iletişim - Google Groups
advertisement
İLETİŞİM İLETİŞİM 1.BÖLÜM OLGU VE SÜREÇLERİ İletişim (haberleşme) (communication), insanlığın dünyaya ayak basması ile ortaya çıkan bir olgu veya süreçtir. Bir başka ifade ile İletişimin geçmişi insanlık tarihi kadar eskidir. Tarihi olarak, insanların gelişmişlik düzeylerine göre iletişim biçimleri ve teknikleri de değişiklik gösterir: . İlkel dönem ve ilk insanların yaşadığı zamanı nitelemek için anlatılan dönemde, ilkel insanın mağara duvarlarına çizdiği resimler, . Kızılderililerin ateş yakarak çıkardıkları dumanlar, .Afrika yerlilerinin tamtam sesleri ile yapmak istedikleri, iletişimden başka bir şey değildir. ‘İletişim Çağı’ da denilen günümüzde ise, teknolojik gelişmelerle paralel olarak bu süreç iletişim aygıtı bağlamında, mektup, telefon, telgraf, teleks, faks, gazete, dergi, kitap, radyo, televizyon, sinema, film, tiyatro, resim, teyp, plak, kaset, kompakt-disk, video-band, vcd, dvd, ipot, mp3,uydu, internet şeklindedir. İletişim, sözcük olarak ‘iletmek’ sözcüğünden türetilmiştir. 25-30 yıl öncesine kadar ‘iletişim’ sözcüğü yerine Arapça kökenli ‘haber’ sözcüğünden üretilen ‘haberleşme’ sözcüğü kullanılmaktaydı. Haberleşme: Kişiler arasında ‘haber’ niteliğinde bilgi, tutum ve davranışların aktarılmasını ifade eder. Muhbir, ihbar kelimeleri de bu kökten türetilmiştir. Ancak bu sözcüğün teknolojik gelişmelere paralel olarak anlamının giderek daralması neticesinde, daha geniş anlam ifade eden ‘iletişim’ sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. Sözcüğün İngilizce karşılığı ‘communication’ sözcüğüdür. Bu sözcük Latince kökenli olup, toplum, toplumsal yaşama gibi kavramlardan gelen ‘commun’, ‘communis’, ‘community’, ‘communicate’ gibi sözcüklerden türetilmiştir. İletişim, toplumsal süreçte temel olarak alınan olgulardan biridir. İletişim aracılığı ile insan, bireysel varlığını ve toplumsal ilişkilerini sürdürür. İletişim süreç ve becerilerden mahrum bir bireyin, toplumun dışına itilmesi, yalnız kalması kaçınılmaz bir durumdur. 1.1.İLETİŞİMİN TANIMLARI İletişimle ilgili yaklaşık 200 tanım bulunmaktadır. Bu tanımlardan bir kaçı şu şekildedir. • Berelson ve Steiner’ e göre iletişim, ‘ Bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin, vb. simgeler kullanarak iletilmesidir’. • Barn-Lund’a göre, ‘ İletişim anlam arama çabasıdır’. • Trenholm ve Jensen’ e göre ‘İletişim, insanların kollektif olarak toplumsal gerçekliği üretip düzenledikleri süreçtir’. • Theodorson ve Theodorsan’a göre ‘İletişim, esas olarak simgeler aracılığı ile bir kişiden ya da gruptan diğerine (veya diğerlerine) bilginin, fikirlerin, tutumların veya duyguların iletimidir’. • Gerbner’ e göre, ‘ İletişim, mesajlar aracılığı ile gerçekleştirilen toplumsal etkileşimdir ’. • Rogers ve Kinciad’ a göre, ‘İletişim, katılanların bilgi üretip, karşılıklı bir anlamaya ulaşmak amacıyla bu bilgiyi birbirleriyle paylaştıkları bir süreçtir’. • Masterson, Beebe ve Watson’a göre, ‘ İletişim, sayesinde dünyayı anlamlı kıldığımız ve bu anlamı başkalarıyla paylaştığımız insani bir süreçtir’. • Berlo’ya göre ise iletişim ‘ semboller (simgeler),işaret, resim, plastik, sözel veya herhangi bir şekilde yapılan bir değiş tokuştur’. İletişim bilimcilerin bu değişik tanımlarından yola çıkarak genel bir ‘iletişim’ tarifini şu şekilde yapabiliriz: ‘İletişim, kişiden kişiye; kişiden gruba; gruptan kişiye; gruptan gruba bilgi, tutum ve davranışların uygun ortamlar, kanallar kullanarak aktarılmasıdır’. Yukarında yaptığımız tanım, tüm iletişim türleri, kanalları ve içeriği kapsamaktadır. Bu tanımdan da anlaşılabileceği gibi iletişim için’ iki tarafın’ olduğu, mesajın (iletinin)bulunduğu ve iletmek için ortamlar/kanallar kullanılması gerektiği görülmektedir. 