tiroid hastalıkları,prostat,otoimmün hastalıklar,over kanseri,menopoz

TİROİD HASTALIKLARI
Çocuklarda büyüme, gelişme, zeka ve okul başarısını etkileyen
en önemli hormon tiroid hormonlarıdır. Büyüklerde kilo
problemleri, saç ve deri hastalıkları, psikiatrik bozukluklar,
açıklanamayan kalp hastalıkları, cinsel güçsüzlük, uyku
problemlerinin çoğundan tiroid hastalıkları sorumludur. Tiroid
hastalıkları laboratuar testleriyle kolayca teşhis edilebilir.
TİROİD HASTALIKLARI
Hipertiroidi nedir?
Hipertiroidi, tiroid bezinin normalden fazla çalışması sonucu
kanda fazla miktarda tiroid hormonu bulunması anlamına gelir.
Belirtileri çarpıntı, sinirlilik, terleme, kas zayıflığı,
ellerde titreme, zayıflama, saç dökülmesi, kaşıntı, kısırlık,
sık dışkılama, adet düzensizliği dir. Bu belirtilerin hepsi
birden bir hastada olmaz, ancak biri veya birkaçı bir kişide
mevcutsa hipertiroidi den şüphelenilebilir.
Hipotiroidi nedir?
Kanda normalden çok az miktarda tiroid hormonu bulunması
durumudur. Bebeklerde de görülür ve erken tanınıp tedavi
edilmezse fiziksel ve zihinsel geriliğe yol açar. Bu nedenle
tüm bebeklere tarama testi uygulanmaktadır.
Hipotiroidinin belirtileri yorgunluk hissi, üşüme, kendini
sürekli uykulu hissetme, kalp hızında yavaşlama, hafıza
zayıflaması, konsantrasyon güçlüğü, kas krampları, kilo alma,
ses kısıklığı, saçlarda incelme ve dökülme, deride kuruma ve
kabalaşma, depresyon,a det düzensizliği, göğüslerden süt
gelmesi, kısırlık dır.
Hipertiroidi veya hipotiroidi tanısı nasıl konur?
Troid hastalıklarının teşhisi laboratuar testleriyle kolayca
konur.
TİROİD CHECK-UP I NEDİR?
Tiroid bezinin çalışmasını ve foknksiyonlarını gösteren kan
testleridir.
T3, T4, TSH, Serbest T3, Serbest T4 hormonTestleri ve kronik
tiroid hastalıklarının göstergeleri olan Anti-Tg, Anti-TPO ve
TRAb testleri yapılarak tüm troid fonksiyonları ortaya konur
PROSTAT
BPH;BPB; İyi Huylu Prostat Büyümesi;
Prostat Hipertrofisi; Prostatizm;
Benign
İyi huylu prostat büyümesi prostat bezinin iyi huylu büyümesi
sonucu ortaya çıkan şikayetlerdir. Prostat bezi mesane
çıkışında yer alan sadece erkeklerde bulunan ceviz
büyüklüğünde ve lastik top kıvamında olan bir salgı bezidir.
İçinden idrar kanalı geçer. Sperm sıvısına salgı yapmakla
görevlidir. Her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. İdrar
kanalını tıkarsa şikayete sebep olur. İyi huylu prostat
büyümesi kansere bağlı büyüme değildir.
İyi huylu prostat büyümesi neden olur?
Sebebi tam olarak bilinmemektedir ancak erkek hormonlarının
düşmesine bağlı olduğu düşünülmektedir. Yaş ilerledikçe
prostat büyür. Büyüyen prostat içinden geçen idrar kanalını
daraltır. Kanal daraldıkça şikayetler ortaya çıkar.
Prostat büyümesi kimlerde olur?
Hastalık 5o yaş üstü erkeklerde görülür. Yaş arttıkça görülme
sıklığı da artar.
30 – 45 yaş gurubunda %8,
45 – 60 yaş gurubunda %40 – 50,
80 yaş üstünde %80 oranına prostat büyümesi görülür
ancak her prostat büyümesi şikayete neden olmaz.
Prostat belirtileri nelerdir?
Prostat büyüdükçe içinden geçen idrar kanalını daraltır.
Darlık arttıkça şikayetler ortaya çıkar, en sık görülen
şikayetler:
İdrara başlamakta güçlük,
İdrar akımında zayıflık,
Çatallı işeme,
İdrar sonunda damlama,
İdrar yapınca rahatlayamama,
İdrar tutmakta zorluk,
Sık idrara gitme,
Gece idrara kalkma,
İdrar kaçırma ( son anda idrar kaçırma ),
Karın alt tarafında huzursuzluk hissi en sık görülen
şikayetlerdir.
Hastalarda mesane tam olarak boşalamadığından idrar yolu
enfeksiyonları da sık görülür.
Prostat büyümesi nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Hastanın yaşı, şikayetler, parmakla muayene çok değerli
bilgiler verir.
Benign prostat büyümesinde aşağıdaki testler istenir:
İdrar tahlili,
İdrar kültürü,
PSA ve Serbest PSA : genellikle prostat kanser takibinde
kullanılır. Ancak prostat büyümelerinde de PSA artar.
Değerlendirme için PSA ve Serbest PSA değerlerine
bakılmalıdır.
Üroflowmetri,
Ultrason,
Sistoskopi.
PSA:
Prostat
Spesifik
Antijen
(
PSA)
prostat
bezinden
salgılanan bir proteindir. Kanda PSA değerinin yüksek olması
hem prostat kanseri hemde Benign prostat büyümelerinde
görülür.
Prostat büyümesi nasıl tedavi edilir?
Hafif prostat büyümeleri tedavi gerektirmez. Tedavi
tıkanıklığın derecesine ve hasta şikayetlerine bağlı olarak
düzenlenir.
İlaç tedavisi:
5- alfa redüktaz inhibitörleri: idrara başlamada zorluk,
idrar tutmakta zorluk ve sık idrara gitme gibi
şikayetleri azaltır ( finasterid, dutasteride),
Alfa bloker ilaçlar: tıkanıklığı ve şikayetleri azaltır,
idrar akışını arttırır (tamsulosin, alfuzosin,
dokzazosin, terazosin),
Antimuskarinik ilaçlar: mesane kaslarını gevşetir, sık
idrara gitme ve idrara başlamakta zorluk şikayetlerini
azaltır
(oxybutryn,
solifenacin,
tolterodin,
darifenacin, toruspin, fesoterodin ) en sık kullanılan
ilaçlardır.
Her bir ilaç gurubunun değişik etkileri vardır. İlaçlardan bir
kısmı impotans ve erektil disfonksiyona neden olabilir. Alfa
bloker ilaçlar tansiyon düşmesine, baş dönmesine, burun
akıntısına sürekli gribal şikayetlere neden olabilir.
Antimuskarinik ilaçlar ağız kuruluğuna, kabızlığa, sersemlik
haline ve idrar kesesini boşaltmada sıkıntıya sebep
olabilirler.
Eğer benign prostat büyümesi var ise içinde dekonjesan olan
antigribal ilaçlar kullanılmamalıdır. Özellikle içinde
PSÖDOEFEDRİN olan ilaçlar kullanılmamalıdır. Şikayetlerin
artmasına ve ani tıkanmaya neden olur.
Cerrahi tedavi:
ilaçların yetmediği
düzeltilir.
durumlarda
darlık
cerrahi
olarak
Küçük cerrahi girişimler:
Bunlara minimal invaziv girişimler de denir.
Transüretral Mikrodalga Termoterapi (TUMT):
Penis ucundan girilerek fazla prostat dokusu yakılarak darlık
açılır.
