TOKSİSİTE Toksisite zehirlilik anlamına gelmekte olup

TOKSİSİTE
Toksisite zehirlilik anlamına gelmekte olup, kimyasal maddelerin organizmalar
üzerinde doğurduğu kötü etkiler olarak tanımlanmaktadır. Katı maddeler, tozlar, fümeler,
sıvılar, buharlar, mistler ve gazlar belli başlı toksik madde formları arasında sayılabilir.
Toksik maddeler vücuda dört ayrı yolla girerler:
1. (ABS=Absorption) Absorpsiyonla deriden,
2. (ABS=Absorption) Absorpsiyonla gözden,
3. (ING=Ingestion) Sindirim ile ağızdan,
4. (INH=Inhalation) Solunum ile ciğerlerden.
Her kimyasal madde için vücuda giriş yolu veya yolları farklıdır.
Belli başlı toksik madde formları:
Katı maddeler: Katı formdan toz ve fümelere dönüşmeleri ile zararlı hale gelirler. Örneğin
poliüretan köpük, yakıldığında siyanür fümeleri meydana getirir. Soluma (ciğerler), sindirim
(tükürük) ve absorpsiyon (deri) yoluyla vücuda girer.
Tozlar: İnce katı partiküller halinde bulunurlar. Örnekleri; çimento tozu ve delme
işlemlerinden oluşan metal tozlarıdır.
Toksik maddelerin ciğerlere solunmasıyla vücuda girerler.
Fümeler: Metallerin ısıtılması, buharlaşması ve yoğunlaşmasından oluşmuş ince
partiküllerdir. Örnekleri; galvanizli metallerin kaynağı sırasında oluşan çinko oksit
fümeleridir. Soluma (ciğerler), sindirim (tükürük), absorpsiyon (deri) yoluyla vücuda girer.
Sıvılar: Asitler ve solventler, sıvı toksik maddelerdir. Örnekleri; benzen, sülfirik asitdir.
Absorpsiyon (deri) ve buharların solunmasıyla vücuda girerler.
Buharlar: Sıvıların buharlaşması ve katıların süblimasyonuyla oluşurlar. Örneği; fosgendir.
Soluma (ciğerler) ve absorpsiyon (deri) yoluyla vücuda girerler.
Mistler: Havadaki sıvı zerrecikleridir. Örnekleri; elektrokaplamadaki asit mistleri ve sprey
boyamadaki solvent mistleridir. Soluma (ciğerler) ve absorpsiyon (deri) yoluyla vücuda
girerler.
Gazlar: Uzayda yer kaplayan formsuz akışkanlardan klor ve karbondioksit toksik gazlara
örnek verilebilir. Soluma (ciğerler) yoluyla vücuda girerler.
TOKSİSİTE ŞEKİLLERİ
Toksisite, zararın meydana gelmesi için geçen süreye göre akut (kısa vadeli etki) ve
kronik (uzun vadeli etki) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Zehirli maddeler beyin ve sinirleri hedef aldıklarında nörotoksisite olarak tanımlanmaktadır.
Bu etkiyi yapabilen kimyasal madde örnekleri olarak; DDT, klorlu hidrokarbon pestisitleri,
malathion, parathion, GB ve VX gibi organofosfat pestisitler ve sinir gazları verilebilir.
Metabolik zehirlenme denildiğinde ise; dokuların etkisiz hale gelmesi anlaşılmaktadır.
Siyanür ve flor gibi kimyasallar bu tür etkiler yapmaktadırlar.
28
SAĞLIĞA ETKİLERİ
Kimyasallar, insan yapımı hatta doğal olsalar bile insan sağlığı ve güvenliği açısından
tehlikeli olmaktadırlar. Gereği gibi taşındıkları, depolandıkları ve kullanıldıklarında minimal
tehlikeye sahiptirler fakat riskin sıfır olduğu hiçbir zaman söylenemez.
Kimyasalların sebep olabileceği tehlikeli durumlara maruz kalma engellenemez ama
minimize edilebilir ve bundan dolayı ki, bu maddelerle çalışanların tam olarak ne çeşit
tehlikeli maddelerle çalıştıklarını bilmeleri gerekmektedir. Aynı zamanda çalışma ortamı
koşulları ve dış ortam güvenliği de göz önüne alınmalıdır.
Genel anlamda düşünülürse, kimyasalların dört çeşit tehlike yarattıkları söylenebilir.
