HARRAN ÜNİVERSİ1ESİ

HARRAN ÜNİVERSİ1ESİ
HARRAN ÜNİVERS1TESİ tt..AH1Y AT FAKÜLTESİ VAKFI YAYINLARI NO: 2
Sahibi
Harran Üniversitesi ilahiyat Fak. Adına
Dekan Prof. Dr. ibrahim CANAN
Yazı işleri Müdürü
Yrd. Doç. Dr. Zeki SARITOPRAK
Dizai
işlem Merkezi
Harran
Dr. Mehmet Nuri GÜLER
Basım
Tic. Ltd.
TLF: 313 29 34 FAX: 312 48 90
Bu
aittir.
sorumluluklan
HARRAN
1995
YasinKAHY
kuvvetlinin
ezdiği bir
insanlarm maddi ve manevi olarak
birleşmeleri
aym
gayretin
vecibesi olsa gerek.
günle birlikte çeşitli
'm,milli birlik ve bütünlüklereni,
kısacası yeryüzünde yaşama haklanm garanti edebilmeleri
güçlü ve kuvvetli olmalan gerekmektedir.Sorumsuzluk ve "'·""""'"'"'"""'.u.c.,•
hiçbir zaman fayda değil, aksine
zararlar getirdiği açık
Her yeni
doğan
Bu temel kaideden hareketle diyoruz
aydmlanmız tarafından
tesanüd ve
harekete geçirilmesi zaruridir. B u
bir gerçektir.
ortak kültür
son derece
*
Harran Üniversitesi
sorumlu olmamızm bize
mirası
bir
Fakültesi
- 207-
Okutm am
NİÇİN ARAPÇA ?
İslamın gelişi ilc birlikte dini . siyasi,
kii1Hircl.sosyal ve ekonomi
önemli gelişme kaydeden ARAPÇA , giinlimiizdc de değişik
boyutlar kazannrak gelişmeye devanı clnıcktedir.Söz konusu sahalarda
Arapçanııı dej:!cr kazanması, lineelikle İslamın hayat kitabı olan
K.KRRİ!\f'in Arapçıı olması •. İslam Peygamberi HZ.MUHAMMED
' (s. v.)in Arapbir kabile olan KUREYŞ ·.kabUcsindcn .gdınesi, f11ıan ve islam
dairesine giren, s~yı,ları nıil)·onları aşan ınUsli.lmaı\lann ortak ana dilleri
olması ile, Amplann . pctnıl başta olmak i!zere bilyUk maddi servetiere sahip
salıalanla
olmasından kaynaklannıaktadir.
Bu özelliklere sahip olan
Arapça'nın,
islam
aydınları tarafından
araştınlması. incelennıe!;i ve islam milletkrinin geleccginc
hizmet etmesi
;:',aÇısından ho konuda ciqdi.çalışnıalariil yapılınasına , bil tü n isianı aleminde
şiddetle
ihtiyaç vatdir.
Zira Islam alemi gibi geniş ve yaygın bir w~rafyaya sahip olan bii !lin
biribirlerine yakııılaştıran ve kayııa~tıran onak kültür ve bağ
ALLAH ( c.c.) ın kehınıt K.KERtM ve Pcy~ambcıin yaşantısı olan HADtS-i
ŞERIFler, dolayısıyla ARAPÇA 'dır.
ıııüslnıanları,
Asya , Avrupa, Afrika , Onado~u ve cliiııyanııı çeşitli iilkelerinden olan
bir takım in!'anları, farklı ırk ve renklerde , biribirlrrlııc lıcrızeınedikleri halde
, fslam onl:ırı bir araya getiriş. bir vucuclun azaları gibi hiribirleriylc
kayııaştınııış ve orılaıı gerçek din oları İSLAM 'da kardeş yapmıştır.
