Fen ve Teknoloji 8 www.fenokulu.net. 1.Ünite : Canlılar ve Enerji

Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
Güneş enerjisini kullanarak kendi
besinlerini üretirler.Klorofil bulunduran
bakteri, protist ve bitkiler üreticileri
oluşturur.
1.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri
1.Besin Zincirinde Enerji Akışı





Anahtar Kavramlar:
Üretici
Tüketici
Ayrıştırıcı
Fotosentez
Klorofil
Enerji bir canlıdan diğer bir canlıya besin
zinciri yoluyla ulaşmaktadır. Üreticiler
besin
zincirinin
ilk
halkasını
oluşturur.Karasal ortamda çiçekli bitkilerle
sulu ortamda ise alglerle başlar.
Kazanım:
Kazanım:
1.1. Besin zincirlerinin başlangıcında
1.2.Üreticilerin fotosentez yaparak basit şeker ve
oksijen ürettiğini belirtir.
1.3.Fotosentez için nelerin gerekli olduğunu
sıralar.
üreticilerin bulunduğu çıkarımını yapar (BSB,
8)..
SİNDİRİM SİSTEMİNİN BÖLÜMLERİ:
Bitkiler, Güneş’ten aldıkları enerjiyi ,
topraktan aldıkları su , havadan aldıkları
karbondioksit ve yapılarında bulunan
klorofille besin (glikoz) ve oksijene
dönüştürür.Bu olaya fotosentez denir.
Glikozun bir kısmı bitkinin gelişmesinde
kullanır , geri kalanını da yapraklarında
birikerek besin depo eder.
Besin Zinciri: Bir yaşama birliğinde
yer
alan
canlıların
birbirlerini
tüketmelerine göre sıralanmasıyla elde
edilen halkaya besin Zinciri denir .
Canlılar
Üreticiler
Ayrıştırıcılar
Fotosentez için gerekli olanlar
Tüketiciler
1.Tüketiciler 2.Tüketiciler
( Otcullar)
( Etciller)
1-Bitkinin yapraklarında bulunan Klorofil
2-Karbondioksit
3-Su
4-Işık
3.tüketiciler
( Hepciller)
Kazanım:
1-Üreticiler:
1.4.Fotosentezde ışığın gerekliliğini deney
yaparak
gözlemler
(BSB–1,3,17,18,19,
20,23,27,31).
1.5.Fotosentezi
denklemle
ifade
eder.
Işık,
fotosentez
olayı
için
önemli
olduğundan üreticiler sadece Güneş
ışığının kullanmazlar ışık şiddetinin yeterli
olduğu yapay ışıkla da fotosentezin
gerçekleşmesini sağlarlar. ışığın şiddeti
arttıkça fotosentezin hızı artar.Fotosentez
1
Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
en az yeşil ışık da gerçekleşir.Çünkü
bitkiler yeşil ışığın çoğunu yansıtır.
2-Tüketiciler:
Bitkisel
ve
hayvansal
maddelerle
beslenerek
yaşamlarını
sürdürürler.Beslenme şekillerine göre üç
gruba ayrılırlar.
Fotosentez Olayı
Güneş Işığı
Karbondioksit + Su
Glikoz + Oksijen
Klorofil
a)1.DerecedenTüketiciler (Otcullar):
Kazanım:
1.6.Fotosentezin canlılar için önemini tartışır.
Fotosentezin Canlılar İçin Önemi :
1- Fotosentez olayı sayesinde doğadaki
oksijen ve karbondioksit dengesi sağlanır.
2- Fotosentez olayında üretilen besin
maddeleri diğer canlıların (tüketicilerin)
yasamını sürdürmesi için gereklidir.
3- Fotosentez olayı sayesinde günes enerjisi
diğer canlıların kullanabileceği hale
getirilir.
4- Tekstilde kullanılan pamuk, insaatlarda,
mobilyacılıkta, kağıt üretiminde kullanılan
ağaç, sıvı yağlar, mumlar, ilaç
hammaddeleri ve baharatlar fotosentez
sonucu elde
edilen ürünlerdir.
5- Enerji üretmek için kullanılan doğal gaz,
petrol ve kömür gibi fosil yakıtların
kaynağı geçmiste fotosentez yapan canlılar
tarafından tutulan günes enerjisidir.
6- Fotosentezde karbondioksitin
kullanılması, atmosferdeki karbondioksit
oranını ve
sera etkisini azaltır.
Bitkileri besin olarak kullanan canlılardır.Bunlara
birinci dreceden tüketiciler (otcul=otla beslenen
canlılar) denir.
Böcekler, kemirici memeliler, geviş getiren
hayvanlar, deniz ve tatlı suda yaşayan
yumşakçalar ve kabuklular örnektir.
B)2.DerecedenTüketiciler(Etçiller)
SORU:Fotosentezin oluşması için nelere
ihtiyaç vardır?
CEVAP: Karbondioksit, ışık, su ve klorofil
2
Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
sağlar.Ölü bitki ve hayvanlardan açığa
çıkan organik maddelerle beslenirler ve
kalan organik maddeleri de çözülmüş
besin olarak toprağa bırakırlar. Yada
havaya geçmesini sağlarlar.