1. Dokuları yakma, tahriş etme
2. Şiddetli reaksiyonlara sebep olma
3. Alev aldırma
4. Toksik etkilere sebep olma
Bazı kimyasallar ise çoklu tehlike özelliklerini tek başına gösterebilir. Örneğin fenoller
oldukça korozif, toksik ve tutuşturucu özellik göstermektedir. Bundan dolayı insan
bünyesinde yaratabileceği kronik ve akut etkiler aynı anda gözlenebilir.
Kimyasal karışımların bileşenlerini bilmek çok önemlidir. Karışımlara ait bilgiler saf
kimyasallara oranla daha azdır. Genelde, karışımlardaki bileşiklerin ağırlık ve hacim
yüzdeleri temel alınarak diğer hesaplamalara geçilir. Bileşiklere ait Malzeme Güvenlik Bilgi
Formlarında ağırlık ve hacim oranları yüzde olarak verilmektedir. Aynı zamanda da
kimyasalların sebep olduğu sağlık ve güvenlik tehlikelerinin azaltılmasına yarayan sistemin
bir parçasıdır. Böylece hem bu maddelerle çalışanların hem de acil durumlarla
karşılaşıldığında müdahale etmesi gereken personelin uygun şekilde hareket etmelerini
sağlayacak bilgilerin hazır olması sağlanmış olur. Değişik formatlar kullanılarak
hazırlanabilen MSDS’ ler aşağıdaki bilgileri içermelidir. İşverenler de bu bilgileri çalışanlara
aktarmakla yükümlüdürler.
• Kimyasal maddenin tanımı
• Bir karışım ise bileşenleri
• Fiziksel özellikleri (görünüş, koku, kaynama noktası gibi)
• Sağlık üzerine bilinen etkileri ve koruma yolları
• Etkilenme düzeyleri
• Kanser yapma olasılığı
29
• Acil durum ve ilk yardım bilgileri
• MSDS’ i hazırlayan kişi ve kuruluşların ismi
Burada önemli olan nokta, söz konusu kimyasala ait piyasada bulunan MSDS’ lerin o ülkenin
dilinde yazılı olması gerektiğidir.
İNSANLAR ÜZERİNDE TOKSİK ETKİLERE SAHİP OLAN KİMYASALLAR
Araştırmacılar, kimyasal tehlikelere yönelik üç temel soruya cevap aramaktadırlar:
• İnsanların maruz kaldığı kimyasalların tehlike derecesi nedir?
• Kimyasalların sağlık üzerine beklenen etkileri nelerdir?
• Kimyasalların sebep olabileceği sağlık problemlerinin büyüklüğü ne olabilir?
Birçok organ kimyasallardan doğrudan etkilenmektedirler. Sistematik şekilde toksik
maddelere maruz kalanlarda çeşitli semptomlar görülmeye başlar. Sistematik zehirlenme
belirtileri; baş dönmesi, solunum yollarının tahriş olması, idrara kan karışması, kilo kaybı,
uyuşukluk ve ilgisizlik, sinirlilik ve mide-bağırsak rahatsızlığıdır.
Sağlık etkilenmeleri çeşitlidir. Bunlar;
1- Süreye, vücuda alınan maddenin dozuna ve alınış hızına
2- Sıklığına ya da hangi sıklıkta maruz kalındığına bağlıdır.
Akut halde maruz kalmalar tipik olarak tek bir olaya yöneliktir, kısa zamanlıdır ya da
gün içinde birkaç dakika sıklığında olabilir. Kronik maruz kalmalarda, zaman içindeki maruz
kalma sıklığı daha düşüktür, sene içinde aylara dağılmış haldedir. Aynı doz birkaç kez
alındığında sağlık sorununa sebep olacaktır.
Tablo 1’de bazı bileşiklerin toksisite sınıflandırması ve LD 50 (öldürücü doz)
değerleri verilmiştir. Bazı bileşiklerin LD 50 değerleri ise Tablo 2’de verilmiştir.
Alkoller, alifatik hidrokarbonlar ve klorinlenmiş hidrokarbonlar uyuşturucu etki
göstermektedirler. Bu maddelerin yarattığı narkoz etkisi ise merkezi sinir sistemi üzerinde
depresyona sebep olur. Bu depresyon ise bilinç kaybı yapabilir ve doz arttırıldığı takdirde ise
farkında olmaksızın bilinç kaybı artar. Başlangıçta narkoz etkisi yaratan alkoller, uyuşukluğa,
konsantrasyon bozukluğuna ve ruhsal durumda değişikliklere sebep olur fakat aşırı miktardaki
alımlarda koma hatta ölümlere kadar giden sonuçlar doğurabilir.
