Slayt 1 - Sosyal Bilgiler

YER KABUĞUNUN TARĠHĠ
ZAMANLAR
DÖRDÜNCÜ
ZAMAN
KUATERNER
SÜREYIL
BUZUL ÇAĞI
SONRASI
(POSTGLASİYA
L)
BUZUL ÇAĞI
(PLEİSTOSEN)
ÜÇÜNCÜ ZAMAN
(TERSİYER)
İKİNCİ ZAMAN
(MEZOZOİK)
BİRİNCİ ZAMAN
(PALEOZOİK)
İLKEL ZAMAN
(PREKAMBRİYEN VE ARKSEN)
BAŞLICA OLAYLAR
İklimin giderek ısınarak bugünkü şartlara geçişi. Şimdiki deniz
seviyesine erişilmesi. Eski uygarlıkların doğuşu ve gelişmesi. Kültür
bitkileri ve evcil hayvanlar.
2,5
Milyon
63
Milyon
Şiddetli soğuma ve buzul çağları. Deniz ve karaların seviyesinde
oynamalar, İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının oluşumu, insanın ortaya
çıkması ve ilk prehistorik kültürler. (Tarih öncesi çağlar)
Türkiye’de ve Dünya’da şiddetli yerkabuğu hareketleri, Alp
Kıvrımlarının oluşumu ve eski kıta kütlelerine eklenmesi. Şiddetli
volkanik olaylar. Yerkabuğunun parçalanmağa devam ederek kıtalar
arasında Atlas ve Hint okyanuslarının belirmesi. Türkiye’de linyit, petrol,
tuz ve boraks yataklarının oluşumu. Zamanın sonlarında hemen hemen
bugünkü hayvan ve bitki ürünlerinin ana çizgileriyle ortaya çıkması.
160
Milyon
Büyük ölçüde tortullaşma ve birikmeler. Alp kıvrımlarının hazırlık
dönemi. Yerkabuğunun kırıklarla parçalanarak ayrı kıtalara bölünmeğe
başlaması,
345
Milyon
Dünya’nın muhtelif bölgelerinde şiddetli kıvrılmalar. Kıtaların ve bu
kıvrımların eklenmesiyle büyümesi. Türkiye’de ve daha birçok ülkede
gür bitki topluluklarının kömürleşerek taşkömürü yataklarının meydana
gelişi.
5
Milyar
En eski kıvrımlarla kıtaların çekirdek kısımlarının oluşumu. Zamanın
sonlarında bakteriler, alg’lar gibi ilk canlıların ortaya çıkması,
TÜRKĠYE ARAZĠNĠN JEOLOJĠK DEĞĠġĠMĠ
TÜRKĠYE ARAZĠSĠNĠN OLUġUM SÜRECĠ
- Alp Orojenik kuĢağında yer alır
- Ortalama yükseltisi 1132 m dir.
- Engebeli bir arazi yapısı vardır.
- Rusya platformu ile Arabistan
Bloğu arasında sıkıĢarak yükselen Anadolu’nun
kuzeyinde -- Kuzey Anadolu dağları
-- Güneyinde ise Toros dağları uzanmaktadır.
- Türkiye Dağları kuzeyden güneye yükselerek su
üstüne çıkmıĢtır.
- Türkiye topraklarında tüm jeolojik zamanlara ait
araziler yer alır.
- Ġç kuvvetler ile dıĢ kuvvetlerin karĢılıklı etkileĢimi
sonucunda çeĢitli yer Ģekilleri oluĢmuĢtur.
- Bugünkü yer Ģekillerinin oluĢmasında orojenez
ve epirojenez hareketlerinin rolü vardır
ĠLKEL ZAMAN (PREKAMBRĠYEN)
- 4.5 milyar yıllık yeryüzü
tarihinin 570 milyon yıl öncesine
kadar olan büyük bölümü
“Prekambriyen devir” olarak
bilinir.
- Bu dönemin sonunda ilk canlı
nüveleri ortaya çıkıyor.
- Bu devrede oluĢan arazi örneklerine Türkiye’de bazı
orojenik kıvrımların tabanında rastlanmaktadır.
BİRİNCİ JEOLOJİK ZAMAN (PALEOZOİK)
- 325 milyon yıl süren bu devrede
Türkiye’nin bulunduğu alan büyük
ölçüde denizlerle kaplıydı.
- Bugünkü masif alanlar (mermer, gnays,
kuvarsit, şist ten oluşan kütleler) ada
şeklindeydi.
- Bu masiflerin oluşmasında volkanik
faaliyetler ve metamorfizma etkilidir.
- Bu masiflar; Marmara’da Istranca dağ.