Transüretral İğne Ablasyonu ( TUNA) :
Penis ucundan girilerek iğne ile prostat küçültülür ve darlık
açılır. Küçültmede radyofrekans dalgalar kullanılır.
Trasüretral Lazer Tedavisi:
Penis ucundan girilerek lazer ile fazla dokunun alınması ve
darlığın açılmasıdır.
Cerrahi girişimler:
Transüretral cerrahi prostat rezeksiyonu ( TURP) : penisten
girilerek prostatın büyümüş kısmı cerrahi olarak çıkartılır.
Transüretral prostat insizyonu (TUİP):
Penisten girilerek mesane prostat bağlantısı ince kesiler ile
açılır, üretra girişi genişletilir.
Açık cerrahi: karın açılarak prostat çıkarılır.
Prostat stent ‘i: prostat içine çelik boru konarak daralması
önlenir. Uzun dönemde pek faydalı değildir.
Alternatif tedavi yöntemleri: aşağıdaki doğal ilaçlar prostat
büyümelerinde en sık kullanılmış olanlardır ilaç değillerdir,
herkes de aynı etkiyi yapmazlar:
Saw palmetto: sonuçlar farklıdır, kimi hastalar fayda
gördüklerini söyler.
Beta- Sitosterol: bazı şikayetleri azalltığı
bildirilmiştir, herkez de aynı etkiyi yapmaz,
Pygeum: bazı şikayetleri azaltır, herkes de aynı etkiyi
yapmaz.
Prostat büyümesi kanser değildir ve yaş ile birlikte doğal
olarak birçok erkekte ortaya çıkar. Her prostat büyümesi
şikayete neden olmaz.
Referanslar:
1. National Kidney and Urologic Diseases Clearinghouse
http://kidney.niddk.nih.gov/
2. The Prostate Institute
http://www.prostateinstitute.org/
3. Canadian Urological Association
http://www.cua.org/
4. Prostate Centre
http://www.prostatecentre.ca/
5. Berkow R, et al. The Merck Manual of Medical Information .
17th ed. Simon and Schuster, Inc.; 2000.
6. Beta-sitosterol. EBSCO Natural and Alternative Treatments
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/healthLibrary/. Updated August 2011.
7. Fagelman E, Lowe FC. Saw palmetto berry as a treatment for
BPH. Rev Urol . 2001 Summer;3(3):134-8.
8. Fried NM. New laser treatment approaches for benign
prostatic hyperplasia. Curr Urol Rep . 2007 Jan;8(1):47-52.
9. Guideline on the management of benign prostatic
hyperplasia. American Urological Association. Available at:
http://www.auanet.org/guidelines/bph.cfm . Updated 2006.
10. Greco KA, McVary KT. The role of combination medical
therapy in benign prostatic hyperplasia. Int J Impot Res .
2008 Dec;20 Suppl 3:S33-43.
11. Marberger M. Drug insight: 5-alpha-reductase inhibitors
for the treatment of benign prostatic hyperplasia. Nat Clin
Pract Urol . 2006 Sep;3(9):495-503.
12. Prostate enlargement: Benign prostatic hyperplasia.
National Kidney Urologic Diseases Information Clearinghouse
website.
Available
at:
http://kidney.niddk.nih.gov/kudiseases/pubs/prostateenlargemen
t/ .
13. Pygeum. EBSCO Natural and Alternative Treatments website.
Available at: http://www.ebscohost.com/healthLibrary/. Updated
August 2011.
OTOİMMÜN HASTALIKLAR
Autoimmune disorders
Otoimmün hastalıklar vücudun kendi dokusuna saldırması sonucu
ortaya çıkan hastalıklardır. 80 den fazla otoimmün hastalık
vardır.
Otoimmün hastalıkların
faktörleri:
sebebi,
sıklığı,
risk
Normal immün sistem vücudu yabancı maddelerden, mikroplardan
korumak amacıyla antikor denilen silahları yapar. Bu silahları
lökositler aracılığıyla üretir ve kullanır. Antikorlar
bakteriler, virüsler, toksik maddeler, kanser hücreleri, diğer
cins canlı dokularına karşı üretilir. İmmün sistem tarafından
üretilen antikorlar yabancı maddeleri ortadan kaldırır, onları
zararsız hale getirir.
Otoimmün hastalıklarda immün sistem normal doku ile zararlı
olanlar arasına ayrım yapamaz ve kendi dokusuna savaş açar,
antikor üretir, dokusuna zarar verir, hastalığa sebep olur. Bu
hastalıklara otoimmün hastalıklar denir.
Bu hiper sensitivite reaksiyonları alerjik reaksiyonlara
benzer. Alerjik reaksiyonlarda vücut dışarıdan gelen ve
görmemesi gereken maddeye aşırı reaksiyon verir. Otoimmün
hastalıklarda da vücut görmemesi gereken kendi dokusuna aşırı
reaksiyon vererek hastalığa yol açar.
Vücudun kendi dokusuna reaksiyon vermesini neyin başlattığı
tam olarak bilinmemektedir. Bir teoriye göre bazı viral
bakteriyel enfeksiyonlar otoimmün hastalıkları başlatmaktadır.
Bazı ilaçların hastalığı başlattığı da ileri sürülmüştür.
Otoimmün hastalıklar:
Birtakım dokulara savaş açarak vücutta o dokuların
bulunduğu yerlerde iltihaplanmalara yol açar,
Bazı organların aşırı büyümesine yol açabilir,
Organ fonksiyonunu ve çalışmasını bozabilir.
Otoimmün hastalıklar bir veya daha fazla organ ve sistemi
tutabilir. Otoimmün hastalıklardan en çok etkilenen dokular:
Damarlar,
Konnektif dokular ( destek dokuları),
Endokrin bezler;
Tiroid bezi,
Pankreas,
Eklemler,
Kaslar,
Kan hücreleri,
Deri dir.
Bazı hastalarda aynı anda biden fazla otoimmün hastalık
görülür. En sık görülen otoimmün hastalıklar:
Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği),
Celiak hastalığı ( Çölyak ),
Dermatomyozit,
Graves hastalığı (hipotiroidi),
Hasimoto hastalığı ( hipertiroidi),
Multipl skleroz,
Myastenia gravis,
Pernisiyöz anemi,
Reaktif artrit,
Romatoid artrit,
Sjogren sendromu,
Sistemik lupus eritematozus,
Tip I diyabet.
Otoimmün hastalıkların belirtileri nelerdir?
Hastalığın çeşidine göre şikayetler farklılaşır. Genel olarak
bütün otoimmün hastalıklarda
Halsizlik,
Yorgunluk,
Çabuk yorulma,
Ateş,
Genel hastalık hali görülür.
Otoimmün hastalıklar nasıl teşhis edilir?
Hasta şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur.
Kesin teşhis laboratuar incelemeleri ile konur.
Otoimmün hastalık şüphesinde aşağıdaki laboratuar testler
istenir:
Anti Nükleer Antikor testleri ( ANA paneli ),
Otoantikor testleri, ENA profili
Tam kan sayımı,
CRP,
Sedimantasyon.
Otoimmün hastalıkların tedavisi:
Otoimmün hastalıkların tedavisinde amaç:
Şikayetlerin giderilmesi,
Otoimmün reaksiyonun dindirilmesi,
Vücut direncinin arttırılması hedeflenir.
Hastalığa ve şikayetlere yönelik tedavi planlanır.
Eksikliklerin yerine konması gerekir, tiroid hastalıklarında
tiroid hormonu, diyabette insülin, vit B12 vb. kan tablosunu
bozan otoimmün hastalıklar kan nakli gerektirebilir.