Kuran tabi riyle:( Mtin'ıinler r<.anlcştirler) 1 Bu kanleşlik sayesinde
ve cfuyguyu paylaşnıaktadırlar.Zira inandıkları
Al1alı bir. tasdik cilikieri pcygabcr aym, okudukları kitap aynı.topyekiln
hepsinin yöncldi~i kıble Kabcdir.
mit~:!ilnıanlar aynı düşilnce
Bu zengin insan
guruburıo
bir araya getiren K.Kerim 'in ARAPÇA
olu~u.sadctlinde oldugumuzARAPÇA LlSANI 'na çok farklı bir nıana
kazandınnaktadır.
K.Kcrim.Arapça lisanı iln•re inınişlir. Bunda hiç kimsenin şuphesi
yoktur.O'nun Arapça ile inişi şayan-ı hikmet bir nıcseledir.Anıpça oluşu
lHcshı<lc, ihtiva ctti!ti fesahat ve bclağal . ınana ve us !tıp hakımından eşsiz bir
gilzellig:c sahip oldu~u tartışılmaz bir gerçektir. Bu konu ile ilgili bir kaç
ayctin manasını vercnııck istiyonım.
!-"Apaçık
kitaba andolsun ki hiz,
antayıp dilşUıımeniz
bir Kur'an kıldık"2
1.
Hucmaı ..10.
2.
Zulııııf.
2, 1.
- 208-
için onu Arapça
2-"Bu.bilen bir kavim için ayetleri Arapça okunarak
açıklanmış
bir
kitaptır." 3
3-"Korunsunlar diye ,pilıilzsilz Arapça bir Kur'an indirdik 4
·~-"Anlayasınız diye biz onu Arapça bir Kur'an olarak indirdik" 5
5-"Ve b<:lytece biz onu Arapça bir hükilm (hikmctli bir söz)oJarak
inclirdik'{j
6.'-"Biz o,nu My!pce Arapça bir Kur'an olarak indirdik ve onda ikazlan
tekcrtd<cr aÇık:ı:ıctık.';7
7-"BO Kur'an da r:ulmcdcnlerl uyarmak ve iyilik yapanlara
olmak Hzcrc Araplis::ınıyla iııdiri1miş, dogrulayıcı bir ki!aptır." 8
nıujdc
::1-''Egcr biz onu yabancı dilden bir Kur'an kılsaydık,diycccklcnli
ki,riyctleri lafsilatlı şekilde açıklanmalı dc~ilmiydi? Arab'a yabancı dilden
kitap olunnu?.l)cki:O. tnsan!ar için · do~ru ydlu gösteren bir kıtavuzdur ve
. . .
şıfadır.
.f).
.·.. :
. .: .
.
,.
Bu ayet-i Keıimeleri te<lkik eıtıgimizdc, K. Kerim 'in nüzulu hakkında:
olarak. Arapça bir hüküm, hikmetli sör:, Arap lisanıyla indirilmiş,
doğrulayıcı bir kitap şeklinde ifadeler yer almaktadır.
Ap::ıçık
Dini açıcl:ın tartışılmaz bir değer ve misyona snhip olan Ampça.siyasi
ve sosyal aland:ı da gilz ardı edilemeyecek dcreecele çok önemli bir konuma
sahip! i r.Şclyle ki:
Bugiln. Riı-leşmlş Milleller' de de konuşulan hcş resmi dilden biri
olan Arapça (Ingilizce. Fmnsızca, Alınanca ve İspanyoic::ı). bir çok batılı
devlet ve bilim adamının dikkatını kesb etmiş,ha!t siyasi otoriteleri çıkar ve
mcnfaatlcri gcrc~i. Arapçanın öğrenilmesi anı~çı ilcbirçok kolej, ensti W,
·FakUlte, resmi ve özel kurslar açmıştır. Bu bilimlerde yetişen elemanlar
vasıtasıyla batı, kendi politikasım İslam dUnyasına transfer etmektedir.