LD50 Toksikolojide bir toksik maddenin veya radyasyonun ortalama öldürücü
dozu, LD50 ("%50 Öldürücü dozun kısaltması) test edilen populasyonun yarısını öldürmek
için gereken dozdur.
30
Endüstrinin sebep olduğu ve en çok karşılaşılan zehirlenme türleri de karaciğer ve
böbrek zehirlenmeleridir. Karaciğer rahatsızlığı yapan maddeler tarafından birçok yara
açılabilir ya da karaciğerin maruz kaldığı maddenin yoğunluğuna ve süresine bağlı olarak
metabolizma doğru orantılı olarak etkilenebilir..
Böbreklere zarar veren kimyasallar tam anlamıyla anlaşılamamışlardır. Fakat bazı belli
kimyasalların (1,3-dikloropropan, disiklopentadien, etil silikat, hegzaklorobütadien, metil
isobütil keton ve çözünebilir uranyum bileşikleri) zarar verdiği düşünülmektedir. Böbrekler,
insan vücudundaki toksinleri ayıran önemli organlardan biridir. Bunun yanında, pH dengesini,
elektrolit konsantrasyon dengesini ve sekretin hormon dengesini kontrol eder. İnsan vücuduna
alınan zararlı kimyasal maddeler hücrelerde değişim başlattıklarında öncelikle hücrelerde
gelişme olur, daha sonra bu gelişme tüm organa yayılır. Bundan dolayı insan vücuduna alınan
tehlikeli kimyasal maddelerin metabolizma tarafından tolere edilebilir değerlerde olmalarına
dikkat etmek gerekmektedir.
31
KANSER
Kanser: Vücutta tümör gelişimidir. Benzen, benzo(a)piren, DMBA
Kadın hastalar ve laboratuar hayvanları üzerinde yapılan geliştirilmiş çalışmalar
sonucunda, yüksek konsantrasyondaki klorinlenmiş pestisitlere ya da diğer klorinlenmiş
kimyasallara maruz kalan kadınların göğüs kanserine yakalanma riski, kabul edilebilir
konsantrasyon değerleri içinde maruz kalanlardan 10 kez daha fazladır. Bu çalışmalar,
klorinler ve kanser arasında doğrudan bir bağ olduğunu göstermektedir.
Kanser dokulardaki hücrelerin anormal çoğalması sebep olur. Dokularda oluşan yeni
hücreler, eski hücrelerin yerlerini alıp görevlerini gerçekleştiremiyorlarsa ve bu hücreler
kontrol dışı iseler bu oluşuma tümör ya da neoplazma denmektedir. Kanser de neoplazmanın
bir dizi haline gelmiş şeklidir.
Kimyasalların kanser üzerindeki etkileri
Kimyasallar, içerdikleri kompleks yapı ve sonuçları hakkında yetersiz bilgiye sahip
olduğumuz prosesler yapmaları yüzünden kansere sebep olurlar. İki basamak, başlangıç ve
gelişme, kimyasalların kanserin gelişmesine sebep olduğunu düşündürmektedir.
Başlangıç: Kimyasal madde doğrudan ya da dolaylı bir yolla insan DNA’sı ile
reaksiyona girdiğinde diğer nesillere aktarılabilecek düzeyde DNA’da bozulmalara, bir
anlamda mutasyona sebep olmaktadırlar. Alınan kimyasal maddeler hücre içinde sınırsız
büyümeye sebep olduklarında başlangıç reaksiyonu oluşmuştur. Eğer DNA üzerine
elektrofilik ya da metabolik kimyasal bağlanma olursa bu mutasyona sebep olur.
Gelişme: Bu evrede hücreler sınırsız çoğalmaya başlar. Kimyasal teşvik ediciler
sayesinde tümör sayısı ya da gelişme hızı artar. Teşvik ediciler, başlatıcılar gibi DNA yapısına
bağlanmaz ve tek başlarına kansere sebep olmaz. Teşvik edici kimyasal maddeler, aktif halde
peroksit, süoeroksit ve hidroksiller gibi oksijen radikalleri oluşturarak dolaysız yoldan
DNA’yı etkilerler.
