1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa

1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın
Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik
Tavsiyeler
5. Sonuçlar ve reform teklifleri
5.1 (Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu)
5.1.1 Performans bütçelemeye ilişkin kilit tanımlar
1. Performans bütçeleme uygulaması Türkiye’de önümüzdeki yıllarda kilit bir hedef
olacağından performans bütçeleme ve performans bilgisinin kilit kavramlarına ve pratik
tedbirlere Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanununda ve ya ikincil mevzuatta açıklık
getirilmesi avantajlı olacaktır. Bu açıklama örneğin performans bilgisi kapsamının
tanımını ve performans bütçelemenin tanımını, bu bilgilerin genel etkilerini vurgulayacak
şekilde içerebilir.
Bütçeleme süreci ile ilgili dokümanların ve diğer materyallerin halka açıklığı daha sonra
bölüm 5.1.6.’da ele alınacaktır.
5.1.2 Bütçe dağıtımı ve performans bilgisi arasındaki bağlantı
2. Farklı bütçe ayırma türlerini belirtmek ya da performans bütçeleme uygulamasına
teşvik etmek için bütçe yapısını (bileşik ödenekler, toplu ödemeler) değiştirmek
gerektiğinde Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu ve ikincil mevzuat buna uygun
olarak yeniden gözden geçirilmelidir.
3. Tahsis edilen belirli bazı ödeneklerin ve kaynakların doğrudan performans bilgisi ve
sonuçlarına bağlanabileceği birtakım sektörlerin olup olmadığının uzun vadede
değerlendirilebilmesi gerekir. Pek çok Avrupa ülkelerinde önceden olduğu gibi örneğin
yükseköğretimde durum böyle olabilir. Bununla birlikte, bu tür bir performans bütçeleme
harcamalardan sorumlu kurum ya da birimdeki bir rehberliği ve dengeli bir karar alma
sürecini gerektirir. Aksi takdirde paranın gerekçelere dayanarak ve doğru harcanmasına
ilişkin sorunlar ortaya çıkabilir. Bu model ayrıca KMYK kanunundaki hesap verebilirlik, iç
ve dış kontrole ilişkin maddelerde de değişikliğe gidilmesine yol açabilir.
5.1.3 Bütçe tablosu ve Meclisin Bütçe Sürecindeki Rolü
4. Bütçeleme sürecinde Büyük Millet Meclisi’nin rolü güçlendirilmelidir. Bu amaç, Kamu
Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu 18. maddesinin yeniden düzenlenmesi ile teşvik
edilebilir. Böylece Merkezi Hükümet Bütçe Yasa Tasarısı ve Milli Bütçe Tahmin Raporu
Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne daha erken sunulacaktır.
Ayrıca TBMM’deki süreç uygulamaları gibi konulara ilişkin diğer bazı tedbirler de göz
önünde bulundurulması gerekir.
5.1.4 Bütçe sınıflandırılması reformu
5. Bütçe sınıflandırması performans bütçeleme hedeflerini kazanmak için uygulamada
kullanmayı mümkün kılmak üzere yeniden gözden geçirilmelidir. Bu hedefe en azından
belirli bir sektör ya da politikanın kilit performans hedeflerinin söz konusu olduğu
ödeneklerde/durumlarda bütçe sınıflandırmasını daha detaylı şekilde birleştirerek
ulaşılabilir.
6. Türkiye’de bütçenin program odaklı sınıflandırılmasına yönelik bir reformun yararlı
olup olmayacağına dair ayrı şekilde değerlendirilmelidir.
5.1.5 Performans bütçelemenin denetimi
7. Yeni bağımsız(harici) bir performans denetleme formu yaratılması gerekip
gerekmediği buna bağlı olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Bu örneğin; yeni bir kamu
performans denetleme birimi kurularak gerçekleştirilebilir.
5.1.6 Şeffaflık/Halka açıklık
8. Performans sonuçlarının halka nasıl sunulacağı değerlendirilmelidir. Kamu Mali
Yönetimi ve Kontrol Kanunu ya da belgelerin halka açıklığına ilişkin genel yasa üzerinde
değişikliğe gidilmelidir ki böylece performans bilgisi/ bütçeleme süreci ile ilgili genel
olarak hangi belgelerin halka açık olduğu belirgin hale gelir. Elektronik veri tabanlarına
ilişkin bilgi edinme yolları materyalleri daha ulaşılabilir kılmak için geliştirilmelidir.
5.1.7 Risk Yönetimi
5.1.8 Bireylerin (Çalışanların) Değerlendirmesi
9. KMYK kanununda kamu çalışanlarının kişisel değerlendirmelerinin performans
yönetimi uygulamaya konulduğunda göz önünde bulundurulabilmesi için değişiklik
yapılması gerekir. İşgücü tasnifinin metodolojisi de ayrıca geliştirilmelidir. Diğer rehberlik
ve kontrol yöntemlerini kullanmak da bunu sağlayabilir.