Tarihi .kültürel ve co~rafi faktörler gl'z önilne alındığında.Avnıpa ile
Araplar arasında ilişkilerin sıkı olmasını gerektiren ba~lar bulunmamasına
ra~men. bugtın siyasi,askeri, ve ekonomi alanlarmda Araptarla avnıpalılar
arasmda ilişkiler son derece sıcak ve iyiılir.Bu kuvvetli ilişkilerde arapçanın
rolu hUyilk olmuştur.
Ilmi platfom1lara baktığımızda tl umm bundan farklı <lc~ildir.Fransa 'nın
iinlü Sorbon Üııiversite.~i . fııgiltcrc'niıı Cambridge Üniver.<dtesi ilc
Amerika'nın birçok ilniversitcsindc ileri seviye (Master ve Doktora)cla Arap
---1.
rıı"i~t-ı . ~.
.ı.
7.umrr, 2R .
.'1.
Ymuf. 2.
6.
Ra· .ı ,:n
7.
Tah~.
R.
Alıknf.
12
9.
Fıı~silct
, 44
113
- 209-
Dili ve Edebiyatı
dalmda e~itim verilmekle ve Arapça azerinde çok ciddi
k(ltiiphanc!erindc bulunan hlr çok ilmi
bilim adamlan tarafından
olması bu gcrçc~i
çalışmalar yapılmaktadır.lslam
kaynağın batılı
kısa
rı
bir örnek verelim.
ıaıihini
salıasında
Nkho!soırı,
salıasında :ilrowne ve HlUi Hadis ve
alanmda Gohhhier ve Sdu1dıt .K.Kerim Dili,
alanınd
hıth,
Fıkhm
Tcdvin
edebi
Hukuk
!arilıi
ve
yazı
am
mirasından,mllslüm:mlamı
ilmi scmcrclcrinrlcn
10
elemanların
'mm bazı ülkelerine Arap Dili ii zerinde
1J7.erc devlet tarafından burslu tl!/:rcnilcr
hir tczalmrudur.
devletin
açmış
"K.f'.D.S.(Kamu Personeli Dil
Sınavlan) arasında Arapçanın
.bu konuda sarfedilen
gayretlelin bir sonucu olsa
Ancak ne var ki. Tarihi, k.Ulli!rd .
Ulkcmiz ilc .
Jr:ırc;:ı
ülkeleri arasında bağlayıcı unsurarlar olmasına
A nıpça
ı mı
konusunda henuz istenilen seviyeye ulaşıl;ınıamıştır.Oysa batının mlak dili
olan ingilizce herkes tarfından rahatlıkla konuşulmakta ve kabul görnıckıcdir.
fak!i!ıil
B :ılı büyük t\lçUde İngilizce clrafınıla entegre olurken, Islam Olkclcrirıirı
sağlamada Clncmli 07clliğc saip olan
Arapça
etrafında entegre olmaları menfaalleri icabıdır kanaatiııdeyiz.
de, din ve kUltUr birligini
Milslamanlar Niçin Arapça Etrafında Birlcşıniyor? 11 başlığı nltında
"Al-Watanat-Arahi ve cl-Mecelle" dcgilcrindc ııırtışmaya açıı~ınm makale.
konu ile ilgili olarak, nuonhiğniun hi am Ülkrleri 'Bilim, Kültür ve
E~itim Örgütü genel mlidUrü tarafından cevaplandırılmış.hu vesilc ilc
konu hakkındaki bazı plan ve çalışmalar, lngilterede yayınlanan "clMecdlc" l 2 dergisinde yer almıştır
İlgi duyan , adı geçen dergi ye
bakabilir. l3
1 O. Tuncer Fanık Jlatıl:ır'ın Islami JllC\'7Uiardaki ç:ılı~ınaları, Zaman gazetesi. 1R/5!l99,j
1 1. Kalıyao~lıı Yasin .MUsiUıııanlar Arapça etrafında niçin birlcşıniyor? al. W atan alAnıhi, Sayı:857,
1 2.