MUTAJENİK ETKİ
Gen mutasyonları ve kromozomsal etkiler mutajenik etki olarak adlandırılır. Fakat
mutajenik etkileri başka rahatsızlıklardan ayırmak zor olmaktadır. Veriler göstermiştir ki,
zararlı kimyasal maddelere maruz kalan insanlarda mutajenik etkiler ve kalıtsal mutasyonlar
olmaktadır. Esas problem bunun gibi verileri elde etmektir çünkü bazı partiküler
mutasyonlara çok az rastlanmaktadırlar. Binlerce potansiyel insan geni içinde sadece az bir
kısmı mutajenik değişiklikleri incelemek için işaretlenebilmiştir. Klorlanmış içme suyu ki, bu
tüketicileri çeşitli bakteri enfeksiyonlarından korumaktadır, mutajen oluşumunu
arttırmaktadır.
32
MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI (Material Safety Data Sheet-MSDS)
Çevre Bakanlığı tarafından yayınlanan tebliğe göre hazırlanması zorunlu olan “güvenlik bilgi
formları” önemli bilgiler içermektedir. Günümüzde hemen hemen her sektörde oldukça fazla
kullanılan tehlikeli bir takım kimyasal maddelerin yaratabileceği tehlikeler bilinmektedir.
Hem bu maddelerle çalışan işçiler hem de acil durumlarda müdahale etmesi gereken personel
için uygun şekilde hareket etmelerini sağlayan bilgilerin hazır olması amaçlanmıştır.
Çevre Bakanlığı’na göre güvenlik bilgi formları neleri içermeli?
1. Madde/müstahzar ve şirket/iş sahibinin tanıtımı
2. Bileşimi/içindekiler hakkında bilgi
3. Tehlikelerin tanıtımı
4. İlk yardım tedbirleri
5. Yangınla mücadele tedbirleri
6. Kaza sonucu yayılmaya karşı tedbirler
7. Kullanma ve depolama
8. Maruz kalma kontrolleri/kişisel korunma
Mesleki maruz kalma limit değerleri ve/veya biyolojik limit değerler dahil olmak üzere halen
uygulamada olan özel kontrol parametreleri belirtilir. Bu bölümde ayrıca mesleki maruz
kalma kontrollerinde solunum sisteminin korunması, ellerin korunması, gözlerin korunması
ve cildin korunması ile ilgili korunma tedbirleri ve çevrenin korunmasına yönelik kontrol
bilgilerine yer verilir. Çevre ile ilgili olarak özellikle çevrenin korunmasına yönelik mevcut
33
mevzuat çerçevesinde yükümlülüklerini tam olarak yerine getirilebilmesini teminen gerekli
bilgiler belirtilmelidir.
9.Fiziksel ve kimyasal özellikler
10. Kararlılık ve reaktivite
11. Toksikolojik bilgi
12. Ekolojik bilgi
13. Bertaraf bilgileri
14. Taşımacılık bilgisi
15. Mevzuat bilgisi
16. Diğer bilgiler
KİŞİSEL KORUNMA
A. Bu maddelerle çalışırken güvenlik gözlüğü kullanılmalıdır. Bu herhangi bir madde için
belirlenen en düşük kategoridir.
B. Güvenlik gözlüğü ve koruyucu eldiven kullanılmalıdır. Bu sınıflama, deri tahrişine neden
olan ya da deri absorbe edildiğinde tehlikeli sonuçlar doğuran maddelere verilir.
C. Güvenlik gözlüğü, koruyucu eldiven ve laboratuvar önlüğü kullanılır. Bu maddelerin
sıçrama özellikleri bulunur ve SAĞLIK TEHLİKE SINIFI 2 veya DAHA YÜKSEK’tir.
D. Yüz maskesi, gözlük, koruyucu eldiven, labaratuvar önlüğü ve egzost korunma başlığı
kullanılmalıdır. Patlama riski bulunan maddeler bu kategoridedir. REAKTİVİTE TEHLİKE
KATEGORİSİ 3 veya 4 olan tüm maddeler burada değerlendirilirler.
E. Güvenlik gözlüğü, koruyucu eldiven ve egzost korunma başlığı kullanılır. Bu sınıflama,
tehlikeli buhar ve buğu çıkmasına sebep olan ve havaya toz yayan maddeler içindir.
H. Koruyucu gözlük, labaruvar önlüğü, koruyucu eldiven ve egzost korunma başlığı
kullanılmalıdır. Bu tasnif, tehlikeli buhar ve buğu çıkmasına sebep olan ve havaya toz yayan
bunlara ilave olarak aynı zamanda sıçrama özelliği taşıyan maddeler içindir. Güçlü asitler,
güçlü bazlar, kuvvetli organik çözücüler bu kategoriye girer.
