Hücre Bölünmesi Mitoz

FEN BİLİMLERİ
MİTOZ
ÖZET
Hücre Bölünmesi
Belirli bir olgunluğa ulaşan hücrelerin bölünerek yeni hücreler oluşturmasına hücre bölünmesi
denir. Tüm canlılarda hücre bölünmesi görülür. Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesi ile
büyüme ve gelişme, vücuttaki yaraların onarılması ve üreme hücrelerinin, yani sperm ve
yumurtanın oluşturulması sağlanır. Tek hücreli canlılarda ise hücre bölünmesi ile üreme
gerçekleşir. Canlılarda Mitoz ve Mayoz olmak üzere iki çeşit hücre bölünmesi görülür.
Mitoz
Bir hücrenin, kendini kopyalayarak iki yeni hücre oluşturduğu bölünme şekline mitoz adı
verilir. Mitoz; tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve
yaraların onarılmasını sağlar.
Hücre, mitoza başlamadan önce hazırlık evresi geçirir. Bu evreye interfaz adı verilir.
Hazırlık evresinde hücre büyür ve metabolizma hızı artar. Bu sırada, hücrede kalıtsal bilgileri
taşıyan kalıtım maddesi eşlenerek iki katına çıkar.
Hazırlık evresinden sonra, çekirdek bölünmesi olarak da adlandırılan mitoz başlar. Mitoz;
profaz, metafaz, anafaz, telofaz olarak adlandırılan ve birbirini takip eden dört evreden
oluşur.
Profaz
Metafaz
Anafaz
Telofaz
Profaz evresinde, çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur. Genetik bilgiyi taşıyan
kalıtım maddesi yoğunlaşarak kromozomları oluşturur. Bu evrede kromozomlar ikili yapı
hâlindedir. Bu yapıya kardeş kromatitler adı verilir.
Metafaz evresinde, kromozomlar hücrenin ortasına dizilir.
Anafaz evresinde, kardeş kromatitler birbirinden ayrılıp zıt kutuplara çekilir. Bu evre
sonunda, her iki kutupta eşit sayıda kromozom bulunur.
1/2
FEN BİLİMLERİ
MİTOZ
ÖZET
Telofaz evresinde ise kromozomlar incelip uzayarak tekrar kalıtım maddesine dönüşür. Bu
kalıtım maddeleri etrafında çekirdek zarı oluşur ve çekirdekçik görünür hâle gelir. Böylelikle,
çekirdek bölünmesi, diğer bir ifadeyle mitoz tamamlanmış olur.
Mitozdan sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir. Hayvan hücrelerinde sitoplazma
boğumlanarak bölünür. Bitki hücrelerinde ise hücre duvarı olduğundan dolayı hücrenin
ortasında ara lamel (orta lamel) adı verilen bir yapı oluşturulur ve sitoplazma bölünmesi bu
yapı sayesinde gerçekleşir.
Hayvan hücresi
Bitki hücresi
Sitoplâzma bölünmesi tamamlandığında, ana hücreden iki yeni hücre oluşmuş olur. Mitoz
sonunda oluşan yeni hücreler, ana hücre ile aynı kromozom sayısına ve aynı kalıtsal
özelliklere sahiptir.
Canlılarda Kromozom Sayısının Önemi
Canlıların ten rengi, göz rengi ve saç rengi gibi kalıtsal bilgileri, kromozomlarda taşınır.
Kromozomlarda taşınan bilgilerin yarısı anneden yarısı babadan gelir. Her canlı türünün
kendine özgü belirli bir kromozom sayısı vardır. Örneğin, insanlarda 23 çift yani 46
kromozom bulunur.
Kromozom sayısı, canlının karmaşıklığı ve büyüklüğü hakkında bir bilgi içermez.
Örneğin eğrelti otları 500 kromozoma, insanlar ise 46 kromozoma sahiptir. Her ne kadar
eğrelti otları insanlardan fazla sayıda kromozoma sahip olsa da, insanlar eğrelti otlarına göre
çok daha gelişmiş canlılardır. Ayrıca farklı türdeki canlılar aynı kromozom sayısına sahip
olabilir. Örneğin, insan ile moli balığı eşit sayıda kromozoma (2n = 46) sahiptir.
2/2