Toplam Slayt Sayısı

Psikiyatri
Hastalarıyla İletişim
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Sunum İçeriği
Psikiyatri Hemşireliğinde İletişimin Tanımı (1 Slayt)
Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde İletişimin Öğeleri (2 Slayt)
Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Yolları (1 Slayt)
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü ve Sözsüz İletişim Kuralları (12
Slayt)
5. Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Değerlendirilmesi (4 Slayt)
6. Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Temel Kuralları (2 Slayt)
7. Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları (5 Slayt)
8. Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri (5 Slayt)
(Karşılıklı Tartışma Şeklinde)
9. Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici Olmayan İletişim
Teknikleri ( 2 Slayt) (Karşılıklı Tartışma Şeklinde)
Toplam Slayt Sayısı: 37 Slayt Tahmini Süre: 2 Ders Saati
1.
2.
3.
4.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hemşireliğinde
İletişimin Tanımı
• Profesyonel bir hemşire mesleki rolleri
olan; problem çözme, yardım etme,
öğretim, yönetim vb. görevleri başarılı
şekilde gerçekleştirebilmek için iletişim
kurallarını bilmeli ve bunları etkin bir
şekilde uygulayabilmelidir.
• İletişim, psikiyatri biliminde hastalarla
doğru etkileşimlerde bulunabilmek ve ilişki
kurabilmek için ana unsurdur.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde
İletişimin Öğeleri - 1
• Uyaran: Hastaları iletişim kurmaya teşvik eden
duygu, düşünce, obje, deneyim ve eylemlere
uyaran denilmektedir.
• Kaynak: İletişimde mesajları gönderen birim olan
psikiyatri hemşiresini belirtmektedir.
• Mesaj: İletişimde aktarılması gereken duygu ve
düşüncelerin sözlü veya sözsüz (jest ve mimikler
aracılığıyla) aktarılması sırasında belirlenen
içeriktir ve iletişim öğesidir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde
İletişimin Öğeleri - 2
• Kanal: Hastanın mesajı görme, işitme, dokunma,
koklama vb. duygularla algıladığı iletim yoludur.
• Alıcı: Hastanın kendisidir.
• Geri Bildirim: Hastanın aldığı mesajı
yorumlayarak sözlü/sözsüz karşılıkta
bulunmasıdır.
• Karşılaşılabilecek Engeller: Hastayla iletişim
sırasında çevre şartları, hastanın ön yargıları,
içerisinde bulunduğu duygular vb. sebeplerle
iletişimin kesintiye uğrama durumudur.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişim Yolları
Konuyu 2 ana başlık altında ele alacağız;
1. Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim
2. Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim - 1
• Mesleğimiz gereği farklı kültürlerde yetişen
insanlarla iletişimde bulunmamız gerekebilir. Bu
durumda hem hemşirenin hemde danışanın
(hasta birey) ortak ve rahatça konuşabilecekleri
bir dil aracılığıyla mesajın açıkca anlaşılabileceği
bir şekilde iletişim kurmaları gerekmektedir. Bu
sebeple sırasıyla sözlü iletişimin öğelerine ve
psikiyatri hastalarıyla nasıl sözlü iletişim
kurulabileceğine maddeler halinde değinmek
istiyorum.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim – 2
• Sözcükler: Psikiyatri hastaları içinde
bulundukları durum sebebiyle anlamakta
zorlandığı bir iletişime maruz kaldığı
zaman yoğun şekilde anksiyete, şaşkınlık
ve bocalama yaşar. Bu sebeple bu
hastalarla iletişim kurarken tıbbi terimler
yerine daha rahat anlayabilecekleri
terimlerle hastalıklarının ve eğitimlerinin
yapılması gerekmektedir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim – 3
• Genel/Özel Anlam: Dilimizde bazı
kelimelerin farklı bölge ve farklı kültürlerde
çok farklı anlamları olabilmektedir. Bu
durum sonucunda da iletişim sırasında
yanlış anlaşılmalar ve kopukluklar
meydana gelebilmektedir. İletişim
sırasında olabildiğince tüm ülkede herkes
tarafından aynı anlama gelen ve
kullanıldığında yanılsamalara sebep
olmayacak kelimeler kullanılmalıdır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim – 4
• Konuşma Hızı: Psikiyatri hastalarının
iletişim sırasında konuya odaklanma
eksiklikleri bulunabilmektedir. Bu sebeple
bu hastalarla iletişim kurarken çok hızlı
veya çok yavaş şekilde iletişime
geçmekten kaçınılmalıdır. Hastanın
rahatça anlayabileceği bir hızda
konuşulmalıdır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim – 5
• Zamanlama ve Uygunluk: Psikiyatri
hastaları çoğu zaman çeşitli rahatsızlıkları
sırasında iletişim kuramayabilmektedirler.
