Kadın işçilerle ilgili özel düzenlemelere uy

9. ADIM
Kadın İşçilerle İlgili Özel
Düzenlemelere Uy
Kadın İşçileri Koruyucu Hükümler
A)
B)
C)
• Çalışma yaşamında kadına karşı ayrımcılığı
yasaklayıcı hükümler
• Kadın işçileri analık halinde koruyucu hükümler
• Kadın işçileri feshe karşı koruyucu hükümler
D)
• Kadın işçileri iş sağlığı ve güvenliği açısından
koruyucu hükümler
E)
• Kadın işçilerin çalışma ortam ve koşullarını
düzenleyici hükümler
ÇALIŞMA YAŞAMINDA KADINA KARŞI
AYRIMCILIĞI YASAKLAYICI HÜKÜMLER
Eşit Davranma İlkesi
Kadın ve Erkek Arasında
Eşit Davranma İlkesi
Anayasa md. 10 : “Herkes, dil, renk, cinsiyet, siyasi düşünce,
felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım
gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.”
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin
yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.” hükmü getirilmiştir.
(07.05.2004 tarih ve 5170 sayılı yasa ile yapılan değişiklik.)
İş Kanunu/ md. 5/fıkra 1: “İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal
düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı
ayrım yapılamaz.”
Kadın işçi çalışma yaşamında cinsiyete dayalı
ayrımcılığa ne zaman uğrayabilir?
1
2
3
•İş sözleşmesinin kurulması
sırasında…
• İş sözleşmesinin devamı süresince…
• İş sözleşmesinin sona ermesinde…
GENEL KURAL:
Eşit davranma ilkesi , iş sözleşmesinin
kurulması sırasında (işçi alırken) geçersizdir.
İSTİSNA:
Gebelik ya da cinsiyete dayalı ayırım
yapmama kuralıdır.
İK
m.5/3
İşveren biyolojik veya işin niteliğine
ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça,
bir
işçiye
iş
sözleşmesinin
yapılmasında,
şartlarının
oluşturulmasında, uygulanmasında
ve sona ermesinde, cinsiyet veya
gebelik nedeniyle doğrudan veya
dolaylı farklı işlem yapamaz.
Biyolojik veya işin
niteliğine bağlı
sebepler neler
olabilir?
Niteliği
itibariyle kadın
işçilikle
bağdaşmayan
işler
Kadın işçilerin
çalıştırılmasının
yasak olduğu
işler
Nitelikleri
itibariyle
gebelikle
bağdaşmayan
işler
Gebe işçilerin
çalışmasının
yasak olduğu
işler
İş Sözleşmesinin Devamında
Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık
İK
m.5/4
Aynı veya eşit değerde bir iş için
cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret
kararlaştırılamaz.”
İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel
koruyucu hükümlerin uygulanması,
daha düşük bir ücretin ödenmesini
haklı kılmaz
Aynı veya eşit değerde işi belirlerken; işin niteliği,
pozisyonu, güçlük derecesi, sorumluluk düzeyi vb.
hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Ücret eşitliğine; ücret, ikramiye, prim, sosyal yardım
vb. dahildir.
Yapılan ücret eşitsizliği mutlaka objektif ya da subjektif
bir kritere dayanmalıdır.
İşçinin cinsiyeti nedeniyle
özel koruyucu hükümlerin
uygulanması, daha düşük
bir ücretin ödenmesini
haklı kılmaz ne demektir?
Eşitlik ilkesine aykırı
şekilde ücreti eksik
ödenen veya ödenmeyen
işçi ne yapabilir?
İşçi iş akdini İK 24/II/f ye göre
feshedebilir. Kıdem tazminatına hak
kazanır.
Kıdem tazminatına ilaveten İK 5/6
daki tazminatı ve yoksun bırakıldığı
haklarını talep edebilir.
İK m. 22’ye göre(çalışma koşullarında
esaslı değişiklik) iş akdini feshedebilir.
İK m.17 ve 21’e göre dava açabilir.
İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Cinsiyete
Dayalı Ayrımcılık
İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde
Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık
İK md. 18/d “ırk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile
yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi
görüş ve benzeri nedenler” iş akdinin feshinde
geçerli neden olamaz.
KADIN İŞÇİLERİ ANALIK HALİNDE KORUYUCU
HÜKÜMLER
Kadın İşçilerin Analık Halinde
Korunması
1- Periyodik kontroller için izin
2- Doğum İzni
3- Ücretsiz İzin
4- Süt İzni
Doğum İzni 1
İK.md.74/1: Kadın işçilerin doğumdan önce
sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak
üzere toplam onaltı haftalık süre için
çalıştırılmamaları esastır.
Çoğul gebelik halinde doğumdan önce
çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta
süre eklenir.
