Sigara ve Sa*l***m*z

Sigara ve Sağlığımız
Doç.Dr.Ayşe Sayan Çevirme
• Birçok ölümcül hastalığa neden olan sigara, çok uzun
yıllardan beri zevk verici bir alışkanlık ya da daha doğru
bir deyişle, bağımlılık maddesi olarak toplumda yaygın
olarak tüketilmektedir.
• Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) sigara bağımlılığını hızla
yayılan bir salgın hastalık olarak ele almaktadır.
Gerçekten de mevcut olan rakamlara göz atıldığında,
tüm dünyada 1,1 milyar kişinin sigara bağımlısı olduğu,
erkeklerin yaklaşık % 47, kadınların ise % 12'sinin sigara
içtiği ve her yıl dünyada 4,5 milyon insanın sigaraya
bağlı hastalıklar nedeniyle
yaşamını kaybettiği
görülmektedir.
Sigara kullanımındaki bu eğilimin devam etmesi
halinde, 2030 yılında 10 milyon insan sigaraya bağlı
olarak yaşamını kaybedecektir. Yine DSÖ verilerine
göre bu ölümlerin yaklaşık % 70'i ülkemizin de içinde
bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde meydana
gelecektir.
Ülkemizde 17 milyon civarında sigara tiryakisi olduğu
bilinmektedir. Kadınlarda sigara içme oranı % 28,
erkeklerde ise % 57 olarak saptanmıştır. Biz yılda
100.000 yani her 6 dakikada 1 insanımızı sigaraya
kurban veriyoruz
Sigaranın içinde neler vardır ?
• Bilindiği gibi sigara tütün, kağıt, filtre ve katkı maddeleri ile imal
edilmektedir. Ancak üretim sürecinde pestisidler (tarım zararlısı
ilaçları), fertilizer (gübre) ve dezenfektan maddeler de kalıntı
şeklinde sigaraya karışmaktadırlar. Sigara dumanında ise 2000'i zehir
olmak üzere 4000 çeşit kimyasal madde bulunur.
• Sigara dumanında kimyasal maddelerden bazıları :
• +Karbonmonoksit: Egzost gazı,
+Arsenik: Zehir imalatı,
+Metanol:Roketgazı,
+DDTBöcekilacı,
+Kadmiyum:Arabaaküsü,
+Bütan gazı:Tüp ve çakmak gazı,
+Aseton:Kimyasal sökücü,
+Naftalin:Güve ilacı,
+Amonyak: Kimyasal temizleyici,
Sigarada bulunan kanser
yapıcı(karsinojen) maddeler :
• Sigara dumanında yaklaşık 60 çeşit karsinojen madde vardır.
• Styrene,
Benzen,
Nitrozaminler,
Formaldehit,
Hidralazin,
Viniklorür,
Nikel,
Kadmiyum,
Arsenik,
Polonyum,
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar,
bu karsinojen maddelerden bazılarıdır.
Sigara dumanı
• Sigara tiryakisi tarafından yakılan sigara 2 çeşit duman
çıkarmaktadır.
• 1. Ana duman: Sigara tiryakisinin içine çektiği sigaranın
ağıza alınan ucundan çıkan dumandır.
• 2. Çevresel duman: Sigara tiryakisinin içine çektikten
sonra dışarı üflediği duman ve sigaranın yanan ucundan
yayılan duman çevresel duman olarak adlandırılır.
Çevresel duman sigara tiryakisi ile aynı ortamı paylaşan
kişilerce solunum yoluyla akciğerlere çekilmektedir.
Yapılan araştırmalarda çevresel dumanın da en az ana
duman kadar, hatta ondan daha fazla zararlı olduğunu
göstermiştir. Örneğin çevresel dumanda nikotin ana
dumana göre daha fazladır ve çevresel duman daha
fazla karsinojen madde içerir.
Bir kandırmaca : "light" sigara gerçekten zararsız
mı ?
• Sigara ile başta akciğer kanseri ve KOAH olmak üzere, birçok hastalık
arasında doğrusal bir ilişki olduğunun anlaşılmasıyla birlikte, sigara
üreticileri tarafından "Sağlığa zararsız sigara" kandırmacasıyla
piyasaya sürülen "Light" sigaraların da en az diğer sigaralar kadar
zararlı olduğu kısa sürede ortaya çıkmıştır.
• Amerikan Federal Ticaret Komisyonu'nun yaptığı ölçümlere göre,
light ve ultra light sigaralarda katran miktarı normal sigaralara göre
daha düşüktür. Ancak gösterilmiştir ki sigaranın katran miktarındaki
1 mg lık azalma içilen sigara sayısında 2 kat artışa neden olmaktadır.