1.2. İletişimin Temel Öğeleri İletişim olgusu değişik ortamlarda, değişik amaçlarla meydana gelen bir mesaj aktarımıdır. Bu olguyu sağlayanlar ise farklı özellikleri olan farklı öğelerdir. İletişim olgusu, bir anlık gelişen bir durum değildir. Bir başka ifade ile bir süreç içerisinde gelişir. Bu süreçte farklı öğeler yer alır. Bu öğelerin farklı özellikleri ise iletişimlerin türlerini ortaya çıkarır. İletişimin bu farklı türlerine geçmeden önce, iletişim olgu ve sürecinde değişmez olarak kabul edilen bu temel öğelerin açıklanması gerekir. İletişim olgusunda temel olarak beş öğe yer almaktadır: 1. Mesajı gönderen ya da başlatan kişi (Verici/kaynak) 2. Mesajın Hedef Kitlesi (Alıcı) 3. Aktarılan, verilen bilgi, tutum ve davranış (Mesaj/ İleti) 4. Mesajı ileten ortam (Kanal) 5. Mesajın alıcı veya hedef kitle tarafından alınıp alınmadığı (Geribeslem/Feedback) Tam bir iletişim olgu ve sürecinden bahsedebilmek için bu bahsedilen beş öğenin bulunması gerekmektedir. VERİCİ (gönderici, iletici, kaynak) (sender-Communicator) • İletişinin ilk çıktığı yer olması açısından bu öğe aynı zamanda iletişimi başlatan ‘kaynak’ durumundadır. • Bu kaynak, mesaj ilettiği için aynı zamanda ‘iletici ’olarak adlandırılır. • Her iletişim olgusunda iletiyi (mesajı) ‘gönderen’ bir kişi, küme, topluluk ya da kurum ve kuruluş(lar) vardır. • Kaynak veya iletici kimi zaman ‘gerçek kişi’ olabileceği gibi, kimi zaman da gazete, radyo, ya da televizyon gibi bir kanal da olabilmektedir. • Bu durumda ileticinin, insan olarak bir göndericinin sesi, görüntüsü, hareketleri olmakla birlikte bu kişinin gerçek kişi olarak değil, kurumsallaşmış kişilik olarak görülmesi, algılanması gerekmektedir. ALICI (hedef) (recevier) • Her iletişim olgusunda göndericinin (kaynağın),iletinin (mesajın) hedefi olarak seçtiği bir ‘alıcı’dır. • Alıcı tek birey olabileceği gibi, küme, topluluk(lar) ya da kurum ve kuruluş(lar) olabilir. • Alıcı veya hedef kitle olmadan iletişimden söz etmek imkansızdır. • Çünkü kaynağın gönderdiği mesajın hedefe bilgi aktarımı, hedefte tutum ve davranış değişikliği yapması gibi bir amacı vardır. MESAJ (ileti) (message) • Bir iletişim sürecinde verici ve alıcı arasında aktarılan bir mesaj (ileti) olması gerekir. • İletişim olgusunun varlığı bu iletinin aktarılmasına bağlıdır. • Aktarılacak, iletilebilecek bir şey olmadığında iletişim olgusu da gerçekleşmez. • Bu mesajın içerisinde yalın, tek bir ileti olabileceği gibi, sayıca çok ya da karmaşık yapıda iletiler de olabilmektedir. KANAL (araç) (medium) • İletişim olgusunun dördüncü öğesi, iletinin aktarılmasında izlenecek yol, yöntem, kanal ya da araçtır. • Bu kanalın veya aracın niteliği ise iletişimin türünü belirlemektedir. • Örnek olarak, mesaj aktarımında kullanılan araç radyo ve televizyon ise, mesajın niteliği ve niceliği de değişir. Kuşkusuz buna bağlı olarak da hedef (alıcı) de farklılık gösterecektir. GERİBESLEM ( feedback) • İletişim sürecinin tam olarak gerçekleşebilmesi adına beşinci