• Hasta ile etkili bir iletişime geçebilmek için
rahatsızlığının en düşük olduğu ve
algılama düzeyinin en yüksek olduğu bir
zaman dilimi seçilmelidir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü
İletişim – 6
• Mizah: Gülmek psikiyatri hastalarının içinde
bulunduğu strese bağlı gerginliğin
giderilmesinde, psikolojik ve fiziksel gevşemeyi
sağlamasında ve duygusal desteğin
arttırılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
• Psikiyatri hastalarında mizah anksiyeteyi
azaltmakta ve iyileşme hissi sağlamaktadır.
• Önemli: Mizah uygun dozda kullanıldığı zaman
psikiyatri hastalarının gizledikleri
rahatsızlıklarını, korkularını ve yetersizliklerini
ortaya çıkarmakta ve tedavi sürecine ciddi
oranda katkı sağlamaktadır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 1
• Sözsüz iletişim psikiyatri hastalarında iletişimi
aşırı derece güçlendirmektedir. Çünkü; sözsüz
iletişim sözlü iletişimin doğruluğunu ve
onaylanmasını sağlamaktadır.
• Sözsüz iletişim sözlü iletişime oranla iletişim
sırasında daha fazla yer kaplamaktadır. Bu
sebeple psikiyatri hastalarıyla iletişim kurarken
söyledikleri kadar söylemedikleriyle de aşırı
derecede ilgilenmemiz gerekmektedir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 2
• Kişisel Görünüm: Psikiyatri hastalarında iletişim
sırasında kişisel görünüm ilk göze çarpan ve bize hasta
hakkında önemli bilgiler veren bir durumdur.
• Hastanın cilt rengi, deformiteleri, saçlarının durumu ve
enerji düzeyi sağlık durumu hakkında ön bilgi
sağlamaktadır.
• Hastanın giyinme tarzı, makyajı, takı ve mücevherleri ise
hastanın kültürü, dini ve benlik kavramı hakkında ön bilgi
sunmaktadır.
• Psikiyatri hastalarıyla iletişim sırasında hemşirenin
kişisel görünümü de büyük önem taşımaktadır. Hemşire
temiz kıyafetli, toplanmış, kısa ve düzgün saç/sakallı
olmalıdır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 3
• Ses Tonu: Psikiyatri hastasıyla iletişim
sırasında ses tonu kullanılan cümlelerin
anlamlandırılması sırasında büyük önem
taşımaktadır.
• Ses tonu hastanın veya hemşirenin
duygusal durumu ve enerji düzeyi
hakkında bizlere bilgi sağlamaktadır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 4
• Yüz İfadesi: Mimiklerimizle hiçbir söz
kullanmadan karşımızdaki bireye
duygularımızı ifade edebiliriz.
• Psikiyatri hastalarıyla konuşma sırasında
hastanın göz, ağız ve genel yüz ifadeleri
duygu durumu, psikolojik durumu ve
fiziksel durumu hakkında bizlere bilgi
sağlar.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 5
• Beden Duruşu: Hastanın duruşu veya
hareket sırasında aldığı pozisyon bize ruh
halindeki duygusal sıkıntıları ve enerji
düzeyini yansıtır.