Uludağ ve Kaz dağları, Ege’de Saruhan,
Menteşe dağ.,
Ordovisyen Dönemi. 495-440 myö arası.
Deniz omurgasızlarının çeşitlenmesi
İç Anadolu’da Kırşehir ve Niğde masifleri
Karadeniz’de Kastamonu yakınlarındaki Devrekani masifi,
Akdenizde Alanya,
Doğu Anadolu’da Bitlis ve Pötürge masifleri bu dönemde oluşan
masiflerdir.
- Zonguldak çevresindeki taş kömürü yatakları bu dönemde oluşmuştur.
-
ĠKĠNCĠ JEOLOJĠK ZAMAN
(MESOZOYĠK)
-
-
-
Birinci zamanda meydana
gelen kıvrımlı yüzeyler
aĢınarak düzleĢmiĢ ve
düzleĢen yüzeyler zaman
içinde denizlerin
yükselmesiyle sular altında
kalarak yeni tortulanma
alanları oluĢturmuĢtur.
Bu zamanda Anadolu’nun
kuzeyi ve güneyinde yer alan
Tetis jeosenklinaline yoğun
tortulaĢma olayları
gerçekleĢmiĢtir.
Kuzey Anadolu ve Toros dağ
kuĢakları bu zamandan
kalma jeolojik arazilerdir.
(henüz dağlar oluĢmadı)
Mesozoyik Dönem'den, okyanuslarda
yaşamış bir krokodil iskeleti
ÜÇÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN
(TERSĠYER)
- Tersiyer baĢlarında ülkemiz
kurak ve sıcak iklimin etkisi
altında kalmıĢ,
- Çankırı ve Sivas çevrelerindeki
kapalı havzalarda buharlaĢma
sonucu jipsli tortullar oluĢmuĢtr.
- Anadolu’nun büyük bölümü kara
haline gelmiĢtir.
-
-
-
-
Bu dönem uçan dinazorların yok olması ile başlar
Alp orojenezinin Ģiddetlendiği bu devrin ortalarında Kuzey
Anadolu Dağları ve Toros dağları ortaya çıkmıĢtır.
Anadolu bütün olarak yükselirken, Akdeniz ve Karadeniz çanakları
derinleĢmiĢtir.
Nemli ve sıcak iklim Ģartlarının yaĢandığı bu dönemde gür
ormanlar yetiĢmiĢtir.
Bu bitki örtüsü ve diğer organik maddelerin göl ortamlarında
birikmesi sonucunda zamanla linyit ve petrol yatakları meydana
gelmiĢtir.
Bu zam. sonlarında ülkemizde tuz ve boraksit yatakları oluĢmuĢtur
ÜÇÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN (TERSĠYER)
- Bu devirde, dağlar, Ģiddetli aĢınım sonucunda hafif
dalgalı düzlükler haline gelmiĢtir. (platolar)
- Tersiyer sonlarına doğru Doğu ve Ġç Anadolu
bölgelerinde çeĢitli volkanik faaliyetler yaĢanmıĢtır.
- Bu zamanın sonlarına doğru, Arabistan
yarımadasının sıkıĢtırmasıyla Doğu Anadolu’nun
bulunduğu alan yükselmiĢtir
- Batı Anadolu’nun güneybatıya doğru kayarak
geniĢlemesi sonucunda da kırıklar oluĢmuĢtur.
- Bu kırıkların en önemlileri Kuzey Anadolu, Doğu
Anadolu ve Batı Anadolu’daki fay hatlarıdır.
- Bu durum Türkiye’nin etkin bir deprem kuĢağında
yer almasına neden oluĢtur.
DÖRDÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN
(KUVATERNER)
- Türkiye bugünkü görünümüne
Kuvaterner’de kazanmıĢtır.
- Kuzey Anadolu ve Toroslar’daki
yükselmeler bu jeolojik zamanda
devam etmiĢ,
- Fay kuĢakları boyunca çökme ve
yükselmeler meydana gelmiĢtir.
- Bu dönemde Ege Denizi’nin
bulunduğu saha çökmüĢ, daha
İklim değişmeye başladı ve kara
sonra akarsu vadileri olan Ġstanbul
memelilerinin yaşamı için uygun ortam
ve Çanakkale boğazları oluĢarak
oluştu. Günümüz
Akdeniz ile Karadeniz birleĢmiĢtir.
- Ġklim değiĢikliklerine bağlı olarak yüksek dağlık alanlar buzullarla
kaplanmıĢtır.
- Bu devirde dört büyük buzul devri yaĢanmıĢtır.
- Ayrıca artan volkanik faaliyetlere bağlı olarak Süphan, Nemrut (en
son 1442) , Erciyes, Tendürek. Hasan Dağı ve Karacadağ gibi
volkanik dağlar oluĢmuĢtur.