öğe ‘geribeslem’dir. • Bu öğe, alıcının mesaja olan tepkisinin vericinin (kaynağın)öğrenmesi ile ilgilidir. • Bu özelliğin bulunmadığı bir iletişim sürecinde ‘tek yönlü’ bir iletişim söz konusudur. • İletişim olgusunun varlığı, geribeslem (feedback) öğesinin bulunması ile tam olarak oluşur. • Bu bakımdan beş öğenin ilk dördü (verici, alıcı, ileti ve kanal) bir iletişimin oluşabilmesi için zorunlu öğeler iken, beşinci öğe (geribeslem), etkili bir iletişim için gerekli olan öğedir. • Geribeslem, iletişimde bulunan kişilerin diğerleri ile olan ilişkisini düzenler. Şekil-1- İletişim Süreci ve Elemanları Şekil -2- Etkili İletişim sürecinin elemanları Bahsettiğimiz beş öğeye dair özetle şunları söylemek mümkündür: • İletişimi daima kaynak başlatır • Mesajları kaynak/verici seçer: İletişim, verici ya da kaynağın vereceği mesajla başlayabileceği için bu konuda iletişim ilk başlatan, mesajlara anlamlar yükleyen kaynak, vericidir. • İletişim kanalı yani iletişimin hangi ortamlarda aktarılacağı hususunu verici/kaynak belirler. Bu belirlemede onu sınırlayan şey hedefin özellikleridir. • Mesajın verilebildiği zamanı verici/kaynak belirler. • İletişimin amacına ulaşıp ulaşmadığını geribeslem/yanıtın gelmesi belirler. Tam iletişim, verilen mesajın, alıcı tarafından tam olarak alınması, anlaşılması ile gerçekleşir. 1.3. İletişimin Bozulması: İletişimsizlik • İletişimin meydana gelebilmesi için gerekli 5 öğenin bulunmasına rağmen kimiz zaman iletişim olgusu gerçekleşmeyebilir. • Hatta ilk etapta iletişim olmuş gibi görünse de, yapılan iletişimin amacına bakıldığında, asıl amaç olan iletişimin medyana gelmediği görülür. Buna ‘İletişimsizlik’ (non-communication) ya da ‘gürültü’ (noise) denir. • İletişim sürecinde kaynağın verdiği mesajı, alıcının algılama düzeyi ile kesişmediği durumlarda ya hiç ya da ne kadar kesişiyorsa o kadar iletişim meydana gelir. • İletişim olgu ve sürecinde her iki tarafın algılaması üst üste gelip çakışmıyorsa, çakışmayan alanlarda iletişimsizlik söz konusudur. İletişim Kazaları/İletişim Krizi/İletişimsizlik Örnekleri İletişimsizlik materyalleri/ Şiddet ve Dil Yarası Diyalogsuzluk İlgi ve İlgisizlik İletişime dayalı Mutluluk hali Mutsuzluk hali İş hayatında ki Pozitif iletişim Negatif veya Yıkıcı iletişim (sizlik) İletişimsizlik ya sınırlı iletişimin iki türü dolayısı ile iki nedeni vardır. 1.3.1. Anlamsal/Semantik İletişimsizlik: • Anlamsal, semantik iletişimsizlik ya da gürültülü(semantik noise) verilen bir mesajın alıcı tarafından farklı algılanması ve adlandırılmasıdır. • Bir başka deyişle, iletişimde bulunan her iki tarafın birbirini, amacın dışında algılaması; karşı tarafla hiç ya da çok sınırlı iletişimde bulunması olgusudur. • Anlamsal iletişimsizlik, her iki taraf arasında eğitim ve kültür farklılığının bulunması, vericinin alıcının niteliklerini iyi bilmemesi, iletişim yapıldığı kanalın, zamanının uygun olmaması gibi pek çok nedene bağlı olabilir. 1.3.2. Fiziksel İletişimsizlik • Fiziksel iletişimsizlik, iletişim süreci sırasında fiziksel olarak bir olgunun ortaya çıkması ile verilen mesajın tümünün ya da bir kısmının anlaşılmaması olarak tanımlanabilir. Burada, bir konuşma sırasında kapının açılması ile ortaya çıkan sesin bu iletişimi anlaşılmaz duruma sokması ya da bir arabanın ya da uçağın gürültüsünün iletişimi bozması ya da kesmesi örnek olarak verilebilir.