Kas eklem kemik hastalıklarına neden olan otoimmün
hastalıklarda fizik tedavi gerekebilir.
Otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar immün
sistemi baskılamaya, reaksiyonu durdurmaya yönelik ilaçlardır.
Bu ilaçlara immün süpresif ilaçlar denir ve vücudun
savunmasını da bozarlar. Bu amaçla en çok kullanılan ilaçlar
kortizonlu ilaçlardır ( kortikosteroid ilaçlar ).
Otoimmün hastalıklar tehlikeli midir?
Otoimmün hastalıklar kendi kendine geçen geçici hastalıklar
değillerdir. Birçok otoimmün hastalık kronik tir. Tedavi ile
kaybolmaz kontrol altına alınırlar. Şikayetler zaman zaman
alevlenebilir. Şikayetlerin artmaya başladığı alevlenme
dönemleri vardır.
Otoimmün hastalığın çeşidine göre komplikasyonlar ortaya
çıkar. Hem hastalık hem de tedavi amacıyla kullanılan ilaçlar
komplikasyon ayol açabilir. Özellikle immün süpresif ilaçların
neden olduğu enfeksiyonların tedavisi zor olabilir.
Otoimmün hastalıkları başlatan sebepler tam olarak
bilinmemektedir. Hastalıklardan bilinen bir korunma yöntemi
yoktur.
Referanslar:
1. Goronzy JJ, Weyand CM. The innate and adaptive immune
systems. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd
ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007: chap 42.
2. Siegel RM, Lipsky PE. Autoimmunity. In: Firestein GS, Budd
RC, Harris Ed, et al, eds. Kelley’s Textbook of Rheumatology.
8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2009:chap 15
OVER KANSERİ
Yumurtalık kanseri; Over tümörü;
Over
hücrelerinden
kaynaklanan
kanserdir.
Kadınlarda
yumurtalıklara over denir. Over ler döllenme için gerekli
yumurtaların hazırlandığı ve kadın hormonlarının kontrolünde
çalışan bir organdır. Kadınlarda en sık görülen tümörlerden
biridir. her 100 kadından biri over kanserinden ölmektedir.
Sinsi bir tümördür, teşhis konulduğunda hastaların % 70 inde
hastalık ilerlemiştir. Bu nedenle düzenli muayene ve erken
teşhisi çok önemlidir.
Over hücrelerinin kontrol dışı çoğalmaya başlaması sonucu
ortaya çıkan over kanseri çevreye ve diğer uzak organlara
yayılarak hastanın ölümüne neden olabilir. Over kanserleri
hiçbir şikayete sebep olmadan büyük boyutlara ulaşabilirler.
Hastada hiçbir şikayete neden olmadan etrafa ve birçok organa
yayılabilirler. Muayene sırasında kolayca fark edilmezler.
Teşhis edildiklerinde hastaların % 70 inde tümör büyümüş ve
etrafa yayılmış olur. Şikayete neden olmadan büyümeleri ve
teşhis edildiğinde yayılmış olmaları nedeniyle over tümörleri
tehlikelidir.
Over kanserlerinin büyük kısmı epiteliyal kanserlerdir. %20 si
Germ hücreli tümördür kalanı ise stromal hücrelidir ve hormon
ürettiğinden şikayete neden olur.
Over kanseri neden olur?
Over kanserlerinin sebebi bilinmemektedir ancak aşağıda
sayılan
risk
faktörleri
over
kanseri
gelişimini
arttırmaktadır.
Over kanseri riskini arttıran faktörler :
Ailede over kanseri hastası olması;
Özellikle anne,
Kız kardeş,
Kız evlatta over kanseri olması,
50 yaş üstü,
Menstrual adet hikayesi:
İlk adet 12 yaşından önce ise,
Çocuk doğurmamış,
İlk çocuğu 30 yaş üstünde doğurmuş,
Geç menopoza girmiş ise,
Öz geçmişinde;
Meme tümörü,
Kolon tümörü hikayesi varsa;
Bazı genlerinde mutasyon var ise özellikle:
BRCA 1,
BRCA 2 gen mutasyonları taşıyor ise
5 yıldan uzun süre kesintisiz doğum kontrol hapı
kullanıyor ise;
over kanseri gelişme riski diğer insanlardan yüksektir.
Over kanserinin belirtileri nelerdir?
Over kanserleri büyük boyutlara ulaşmadan pek bir şikayete
neden olmaz. Over kanserleri hep ileri evrelerde şikayete
neden olmaya başlarlar buda hastalığın tedavisini çok
güçleştirir. Bu nedenle over kanserlerinin teşhisi düzenli
jinekolojik muayene ve tetkiklere bağlıdır. Over kanserleri
büyük boyutlara ulaşmaya başlayınca aşağıdaki şikayetlere
neden olurlar:
Karında rahatsızlık hissi, karın ağrısı,
Gaz,
Hazımsızlık,
Karında basınç, şişkinlik, gaz, geğirme hissi ve
kramplar,
Karında su toplanması,
Bulantı, ishal, kabızlık, sık idrara gitme,
İştahsızlık,
Hafif bir yemekten sonra aşırı şişkinlik, doygunluk,
Açıklanamayan kilo alma yada kilo verme,
Anormal vajinal kanama,
Tüylenme artışı, seste boğuklaşma ve kabalaşma,
Akne, sivilce,
Adet düzensizliği yada adet kesilmesi.
Yukarıdaki
şikayetler
birçok
başka
sebebe
de
bağlı
olabileceğinden kolayca geçiştirilir ve atlanır. Buda teşhisin
gecikmesine ve over kanserinin daha da yayılmasına neden olur.
over kanseri teşhisi nasıl konur ?
Over
kanserinin
teşhisi
muayene
ve
testler
ile
konur.
Jinekolojik muayene ve ultrason ile birlikte laboratuar
testleri yapılır, kan alınarak yapılan bu testler erken
teşhiste çok değerlidir. Şüphe var ise baryumlu barsak
filmleri ve tomografi teşhise yardımcı olur.
Over kanserinde laboratuvar testleri:
CA – 125 kan testi ( over kanserinde yükselir ),
HE4 testi ( CA-125 ile birlikte kullanıldığında daha
değerlidir ).
Bu iki basit kan testi over kanserinin erken teşhisinde çok
değerlidir.
Over kanseri tedavisi:
Over kanserinin tedavisi kanserin cinsine ve yaygınlığına
bağlı olarak değişir. Yayılmış tümörlerde tedavi şansı
azalmaktadır. Epitelyal tümörlerin yaklaşık % 75 i teşhis
edildiği anda ileri seviyede yayılmış haldedir. Çok ileri
vakalara cerrahi yapılamaz.
Over kanseri tedavisinde cerrahi halen ilk basamakta dır.
Cerrahi yapılabilen hastalara ameliyat sonrası kemoterapi ve
gerekir ise radyoterapi yapılır. Cerrahide amaç kanser
kitlesini etrafındaki lenf bezleri ile birlikte çıkartmaktır.
Kemoterapide ise amaç cerrahi olarak alınamayan hücrelerin
ilaçlar ile yok edilmesini sağlamaktır. Kemoterapi ilaçları
kanser hücreleri ile birlikte birçok normal hücreyi de zedeler
yada öldürür, bu nedenle çok yan etkiye neden olur. Radyo
terapi kanser hücrelerini öldürmek ve kanser
küçültmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
kitlesini
Over kanserinden korunma:
Over kanserinden korunmanın kesin bir yolu, yöntemi yoktur.
