1 OBEZİTE VE TEDAVİLERİ DOÇ. DR. AYŞİN ÖGE Zet Jones 2 Jennifer Lopez 3 4 Liz Hurley 5 Bazıları Yaşamak için, YEMEK YER! BAZILARIDA YEMEK İÇİN YAŞAR. 6 Birbiri ile ilişkili birçok faktör Obezite büyük resmin neresinde? ? ? Hipertansiyon Diyabet ? Renal Hastalık Dislipidemi MI KAH KKY ? OBEZİTE ? ? YAŞLANMA 7 Obezitenin Tanımı Tanım ve Değerlendirme-Aşırı Kilo ve Obezitenin Sınıflanması BMI, Bel Çevresi ve ilgili Hastalık Riskine göre SINIFLAMA HASTALIK RİSKİ* BMI kg/m2 Bel Çevresi 102 cm (erkek) > 102 cm (erkek) 88 cm (kadın) > 88 cm (kadın) Düşük kilolu <18.5 Normal sınırlar 18.5-24.9 Aşırı kilolu 25.0-29.9 Artmış Yüksek Obezite (Sınıf I) 30.0-34.9 Yüksek Çok Yüksek Obezite (Sınıf II) 35.0-39.9 Çok Yüksek Çok Yüksek Obezite (Sınıf III) >40.0 Aşırı Yüksek Aşırı Yüksek *Normal ağırlık ve boy çevresine göre, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve KVH NIH/NHLBI Practical Guide, Identification, Evaluation and Treatment of Overweight and Obesity in Adults, October 2000. 8 9 Sıklık ve dağılım Avrupa Birliği 15 Üye Ülkede Aşırı Kilo ve Obezite Prevalansı İrlanda İngiltere Hollanda İsveç Finlandiya Danimarka Belçika Almanya Lüksemburg Avusturya Fransa Yunanistan Portekiz İspanya İtalya İtalikler Aşırı Kilolu 10 Türkiye’deki prevalans Kadın: %38.8 Erkek: %18.7 11 Prevalansı etkileyen faktörler Yaş Beslenme alışkanlıkları Cinsiyet Fiziksel aktivite azalışı? 12 Obezitenin ölçüm yöntemleri BKİ Bel çevresi ölçümü Bel kalça oranı Deri altı yağ dokusu kalınlığı 13 Beden Kütle İndeksi BKİ (BMI) = kilo (kg)/ boy2 (m2) 14 WHO , BKİ sınıflaması Bel Çevresi (cm) Erkek Düşük Risk Artan Risk Yüksek Risk <94 94-102 >102 Kadın <80 80-88 >88 Bel/kalça oranı N E<0.95 K<0.80 15 Obezitenin Nedenleri Çevresel ve sosyal faktörler Enerji dengesinde bozulma Genetik predisposizyon 16 Psikojenik faktörler Psikojenik bir davranış bozukluğu Fizik aktivite azlığı Hızlı yemek yemeleri 17 Enerji Dengesi Alınan Açlık Tokluk Besin Emilimi Harcanan Metabolik Hız Termogenez Fiziksel Aktivite 18 Enerji Kaynakları Enerjinin % 25- 30'u yağdan, Enerjinin% 15'i Proteinden, Enerjinin % 55- 60'i Karbonhidrattan 19 Obezite ve Mortalite Riski Amerikan Kanser Derneği’nin 750,000 Kadın ve Erkekte Yaptığı Çalışma 2.5 2.0 Sindirim ve Solunum Yolu Hastalıkları Kardiyovasküler Hastalıklar Safra Kesesi Hastalıkları diyabetes Mellitus Mortalite Oranı 1.5 1.0 Erkek Kadın 0 Çok Düşük Orta derece 20 25 Orta derece Düşük Reprinted from Gray. Med Clin North Am. 1989;73(1):1-13‘den tekrar basılmıştır Lew et al. J Chron Dis. 1979;32:563-576. İstatistik bilgilerine dayandırılmıştır 30 VKİ Çok yüksek Yüksek 35 40 20 21 Obeziteyle İlişkili Hastalıkların Prevalansları Tip II diyabet 57% Hipertansiyon 17% Koroner kalp hastalığı 17% Safra kesesi hastalığı 30% Osteoartrit 14% Meme kanseri 11% Uterus kanseri 11% Kolon kanseri 11% Wolf t ve ark. Obes Res. 1998;6:97-106. Diyabet riskini en çok arttıran Obezitedir (BMI >35 vs <22 kg/m2) Erkek 50 Kadın Yaş, sigara, ırk için ayarlama yapılmış ve 77,690 kadın ve 46,060 erkekte 10 yıllık risk 41.2 30.1 Risk katsayısı 30 5 3.3 4 3 2 3.7 4.2 2.9 VKİ <22.0 2.4 1.7 1 0 Safra taşları Field AE, Arch Intern Med 2001;161:1581-6 KB Koroner Hastalık Diyabet 23 İnsulin direnci ve Obezite Obezite İnsülin direnci ve Hiperinsülinemi Trigliseridler ApoB Küçük, yoğun LDL HDL-kolesterol Kardiyovasküler hastalık riski 24 Orta derece kilo kaybının (%5-10) potansiyel etkileri Subkutanöz adipoz doku % 5-10 kilo kaybı Viseral Adipoz Doku Kan Basıncı Bozulma Lipid profili Düzelme Bozulma Abdominal şişmanlık Viseral Adipoz Doku ~ % 30 Viseral adipoz doku kaybı (diyet, fizik egzersiz, farmakoterapi) İnsulin sensitivitesi İnsulinemi, Glisemi Düzelme Tromboz riski Enflamatuar ajanlar Yüksek Després JP, BMJ 2001;322:716-20 Koroner arter hastalığı riski Düşük Kilo verme 25 Metabolik Sendrom (Sendrom X) Hiperinsülinemi, glukoz tolerans bozukluğu ya da diyabet Obezite