

Hava yolu obstrüksiyonu,

Pnömotoraks ve yelken göğüs gibi
nedenlere bağlı solunum zorluğu,
İlk değerlendirme ve girişimler

Dolaşım yetmezliği ve kanama,

Koma ve paralizi gibi nörolojik
bozukluklar,

Exremite ya da spinal kord kırığı
gibi durumların olup olamadığına
bakılır.
Değerlendirmede kullanılan bir diğer
yöntem;
Airway: Hava yolunun sağlanması ve
servikal immobilizasyon
 Breathing: Solunum ve ventilasyon
 Circulation: Dolaşım ve kanma kontrolü
 Disability: Nörolojik durum
 Exposure: Elbiselerin çıkarılması
 Foley sonda takılması
 Nazogastrik sonda takılması

Hava yolu açıklığının sağlanması ve
servikal immobilizasyon
Hava yolu öncelikli önem taşır.
Solunum ve ventilasyon

Amaç; Alveoller-kapiller hücre membran
düzeyinde oksijenlenmeyi ve kanın CO2
‘den temizlenmesini sağlamaktır.
Solunum ve ventilasyon

Hemen hemen tüm politravma hastalarının
oksijen gereksinimi vardır.

Ventilasyonun yeterli olarak izlenebilmesi için
göğüs duvarının çıplak hale getirilmesi
gerekmektedir.

Oskültasyon ile akçiğerlerdeki hava akımı
araştırılmalıdır.

Basınçlı pnömotoraks, açık pnömotoraks,
hematoraks vb.. durumlar gelişebilir.

Sıklıkla toraks tüpü takılır.
Dolaşım ve kanama kontrolü
Dolaşım ve kanama kontrolü

Kanama yaralanma sonrası önlenebilecek
ölüm nedenlerinin başında gelir.

Yaralanma sonrası hipotansiyon aksi ispat
edilmedikçe hipovolemi ile açıklanmalıdır.

Cilt renginin beyaz veya gri olması ciddi
hipovolemiyi düşündürür.

İlk değerlendirme sırasında dışarıya
şiddetli kanama varsa kontrol altına
alınmalıdır.
Nörolojik durum

İlk değerlendirmenin sonucunda
hızlı bir nörolojik değerlendirme
yapılmalıdır.

Bu değerlendirmede hastanın
şuur düzeyi, pupilla büyüklüğü ve
ışığa yanıtı araştırılır.
Bilinç düzeyi:
AVPU baş harfleri ile açıklanan:
 A: Alert: Uyanık
 V: Verbal: Sözlü uyaran yanıt var.
 P: Pain: Ağrılı uyarana yanıt var.
 U: Unresponsive: Yanıt yok anlamına
gelir.


Sözlü uyarana yanıt 11-9,


Uyanık 12-15,
Ağrılı uyarana yanıt 6-9
Yanıtı olmayanlar ise 3-6
Glaskow koma puanına denk düşer.
Glaskow Koma Ölçeği
Motor yanıt
Puan
Sözel yanıt
Puan
Göz açma
Puan
Emirlere uyar
6
Oriyante
5
Spontan
4
Ağrıyı lokalize eder
5
Konfüze
4
Sözlü uyarana
3
Ağrıyla çeker
4
Anlamsız kelimeler
3
Ağrılıya
2
Fleksör yanıt
3
Anlamsız sesler
2
Yok
1
Extensör yanıt
2
Yok
1
Yok
1
En kötü puan 3, en iyi puan 15’tir. 8’in altındaki puanlarda hastanın durumu kalıcı nörolik bozukluklar olduğunu gösterir.
Değerlendirmede kullanılan yöntemler

Elbiselerin çıkarılması

Foley sonda takılması

N.G sonda takılması
Triyaj

Hastaların hangi tedavi
kurumlarına gidecekleri ve ne
düzeyde tedavi göreceklerine karar
verilmesi ve bu yönde hasta seçimi
işlemine “triyaj” denir.
Triyajda iki ana ilke:
1-Hastanın sayısının sağlık görevlisi
sayısından az olması durumunda:

Yaşamsal önemi olan ve multi organ
yaralanması bulunan hastalar
öncelikle tedavi edilmelidir.
Triyajda iki ana ilke:
Hasta sayısının sağlık görevlisi sayısından
fazla olması durumunda:

En fazla yaşam şansı olan hastalara ve
kısa sürede müdahale edilebilecek
hastalara öncelik tanınır.

Doğal afet durumlarında bu durum
geçerlidir.
Baştan ayağa değerlendirme
Hasta baştan ayağa sistematik bir şekilde ele alınır ve olası
travma belirtileri araştırılır.

Yüz

Baş

Gözler

Kulak ve Burun

Maksillofasyal Bölge

Boyun

Toraks

Abdomen

Sırt
Pelvis ve Genital
Bölge


Ekstremiteler
Ayrıntılı Anamnez
Allerji varlığı,
 Kullandığı ilaçlar,
 Geçirilmiş hastalıklar,
 En son ne zaman yemek yediği
 Travmanın oluş şekli

araştırılmalıdır…
Kayıt Tutulması
Hastaya yapılacak tüm acil girişimler
kaydedilmelidir.


Hasta ve yakınlarının bilgilendirilmesi
önemlidir.

Adli vakalarda
taşır.
kayıtlar
çok
önem
TEŞEKKÜRLER