• Örneğin; kaygı durumunda hasta sürekli
ellerini ovuşturur. Üzgün biri başını
omuzlarına gömer veya ağrısı olan kişi
sürekli pozisyon değiştirir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz
İletişim - 6
• Jestler: Hasta düşüncelerini çoğu zaman
el kol hareketleriyle anlatmaya çalışır.
• Dokunma: Hastalarla iletişim sırasında
özellikle uygulama amacıyla hastaya
sürekli dokunmamız gerekebilir. Bu
durumda hastaya hangi amaçla
dokunduğumuzu diğer iletişim kanallarıyla
beraber net şekilde ifade edebilmemiz
gerekmektedir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında İletişimin
Değerlendirilmesi - 1
• Hastalar iletişim sırasında sözlü ve sözsüz
ifadelerle bizlere aktarmak istediklerini
ifade etmeye çalışırlar fakat iletişimin
sağlıklı olabilmesi için hastaların iletişim
sırasındaki davranışlarını doğru şekilde
değerlendirmemiz gerekmektedir. Bu
sebeple iletişim sırasında hastaların çeşitli
davranışlarını ele almak istiyorum.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında İletişimin
Değerlendirilmesi - 2
• Yineleme: Hastanın bir duygu sözlü veya
sözsüz olarak farklı şekilde ifade etmesidir.
Örneğin “evet doğru” derken aynı
zamanda baş parmağıyla onaylama
işaretinde bulunmasıdır.
• Yalanlama: Hastanın sözlü olarak ifade
ettiği bir düşüncenin sözsüz olarak tam
zıddı şekilde davranması ve bu sebeple
ifadesinin aksini anlatmasıdır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında İletişimin
Değerlendirilmesi - 3
• Tamamlama: Sözlü olarak ifade edilen bir
duygunun fiziksel belirtilerle sözlü olarak
kendini onaylamasıdır.
• Vurgulama: Hastanın bir düşünceyi
açıklarken onu vurgulama amacıyla
herhangi bir fiziksel davranışta
bulunmasıdır. Örneğin “evet haklısınız”
derken başıyla da bu ifadeyi
desteklemesidir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında İletişimin
Değerlendirilmesi - 4
• İletme ve Düzenleme: Hastanın konuşma
isteğini sözsüz olarak ifade etmeye
çalışmasıdır.
• Yerine Koyma: Sözcükleri kullanmadan
sadece sözsüz iletişim yöntemleriyle
duygularını ifade etmeye çalışmaktır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin
Temel Kuralları - 1
1. Psikiyatri hastası ile hemşire arasındaki
iletişimin temel amacı hasta için tedavi
sağlaması değil hastayı terapiden
yararlanmaya hazır hale getirmesidir.
Hemşire kuracağı iletişimin hedef ve
sınırlarını belirlemelidir.
2. Psikiyatri hastasıyla hemşire arasında
etkili bir iletişimin sağlanabilmesi için
karşılıklı bir güven ortamı
oluşturulmalıdır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin
Temel Kuralları - 2
3. Hemşire ile psiyatri hastası arasında
kurulacak ilişki sırasında hemşirenin
değer, inanç ve tutumları iletişimi
etkileyecektir. Bu sebeple hemşire ilk
olarak kendini tanımalıdır. Farklılıklara
karşı bakış açısı, sorunlara karşı çözüm
üretebilme yeteneği, kişisel özellikleri vb.
durumlarını hemşire bilmeli ve iletişime
bunların bilincinde olarak geçmelidir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişimin Aşamaları - 1
Psikiyatri hastalarıyla kurulacak iletişim
belirli aşamalarla adım adım
ilerlemelidir. Bu aşamalar iletişimin
etkili sonuç vermesi için bir
zorunluluktur.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişimin Aşamaları - 2
• Oryantasyon Aşaması: Psikiyatri hastasının ve
hemşirenin iki yabancı olarak karşılaştığı
aşamadır. Bu aşamada hemşire hastaya karşı
yardıma hazır olduğunu hissettirmelidir.
