Mitoz Bölünme

Mitoz Bölünme
KROMOZOMLAR VE ÖZELLİKLERİ
Hücrenin çekirdeğinde bulunan kalıtsal madde hücre
bölünmesi öncesinde kromozom adı verilen yapılara
dönüşür.
Sentromer
Kromozom çeşitleri;
Kardeş kromozom ( kromotid) kendini eşlemiş
kromozomun her bir parçasıdır.
Homolog Kromozom biri anneden biri babadan gelen
aynı özellikleri taşıyan kromozomlardır. Şekil ve
büyüklükleri aynıdır.
Kromozomlar türün genetik şifrelerini taşıyan yapılardır.

Her kromozomun yapısında belli sayıda gen
bulunur.

Kromozom sayısı her canlı türü için farklıdır.

Kromozom sayısının fazla olması canlının
gelişmişliğini göstermez. Örneğin eğrelti otunda
2n=500 kromozom, insanda ise 2n=46
kromozom bulunur.

Kromozomlar farklı genetik özellik taşırlar. Bu
sebepten dolayı kromozom sayısı aynı olan
canlıların gelişmişlik düzeyleri de farklıdır.
Örneğin güvercin ve soğan hücrelerinde 16
kromozom bulunmalarına rağmen
gelişmişliklerinin farklı olması,

Kromozom sayıları ile canlıların gelişmişliği ve
büyüklüğü arasında bir ilişki yoktur.
Kardeş kromozomlar 1-2, 3-4
Homolog kromozomlar 1-3, 1-4, 2-3, 2-4
İnsanın vücut kromozomları 2n sayıdadır. Yani 2n=46
dır. Üreme hücreleri sperm ve yumurta ise n
kromozomludur. Yani n=23 dür.
Erkeklerde 44 + XY spermler ise 22 + X veya 22 + Y
kromozomu bulunur. Dişilerde ise 44 + XX kromozom
bulunur. Yumurta ise 22 + X bulunur.
HÜCRE BÖLÜNMESİ
Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir
özelliktir.
 Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji
gereksinimleri artar.
 Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı
büyümesinden dolayı, hücre zarı sitoplâzmayla
çevre arasındaki madde alış verişi yetersiz kalır.
Bu durumda hücre büyümeye devam edemez.
 Hücrenin yaşamını devam ettirebilmesi için
bölünmesi gereklidir.
Bitki hücresi ile hayvan hücresindeki hücre
bölünmesindeki görevli yapılarda farklılık gösterir.
Hayvan hücresinde bölünmede görevli organel
sentriyoller iken bitki hücresinde sentriyoller bulunmaz.
Bitki hücresinde sentriyollerin görevini özel proteinler
yerine getirmektedir.
Hücre bölünmesi, vücut hücrelerinde mitoz, üreme
organlarından eşey hücrelerini oluşturmak için mayoz
olmak üzere iki çeşidi vardır.
MİTOZ BÖLÜNMESİ
Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda üremeyi sağlarken,
çok hücreli canlılarda yarların onarılması, büyüme ve
gelişmeyi sağlar.
Bir hücreden, kromozom sayı ve yapısı aynı iki hücre
oluşumunu sağlayan mitoz bölünme, tekhücreli canlıdan
insana kadar tüm canlılarda gerçekleşir.
İnterfazı tamamlayan hücrede bölünme emri verilir.
İnterfaz
İnterfazda, hücrenin bölünme hazırlıkları gerçekleşir.
Hücre bölünmesi ile;
 Tek hücreli canlılarda çoğalma
 Çok hücreli canlılarda ise;
1. Büyüme
2. Yaraların onarılması
İnterfazda,
– Kalıtım materyali olan DNA kendini eşleyerek iki katına
çıkar.
– Enerji üretimi ve tüketimi (metabolizma) hızlanır.
– Organel sayısı ve organellerin etkinlikleri artar.
– Yapım olaylarının (anabolizma) hızlı gerçekleşmesi
nedeniyle hücrede hacim artışı gözlenir.
Bölünme Evresi
Bölünme evresi, çekirdek ve sitoplazma bölünmesi olarak
iki aşamada gerçekleşir.
1) Çekirdek Bölünmesi
3. Sperm ve yumurta hücrelerinin oluşması
meydana gelir.
Hücre Bölünmesi Geçirmeyenler;
Kas hücreleri
Alyuvar hücreleri
Retina hücreleri
Sinir hücreleri
Bu evrede, eşlenen DNA lar birbirinden ayrılır. Bir
hücrede özdeş iki çekirdek meydana gelir. Çekirdek bölünmesi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerinden oluşur.
ProfazHücre zarı
Telofaz
- Profaz evresinde, kromatin iplik şeklinde bulunan DNA,
kısalıp kalınlaşarak kromozom halini alır. Çekirdek zarı ve
çekirdekçik eriyerek kaybolur.
- Hayvansal hücrelerde, eşlenmiş olan sentrozomlar zıt
kutuplara hareket ederek iğ ipliklerini oluşturur
-Bitkisel hücrelerde iğ iplikleri
proteinler aracılığıyla oluşturulur.
sitoplazmadaki
özel



Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
Kromozomlar incelip kısalarak, kromatin iplik
haline dönerler.
İğ iplikleri kaybolur.
İğ iplikleri kromozomun sentromer bölgesine tutunur.
2- Sitoplazma Bölünmesi
Metafaz
*İğ iplikleri oluşumunu
tamamlar.
* Kromozomların en belirgin
olduğu evredir.
*Kromozomlar ekvatoral
düzleme dizilir.
Sitoplazma bölünmesi bitki ve hayvan hücresinde farklı
şekilde gerçekleşir. Bitki hücresinde ara lamel
oluşumuyla, hayvan hücreleri ise boğumlanarak iki yeni
hücrenin oluşması sağlanır.
Bitki Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi
Anafaz
*İğ iplikleri kısalır.
* Birbirinden ayrılan kardeş
kromatidler zıt kutuplara
doğru hareket eder.
Hayvan Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi
NOT: Bitkilerin dal ve yapraklarından alınarak yeni bir
bitki oluşturulması mitoz ile olur.
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
1- Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda,
büyüme, gelişme ve yaraların onarımını sağlar.
2-Tüm canlılarda görülür.
3-Bölünme sonucu 2 hücre oluşur.
* Mitoz bölünmede oluşan hücre sayısı 2 dir ve oluşan
bu hücreler birbirinin aynısıdır.
4- Oluşan yeni hücrenin kalıtsal yapısı ve kromozom
sayısı aynı olur.
5-Oluşan yeni hücrelerde ve ana canlıda aynı sayıda
kromozom bulunur.
6-Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler tekrar mitoz
bölünme geçirebilir.
7- Kalıtsal çeşitliliğe neden olmaz.
8- Evrimleşmede mitoz bölünmenin rolü yoktur.
Hayvan hücresinin bölünme aşamaları
NOT: Mitoz bölünmede oluşan hücre sayısını bulmak için
2n formülü kullanılır. n mitoz bölünme sayısı
Bir hücre 5 defa mitoz bölünme geçirirse 25= 32 yeni
hücre oluşur.
NOT: Kertenkelenin kuyruğunun kopması ve sonucunda
kuyruğunun oluşması mitoz bölünme ile olan
yenilenmedir. Ancak üreme değildir.
NOT: Tek hücreli canlılarda görülen bölünerek iki yeni
hücre oluşması mitoz ile olur.