Koroner kalp hastalığı Stroke (inme) 26 Obezite ve Kalp Hastalıkları Koroner Kalp Hastalığı (3.3 kat) Miyokard infarktüsü (3 kat) Morbid obezlerde kalp yetmezliği (%100) 27 Obezite ve Solunum Sistemi Solunum hareketleri kısıtlılığı Solunum yetmezliği Akciğer kanseri riski Uyku Apne sendromu (Pickwick Sendromu) 28 Obezite ve Kanser Erkeklerde: Kolon kanserleri Rektum kanserleri Prostat kanserleri Kadınlarda: Reprodüktif sistem kanserleri Safra kesesi kanserleri 29 Obezite ve Kemik, Eklem, Kas, Bağ Dokusu, Deri Akantozis nigrans Osteoartrit Kıllanma 30 Obezite ve Psikolojik Fonksiyonlar Psikoseksüel gelişim bozukluğu Depresyon ve anksiyete bozukluğu Sosyal ilişkilerde bozulma 31 Obezite ve Endokrinolojik Değişiklikler Overler Testisler 32 Obezitenin Medikal Tedavisi: Kronik bir hastalık • Ciddi sağlık sonuçları • Sık karşılaşılan ölüm nedenleri için majör risk faktörü Çoğul nedenler • Genetik, hormonal, davranışsal • Hastayı suçlamak uygun değil ve olumlu sonuçlar doğurmuyor Tedavi seçenekleri • Hayat tarzı değişiklikleri • Beslenme/diyet • Fiziksel aktivite • Davranış tedavisi • İlaç tedavisi • Cerrahi 33 Obezite Tedavileri • Obezitenin diyet uygulanarak tedavi edilmesi • Obezite tedavisinde eğitim ve davranış tedavisi ile psikolojik yaklaşım • Obezite tedavisinde fizik aktivitenin artırılması ve egzersiz uygulanması • Obezitenin ilaçlarla tedavi edilmesi • Obezitenin cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesi 34 Fiziksel Aktivitenin Arttırılması: Egzersiz Haftada üç – beş gün (ideali her gün) 30-45 dakika ılımlı* fiziksel aktivite düzeyleri Örnekler: bahçe işleri, yürüyüş, bisiklet, yüzme, ev işleri Çok sedanter yaşam tarzı olanlar için başlangıçta çok hafif fiziksel aktiviteler önerilir Sürekli fiziksel aktivite tekrar kilo alımının önlenmesinde ve KV hastalık ve Tip II diyabet risklerinin azaltılmasında en yararlı olan öneridir *Yaklaşık olarak günde 150 kalori kullanılan fiziksel aktiviteye eşdeğerdir 35 Davranış Modifikasyonu Hasta vizitleri - Tutumları, inanışları ve öyküyü dikkate alın - Hasta ile ortaklık kurun - Ulaşılabilir hedefler belirleyin - Ortaklığı koruyun Bağlantıyı sürdürün Hastanın davranışlarını değiştirmesine yardımcı olun - Diyetin hasta tarafından izlenmesi - Ödüller: anlamlı ve pratik - Uyarı kontrolü: cazibeden kaçınmak Konuya odaklanın Sorun çözücü bir yaklaşım benimseyin Yolculuğun hedefi kilo kontrolüdür 36 Cerrahiye aday olanlar BKİ 35 ve komorbid durumlar veya BKİ 40 Diğer kilo kaybı denemelerinin başarısız kalması Yaşam boyu tıbbi izlem 37 Bariyatrik Cerrahi Vertikal Bantlı Gastroplasti Roux-en-Y Gastrik Baypas Gastrik Bandaj 38 İdeal bir antiobezite ajanı nasıl olmalıdır? • • • • • • • Kilo kaybının sağlığa yararlı sonuçlarını kazandırmalıdır. Yan etkisi kabul edilebilir olmalıdır. Doz ile ilişkili , kilo kaybı sağlamalıdır. Hedeflenen ağırlığa ulaşmayı ve kiloyu korumayı sağlamalıdır. Ek Hastalığı olanlar oldukça fazla ilaç tüketebilmekte ,Doz ve kullanım kolaylığı olmalı (Hasta Uyumu ) Kronik kullanımda güvenilir olmalıdır. Toleransı iyi olmalıdır. 39 Kilo Yönetiminde Başarı Nedir? Kilo Alımının Doğal Seyri Ağırlık (kg) Başlangıç Kilosu Kilo Kaybı Fazı Artan Başarı Kilo İdame Fazı Aylar Yıllar 40 Obezite tedavisinde başarı kriterleri • Başlangıç kiloya göre %10 dan fazla kilo kaybı ve bunun l yıl süre ile korunması • Daha az kilo kaybı ile, birlikteki hastalıkların riskinde azalma • Uzun dönemde obeziteye ilişkin morbidite ve mortalitede azalma Obezitenin tedavisinde kullanılan /kullanılmış ilaçlar A- Dengeli Seratonin Noradrenelin Geri Alım İnhibitörü; Sibutramin B- Salım Ajanları İştahBaskılıyıcılar;Dexfenfloramine,Fenfloramine C- Lipaz İnhibitörü,orlistat D- Hormonlar E- Diğer tedaviler 41 42 E-Diğer Tedaviler : Lifler Sellüloz deriveleri (metilselüloz), doğal sakızlar (guar) Kalori değeri yoktur. Su çekerek dolgunluk hissi yaratırlar. Tedavideki başarıları tartışmalıdır.