uluslararasi-iktisat-teorileri-ozet-notlar-pdf-indir

ULUSLARARASI İKTİSAT
ÜNİTE 1
ULUSLARARASI TİCARET TARİHSEL GELİŞİM
MERKANTALİZM
15 - 18. yy
Feodalitenin zayıfladığı anlarda meşhur oldu
Temel Amaç -> Altın stokunu artırmak
Yoğun Devlet Müdahalesini savunurlar
İhracat artırılmalı ithalat kısılmalı
Gümrük tarifeleri artırılmalıdır. Çünkü
dış ülkelere altın çıkışı olabilir
Sadece hammadde ithalatı serbesttir
Dünya serveti sabitttir.
Bunun için ticaret yapan iki ülkeden biri
kazanırken diğeri kaybeder.
Klasik Liberalizm
Adam Smith -> Ulusların Zenginliği
Bireyler homo economics 'tir ->
Kendi çıkarları için hareket ederler.
Dünya serveti sabit değildir
Dış ticaret -> Uzmanlaşma ve İşbölümü
Her iki ülke de kazançlı çıkar.
ÜNİTE 2
ANALİZLERDE KULLANILAN VARSAYIMLAR
BASİT U.ARASI TİCARETTE VARSAYIMLAR
Modelde yalnız 2 Ülke var
2 homojen mal
Takas Ekonomisi mevcut
Dış ticaret modelinde para kulllanılmaz
Mal malla değişir
Tam rekabet
Analizlerde hükümet yok
Taşıma giderleri sıfırdır
Ekonomi tam kapasite
Emek ->
Ülke içinde hareketli
Ülke dışında hareketsizdir
EMEK - DEĞER TEORİSİ
Adam Smith ve D.Ricardo ->
Bir malın maliyeti o mala harcanan EMEK ile
ölçülür.
Yani kısaca
Malın maliyeti = Emek
Emek artarsa o malın değeri yani fiyatı artar
ÜNİTE 3
MUTLAK ÜSTÜNLÜK TEORİSİ
KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK
MUTLAK ÜSTÜNLÜK TEORİSİ
Kurucusu ->
Adam Smith ortaya atmıştır.
Teori ->
Bir ülke , karşı ülkeye göre hangi malı
daha düşük maliyete üretebiliyorsa o mal
için uzmanlaşmalı ve o maldan daha fazla
üretmeli ve bu malı ihraç etmeli.
Hangi malı daha pahalı üretiyorsa o malı da
ithal etmeli
Eleştiri ->
Bir ülke iki malda da Mutlak Üstün olabilir.
Bu durumda ülke hangi mala yönelmeli ?
bu soruyu cevapsız bırakmıştır.
Bu teoriye göre 2 malda da üstün olan
ülke varsa bu iki ülke arasında Uluslararası
Ticaret olmaz.
KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ
Kurucusu ->
David Ricardo
Teori - >
2 ülke arasında kim göreceli olarak
üstünse o malı üretmeli .
2 malda da bir ülke üstün olabilir ama
görece olarak hangi mal üretiminde daha
üstünse o malı üretmeli .
Bunun için karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi
denmiştir.
Eleştiriler ->
i-) Emek değer Teorisine dayanır.Sermaye,
Doğal kaynak ve maliyet hesapta yoktur
ii-) Ricardo ülkeler arasında işgücü
verimliliklerini açıklayamamıştır.
iii-) Emek ülke içinde hareketli ülke dışında
ise hareketsizdir.
iv-) Ricardo modeli bir arz modelidir.
v-) Sabit maliyetlere dayanır.
vi-) Uzmanlaşmaya dayanır
vii-) Statik bir modeldir. Yani zaman ve
değişim modellerine yer vermez.
vii-) Üretim aşamaları hesaba katılmamıştır.
ÜNİTE 4
FIRSAT MALİYETİ
1-) FIRSAT MALİYETİ
İlk ortaya atan kişi -> Gottfried Haberler
Neo Klasikler üzerinde durmuştur.
Bir malın fırsat maliyeti , o malın üretimini
bir birim artırmak için gerekli olan kaynakların
diğer malın üretiminden vazgeçilmesi gereken
miktara eşit olmasıdır.
Fırsat Maliyetleri 3 şekildedir
i- ) Sabit Maliyetler -> doğrusal negatif
ii-) Artan Maliyetler -> dışbükey
ii-) Azalan Maliyetler -> içbükey
ÜNİTE 5
TEKLİF EĞRİLERİ
TEKLİF EĞRİLERİ
Teklif Eğrileri
-> Alfred Marshal
Karşılıklı Talep Kanunu -> John Stuart Mill
Tanımı -> Belli miktarda ithal malı karşılığında
teklif ettiği ihraç miktarıdır.
Teklif Eğrileri 3 unsuru barındırır
İhraç Miktarı
İthalat Miktarı
Uluslararası Fiyat Oranı
TEKLİF EĞRİLERİNİN ÖZELLİKLERİ ->
Hem ithalat miktarı hem de ihracat miktarını
gösterir.