Bilinen en güvenli korunma yolu düzenli jinekolojik muayene ve
testlerin yapılmasıdır. Over kanserlerinde erken teşhis hayat
kurtarır. Özellikle üreme çağı dışında jinekolojik muayene çok
önemlidir. Over kanseri risk faktörlerinden biri var ise
düzenli jinekolojik muayene ve testlerinizi ihmal etmeyiniz.
Referanalar:
1. American Cancer Society
http://www.cancer.org/
2. CancerCare
http://www.cancercare.org/
3. Gynecologic Cancer Foundation
http://www.wcn.org/gcf/
4. National Cancer Institute
National Institutes of Health
http://www.cancer.gov/
5. Canadian Cancer Society
http://www.cancer.ca/
6. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada
http://www.sogc.org/
7. Ovarian cancer. National Cancer Institute, National
Institutes of Health (NIH) website. Available at:
http://www.cancer.gov/ . June 10, 2008.
8. What is ovarian cancer? American Cancer Society website.
Available
at:
http://www.cancer.org/docroot/CRI/content/CRI_2_2_1X_What_is_o
varian_cancer_33.asp?sitearea= . Updated February 6, 2008.
June 10, 2008.
9. 9/18/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : FDA clears a
test for ovarian cancer. US Food and Drug Administration
website.
Available
at:
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm1
82057.htm . Published September 11, 2009. September 18, 2009
MENOPOZ
Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon,
sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden
biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi,
hipertansiyona yol açar. Menopoz laboratuvar testleriyle
kolayca teşhis edilen ve tedavisi olan bir hastalıktır.
Menopoz nedir?
Menopoz kadınlarda menses döneminin sona ermesidir. Menopoz
hastalık değil fizyolojik bir olaydır. Ancak menopozda oluşan
değişiklikler hayatı öyle derinden ve olumsuz etkiler ki bu
durum pek çok şikayete ve yaşam kalitesinin bozulmasına neden
olur. Bu yüzden menopoz olumsuz etkileri önlenmeye ve tedavi
edilmeye çalışılan bir hastalık gibi kabul edilmektedir. 6
aydan daha fazla adet gecikmeleri mutlaka araştırılmalıdır.
Menopoza geçiş döneminde ,gebelik ve düzensiz kanamaya neden
olan kötü huylu hastalıklar ayırt edilmelidir. Basit kan
testleriyle (LH, FSH, E2) menopoz tanısı kolayca konur ve
tedavide hemen başlanabilir. Menopoz kadın hayatının
üçtebirlik dönemini oluşturur ve ortalama 45- 55 yaş civarında
başlar. 40 yaştan önce menopoza girmek “erken menopoz ” olarak
tanımlanır. Beslenme bozukluğu olan, sigara içen, vejeteryan,
zayıf kişilerde erken menopoz sık görülür. Ameliyatla rahim ve
overlerin alınmasıyla da yapay menopoz oluşur. Östrojen in;
beyinde, iskelet sisteminde, kalp damar sisteminde ve kadınlık
organları üzerinde uyarıcı ve koruyucu etkisi vardır.
Menopozla birlikte östrojen azalınca
Damar sertliği (ateroskleroz), hipertansiyon, kalp
damar hastalıkları,
Uykusuzluk, sinirlilik, depresyon (ruhsal çöküntü),
Unutkanlık, halsizlik, çabuk sinirlenme,
Kemik erimesi (osteoporoz),
Ateş basması,terleme,çarpıntı
Cinsel istekte (libido) azalma,
İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında zayıflama,
Cinsel organlarda çekilme (atrofi), kuruluk, ağrılı
ilişki, ortaya çıkmaktadır.
Tedavi
ile
menopoza
ait
hastalıklar kolaylıkla
indirilebilmektedir .
tüm
olumsuz
değişiklikler
önlenebilmekte
veya
en
ve
aza
Menopoz tanı ve tedavisi nasıl olmalıdır?
Menopozda erken tanı ve erken tedavi birçok şikayetin ve
hastalık riskinin önlenmesinde ilk adımdır. Menopoz tanısı
basit kan testleriyle kolayca yapılır. Menopozda en çok tercih
edilen tedavi yöntemi hormon tedavisidir. Hormon tedavisinin
faydalı tarafı menopoza bağlı hemen tüm şikayetleri
engellemesi, zararlı tarafı ise riskli kişilerde uzun süre
kullanıldığında meme kanseri riskini arttırması ve kalp damar
hastalıkları riskini azaltmaması dır.
MENOPOZ BİR HASTALIK DEĞİLDİR.
KADIN HAYATININ ÜÇTE BİRLİK DÖNEMİ MENOPOZDA GEÇER,
MENOPOZ DÖNEMİ BİRÇOK ŞİKAYETİ DE BERABERİNDE GETİRİR,
BASİT KAN TESTLERİYLE ERKEN TEŞHİS VE TEDAVİ BİRÇOK
ŞİKAYETİ VE RİSKİ ENGELLER,
MENOPOZ ŞİKAYETLERİ VE RİSKLER HORMON VEYA DİĞER
İLAÇLARLA ÖNLENEBİLİR,
HORMON TEDAVİSİ UYGUN KİŞİLERE KONTROL ALTINDA UZUN
SÜRE VERİLEBİLİR
MENOPOZ TEDAVİSİ HER KİŞİYE ÖZELDİR
HİPOTİROİDİ
Hashimoto Tiroiditi; Hipo aktif Tiroid; Tiroid
Hormon Azlığı;
Hipotiroidi tiroid hormonlarının azlığına bağlı hastalıktır.
Tiroid bezi yeterli hormon salgılayamaz. Tiroid hormonları
boyun ön tarafına bulunan tiroid bezinden salgılanır ve
metabolizmayı kontrol eder. Tiroid hormonlarının azalmasına
neden olan en sık hastalık Hashimoto hastalığıdır. Hashimoto
hastalığı tiroid bezinin iltihabıdır, vücut kendi dokusuna
savaş açar, tiroid bezi hormon üretemez hale gelir ve
hipotiroidi ortaya çıkar.
Hipotiroidi neden olur?
Hashimoto hastalığı,
İdiopatik tiroid atrofisi ( sebebi bilinmeyen bir
şekilde tiroid bezi çalışmayı durdurur) ,
İyot eksikliği: tiroid hormonları iyot ile yapılır iyot
eksikliğinde hormonlar yapılamaz ve hipotiroidi olur.
Günümüzde tuzlara iyot katıldığından nadir görülür,
Subakut tiroidit: viral enfeksiyonları takiben ortaya
çıkan tiroid iltihabıdır,
Tıbbi tedavilere bağlı hipotiroidi: boyun bölgesinin
ışınlanması yada tiroid bezinin cerrahi olarak
çıkarılması yada radyoaktif iyot tedavisi sonrası tiroid
bezi çalışmaz ve hipotiroidi ortaya çıkar.
İlaçlara bağlı hipotiroidi: bazı ilaçlar ( lityum,
iyot, alfa interferon, tioüre, amiodaron, interlökinler
vb. ) tiroid bezinin çalışmasını durdurur ve hipotiroidi
yapar.
Hipofiz bezi kanseri,
Tiroid kanseri ve tiroid enfeksiyonlarına bağlı hormon
yetmezlikleri görülebilir.
Hipotiroidi kimlerde görülür?
Tiroid hormon azlığı herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir.
En tehlikeli olanı doğumsal tiroid azlığıdır, zamanında tedavi
edilmezse ağır zeka geriliği ve gelişme geriliğine sebep olur.
