aralık 1.hafta
advertisement
08.11.2014 Farklılaşma(Histogenez) ve Organogenez: ARALIK 1.HAFTA BÜYÜME VE GELİŞME ○ Gelişmekte olan embriyoda bir doku diğer bir dokunun belli yönde farklılaşmasını etkiler. Bu olaya “embriyonik indüksiyon” denir. Spemann semender embriyosu ile yaptığı deneyler sonucunda; sinir sisteminin gelişebilmesi için sırt mezoderminin ektoderm tabakasını uyarması gerektiğini göstermiştir. Doku ve organların bir kısmı embriyonik indüksiyonla oluşabilir. Örneğin insanda göz çukurunun, göz merceğinin, karaciğerin ve böbrek kanalının oluşması embriyonik indüksiyonla olmaktadır. 2 Spemann Deneyi ve Embriyonik İndüksiyon ○ Doku ve organlar oluşurken embriyonik tabakaların arasındaki etkileşime embriyonik indüksiyon denir. Spemann adlı bilim insanı semender embriyolarını kullanarak üç deney yapmıştır. Deneyde sinir dokusunun oluşumu araştırılmıştır 3 ○ Deney 1 Üst ektoderm çıkarılır. Çıkarılan bu ektoderm doku kültürüne konur ve canlı kalması sağlanır. Doku kültüründeki bu ektodermde ve ektodermi çıkarılan embriyoda sinir sisteminin gelişmediği görülür. Sonuç: Ektoderm sinir sistemi oluşturması için embriyoya bağlı kalmalıdır. 4 ○ Deney 2 Embriyonun sadece sırt mezodermi çıkarılır ve ektodermi bırakılır. Embriyoda yine sinir sisteminin oluşmadığı görülür. Sonuç: Ektoderm sinir sistemini oluştururken mezoderm ile etkileşir 5 6 1 08.11.2014 ○ Deney 3 İki semender embriyosu kullanılır. 1. embriyonun sırt mezodermi ve 2. embriyonun karın mezodermi çıkarılır. 1. embriyodan çıkarılan sırt mezodermi, 2. embriyonun karın mezoderminin yerine konur. 1. embriyoda sinir sistemi oluşmaz. 2. embriyoda iki tane sinir sistemi oluşur. Sonuç: Ektoderm ve sırt mezoderminin etkileşimi ile sinir sistemi oluşur. 7 8 ○ ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi embriyonik indüksiyonu incelemek amacıyla yapılan bir deney değildir? A) İki blastomerli evrede hücrelerden birini öldürme B) Sırt mezodermini kesip embriyodan ayırma C) İki blastomerli evrede hücreleri canlı olarak birbirinden ayırma D) Optik çıkıntılarla ektoderm arasına bir plak koyma E) Bir spermanın çekirdeğini çıkarıp, bunu çekirdeği çıkarılmış bir yumurtaya aşılama 1992 ÖSS 9 ○ ÇÖZÜM: Embriyonik tabakaların birbirini etkileyerek nasıl organlar ve sistemler olarak farklılaştığını incelemek için yapılan çalışmalarla embriyonik indüksiyon araştırılabilir. Sperm henüz embriyo oluşumuna katılmamış bir hücredir. Embriyonik indüksiyon incelenemez. Yanıt E 11 10 ○ ÖRNEK: Omurgalı bir hayvanın sinir borusu gelişimindeki embriyonik indüksiyonla ilgili olarak Spemann’ın yaptığı deneylerin sonucu aşağıdakilerden hangisidir? A) Sinir borusu üç embriyonik tabakanın katılmasıyla oluşur. B) Değişik bölgelerdeki üç parça sırt ektodermi aşılanmış bir embriyoda üç adet sinir borusu gelişir. C) Sinir borusu geliştikten sonra mezoderm tabakası oluşur. D) Karın mezoderminin üzerine aşılanan sırt ektoderminden sinir borusu gelişir. E) Altında sırt mezodermi bulunan ektodermden sinir borusu gelişir. 1991 ÖSS 12 2 08.11.2014 ÇÖZÜM: Spemann yaptığı deneyler sonucunda; sırt mezoderminin ektoderm tabakasını etkileyerek sinir borusu oluşumuna katkıda bulunduğunu göstermiştir. Yanıt E ○ Histogenez:Embriyoda hücre hareketleri,gruplaşmaları ve etkileşimleri sonucu ileride farklı dokuları oluşturacak hücreler halinde farklılaşmalarına denir ○ Embriyonik indüksiyon :Embriyonal evrede embriyonal deri ve hücrelerin birbirleri üzerinde belirli yönlerde farklılaşmalarına neden olan karşılıklı etkileşimine denir. 13 14 ○ Organogenez:Embriyoda ileride farklı organların oluşumunda rol alacak organ taslaklarının oluşumuna denir. ○ Histogenez ve organogenez:Embriyonik deriler ve bunlardan oluşan doku,organ ve sistemler. ○ A-Ektoderm: Sinir hücreleri, ter-yeğ-süt bezleri, duyu hücreleri,göz merceği,epidermis. ○ B-Mezoderm:Kan doku,Kas doku,Kıkırdak doku,Bağ doku,Endotel-Endokard,Boşaltım sistemi organ ve dokuları,Üreme sistemi organ ve dokuları ○ C-Endoderm:Sindirim sistemi epiteli-(Örtü,Salgı Emme) ,Solunum sistemi epiteli,Karaciğer,pankreas (Dış salgı bezi ve kanalları),Tiroid ve paratiroid bezi. 15 16 3