• Bu aşamada hasta yaşadığı güçlüğü ifade
etmeye çalışmakta ve kendisine bir yardım planı
hazırlanıp tanıtılmasını beklemektedir.
• Hemşire bu aşamada hastaya karşı tutum ve
düşüncelerinin farkında olarak hareket etmelidir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişimin Aşamaları - 3
• Durumun Tanınması: Hemşire bu
aşamada hastanın içerisinde bulunduğu
duyguları ve bu duyguların hastada
oluşturduğu baskıyı tanımaya çalışır.
• Hemşire hastanın kendisi için sorun
oluşturan davranışlarını tespit ederek
bunlara karşı tepkisini belirtir. Bu aşamada
hastanın çaresizlik, ümitsizlik ve yetersizlik
gibi duygularında azalma olur.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişimin Aşamaları - 4
• İlişkinin Gelişme ve İlerleme Aşaması:
Psikiyatri hastası bu aşamada kendisine
sunulacak olan hizmetten yararlanabilecek
duruma gelir. Hemşire bu aşamanın
sağlanabilmesi için güvenli bir iletişim
ortamı sağlamalıdır. Hastanın da bu
aşamada duygu ve düşüncelerini tanıyıp
ifade etmesi önem arz etmektedir.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla
İletişimin Aşamaları - 5
• Çözülme Aşaması: Bu aşama hastada
daha yeni ve olgun gereksinimlerin ortaya
çıktığı aşamadır.
• Çözülme aşamasında hasta diğer
bireylere olan bağlılığından kurtulur ve
artık ilişkinin sonlandırılması
gerekmektedir. Hasta ve hemşire
yaşadıkları ortak deneyimlerden daha
olgun ve deneyimli olarak çıkmışlardır.
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim
Teknikleri - 1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Oryantasyon Durum Tanımlanması
Kendini Tanıtma
Varlığını Sunma
Aktif Dinleme
Soru Sorma
Sessizliği Kullanma
Empati
Oryante Etme / Bilgi Verme
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim
Teknikleri - 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gelişme ve İlerleme Aşaması - 1
Plan Yapmaya Cesaretlendirme
Amaç Geliştirmeye Yardım Etmek
Bilgi Verme
Karar Vermeye Cesaretlendirmek
Rol Oynama
Geri Bildirim Verme
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim
Teknikleri - 3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gelişme ve İlerleme Aşaması – 2
Karşılaştırma
Açıklığa Kavuşturma
Gerçeğe Getirme
Gözlemleri İletme
Algıları Tanımlamaya Cesaretlendirme
Olay ve Zaman Arasında İlişki Kurma
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim
Teknikleri - 4
1.
2.
3.
4.
Gelişme ve İlerleme Aşaması – 3
Karşılaştırma Yapmaya Cesaretlendirme
Özetleme
Konuya Odaklanma
Sınırları Belirleme
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim
Teknikleri - 5
Çözülme Aşaması
1. Aktiviteleri Değerlendirme
2. Sağlık Davranışlarını Geliştirmek
3. Taburcu Olmaya Cesaretlendirme
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici
Olmayan İletişim Teknikleri - 1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Belirsiz Güvenceler Vermek
Belirsiz Övgülerde Bulunmak
Onaylamak
Öğüt Vermek
Yargılamak, Eleştirmek
Soru Sormak, Araştırmak
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici
Olmayan İletişim Teknikleri - 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Teşhis, Tanı Koymak
Teselli Etmek
Tehdit Etmek, Gözdağı Verme
Emretme, Talep Etme
Oyalamak, Konuyu Saptırmak
Ahlak Dersi Vermek
Övmek
Fevzi BÜYÜKTAŞ
Dinlediğiniz İçin
Teşekkür Ederim
Fevzi BÜYÜKTAŞ