İleri yaşlarda ortaya çıkan tiroid azlığı en sık
Yaş: hipotiroid ileri yaşlarda özellikle 65 yaş üstünde
sık görülür,
Cins: hipotiroidi kadınlarda erkeklerden daha sıktır,
Multiglandular otoimmun hastalıklar ile birlikte sık
görülür yani diyabet ve diğer hormon hastalıkları ile
sık görülür,
Ailede hipotiroidi olan kişilerde sık görülür,
Diğer otoimmün hastalıklar ile birlikte sık görülür
özellikle
Pernisiyöz anemi,
Tip 1 diyabet,
Paratiroid bezi hastalıkları,
Romatoid artrit,
Lupus ile birlikte tiroid hormon azlığı sık
görülür.
Hipotiroidi belirtileri nelerdir?
Hipotiroidi şikayetleri yıllar içinde yerleştiğinden tanı
koymak zordur. En sık görülen şikayetler:
Halsizlik,
Çabuk yorulma,
Takatsizlik,
Sürekli oturma yatma isteği,
Depresif ruh hali,
Sabah yorgun kalkma,
Gün içinde uyuklama,
Ödemli yüz,
Ciltte kuruluk,
Saç dökülmesi, saçlarda zayıflık ve kırılma,
El ve ayaklarda şişme,
Soğuğa tahammülsüzlük yazın bile hırka giyme,
Kilo alma,
Kabızlık,
Sürekli ağrı hissi,
Hafıza kaybı, hatırlama güçlüğü, unutkanlık,
Konsantrasyon güçlüğü,
Sinirli, kavgacı hal,
Görme bozukluğu,
Kısırlık ( hipotiroidi her iki cinste de önemli
kısırlık sebebidir),
Adet düzensizliği.
Hormon azlığı devam ederse
Kalp ritminde yavaşlama,
Soluk almada güçlük,
Vücut ısısında düşme,
Koma yada komaya benzer
derin
uyku
hali,
görülebilir.
Hipotiroidi tanısı nasıl konur:
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır
ancak kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Hipotiroid
idüşünülen her hastadan aşağıdki testler istenmelidir:
TSH ( Tiroid Stimulan Hormon),
T3 ( Triiodotrionin),
T4 (Tetraiodotrionin),
Free T3,
Free T4,
Tiroid otoantikorları
Anti TG
Anti TPO.
Tiroid sintigrafisi
yardımcı olur.
ve
tiroid
ultrasonu
ayırıcı
tanıda
Hipotiroidi nasıl tedavi edilir?
Tiroid hormonu saf olarak üretilmekte ve hastaların
tedavisinde kullanılmaktadır. Hashimoto hastalığının erken
dönemlerinde spesifik bir tedavi yoktur. Ancak hastaların
neredeyse tamamnında hipotiroidi gelişir. Hipotiroidi
tedavisinde levotiroksin yada triiodotrionin ile eksik olan
T3, T4 hormonu yerine konarak tedavi sağlanır.
Korunma:
Hipotiroididen korunmak için sıklıkla tiroid testleri
yapılmalıdır. Özellikle her doğan bebek için doğumda topuktan
kan alıp tirpoid hormonuna bakmak yasal bir zorunluluktur.
Ayrıca
50 yaşından itibaren her 5 yılda bir,
Eğer
Tip 1 diyabet,
Kısırlık ve
Bazı ilaçları kullananların hipotiroidi açısından
sık sık test edilmeleri gereklidir.
Referanslar:
1. The American Thyroid Association
http://www.thyroid.org/
2. Womens Health.gov
http://womenshealth.gov/
3. Canadian Institute for Health
http://www.cihi.ca/
4. Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5. American Association of Clinical Endocrinologists. AACE
medical guidelines for clinical practice for the evaluation
and treatment of hyperthyroidism and hypothyroidism. Endocrine
Practice . 2002;8:457-469.
6. Braunwald E. Harrisons Principles of Internal Medicine.
15th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2001.
7. Escobar-Morreale HF, Botella-Carretero JI, Escobar del Rey
F, et al. Treatment of hypothyroidism with combinations of
levothyroxine plus liothyronine. J Clin Endocrinol Metab .
2005;90:4946-4954.
8. Hypothyroidism. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated June 2008.
Accessed July 7, 2008
9. Roberts CG, Ladenson PW. Hypothyroidism. Lancet .
2004;363:793-803.
10. Surks MI, Ortiz E, Daniels GH, et al. Subclinical thyroid
disease: scientific review and guidelines for diagnosis and
management JAMA . 2004;291:228-238
HİPERTİROİDİ
Graves Hastalığı; Tiroid bezinin fazla çalışması;
Over aktif Tiroid;
Hipertiroidi tiroid bezinin fazla çalışması ve fazla hormon
salgılaması sonucu ortaya çıkan tablodur. Tiroid bezi kelebek
şeklinde ve boyun ön tarafında yer alan bir organdır ve Tiroid
hormonları salgılar. Tiroid hormonları yani T3 ve T4 hormonu
metabolizmayı kontrol eden en önemli hormonlardır.
Tiroid hormonları:
Kilonuz,
Günde kaç kalori yaktığınız,
Kendinizi nasıl hissettiğiniz,
Vücut ısınız,
Ruh haliniz,
Kalp, mide, bağırdak ve sinir sisteminizin çalışmasını
doğrudan etkiler.
Tiroid hormonunun fazla çalışması kalbin hem hızlı hem
daha güçlü atmasına, çarpıntıya neden olur.
Hipertiroidi neden olur?
Tiroid hormonlarının artması birçok sebebe bağlı olabilir:
Tiroid hormonunun artmasına neden olan hastalıkların
başında Graves hastalığı gelir. Graves hastalığı:
vücudun kendi Tiroid bezine karşı savaş açması ve
yaptığı antikorların hormon salgılatmasına bağlıdır.
Tiroid nodülleri:
Toksik nodüler guatr: tiroidin bir bölgesinde
aşırı çalışan ve hormon üreten nodül olması ( buna
sıcak
nodül
denir
ve
sıcak
nodüller
kanserleşebilir),
Toksik multinodüler guatr: Tiroid bezinin içi
yüzlerce küçük hormon üreten nodülle doludur.
Tiroid iltihapları:
Otoimmün tiroidit: vücudun Tiroid bezine savaş
açması sonucu ortaya çıkan Tiroid iltihabıdır ilk
başta hipertiroidi olur daha sonra Tiroid
hormonları azalır ve hipotiroidi olur.
Subakut tiroidit: Tiroid bezinin iltihabıdır,
ileride hormon azlığına ve hipotiroidiye neden
olur.
Fazla tiroid ilacı kullanmak,
Tiroid hormonu salgılatan tümörler,
İyot içeren ilaçlar, maddeler içmek hipertiroidi ye
neden olur.
Hipertiroidi kimlerde görülür?
Hipertiroidi her yaşta ve her cinste ortaya çıkabilir.
Özellikle çocuk yaşta büyüme gelişme ve zeka gelişmesini çok
etkiler, okul başarısını bozan en önemli sebeplerdendir. Ruh
sağlığını çok etkilediğinden, birçok psikolojik problemin
altından tiroid hastalıkları çıkar. Çocuk yaştan itibaren
tiroid hormonlarına bakılmalıdır.
Aşağıdaki faktörler hipertiroidi görülme şansını arttırır:
Boyun bölgesine röntgen ışınları almak,
Cins: hipertiroidi kadınlarda daha sık görülür, 8
kadından birinde görülür,
Yaş: hipertiroidi en sık 20-40 yaşları arasında
görülür,
Hamilelik: doğum sonrası hipertiroidi ve daha sonra
hipotiroidi atakları sık görülür,
Ailede tiroid hastalıkları ve Graves hastalığı olması
riski arttırır,
Bazı viral enfeksiyonlar,
Sigara içmek,
Hipertiroidi ne şikayetlere sebep olur?