Bakteri ve mantarlardır.
SORU:Beslenme şekillerine göre canlılar
kaç grupta incelenir?
Otobur hayvanları besin olarak kullanan
canlılara ikinci dereceden tüketiciler(
etçiller=etle beslenen canlılar) denir.
CEVAP:3grupta
Üreticiler, Tüketiciler , Ayrıştırıcılar
Aslan , yırtıcı kuşlar, yılan, kaplan ,şahin
v.b.
Besin Zinciri
c)3. DerecedenTüketiciler(Hepçiller)
Bir yaşama birliğinde yer alan canlıların
birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmasıyla elde
edilen halkaya besin zinciri denir.
Hem bitkisel hem de hayvansal besinlerle
beslenen canlılara hepçiller denir.
İnsan, ayı, maymun,kaplumbağa,
,domuz ve bazı kuşlar
Ot
fare
Çekirge
kurbağa
yılan
şahin
GÜNEŞ ENERJİSİ
Fotosentez
3-Ayrıştırıcılar
Üreticiler
Ölü maddeleri parçalayan organizmalara
ayrıştırıcı
denir.Ekosistemde
yeri
büyüktür.Atıklarda ki hapsolmuş önemli
kimyasal maddelerin serbest kalmasını
Enerji
Enerji
Otçullar
3
AYRIŞTIRICILAR
Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
5Canlı vücudunda biriken zehir miktarı
artar.
Enerji
Etçiller
Enerji
Hepçiller
Hepçiller
Etçiller
Besin veya Enerji Piramidi :
Otcullar
Besin zincirindeki madde ve enerjinin
bir gruptan diğerine geçtikçe azalmasını
gösteren yapıya besin piramidi veya enerji
piramidi denir.
ÜÜ
Örnek Sorular
Kazanım:
1.7 Üreticilerin fotosentez
enerjisini
kullanılabilir
dönüştürdüğünü ifade eder.
Üreticiler
ile
Güneş
enerjiye
1-Fotosentez olayının gerçekleşmesi için
aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç yoktur?
a)Su
d) Işık
b)Oksijen
Besin zincirinde bir grubun enerjisinin
ancak % 10 – 20’lik kısmı bir sonraki gruba
geçer. Besin zincirinde bir grup kendinden
önceki grubun enerjisinin çok az kısmını
kullandığı
için
bu
gruptaki
canlıların
kullanabileceği enerji miktarı azalır. Zincir
ilerledikçe bir sonraki gruptaki canlıların
kullanabileceği enerji miktarı azaldığı için bir
sonraki gruptaki canlı sayısı azalır.
cevap: b
Besin piramidinde, üreticilerden (1.
basamaktan) tüketicilere doğru gidildikçe;
Cevap: d
1234-
c) Karbondioksit
2-Aşağıdaki canlılardan hangisi etle
beslenir?
a)At
b)Tavşan
c)Aslan
d)İnek
cevap: c
3-Aşağıdaki canlılardan hangisi üreticidir?
a)Koyun
b)Yunus
c)Fare
d) Algler
Aşağıdaki cümlelerin boş yerlerini uygun
sözcüklerle tamamlayınız
Besin miktarı azalır.
Enerji miktarı azalır.
Canlı sayısı azalır.
Tüketicilerin vücut büyüklüğü artar.
1- Ölü maddeleri parçalayan
organizmalara …………………………..denir.
Cevap: ayrıştırıcılar
4
Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
2- Güneş enerjisini kullanarak besinlerini
yapan canlılara …………………………denir.
Cevap:üreticiler
3- Koyun , aslan, yılan gibi besinlerini
dışarıdan hazır alan canlılara
…………………………. Denir.
BULMACA
Cevap : tüketiciler
5
2
1
4
3
6
7
9
10
8
1-Bitkilerin kendi besinlerini yapması olayıdır.
2-Besinlerini hazır olarak dışarıdan alan canlılara
denir.
3-Hayvanları yiyerek beslenen canlılara denir.
4-Güneş enerjisinden yararlanarak kendi
besinlerini yapan canlılardır.
5-Ölü maddeleri parçalayan organizmalardır.
6-Fotosentez olayının gerçekleşmesinde
kullanılır,
7-Bitkilerin kökleriyle topraktan aldıkları.
8-Bitkilerin yapısında bulunarak bitkiye yeşil
rengi veren yapı,
9-Canlıların birbirlerini yemelerine göre
sıralanmasıdır.
10- Fotosentez sonucu oluşan ve canlıların
yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli olan gaz
Cevaplar
1-Fotosentez
2-Tüketiciler
3-Etçiller
4-Üreticiler
5-Ayrıştırıcılar
6-Işık
5
Hazırlayan: Yurdagül AYDIN
Fen ve Teknoloji 8
Tevfik İleri İ.Ö.O. Çankaya / Ankara
www.fenokulu.net.
7-Su
8-Klorofil
9-Besin zinciri
10-Oksijen
6