TEHLİKELİ MADDELERİN
GEREKENLER
KULLANILMASI
ESNASINDA
YAPILMASI
Kolay tutuşabilir maddeler buhar ve havayla birleşince patlayabilen karışımlar oluştururlar.
Oluşan buhar görünmez ve tabana çöker. Kanalizasyonlarda patlama tehlikesi oluşturur.
Solunum organları ve cildi tahriş eder. Nefes alma, yutkunma ve kolay tutuşabilir maddeler
buhar ve havayla birleşince patlayabilen karışımlar oluştururlar. Oluşan buhar görünmez ve
tabana çöker. Kanalizasyonlarda patlama tehlikesi oluşturur. Solunum organları ve cildi tahriş
eder. Nefes alma, yutkunma ve deri ile temasta zehirlidir.
Bu nedenle kullanırken:
♦ Ateş kaynaklarından uzak tutulmalı, sigara içilmemeli.
♦ Kanalizasyona dökülmemeli.
♦Uzun süre maruz kalındığında sağlığa zarar verdiğinden dolayı maruz kalmaktan
kaçınılmalı.
♦ Gözlerle, deriyle veya kıyafetlerle temastan kaçınılmalı.
♦ Tabanda teknik olarak havalandırma yapılmalı.
♦ Kaplar sıkıca kapalı tutulmalı.
34
♦ Basınçlı sprey kutuları sıcaklıktan ve güneş ışığından korunmalı. Aleve karşı ve kor
halindeki maddelere püskürtülmemeli.
Sağlığa zararlı maddeler deriyle temasta ve yutkunmada zarar verirler.
♦ Gözlerle, deriyle veya kıyafetlerle temastan kaçınılmalı. Koruyucu eldivenler ve gözlükler
kullanılmalı.
♦ Açığa çıkan küçük miktarlar bağlayıcı madde ile emdirilmeli.
Aşındırıcı maddeler ciddi yanıklara neden olurlar. Organik doku ve tekstil maddelerini yok
ederler. Bu nedenle kullanımları sırasında:
♦ Gözlerle, deriyle veya kıyafetlerle temastan kesinlikle kaçınılmalı. Sızdırmaz, asit geçirmez
koruyucu kıyafetler (eldivenler, gözlük, önlük ve gerekirse yüz koruyucu) kullanılmalı.
♦ Asit dumanı oluşumlarından kaçınılmalı.
Patlama tehlikesi olan maddeler darbe, sürtünme, ateş veya diğer ateş kaynaklarından dolayı
patlama tehlikesi gösterirler.
♦ Isıdan ve darbeden uzak tutulmalı.
♦ Üreticinin özel talimatlarına dikkat edilmeli.
♦ Çevrede sadece eğitilmiş personel bulundurulmalı.
Bu maddelerden kalan ve atık olarak nitelendirilen maddeler, tehlikeli atık olarak işlem
görmeli ve evsel atıklara karıştırılmadan ayrı toplanmalıdır.
TEHLİKELİ KİMYASALLAR YÖNETMELİĞİ’NE GÖRE TANIMLAR
Çok Toksik Madde: Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında,deri yoluyla
emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan madde
Toksik Madde : Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla
emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan madde
Zararlı Madde: Solunduğunda ,ağız yoluyla alındığında,deri yoluyla emildiğinde insan
sağlığıüzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan madde
Aşındırıcı Madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen madde
Tahriş Edici Madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan
temasında lokal Eritem, Eskar veya Ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak
sınıflandırılmayan madde
Alerjik Madde : Solunduğunda , cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana
getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz
etkilerin ortaya çıkmasına neden olan madde
Kanserojen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında , deriye nüfuz ettiğinde kanser
oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran madde
35
Mutajen Madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında veya deriye nüfuz ettiğinde
kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran madde
Üreme İçin Toksik Madde : Solunduğunda , ağız yoluyla alındığında , deriye nüfuz ettiğinde
erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu
etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin
oluşumunu hızlandıran madde
Çevre İçin Tehlikeli Madde: Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için
kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren madde
Toksik Endüstriyel Kimyasala Nasıl Maruz Kalınır?