Sağlık durumu uygun olduğunda, doktor
onayı ile kadın işçi doğumdan önceki üç
haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu
durumda çalıştığı süreler doğum sonrası
süresine eklenir.
Doğum İzni 2
İK md.74/2: Bu süreler işçinin sağlık
durumuna ve işin özelliğine göre
doğumdan önce ve sonra gerekirse
hekim raporu ile artırılabilir. (m.74/2).
İK md. 55/b: Kadın işçinin doğumdan
önce ve sonra çalıştırılmadığı süreler
yıllık ücretli iznin hesabında çalışılmış
gibi sayılacaktır.
Doğum izni
süresince kadın
işçiye ücret
ödenir mi?
Doğum izni süresince kadın işçiye geçici
iş göremezlik ödeneği ödenir.
Şartı:
Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa
vadeli sigorta primi ödeme
Miktarı
Yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı.
Ayakta tedavilerde 2/3’ü
Doğum Sonrası Ücretsiz İzin
İK md.74 İsteği halinde kadın işçiye doğum
izninin tamamlanmasının ardından 6 aya
kadar ücretsiz izin verilir.-İşveren işçinin talebi
halinde izin vermek zorundadır.
İşçi istemezse işveren zorla izin veremez.
İzin hemen doğum izninin bitiminde
kullanılmalıdır.
İzin talebi nedeniyle aktin feshi haklı neden
oluşturmaz
Süt İzni
İK 74: Kadın işçiye çocuğu bir yaşına
gelinceye kadar küçük çocuklarını
emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt
izni verilir.
Kadın işçileri feshe karşı koruyucu
hükümler
İşçilerin Feshe Karşı Korunması
Genel İş Güvencesi
İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli bir neden
olmaksızın feshinde, işçiye işe iade imkanının tanınması
Özel İş Güvencesi
İş ilişkisinin devamının sorunlu hale geldiği kimi özel
durumlarda;
• hizmet akdinin feshini yasaklayarak
• hizmet akdini askıda sayarak
• feshin sonuçlarını ağırlaştırarak(tazminat
yükümlülüğü getirerek)
• feshi haksız sayarak, iş akdinin feshini zorlaştıran, bu
konuda caydırıcı rol oynayan hükümler
Kadın işçinin gebelik ve doğum halinde feshe karşı
korunması
Kadın işçinin gebelik ve doğum
halinde feshe karşı korunması
İş Güvencesi kapsamında
olmayan kadın işçilerin
korunması
İş Güvencesi kapsamında
olan kadın işçinin
korunması
Kadın işçi
Kadın işçinin gebelik ve doğum halinde feshe karşı
korunması
30’dan az işçi çalıştıran
bir işyerinde çalışıyor ise
6 aydan daha az süreli
bir çalışması varsa
Belirsiz süreli hizmet
akdi ile çalışmıyorsa
İş akdinin
gebelik yada
emzirme nedeni
ile feshedilmesi
halinde genel iş
güvencesinden
yararlanamaz.
İş güvencesi kapsamında olmayan işçinin
iş sözleşmesi
Haklı
nedenle
feshedilirse
• Gebelik veya doğum
haklı neden
olamayacağından işçi
ihbar ve kıdem
tazminatına hak
kazanır.
Bildirimde
bulunulmak ve
kıdem
tazminatı
ödenmek
suretiyle
feshedilirse
• İşçi kıdem tazminatına
ilaveten kötüniyet
tazminatına hak
kazanabilir.
İş güvencesi kapsamına giren kadın
işçilerin feshe karşı korunması
İK md.18 : 74. maddede belirtilen
sürelerde işe gelmeme, iş
sözleşmesinin feshinde geçerli
sebep olamaz.
Doğum izni süresi dışında gebelik
veya doğum sebebiyle uzun süreli işe
devamsızlıkta feshe karşı korunma
İK md:25/I: (a) bendinde sayılanlar dışında hastalık
ya da kaza, doğum ve gebelik hallerinde işe
devamsızlıkta işveren yönünden iş sözleşmelerinin
bildirimsiz (derhal) fesih hakkı, gebelik ve doğumdan
dolayı işe devamsızlığın kadın işçinin işyerindeki
çalışma süresine göre İş K.m.17’de öngörülen
bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar
ve bu süre gebelik ve doğum hallerinde 74.
maddedeki sürelerin bitiminde başlar.
Kadın işçilerin çalışma ortam ve
koşullarını düzenleyici hükümler
Kadın İşçilerin Gece Postasında Çalıştırılma Şartları
18 yaşından büyük olması
Gece çalışmasının 7.5 saati geçmemesi
İşverenin servis sağlama yükümlülüğü
İşe başlamada ve işin devamında altı ayda bir sağlık
raporu alma zorunluluğu
Kadın işçinin gece postasını eşinin gece postasına
rastlamayacak şekilde düzenleme zorunluluğu