Tütün ve Sağlık, Dr. Özcan OĞURLU

TÜTÜN ve SAĞLIK
Dr. Özcan OĞURLU
TÜTÜN
 Başta sigara olmak üzere tüm tütün ürünleri biz
hekimlerin günlük pratiklerinde uğraş verdiğimiz
bir çok hastalığa yol açması ve tedaviyi olumsuz
etkilemesi açısından önemlidir
 Sigara içmek bir hastalıktır ve tedavi edilmelidir
 Branşı ne olursa olsun tüm hekimlerin sigara ile
mücadele
etmesi
birincil
sorumlulukları
arasındadır
Günümüzde dünyada 1.3 milyar kişinin
sigara içtiği tahmin edilmektedir
Önlenemezse 2025’te bu sayı 1.7 milyarı
aşacaktır
Bu içicilerin büyük çoğunluğu gelişmekte
olan ülkelerde yaşamaktadır
Sigara tiryakilerinin yarısını öldürmektedir
 Dünyada, her yıl 5.000.000 insan tütüne bağlı
hastalıklardan ölmektedir
 2020’de her üç erişkinden birinin ölümü
sigaradan olacaktır
 Ülkemizde her yıl yaklaşık 100,000 kişi (her 5
ölümden birisi) tütüne bağlı hastalıklardan
ölmektedir
Önlem alınmazsa, ülkemizde, 2025 yılında
250.000 insan tütüne bağlı hastalıklardan
ölecektir
Tütünün insan sağlığına etkileri
 Hedef organlarda süregen hastalıklar
oluşmasına neden olur
 Kanserler
 Kalp-Damar sistemi
 Solunum sistemi…
 Nikotin bağımlılığına yol açar
 Yaşam süresi;
 sigarayla ilişkili hastalık yoksa 5-8yıl,
 sigarayla ilişkili hastalık varsa 8-22 yıl
KISALIR!..
Dünyada sigara içim oranları
Bölge
Kuzey Amerika
Latin Amerika
Batı Avrupa
Orta ve Doğu Avrupa
Afrika ve Orta Doğu
Asya
Tüketim
% 4.7
% 8.9
% 9.3
% 10.8
% 11.8
% 54.5
Gelişmekte olan ülkelerin tütün
tüketimindeki payı
% 61
% 71
% 41
1976
1984
2000
Türkiye’de Sigara
Sigara dumanında kanserojen, irritan
özelliklere sahip 4000’den fazla kimyasal
madde vardır
Bu maddelerden NİKOTİN, bağımlılık
yapıcı özelliğe sahiptir
Sigara dumanı 4000’den fazla
madde içerir
kimyasal
NİKOTİN: Bağımlılık yapar
KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır
KANSER YAPICI MADDELER (bazıları)
Arsenik
Kurşun
Polonium 210
Benzen
Nitrozamin
Formaldehit
Krom
Nikel
Vinil klorür
Asetaldehit
Benzopiren DDT
İRRİTANLAR VE ZEHİRLER
Siyanür
Laktik asit
Azotoksit
Amonyak
Akrolein
Bizmut
Formik asit
Aseton
Uçucu aminler
Sigara dumanındaki bazı kimyasal
maddeler
Nikotin
Karbonmonoksit
Arsenik
Metil Alkol
DDT
Kadmiyum
Hidrojen siyanür
Bütan
Aseton
Naftalin
Amonyak
Toluen
Bağımlılık yapıcı
Egzos gazı
Zehir
Roket yakıtı, kaçak içkilerdeki öldürücü alkol
Böcek zehiri
Araba aküsü
Gaz odası zehiri
Ocak gazı
Tırnak cilası çıkarıcı
Güve öldürücü
Temizlik Malzemesi
Tiner
Kanada’da Sigara Paketleri Üzerine Miktarı Yazılması
Zorunlu Tutulan Maddeler
 Katran
 Nikotin
 Karbonmonoksit
 Formaldehit
 Nitrojen siyanit
 Benzen
SİGARA, PURO, PİPO, NARGİLE,
ÇİĞNEME, ENFİYE, HASANKEYİF,
MARAŞ OTU, DUMANSIZ SİGARA VB….
HEPSİ ÖLDÜRÜCÜDÜR!...
Light sigaralar güvenli mi?