Hipertiroidi şikayetleri yavaş yavaş ve zaman içinde
geliştiğinden kolay fark edilmez. Şikayetler genellikle stres,
iş sıkıntısı, ailevi sebepler vb. durumlara bağlanır. Teşhis
genellikle başka nedenlerle yapılan araştırmalarda ortaya
çıkar. Tiroid hormonlarının artmasına bağlı olarak en sık
görülen şikayetler şunlardır:
Açıklanamayan kilo kaybı, yada tam tersine aşırı iştah
ve kilo alma,
Çarpıntı,
Sık tuvalete çıkma, bazen ishal şeklinde olabilir,
Huzursuzluk,
Titreme,
Aşırı yorgunluk ve gün içinde çabuk yorulma, uyuklama,
Yorgun kalkma,
Cinsel istekte artma yada azalma,
Kaslarda zayıflık ve erime, özellikle yaşlılarda çok
olur,
Sıcağa tahammülsüzlük,
Aşırı terleme,
Tiroid bezinde büyüme (Guatr)
Aşırı sinirlilik yada çabuk sinirlenme, kavgacı ruh
hali, geçimsizlik,
Çocuklarda konsantrasyon bozukluğu, dikkat dağınıklığı,
huzursuzluk, geçimsizlik sık görülür,
Bacaklarda kızarıklık şişlik,
Nefes darlığı,
Adet düzensizliği,
Göz şikayetleri ( Oftalmopleji):
Egzoftalmi: Gözlerde öne doğru çıkma, tek yada
her iki gözde birden olabilir, sigara içenlerde
daha sık görülür,
Göz kuruluğu,
Gözlerde kızarıklık ( sıklıkla başka sebeplere
bağlanır ),
Çift görme,
Yaşlılarda kalp
şikayetlerdir.
yetmezliği,
aritmi
sık
görülen
Hipertiroidi tanısı nasıl konur?
Şikayetleriniz ve muayene bulguları
koymakta yardımcıdır, Muayenede :
hipertiroidi
tanısı
Tiroid bezinin büyük olması (Guatr),
Tiroid bezi içinde nodül olması,
Hızlı nabız,
Derinin sıcak ve nemli olması,
Gözlerde büyüme ( egzoftalmi yada oftalmopleji),
Reflekslerde aşırı canlılık,
Kol ve bacaklarda güç kaybı,
Bacaklarda kızarıklık ve ödem,
hipertiroidi bulgularıdır ancak kesin tanı laboratuar testleri
ile konur.
Laboratuar testleri:
Hipertiroidi
istenir:
düşünülen
hastadan
aşağıdaki
kan
testleri
TSH
T3, T4, Free T3, Free T4,
TSH reseptör antikorları ( TRAb)
Anti Tiroid antikorları
Anti TPO
Anti TG
Tiroid sintigrafisi ve Tiroid ultrasonu : Graves ve
diğer sebepleri birbirinden ayırmak için, nodülleri
tespit için kullanılır.
Hipertiroidi tedavisi:
Hipertiroidi tedavisi sebebe yöneliktir. Tedavide anti tiroid
ilaçlar ile tiroid bezinin fazla çalışması durdurulmaya
çalışılır. Bu konuda en sık kullanılan ilaçlar propiltiouracil
ve metimazol dür. Tüm bu ilaçlar karaciğere zarar verebilir,
döküntü, ateş ve eklem ağrıları yapabilir, kan hücrelerinin
yapımını bozabilir. Ancak birçok hipertiroidi vakasında
iyileşme sağlar ve hastalığın durdurulmasında başarıyla
kullanılırlar.
Ayrıca kalp çarpıntıları,aritmi şikayetlerini azaltmak için
betablokör ilaçlar kullanılır.
Radyoaktif iyot tedavisi:
Birçok hipertiroidi vakasında başarıyla kullanılan bir tedavi
yöntemidir. Büyük oranda kalıcı düzelme sağlar. Toksik nodüler
guatr için en uygun tedavidir. Radyoaktif iyot ağız yoluyla
içirilir. İçindeki radyoaktif iyot Tiroid dokusunda birikerek
dokuyu susturur. Dokunun büyük kısmını harap ederek yok
olmasına neden olur. Radyoaktif iyot günler içinde idrarla
atılır ve radyoaktivitesini kaybederek zararsız hale gelir. Bu
tedavi süresince hasta bir odada yalnız kalmak zorundadır.
Radyoaktif iyot tedavisinden sonra hastalar dışarıdan Tiroid
hormonu alırlar.
Cerrahi tedavi:
Fazla hormon yapılmasını durdurmak amacıyla Tiroid bezinin
cerrahi olarak çıkartılmasıdır. İlaç ve diğer tedavi
yöntemleri fayda etmez ise seçilen tedavi yoludur. Paratiroid
bezi ( kalsiyum metabolizmasına bakan hormon ) ve ses
tellerinin de kesilmesi tehlikesi vardır. Cerrahi olarak tam
çıkaramamak riski vardır.
Hipertiroidi hastalarında gözleri koruma:
Eğer hipertiroidi hastalığı ile birlikte göz problemleriniz de
var ise mutlaka gözlerinizi koruyunuz:
Uyku öncesi göz koruyucu krem,
Gün içinde yapay göz damlası,
Mutlaka kaliteli UVA+B güneş gözlüğü kullanın.
Eğer hipertiroidi ile ilgili herhangi bir şikayetiniz var ise
mutlaka basit bir kan testi ile tarama yaptırın.
Özellikle çocuklarda büyüme gelişme ve okul başarısını çok
etkilediğinden çocuklara sıklıkla Tiroid ölçümü yapılmalıdır.
Tiroid hastalıklarından korunmanın özel bir yolu yoktur.
Referanslar:
1. The American Thyroid Association
http://www.thyroid.org/
2. National Graves Disease Foundation
http://www.ngdf.org/
3. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
4. Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5. American Association of Clinical Endocrinologists. Medical
guidelines for clinical practice for the evaluation and
treatment of hyperthyroidism and hypothyroidism. Endocrine
Practice . 2002;8:457-469.
6. American Association of Clinical Endocrinologists website.
at: http://www.aace.com/ .
7.
Graves
disease.
EBSCO
DynaMed
website.:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated June 2008.
8. Reducing your risk of hyperthyroidism. EBSCO Health Library
website.
http://www.ebscohost.com/thisTopic.php?marketID=15topicID=81 .
Updated May 2007.
9. Shomon M. Frequently asked questions on Graves disease &
hyperthyroidism.
Thyroid-Info
website.
http://www.thyroid-info.com/articles/hyperthyroidism-faq.htm .
Updated July 2008.
10. Subclinical hyperthyroidism. N Engl J Med .
2001;345:512-516.
11. Van Geest RJ, Sa sim IV, Koppeschaar HP, et al.
Methylprednisolone pulse therapy for patients with moderately
severe Graves orbitopathy: a prospective, randomized, placebocontrolled study. Eur J Endocrinol. 2008;148:229-237.
12. Weetman AP. Graves
2000;343:1236-1248.
disease.
N
Engl
J
Med.
13. Woeber K. Update on the management of hyperthyroidism and
hypothyroidism. Arch Intern Med . 2000;160:1067-1071.
14. 1/30/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Nyirenda MJ,
Taylor PN, Stoddart M, Beckett GJ, Toft AD. Thyroidstimulating hormone-receptor antibody and thyroid hormone
concentrations in smokers vs nonsmokers with Graves disease
treated with carbimazole. JAMA. 2009;301:162-164.