- Endüstriyel Kazalar
- Taşıma Kazaları
- Doğal Afetler
- Tesisin veya taşıma aracının saldırıya uğraması
Endüstriyel Kazalar
*Üretim Depolama kazaları, patlama, yangın, saçılma, dökülme
*Herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda olabilir. Kimyasal bir tesis olmasına gerek yok,
kimyasalın buharının rüzgarla/yağmurla taşınmasıyla olabilir.
Toksik Kimyasallara maruziyetten kaynaklanan halk sağlığı tehlikelerini önlemek, en
aza indirmek için ön koşullar
*Farkındalık yaratmak
*Algılamak
*Hazırlıklı olmak
Her kimyasal madde uygun doz ve veriliş yolula toksik olabilir. (Su bile)
Kullanım koşullarına ve temas derecesine bağlı olarak az toksik bir madde, çok toksik bir
maddeden daha tehlikeli olabilir.
Yapılan Hesaplamalara göre 90 ton sıvı Klor yüklü bir tren kazasının sonuçları şöyle
olacaktır.
*10 dakikada 3 km yol alacak toksik bir bulut
*20 km lik alanda öldürücü etki
*17500 ölüm
*10000 ağır yaralı
*100000 yaralı
36
Tablo: Geçmişte Meydana Gelen Kaza ve Felaketler
Yıl
Yer
Olay
1959
Minamata, Japonya
Suyollarına
cıva 400 ölü, 2,000 yaralı
deşarj edilmesi
1973
Fort Wayne, A.B.D.
1974
Flixborough,
İngiltere.
1976
Seveso, İtalya
Demiryolu kazası ile
vinil
klorür
dökülmesi.
Patlamada
siklohekzan
açığa
çıkması
Dioksin sızıntısı
1978
Los
İspanya
Adası, Nükleer
kazası
Demiryolu kazası ile
klor
ve
bütanın
çevreye yayılması.
Summerville, A.B.D Demiryolu kazası ile
fosfortriklorür
dökülmesi
Petrol yangını ve
Tacoa, Venezüella
patlaması
Patlamada
Taft, A.B.D.
kimyasallardan
akrolein
açığa
çıkması
Sao Poulo, Brezilya Petrol boru hattında
patlama
St.
J.Ixhuatepec, Gaz tankı patlaması
Meksika
Pestisit fabrikasından
Bhopal, Hindistan
sızıntı siyan gazı
Mississagua, Kanada
1982
1984
1986
reaktör 200000 tahliye
Kimya fabrikasında 300 ölü
patlama
Novosbirsk, Rusya
1980
23 ölü, 104 yaralı,
3,000 tahliye
Karayolu kazasında 100 ölü, 150 yaralı
gaz
tankeri
patlaması.
Fabrikadan amonyak 10,000 tahliye
sızıntısı
Manfredonia, İtalya
Threemile
A.B.D.
4500 tahliye
193 yaralı, 730
tahliye
Alfaquez, Ulaşım
kazasında 216 ölü, 200 yaralı
propilen dökülmesi.
Xilatopec, Meksika
1979
Hasar
Nükleer
kazası
Çernobil, Rusya
37
200000 tahliye
300 yaralı, pek çok
tahliye
145
ölü,
1,000
tahliye
17,000 tahliye
508 ölü
452 ölü, 4,248 yaralı,
300,000 tahliye
72,500 ölü, binlerce
yaralı,
200,000
tahliye
reaktör 725 ölü, 300 yaralı,
90,000
tahliye,
1987
1991
1992
2000
2000
2001
Avrupa
ülkelerine
yayılma
Pestisit fabrikasında Ren nehrinde kirlilik
Basel, İsviçre
yangın
Limanda
Deniz tabanı kirliliği
Kotka, Finlandiya
monoklorobenzen
dökülmesi
Deniz kirliliği
Körfez
Savaşı, Petrol dökülmesi
Basra Körfezi
Petrol dökülmesi
Deniz kirliliği
Alaska
fişek 21
kişi
hayatını
Enschede, Hollanda Havai
fabrikasında
kaybetti. 800 kişi
patlamada
yaralandı ve1 km2
çaplı alanda 5300
kişi patlamadan ve
sonuçlarından
etkilendi.
Nehir kirliliği
Baia
Mare, Yüksek
konsantrasyonda
Romanya
siyanür içeren atık
havuzunun
aşırı
yağışlarla yıkılması
sonucu arıtılmamış
siyanür atık Tuna
Nehri’ne karıştı.
Gübre
tesisi Geniş alanda etkilen
Toulouse
patlaması
sonucu
standart
dışı
amonyum
nitrat
yayılımı
38