Kahyao~lıı
Yasin,
6(8/l 993 .Fransa
Ehcınıniyctul Lu~atil
A ·rabiyye Fi
Sayı:71 O , 19125/199:1 Ingiltere
- 210-
vahdcıil ıniisliınin,
el-Mcccllc,
dilinin
Konuyu dini, siyasi, sosyal ve kiil!Urel
taşıdığı bazı özellik ve iııccliklcrc de giiz
~çıdan dc~nlcııdirirkcıı,
atnıaıııız
Arap
gerekir.
GUrıOıııiizdc yazı ,tasnif ve edebiyat dili olarak kullanılan
Arapça,"Sami "ırkıııın en eski nıeınlckcli olan " Hicaz ve Nccd"
bölgelerinde ıııeycl:ma gclnıiş.daha sonra birçok lclıçcye ayrılarak çeşitli
ın ırıtıkal ara da~ı hıı ışt ır.
Amp dilinin en eski ıa.rihl vcsiblan (m.~.5} asr;l rastlaın:ıktaclır. Bu
dini, ikti~acli. siyasi ve dil zeııginliği gibi önemli i\zclliklcre
sahipolan" Kı(hyş Lehçesi" diğer i\rap lehçelerine galip gelıııi~, Kur'ar da
bu lclıçc iizcrc ııazil nlııııı~tur. Dil hilinı adamları (Filolog!ar )ın inceleme
ve araştıııııal~n sonucu vanlan kanaale g!irr Arapça. Sami dillcıiniıı en iist(in
ve en zengin olanıdır. 14 Sami dillerinin şııheleriııdrn olan Arami ve
lelıçrler arasnıcf;ı
İhri"dilkriııi geride bırakan Arapça, dil gunıphıı arasmda iincrııli hir yer
işgal
etmektedir.
Bilindiği gibi" All:ıh k:ıtım!:ı gerçek din İslam' dır."ı:;_islaıııın
hayat kitabı ohıı K.Keıinı ise Kıırcyş dili U7cıc na1il olıııu~tıır.7ira Kurcy)
lcçrsi hiitiin kahilclcrcc :ııılaşılaıı oı1ak bir dildiJ)ııuıı fc~alıal ve hrlağ:ıtı
hUWıı Ar;ıplan ctkilrıııekte idi.lslaının Kit:ı'•ı olaıı K.Y..niııı'iıı iııi~i ilr
birlikte :ır:ıp ılilinde hiiyiik değişiklikler nıcydaıı:ı grlnıiş. d:ılıa (ince ;\raplard:ı
olmayan birçok yrııi tcriııı ve ıslılalılar Kur'an'la birlikte i\r:ıpçaya
geçmiştir. 10
K.Kcriııı dini konulanl:ı:bıııuıı kynıa.lıOkiinı vcnııe. lıikayclcr, tarilı.
dini inançlar. t:ıhiat ötesi varlıklar. trıplunııırı ıslahı. siya';i ııi1:ıııı
ve aile
hukuku gibi çqitli nıilanıclclcr ik. astroııoıııi ilrııi. l:ılıi:ıt 1c rıchatat gibi
mcselclcnle Arapça liscınana yerıilikler kazadırrııı5
ve
onu
zenginlcş!inııişlir. 17
Zaman silreci içerisinde
çc~illi f:ıkWıler ııcticrsirıdc
biiyiik
gelişıneler
bıydcrkn ar~pça lis:ıııı, farklı dilleri konuşan TUrk. ir:ııı. lliııt.l'akisaıı.Afg:ın
gibi
nıUslUınan nıilletlcriıı
dillerine de
ıılifOz etmiştir.
Ra~ta kur~ıı ve Hadis olmak iL•erc lcfsir, fıkıh, akaid gihi kiınplar
arapça y:ı7tlrnış oldıığıı gibi. ibatktlcrimiz.iıı pek çoğu hu lisaııla ifa
e <li Inı ek Ic di L(Naınaz, ezaıı.hutbe vs. gihi)
nu ve lırıız.cri sebeplerle Ar:ı('ça li sanı, Islam ııı illetleri arasında
yayılına imkanı hulınuş, hcııt:ı
Arap olmadıl:lan halde
1 "\. Du\hıhıllhıııitl Alıu Sikkin, Fıkhııl'l..ıı~a 1977
1·1 A.p..e.