Başka bir deyişle sigara tiryakisi light ya da ultra light sigara
kullandığında, sigara sayısını veya sigaradan çektiği nefes sayısını
arttırmakta ve böylelikle aynı doz nikotin ve katran almaktadır. Bu
durum tabi ki satılan sigara miktarı açısından da üretici firmanın
işine yaramaktadır.
Sigaraya bağlı hastalıklar
• Sigara günümüzde tüm dünyada her 10 erişkinden
birinin ölüm nedenidir. Uzun süre sigara ya da diğer
tütün ürünlerini kullananların ömrü bu ürünleri
kullanmayanlara göre kısalır. Sigara hemen hemen
organizmadaki tüm sistemleri etkileyerek ömrü
kısaltmaktadır.
• Sigara ve kalp damar sistemi: Sigara daha içildiği anda
kalp atım hızında, koroner kan akımında, tansiyonda
artmaya neden olmaktadır. Sigaranın kalp üzerine bu
etkilerinin yanı sıra, kanın akışkanlığında azalma,
pıhtılaşma ile ilgili kan hücresi olan trombositlerin sayı
ve fonksiyonlarında artmaya neden olduğu
bilinmektedir.
• Diğer yandan sigara kanda iyi kolesterolü (HDL) azaltıp,
kötü kolesterol olarak bilinen LDL'yi arttırarak
ateroskleroz
gelişmesini
kolaylaştırıcı
etkide
bulunmaktadır. İşte tüm bu faktörler sigaraya bağlı kalp
hastalıklarının ortaya çıkmasında kolaylaştırıcı rol
oynamaktadırlar. Sonuçta sigara kalp hastalıklarına bağlı
ani ölüm, akut myokard enfarktüsü, damar tıkanmaları
gibi birçok kalp hastalığının nedeni olabilir. Sigara
içenlerde de koroner damar hastalıklarına bağlı ölüm,
içmeyenlere göre % 70 daha fazladır. Sigarayı bırakmak
koroner damar hastalığına bağlı ölüm oranının hızla
düşmesini sağlar
Sigara ve kanser:
• Sigara başlıca akciğer, gırtlak, ağız, dil, tükrük bezleri,
yutak, dudak, mesane ve yemek borusu kanserlerine
neden olmaktadır. Ayrıca sigaranın böbrek, pankreas,
mide kanserleri ile de ilişkisi olduğu bildirilmektedir. Tüm
bu olgular dikkate alındığında sigara tüm kanserlerin %
30'u ile ilişkilidir. Sigaraya küçük yaşta başlayanlar
kansere yakalanma açısından en yüksek riski
taşımaktadırlar ve genel olarak sigara içenlerde akciğer
kanseri riski içmeyenlere göre 10-20 kat fazladır
Sigara ve akciğer hastalıkları
• : Sigara kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) en
sık görülen sebebidir ve amfizem olgularının % 8090'ından sigara sorumludur. Sigara ile solunum
fonksiyon testleri arasındaki ilişki çok iyi tanımlanmıştır.
Fletcher ve arkadaşlarının 1977'de yapmış oldukları
çalışmada; sigara içimi ile solunum fonksiyon testi
parametrelerinden biri olan FEV1 arasındaki ilişki
incelenmiş ve sonuçta yaşa bağlı olarak FEV1
değerlerindeki yıllık azalmanın, sigara içen grupta
içmeyen gruba göre çok daha hızlı seyrettiği, sigarayı
bırakanlarda bu ani düşüşün hızını kaybettiği
görülmüştür. Sigara astım hastalarında atakları tetikleyici
faktörler arasında yer alır.
• Sigara içen astım hastalarında uygulanan tedaviden
sonuç alınması zorlaşabilir. Hamilelik döneminde
annenin sigara içmesi bebekte astım ve hışıltılı
solunum sıklığının artmasına neden olur. Ayrıca
sigara
akciğerin
savunma
mekanizmasında
bozukluğa yol açarak sık enfeksiyonlara neden
olmaktadır. Spontan yani kendiliğinden gelişen
akciğer sönmesi (pnömotoraks) olguları için en
önemli risk faktörü sigara kullanımıdır.
Bu sayılanların dışında sigara,
• + Mide ve duodenum ülser görülme sıklığında artmaya,
+ Reflü hastalığına,
+ Diabet ve troid hastalığı gelişme riskinin artmasına,
+ Beyin damar hastalığı riskinin artmasına,
+ Kadınlarda adet düzeninde bozulma ve erken
menapoza,
+ Erkeklerde impotansa (cinsel fonksiyon bozukluğu),
+ Osteoporoza,
+ Deride erken kırışıklığa,
+ Katarakt ve diğer göz hastalıklarına,
+ Dış gebeliğe,
+ Hamilelikte içilmesi halinde erken doğum, düşük
doğum ağırlığı ve doğumsal anomalilere,
neden olmaktadır..
•