 Light sigaralar ilk kez 1970’lerde piyasaya
çıktığında bunların içicilere daha az
kanserojen tar verdiği sanılmaktaydı
 Sonraki araştırmalar gösterdi:
Düşük katranlı sigara içenlerin sigaraya bağlı
hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski
aynıdır
İçiciler kansere yol açan katrana ve bağımlılık
yapıcı nikotine aynı oranda maruz kalırlar
Tütün şirketleri bağımlılık yaptığını ve
öldürdüğünü bildikleri halde sigara
üretmekte ve satmaktadır
Sigaraya bağlı akciğer kanseri ve diğer
hastalıklardan ölenler tütün şirketlerinin
hırsının ve insanların acılarına
duyarsızlığının kurbanlarıdır
“Sigara üreticileri gelişmiş ülkelerde
yasaklardan dolayı satamadıkları yüksek
katranlı ve yüksek nikotinli sigaraları
gelişmemiş ülkelerin pazarına
sürmektedir”
WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
Bugünkü
sigara
içme oranları aynı
şekilde devam ettiği
takdirde
halen
yaşayan 250 milyon
çocuk
sigara
nedeniyle ölecektir
Sigara şirketleri neden çocukları
hedef alırlar?
 Sigara şirketleri müşterilerinin 1/3’ünün 13
yaşına kadar, %90’ının 20 yaşından önce
sigaraya başladıklarını bilirler
 Marka seçimleri çok erken yaşlarda belli olur
 Karlılığın devamı ve sigara endüstrisinin ayakta
kalması 18 yaşın altındakilere sigara satış
başarısına bağlıdır
Reklam taktikleri
 Kullandıkları en büyük silah reklam, medya ve
özendirmedir
 Camel Trophy, Marlboro Adventure Team,
Virginia Superslims ve Formula 1 gibi yarışmalar
tamamen insanları etkilemek amacıyla
yapılmaktadır
 Sigara içmenin insanları daha seksi, daha
güzel, daha yakışıklı, daha popüler ve daha
atletik gösterdiğini düşündürmeye
çalışmaktadırlar
Amerika’da sigaradan zarar görenlerin
açtıkları davalardan sigara firmaları ağır
tazminatlar ödüyorlar
Sigara üreticileri için, Amerikan
vatandaşlarını öldürmek çok pahalı hale
gelmiştir
 Sosyoekonomik
düzey
 Eğitim düzeyi
düştükçe
SİGARA TÜKETİMİ
ARTMAKTADIR
Sigara alışkanlığı eğitim düzeyi düşük
kişilerde daha yaygındır
Tütün bireyi yoksullaştırır
Tütün için yapılan harcama fırsatçı bir
harcamadır
Yoksul birey, yiyecek, eğitim, barınak, sağlık
gibi temel ihtiyaçlar için harcamadığı parayı
tütün için harcar
Tütün nedeniyle hastalanma ve erken ölüm riski
yüksektir
Bu durum aileler için daha yüksek gelir
gereksinimi ve artmış sağlık harcamaları
demektir
Ülkeyi yoksullaştırır
Tütünün neden olduğu hastalıklar, erken
ölüm nedeniyle artmış üretim kaybı ve
yüksek sağlık harcamaları
Tütün yaprağı ve tütün ürünleri ithalatı
nedeniyle döviz kaybı
Kaçakçılık nedeniyle sigara fiyatlarında
düşme, tüketimde artma, vergi gelirinde
azalma
Philip Morris
dökümanları
1994 bütçesi:
“Sabancı’yı
rahmetli Özal’la iyi
ilişkileri olduğu için
tutmuştuk. Şimdi
odaklanmış hükümet
ilişkilerimiz
Sabancı’dan
iyi”
Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır
Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır
Komşu ülkeye sigara fabrikası kur
Hükümeti fabrika kurmaya
ikna et
Kaçakçılığı arttır
Kaçakçılığı önlemek üzere
Halkı ürününe alıştır
Reklam kampanyası yap
Kuvvetli ve saldırgan
Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan
Tekele ortak ol
veya dediklerini yaptır
Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap
TEKELİ AL
E. Dağlı’dan
Ekonomik sonuçlar
• Her yıl dünyaya 200 Milyar $
ekonomik zarar vermektedir
• Sigara ekonomisinde 1 $ girdi, 2-4
$ kayıpla sonuçlanmaktadır
Türkiye’de sigara pazarı 9.3 milyar dolar
Tütün endüstrisinin
2002-2004 yılı karları
Kazanç (milyon $)
Son 3 yılda büyüme
British American
Tobacco (BAT)
2095
%28.16
Japan Tobacco
International (JTI)
710
%24.96
11 102
%13.72
Imperial Tobacco
Group
424
%13.15
ALTADIS
541
%426.34
Altria (Philip Morris)
Ekonomik Sonuç
1 Aylık Sigara Parası 12 Lt süt
20 kg portakal
106 yumurta
1,5 çocuk paltosu
7 çocuk pantolonu
1 yıllık sigara parası: 1.1 ton linyit kömürü
Sigaranın bedeli
İçenin sağlık etkilenmesi
Ormansızlaşma
Yangınlar
Pasif içicilik
Elbise ve mobilya kirlenmesi
Ölüm Nedenleri
Kanser ölümlerinin %32’sinden
Kalp krizi ölümlerinin %21’inden
Kronik akciğer hastalığı ölümlerinin
%88’inden sorumludur
Kanserler
Kalp ve dolaşım
Diğerleri
Akciğer
Koroner kalp hastalığı
Bronşit ve amfizem
Ağız ve nefes borusu
Aort anevrizması
Zatürree
Yemek borusu
Kalp kası dejenerasyonu
Mide ve onikiparmak barsağı ülseri
Mesane
Ateroskleroz
Böbrek
Felç-inme
Mide
Pankreas
Bulunamayan ilk odak
Kan kanseri
Sigara içicilerde işlev bozuklukları
Ejekülasyon (hacim azalması)
Sperm sayısı azalması
Doğurganlık azalması (%30)
Sperm hareketi azalması
Bağışıklık sistemi bozulması
Spermin yumurta dölleme yeteneğinin
azalması
Erken menopoz (ortalama 1.74 yıl
önce)
Sperm şekil bozuklukları
Sigara içicilerde bulguları daha ağır olan hastalıklar
Astım
Hipertiroidi (Grave’s hastalığı)
Kronik nezle
Multipl skleroz
Şeker hastalığı, görme bozukluğu
Görme siniri iltihabı
Sigara içicilerde daha ağır ve inatçı olan hastalıklar
Nezle
Zatürree
Iltihaplı barsak hastalığı
Tüberküloz
Grip
Sigara içenler
iki kat daha
fazla
orta/ağır
impotansa
sahiptir
Sigara ve kanser
Başlıca neden olduğu kanserler;
Akciğer
Ağız, Larinks, farinks, özöfagus, mesane
Katkıda bulunduğu kanserler;
Böbrek, pankreas
İlişkili olduğu kanserler
Mide, serviks
Ülkemizde 1997 yılında akciğer
kanserinin, tüm kanserler içinde %17.6
oranıyla birinci sırayı aldığı saptanmıştır.
Ülkemize ait istatistiksel veriler çok sağlıklı
olmamakla birlikte, yılda 30.000-40.000
arasında akciğer kanserine bağlı ölüm
olduğu tahmin edilmektedir
Sigara ve ağız kanseri
İçilen sigara miktarına bağlı olarak, sigara
içiciler içmeyenlere göre 6 kat daha fazla
ağız kanserinden ölürler
En sık görüldükleri yer damak, diş eti ağız
tabanıdır
Tütün çiğnenmesi de ağız ve boğaz
kanseri riskini artırır
Name : Mr Jivanbhai Patni
Diagnosis : Ca Left Buccal
Mucosa
Tobacco History :
Status : Dead
Description: Pre operative view
of cheek cancer
Solunum sistemine etkileri
 Lokal savunma mekanizmalarını bozar
 FEV1’de yıllık %25 daha fazla kayba neden olur
 KOAH oluşumundan sorumludur
 Akciğer kanserinin major nedenidir
 Astım hastalarının tedavisini olumsuz
etkilemektedir
 Nikotin in vitro tüberküloz basilinin üremesini
hızlandırır
Sigara ve akciğer
Silia Kaybı
Mukus Bez Hiperplazisi
Goblet Hücre Sayısında Azalma
Epitelde Histolojik Değişiklikler
Kardiovasküler etkileri