15. 7/6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php
CUSHİNG SENDROMU
Cushing Hastalığı;
Kortizolizm;
Cushing
Sendromu;
Hiper
Cushing kortizol hormonunun artması sonucu ortaya çıkan bir
hastalıktır.
Vücutta böbrek üstü bezlerinden üretilir ve
stres ve enfeksiyonlarla mücadelede vücuda yardımcı olur.
Cushing sendromunun en büyük sebebi dışarıdan verilen
kortizon hormonudur.
Cushing sendromu neden olur?
Hastalık kortizol hormonuna uzun süre ve yüksek dozda maruz
kalmak sonucu ortaya çıkar.
Dışarıdan uzun süre kortizon yada prednizolon gibi
steroid hormonların verilmesi,
Böbrek üstü bezlerinin tümörü ve aşırı kortizol
üretmesi,
Hipofiz bezi tümörü ve böbrek üstü bezlerinden aşırı
kortizol ürettirmesi ( hipofiz bezi adenomlarına bağlı
olursa bu duruma Cushing hastalığı denir,
Nadiren akciğer, tiroit, böbrek, pankreas, timüs
tümörleri Cushing sendromuna yol açar.
Cushing sendromu kimlerde görülür?
Hastalık herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En sık:
• Kortikosteroid içeren ilaçları uzun süre yüksek dozda
kullananlarda,
• 20 – 50 yaş arası insanlarda,
• Daha çok kadınlarda ortaya çıkar.
Cushing hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastalık birçok metabolizma bozukluğuna yol açar. En sık
görülen belirtiler:
Kilo alma,
Özellikle üst vücutta ve yüzde kilo alma,
Yuvarlak yüz ( ay dede yüzü ),
Deri değişiklikleri,
Deride esmerleşme,
Mor çatlaklar,
Kolay morarma,
Kıllanma,
Adet düzensizlikleri, adet atlama,
Kısırlık,
Cinsel istekte azalma,
Yüksek tansiyon,
Su tutulması, genel ödem,
Kan şekerinde artma, diyabet,
Aşırı yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma,
Kişilik değişiklikleri, çabuk kızma, ağlama,
Kas güçsüzlüğü,
Osteoporoz, kemik erimesi, kolay kırılma, zor iyileşme,
Çocuklarda iskelet gelişiminde, büyüme ve gelişmede
gerilik, zeka gelişiminde yavaşlama,
Aşırı susama,
Sık idrara gitme,
Psikoz,
Bel ağrıları,
Sık enfeksiyon hastalıkları görülür.
Cushing teşhisi:
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Kullanılan ilaçların detaylı olarak söylenmesi
önemlidir.
Kortizol seviyesi testleri yapılır:
24 – saatlik idrarda serbest kortizol: vücuttaki
kortizol miktarını gösterir. Birkaç kez yapılıp
ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir.
Sabah kortizolu: sabah 8 de alınan kan örneğinde
kortizol miktarıdır.
Deksametazon süpresyon testi: kortizolun kaynağını
tespit etmekte kullanılan testlerdir.
Kortizol kaynağını tespit etmek amacıyla:
ACTH seviyesi,
ACTH stimulasyon testi,
Yüksek doz deksametazon supresyon testleri yapılır.
Görüntüleme testleri:
Hipofiz
bezi
ve
böbrek
üstü
bezlerinin
görüntülenmesi
adenomların tespiti için önemlidir. Bu adenomlar hipofiz
bezinde milimetrik boyutlarda olabilir.
MR , CT tomografi yada direk grafiler ile inceleme
yapılabilir.
Cushing tedavisi:
Cushing sendromunun tedavisi sebebe yöneliktir.
Dışarıdan alınan steroid ilaçlara bağlı Cushing
hastalıklarında ilacın azaltılması, kesilmesi yada
alternatif tedavi seçenekleri araştırılır,
Hipofiz tümörüne bağlı ise tümör çıkarılır yada radyo
terapi ile faaliyeti durdurulur,
Adrenal tümör ise böbrek üstü bezlerinin tamamı yada
bir kısmı çıkarılarak tedavi sağlanabilir.
Kortizol üretimini bloke eden ilaç tedavileri
verilebilir.
Cushing hastalığından korunmak mümkünmü?
Cushing hastalığı birçok faktöre bağlı olarak ortaya
çıkabilir. Kortizonlu ilaçların doktor kontrolü dışında
kullanılmaması gerekir.
Referanslar:
1. American Academy of Family Physicians
http://familydoctor.org/
2. Cushing’s Support and Research Foundation
http://www.CSRF.net/
3. Canadian Family Physician
http://www.cfpc.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html
5. Arnaldi G, Angeli A, Atkinson AB, Bertagna X, et al.
Diagnosis and complications of Cushing’s syndrome: a consensus
statement. J Clin Endocrinolo Metabo . 2003;88:5593-5602.
6. Cushing’s Syndrome. National Institute of Diabetes and
Digestive and Kidney Diseases website. Available at:
http://www.niddk.nih.gov/health/endo/pubs/cushings/cushings.ht
m . Updated July 2008. Accessed July 8, 2009.
7. Diez JJ, Iglesias P. Pharmacological therapy of Cushing’s
syndrome: drugs and indications. Mini Rev Med Chem .
2007;7(5):467-480.
8. Fauci AS, Braunwald E, Isselbacher KJ, et al. Harrison’s
Principles of Internal Medicine . 14th ed. New York, NY: The
McGraw-Hill Companies; 2000.
9. Kirk LF Jr, Hash RB, Katner HP, Jones T. Cushing’s disease:
clinical manifestations and diagnostic evaluation. Am Fam
Physician . 2000;62(5):1119-1127, 1133-1134.
10. Tritos NA, Biller BM, Swearingen B; Medscape. Management
of Cushing disease. Nat Rev Endocrinol . 2011;7(5):279-289.
11. Makras P, Toloumis G, Papadoglas D, et al. The diagnosis
and differential diagnosis of endogenous Cushing’s syndrome.
Hormones . 2006;5:231-250.
12. Yaneva M, Mosnier-Pudar H, Dugue MA, et al. Midnight
salivary cortisol for the initial diagnosis of Cushing’s
syndrome of various causes. J Clin Endocrinol Metab .
2004;89(7):3345-3351
AMENORE
Adet Yokluğu; Adet Kesilmesi; Menstruasyon un
Kesilmesi; Adetlerin Durması;
Genç kızlarda menstruasyon 9 ila 18 yaş arasında başlar. 12
yaş averaj yaşıdır ve birçoğu bu yaşta başlar. Adetin
olmamasına amenore denir.
Menstruasyon ( adet ) nedir?
Yani
adet
dönemi
her
ay
uterusun
içinin
gebelik
için
hazırlanıp yenilendiği dönemdir. Bu dönemde uterus içi
vajinadan dışarı atılır, 2- 5 günlük bu dönemden sonra uterus
tekrar gebelik için iç yüzeyini hazırlar. Bir ay içinde gebe
kalmaz ise iç yüzeyi eskir ve uterus tekrar menstruasyon
dönemine girerek iç yüzeyini atar ve yenisini hazırlar.
Doğurganlık çağı boyunca bu işlem devam eder ve menopoz
dönemine kadar sürer. Menopoz ile birlikte uterus artık
gebelik için hazırlanmayı bırakır ve adet dönemleri kesilir.
Amenore ne demek?:
Menstrual adetlerin kesilmesi demektir.
Primer amenore:
Yeterli olgunluğa erişemediği için adetlerin başlamamasıdır.
