Et Ürünlerinde Tür Tayini İçin Türe Özgü Polimeraz Zincir Reaksiyon (PZR) Kiti Geliştirilmesi Species Specific Polymerase Chain Reaction (PCR) Kit for Identification of Meat Type Sine ÖZMEN TOĞAY1 , Mustafa AY2, Özlem EROL2 1 İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü 2 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı [email protected] [email protected] [email protected] ÖZET ABSTRACT Türk Gıda Kodeks Et ve Et Ürünleri Tebliği'ne göre ürünün The name or names of slaughtered animal species used in the hazırlanmasında kullanılan kasaplık hayvan türü ismi veya isimleri preparation of the products should be stated on the label according to etikette belirtilmelidir. Ürünlerde kırmızı et ve beyaz etin birbiriyle Meat and Meat Product Communique of Turkısh Food Codex. Red meat karıştırılmamış olması gerekmektedir. and white meat should not be mixed with each other in the meat Proje kapsamında özgüllük, duyarlılık ve hız açısından diğer DNA tabanlı products. yöntemler üzerinde benzersiz bir avantaj barındıran türe özgü bir PZR kiti In this project, it will be developed a species specific PCR kit which geliştirilecektir. holds a unique advantage over other DNA based methods in terms of Bu kit yeni geliştirilmiş primerler kullanılarak son derece spesifik bir PZR specificity, sensitivity and rapidity. ile et ürünü örneklerinde hayvan türünün belirlenmesi için tasarlanmıştır. This kit is designed for identification of meat types in meat products by PZR tek bir adımda et türünün saptanmasına ve varsa diğer hayvan highly specific PCR using newly developed primers. türlerinden yapılabilecek tağşişin belirlenmesine imkan verecektir. The PCR will enable the single step detection of meat types. Türe özgü PZR’ın özgüllüğü, tağşişin önlenmesi için yüksek ticarileşme The specificity of species-specific PCR will provide a high potential for potansiyeli olan bir araç sağlayacaktır. commercialization tool for identification of meat types and to avoid the adulteration. Et ürünlerinden DNA izolasyonu • Et ürünlerinin tağşişi halk sağlığı, dini faktörler ve et piyasasındaki sağlıksız rekabet gibi çeşitli nedenlerden dolayı her zaman bir endişe kaynağı olmuştur. • Farklı türlerden elde edilmiş farklı kalitedeki etler karıştırılarak etiket üzerinde belirtmeden et ürünleri ucuza mal edilmekte ve haksız çıkar sağlanabilmektedir. Türe spesifik primer dizaynı • Ürünlerde kırmızı et ve beyaz etin birbiriyle karıştırılmamış olması gerekmektedir. • Ayrıca ithal ürünlerde, dini inanç gereğince kullanıma uygun olmayan hayvanlardan elde edilen et ürünlerinin tespit edilmesi gerekmektedir. • Tüketici, et türünün hızlı, kesin ve özgül tanımlanması aracılığıyla, et tağşişlerinin bu kötü amaçlı uygulamalarından korunmalıdır. PCR optimizasyonu • Histolojik, mikroskobik, kimyasal, elektroforetik, kromatografik veya immünolojik ilkelere dayalı çeşitli analitik yöntemler etlerin kimlik doğrulaması için kullanılmıştır. • Ancak, doğal sınırlamalar nedeniyle, son DNA tabanlı moleküler teknikler, bütün bu tekniklerin yerini almıştır. DNA, türlerin tanımlanması amacıyla tercih edilen bir yapı olup, nedenleri şunlardır; (1) ısıtılan ve işlenen ürünlerde bile türlerin tanımlanmasına izin veren kararlılığı; (2) bir bireyin tüm dokularında DNA yapısının korunması; (3) nükleotid algoritmalarına bağlı olarak yakın akraba olan türler için yüksek ayırt edici gücüdür. Proteinler ile karşılaştırıldığında DNA molekülündeki mevcut bilgi çok büyüktür. Bu nedenle, et tanımlama amacıyla en çok tercih edilenler yöntemler DNA tabanlı yöntemlerdir. Et ürünlerde hayvan türü tespiti • Bu proje kapsamında hayvan türü tespitinde nüklear DNA (rDNA veya büyüme hormonu geni) ve mitokondriyal DNA (CytB geni) hedef olarak seçilmiştir. • Bu DNA bölgelerine özgü primer tasarımı, et ürünlerinde DOMUZ, AT, DANA, KOYUN, KEÇİ, KÖPEK, TAVUK VE HİNDİ etinin tek bir reaksiyon ile tespitini mümkün kılacaktır.