15. Ali lııııan. 19
1 rı. Dr.Aii Ahılııl Vahi<l vafi. hklıııl l.ııra. 19-15 K:ıhiıe
ı
7.
A.'!,.C.
- 211 -
bazı
islam ii! kclerinin
konuşma
ve yazma dili olmuştur. (Somali, Etcıpya v.s)
Bugtln Arapça konuşan veya Arapçadan etkilenen insaniann sayısı (600
000 OOO)altıyilz milyonu aşkındır.
Haçlı savaşları esnasında Avrupa dilleri
ile tanışan Arapça. bu vcsile ile bazı avrupa dillerini de ctkilenıe imkanı
bulmuştur. Islamın eşsiz kitabı Kur'an milslilınanlar arasında bulundugu
silrece, diln olduğu gibi, bugün de Arapça lisanı gündemini koruyacaktır.
18
Hal Myle iken,hu gUzcl islam dilinin öğrenilmesi ve öğretilmesi
milslüman uluslar açısından son derece önem arzetmektedir.Batı. dili
ingilizeeye karşı duyulan hayranlık Arapçaya karşı duyulnıalıclır. Onun için
diyoruz ki: bir müslüman için ingilizce lazım ise, Arapça clzemdir.
Arapçanın zengin bir lisan oldugunu söylem iş !ik. D[inyaııııı hiçbir
dilinde bulunmayan veya çok nadir bulunabilecek bazı özellikler Arapça ·cıa
mevcuııur.Bunu birkaç misal ile izah eddim.Şilylcki :
Arslanın
200 kadar ismi vardır.·· Kaımıs'ul
Ahııdi,
bal hakkında yazclıgı kitapta.
hahn !lO kadar ismi
ir.Bumınla beraber balın hüıiin
i sim lerini yaz~1madı ~mı k aydedcr. Yine Fcyruz aba d i
göre anıpça ·da kı 1mc ın
cnaz bin tane. adı varc!ır.Aynca y;ıgmur, rı.ızgar. ışık, karanlık. dere. taş. su ve
kuynun 20 ile 300 arası isminin oldu~u rivayet cdllmekteclir.
Prof.De
Haınmcr'in
arapça üzerinde
yaptığı araştıııııa ncıicc~indc
Arapçada cUmk ve tcrimler!e ilgili (5644) kelime ıoplanııştır.Çeşitli
vasıflarda da durum b()yle(lir.Kısa.uzun.cnnıert.cimri. cesur ve korkak gibi
vasıflaıın da(10) ondan fazla ismi olduğu k:ıydedilıııektedir.1 9
Arap lisanının N!Wn inceliklCrini sayınak,özelliklerini öi!,rcnmek hu
makalenin hacmini aşar.
Konuyu şu lıakikatlc noktalıyonım: Kur'an ve Hadisi .dol:ıyısiyla
İslam' ı ögrcmnek için en önemli vasıla Arapçayı l\ğrennıcktir.Hu vasılaya
sahip olduğumuz nisbette İslami ilimleri şuphcsiz daha iyi anlar
ve
kavrayabiliriz.
Arapçayı tıgrencn ve ögretenlcre son nıesajım
şudur:Kuran ve
Peygamber dilini ogrerıınck veya Ntrelmck kUçUnısencıııeyccck bir
haklkauır.Zira Peygamber s.v. ifadesiyle : .. En hayırlınız Kur' anı
ötrenen ve ö~retendir . ..ıo.
----·---1 ıı.
A.g.e.
19. Dr. Ali
20
Bıılıari.
Alxlııl
Vahid Vafi
Fıkhuriıı~a
Kahire 1945
Fedailul Kur'an , 21
- 212-