 Sigara koroner arter hastalığı için major risk
faktörüdür
 Sigara içenlerde miyokard infarktüsü riski 2.5 kat
artmaktadır
 Sigara akut olarak kan basıncında 10 mmHg’lık artış
yapar
 Sigara içen hipertansiyon hastalarında kalp ve
böbrek problemleri daha sık görülür
 Hipertansif hastalarda sigara bırakıldığında koroner
arter hastalığı riski %35-40 kadar düşer
 Tüm arteriyel sistemde yetmezliklere yol açarlar
Sigara ve kalp
 Sigara içenler içmeyenlere göre % 70 daha
fazla koroner hastalıklarından ölürler
 65 yaşından gençlerde koroner hastalıklar
erkeklerde % 45 kadınlarda % 40 sigaraya
bağlıdır
 Sigarayı bırakmak koroner hastalık riskini bir
yılda % 50 azaltır, 5 yılda risk normale iner
Hematolojik etkileri
 Sigara dumanındaki CO’in hemoglobine olan yüksek
afinitesinden dolayı, oksijen taşınmasında azalma
 Kronik kan kaybı nedeniyle demir eksikliği anemisine yol
açabilir
 Kronik non-enfeksiyöz lökositoza yol açabilir
 Sekonder polisitemi açısından dikkatli olunmalıdır
 Trombosit ve endotel fonksiyonlarını bozduğu için
ateroskleroza neden olur
 Akkiz trombofilebite neden olur
 Sigara ve lösemi arasında birliktelik vardır
Sigara ve inme
 Sigara içenlerde inme riski
içmeyenlere göre yaklaşık %
50 fazladır.
 Risk günde içilen sigara sayısı
ile artar
 Sigarayı bırakmak inme riskini
bir yıl içinde % 50 azaltır, 5
yılda hiç içmemişler düzeyine
düşürür artar
 İntraserebellar hemoraji riski iki
kat
 Serebral infarkt riski üç kat
artmaktadır
 Vasküler demans oluşumunu
kolaylaştırır
Endokrin etkileri
 Sigara içenlerde diyabet gelişme riski 1.4-3.3 kat
artmaktadır
 Diyabetiklerde makro ve mikrovasküler komplikasyon
artmaktadır
 Diyabetik sigara içicilerinde HDL azaldığından koroner
arter hastalığı riski daha belirgindir
 Glisemi kontrolü sigara içen diyabetlilerde kötüdür
 Sigara içen diyabetiklerin nefropati riski içmeyenlerden
fazladır (Mikroalbüminüri nedeniyle)
 Nöropati riski Tip I ve II diyabetlilerde artar
Sigara ve gözler
Körlükle sonlanabilen maküler
dejenerasyon sigara içiçilerde 2-3 kat
artmıştır
Katarakt sigara içicilerde %40 daha fazla
görülür
Sigara ve immün sistem
Üst ve alt solunum yolu infeksiyonları
Organ kanserleri
Alerjik hastalıklar
Aterosklerozun gelişiminde
Hücresel ve humoral immun sistem
üzerinde yaptığı değişiklikler major rol
oynamaktadır
Sigara, kronik zeminde mikroorganizmaların özellikle solunum
epiteline bakteriyel adherensinde artışa neden olur
Sigara ve kemikler
Menapoz sonrası kadınlarda; sigara
içenler içmeyenlere göre daha düşük
kemik dansitesine sahiptir
Sigara içen kadınlar içmeyen kadınlara
göre daha yüksek kalça fraktürü riskine
sahiptir
Sigara ve cilt
Sigara kapiller vazokonstriksiyon yaparak
ciltte erken kırışıklıklara yol açar
Bu etki 5 yıl sonra kalıcı hale gelir
Sigara ve kadın
Kadınlarda erken menopoz ve kısırlık
Rahim ağzı kanseri
Akciğer kanseri ve diğer akciğer hastalıklarına
yakalanma riski erkeklere göre daha yüksektir
Prematüre Doğum-Düşük-Ölü Doğum-Dış
Gebelik
Düşük doğum ağırlığı, zeka geriliği
Ani bebek ölümü sendromu
Keyifler değildir yaşamı değerli
yapan.Yaşamdır, keyif almayı değerli kılan
“Bernard Shaw”