5.2 Diğer yasamalar
10. Bu kısımda da yasal reformlar gerekebilir. En makul seçenek mutlak surette Kamu
Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda değil, temel yasa üzerinde reform yapmak olabilir.
5.3 Kurumsal çerçeve
11. Tek bir bütçe dairesi modeline doğru ilerlemek mali karar verme sistemini
kolaylaştıracak ve kaynakların tahsisinin etkinliğini artıracaktır.
.
5.4 Bütçeleme süreci
5.4.1 Süreci kolaylaştırma
12. Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Bütçe Çağrısı ve DPT tarafından hazırlanan
Yatırım Genelgesi tek bir teklif/belge olarak birleştirilebilir. Maliye Bakanlığı bu teklifi
hazırlayabilir. Yatırım ödenekleri ve diğer ödenekler ayrı şekilde ele alınabilir.
Hâlihazırdaki Bütçe Hazırlama Rehberi ve Yatırım Hazırlama Rehberi tek bir rehber
olarak birleştirilebilir.
13. Bilgi aktarımında gelecekteki verimliliği artırmak için bilişim teknolojisi ve elektronik
araçlar kapsamlı şekilde kullanılmalıdır.
5.4.2 Performans göstergelerinin geliştirilmesi
14. Bütçeleme süreci boyunca kullanılan performans göstergeleri değerlendirilmeli ve
daha çok nitel faktörlere odaklanmalıdır. Verimli ve yüksek kalitede bir performans
yönetimi değerlendirmesi elde etmek için göstergelerin sayısı azaltılmalıdır.
15. Performans hedefleri, amaçların çoğuna göre açık, sonuç-odaklı hedefler tayin
etmelidir. Bu bakımdan kriterler İngiltere’de kullanılan SMART(belirli, ölçülebilir,
ulaşılabilir, ilgili ve vadeli) kriterini karşılamalıdır. Performans göstergelerinin aynı
standartlara göre hazırlanması gerekir.
5.4.3 Performans sözleşmesi sisteminin yaratılması
16. Hükümet kurumlarına rehberlik etme performans dayalıdır. Performans rehberliğinin
amacı etkililik ve kalite; verimlilik, ekonomi, üretkenlik ve personel hedefleri arasındaki
dengeyi sağlamaktır. Özellikle uzun vadede, kamu kurumlarının ve performans
programının sonuçlandığı performans yönetimi/sürecindeki birimlerin daha güçlü ve
bağımsız olmalıdır. Performans rehberliğinde, bir bakanlık bütçe esasına göre bir kurum
tarafından kullanılmak üzere ödenekleri dağıtır ve bakanlık ve kurumun ortak görüşüne
dayanarak performans hedeflerini belirler. Sonuç amaçları / hedefleri, performans
sözleşmesi olarak adlandırılan bir performans hedef belgesinde gösterilebilir. Ayrıca,
kurumların kendi idaresi altındaki birimleri ile benzer bir performans sözleşmesini
müzakere etmeleri de mümkün olabilir. Kurum ya da birimler faaliyetlere ilişkin
raporlarında doğru ve adil bir performans görüşü bildirmeli ve bakanlık ya da kurumlar
faaliyetlere ilişkin rapor hakkındaki beyanlarında bu konuda geri bildirimde bulunmalıdır.
Performans sözleşmesi modelinin örneğin Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu
(KMYKK) 9. maddesinde tanımlanması gerekip gerekmediği ise ayrı bir konudur.
Hatta uzun vadede kamu idaresi sözleşmelerinin bazı özel alanlarda yapılması gerektiği
de düşünülebilir.
5.5. Eğitim
17. Bu nedenle kamu çalışanları için kamu mali yönetiminde daha fazla mesleki eğitime
ihtiyaç olması muhtemeldir. Kamu çalışanlarının temel beceri ve yetkinliklerinin yeterince
iyi olduğu da önemlidir. (?) tarafından yapılan kamu çalışanları için bir eğitim sistemi
modelinin geliştirildiği güncel bir çalışma vardır. Bu eğitim özellikle performans
bütçeleme ile ilgili olup eğitimin kendisi bakanlıklar, kurumlar, üniversiteler ya da video
kursları ile pek çok farklı şekilde verilebilir.
18. Maliye Bakanlığı bütçe uygulama sürecinde çalışan memurların bazıları için
"gereksinimlere uygun" eğitim düzenlemiştir. Bu tür eğitim gelecekte de, örneğin
performansa dayalı bütçeleme ile ilgili bazı kilit kamu çalışanı grupları için düzenlenebilir.
19. Mali yönetimin eğitimine ek olarak, Avrupa Birliği ile gelişen işbirliği sebebiyle dil
eğitimine daha fazla ihtiyaç da kaçınılmazdır.