Normalde genç kızlarda adet 16 yaş civarında başlamaz ise buna
primer amenore denir. Bu durumda muayene ve gerekirse tedavi
yapılmalıdır. Bazı doğumsal anormallikler, kromozom
anormallikleri, hormonal bozukluklar, uterus, vajina yokluğu
ve üreme organlarının gelişemediği durumlarda adet görülmez.
Buna Primer amenore denir. Önemli ve incelenmesi gereken bir
durumdur.
Sekonder amenore:
Normal giden adetlerin kesilmesi demektir. En az 3 ve daha
fazla adet döneminin atlanması anlamına gelir. Kadınların % 2
ila 5 inde yaşamları boyunca amenore şikayeti görülür.
Sekonder amenore yani düzenli adetlerin kesilmesinin en sık
sebebi gebeliktir. Gebelik dönemi boyunca adetler kesilir. Bu
normal bir durumdur. Ancak gebe olmayan kadınlarda adetlerin
kesilmesi birçok sebebe bağlı olabilir. En sık görülen
sebepler:
Tiroid hastalıkları,
Hipofiz bezi tümörleri,
Prolaktinoma,
Ani kilo değişiklikleri,
Obezite,
Aşırı zayıflık;
Özellikle çok sıkı diyetler,
Yeme bozuklukları,
Kusma alışkanlığı ( Blumia ),
Anoreksiya,
Aşırı egzersiz programları, ( olimpiyat sporcuları,
atletler, maraton koşucuları, jimlastikciler vb: ),
Kötü ve dengesiz beslenme,
Bazı hastalıklar;
Cushing hastalığı,
Kistik fibroz,
Polikistik Over Sendromu,
Psikolojik stres ( hormonal dengesizliğe ve amenoreye
neden olur),
İlaçlar:
Depresyon ilaçları,
Kemoterapi ilaçları,
Kortizon ve
Bazı kontraseptif ( gebelik önleyici ) ilaçlar,
Uterus hasarı yapan sebepler adetlerin kesilmesine
neden olur.
Gebelik dışında
araştırılmalıdır.
üreme
döneminde
adet
kesilmesi
mutlaka
Amenore için risk faktörleri ve riskli davranışlar
nelerdir:
Tedavi edilmeyen tiroid hastalıkları,
Tedavi edilmeyen prolaktinoma hastalığı,
Yeterli kalori alınmadan yapılan diyetler,
Aşırı egzersiz,
Aşırı stres ve depresyon kadınlarda amenoreye neden
olmaktadır.
Amenore şikayetleri nelerdir:
Primer amenore 16 yaş üstü genç kızlarda adet görülmemesi
durumudur.
Sekonder amenore ise normal bir kadında en az 3 adet atlanması
durumudur. Sekonder amenorenin en büyük sebebi gebeliktir.
Gebelik dışındaki sebeplerin araştırılması gerekir.
Amenore teşhisi:
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Amenore şikayeti ile gelen hastalara aşağıdaki
incelemelerin yapılması gerekebilir:
Gebelik testi,
Kan hormon düzeyleri;
LH ( Luteinizan Hormon),
FSH ( Follikül Stimülan Hormon),
E2 (Estradiol),
Prolaktin,
Ultrason
Kromozom testleri ( anormallik varsa ),
İdrar testi,
Progestin testi: 7 – 10 gün verilen progesteron adeti
başlatırsa amenore estrojen eksikliğindendir.
Beyin tomografisi: hipofiz tümörü araştırması için,
Amenore tedavisi:
Amenore tedavisi sebebe yönelik yapılır.
Doğumsal anormalliklere bağlı primer amenore
vakalarının bir kısmı ameliyat ile düzeltilebilir.
Hipofiz tümörlerine bağlı amenoreler, ilaç, operasyon
ve radyo terapi ile tedavi edilebilirler,
Hormon düzensizliklerine bağlı amenore ler hormon
replasmanı ve doğum kontrol hapları ile düzelebilir,
Kilo problemlerine bağlı amenore düzenli beslenme ve
kilo kontrolu ile düzelebilir,
Aşırı 3 egzersize bağlı adet kesilmeleri genellikle
aşırı egzersiz bırakılınca normale girer,
İlaçlara bağlı adet kesilmelerinin bir kısmı ilaçlar
bırakılınca düzelir,
Stres ve depresyon kaynaklı amenoreler tedavi ile
düzelirler,
Tiroid hastalıkları, Cushing ve prolaktinoma ya bağlı
amenoreler hastalık tedavi edilince düzelir.
Amenore önemli bir metabolik sinyaldir. 16 yaşında adet
görmemek ve normal bir kadında hamilelik dışında 3 ay adet
görmemek önemli ve araştırılması gereken bir durumdur.
Referanslar:
1. The American Congress of Obstetricians and Gynecologists
http://www.acog.org/publications/patient_education/
2. National Womens Health Information Center
http://www.womenshealth.gov/
3. United States National Library of Medicine
http://www.nlm.nih.gov/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index-eng.php/
5. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada
(SOGC)
http://www.sogc.org/index_e.asp/
6. Amenorrhea. Epigee Womens Health website.
Available
at:
http://www.epigee.org/menstruation/amenorrhea.html. Accessed
September 14, 2006.
7. Amenorrhea: What you should know. American Academy of
Family
Physicians
website.
Available
at:
http://familydoctor.org/885.xml. Accessed September 14, 2006.
8. Laufer, MR, Floor, AE, Parsons, KE, et al. Hormone testing
in women with adult-onset amenorrhea. Gynecol Obstet Invest .
1995; 40:200.
9. Perkins, RB, Hall, JE, Martin, KA. Neuroendocrine
abnormalities in hypothalamic amenorrhea: spectrum, stability,
and response to neurotransmitter modulation. J Clin Endocrinol
Metab . 1999; 84:1905.
10. Reindollar, RH, Novak, M, Tho, SP, McDonough, PG. Adultonset amenorrhea: a study of 262 patients. Am J Obstet Gynecol
. 1986; 155:53
T3, T4 (Tri İodo Trionin ve
Tetra İodo Trionin)
İki tane troid hormonu vardır (Tri İodo Trionin ve Tetra İodo
Trionin) T 3 ve T4; Tiroid hormonları boyun ön kısmında yer
alan tiroid bezinden salgılanır ve tüm vücudun metabolizmasını
düzenler. Tiroid hormonları vücudumuzun gaz pedalı gibidir.
Tiroid hormonu olmadan hücreler şekeri tam olarak kullanamaz.
Metabolizma yavaşlar , hücreler çalışamaz, büyüme gelişme ve
zeka geriliği olur. Tiroid hormonu fazlalığında ise aşırı bir
şeker kullanımı vardır. Tiroid hormonu vücudumuzun normal
çalışması büyüme, gelişme ve zeka için son derece gereklidir.
Bu hormonlar kanda kısmen proteinlere bağlı kısmen de serbest
halde dolaşırlar serbest olanlara Free T3 ve Free T4 ( kısaca
FT3, FT4 ) denir
T3 ve T4 için normal Değer:
T3 (Triiyodotrinin): 0.9 – 2.5nmol/L
FT3: 4 – 8.3 pmol/L
T4 (Total Tiroksin): 60-120 nmol/L
T3 ve T4 ü arttıran sebepler:
Tiroid bezinide adenom,
Diffüz guatr,
Beyinde TSH salgılayan adenom,
Tiroid bezinin iltihapları,
TSH salgılayan diğer tümörler,
Dışarıdan T3 verilmesi
T3 ve T4 ü azaltan sebepler:
Tiroid bezinin çalışamaması,
Radyasyon,
Tiroid bezinin iltihapları,
Hormonal yetmezlik sendromları