Yani hem arz hem de talep eğrisidir.
Orijinden çıkarlar.
Belli bir süre İç maliyet eğrisi ile birlikte
hareket ederler sonra ondan ayrılıp kavisli
bir görünüm alır.
Her bir birim ithal malı için bir öncekine göre
daha az ihraç malı teklif edilir.
Ve bir noktadan sonra SIFIR olur.
Bı nokta en yüksek İHRACAT HACMİNİ
gösterir.
OA doğrusu = İç Maliyet
OA doğrusunda oran -> 2 Buğday = 1 Kağıt
Teklif Eğrileri hiçbir zaman Ülkenin iç maliyet
doğrusunun altına inmez.
Çünkü bu durumda ürünü ithal etmek yerine
kendisinin üretmesi daha karlıdır.
OB doğrusunda teklif ettiği ihraç malı ürünü
azalmıştır. Yeni Oran -> 1,5 Buğday = 1 Kağıt
OC Doğrusunda -> 1 Buğday = 1 Kağıt
OD Doğrusunda -> 1 Buğday = 2 Kağıt
Söz konusu eğrinin her birim mal için daha
da dik bir duruma gelmesinin anlamı nedir ?
Artan her birim sonrası yani ticaret hacminin
genişmesi neticesinde,
ancak BUĞDAY FİYATININ
KAĞIT FİYATI cinsinden yükselmesiyle
ticaret yapacağını ifade eder.
Karşı Ülkenin Teklif Eğrisi
DENGE NOKTASI VE TİCARET HADDİ
i-) Bu grafikte çıkan en basit ve temel sonuç
her iki eğrinin kesiştiği noktadan geçen
doğru, fiyat oranını ifade eder ve denge
ticaret haddini oluşturur.
ii-) Bu Doğru -> OP doğrusudur.
Uluslararası dengeyi sağlayan Fiyat Oranıdır.
iii-) OL miktarı -> Türkiye'nin ihraç etmek
istediği Buğday miktarıdır
MP miktarı -> ABD 'nin ithal etmek istediği
Buğday mikarıdır.
MP = OL eşitliği sağlanmıştır.
iv-) OM -> ABD'nin ihraç etmek istediği Kağıt
PL -> Türkiyenin ithal etmek istediği Kağıt
OM = PL eşitliği kurulmuştur.
v-) İki Ülke İki Mallı Modelde ->
Buna Dünya Ticaret Dengesi denir.
Teklif Eğrilerinin Kavis Almasının Nedeni
Ülkelerin teklif ettikleri ihraç ürünleri ile
ilgilidir.
Ülkenin Arz ve Talep koşulları ile ilgilidir.
TEKLİF EĞRİLERİNDE KAYMA
Teklif eğrileri -> Hem arz hem de Talep
yönlüdürler.
Arz ve talebe bağlı olarak meydana gelecek
değişmede Teklif Eğrileri de yer değiştirir.
Talebin ve Arzın Artması ile ->
Teklif eğrisi SAĞA KAYAR.
Talebin Artmasına Örnek ->
Bir ülkede zevk ve tercihler ithal madde
lehine değişirse teklif eğrisi sağa kayar.
Yani daha fazla ihraç malı verir.
( Yukarıdaki Şekle Göre )
Arzın artması veya Teknolojinin artması ->
Bir ülkede teknoloji artarsa üretim daha ucuz
olur ve üretim daha kolay olur.
Bu nedenle daha fazla üretim yapılır.
Üretim artınca arz fazlası meydana gelir.
Ve Teklif Eğrisi sağa kayar.
Yani daha fazla Buğday verilir daha az
kağıt alınır.( Yukarıdaki şekle göre )
Kısaca ->
İthal Edilen Talep Miktarı ve Arz Miktarı
aynı yönde etki doğurur.
ÜNİTE 6
ÖNEMSİZ OLMANIN ÖNEMİ
ÖNEMSİZ OLMANIN ÖNEMİ -> KÜÇÜK ÜLKE AVANTAJI
Ticaret Yapılan bir Ülke
-> Çok Büyük
Tiracet Yapılan diğer Ülke -> Çok Küçük
Uluslararası Ticaret Fiyatı ->
Büyük Ülkenin Fiyatına göre ayarlanır.
Yani Büyük Ülkenin İç Maliyet eğrisine
yakın yerde ticaret meydana gelir.
Bu fiyat küçük ülke için büyük kazanca
neden olur ve dış ticaret kazancının önemli
bir kısmı Küçük Ülkeye gider.
Kar Payları -> Şekildeki gibidir.
ÜNİTE 7
ULUSLARARASI FİYAT ORANI
ULUSLARARASI FİYAT ORANI
Elma
İtalya'nın iç maliyet doğrusu
İki taraf için karlı
ticaret
Meksikanın İç maliyet doğrusu
Mısır
ÜNİTE 8
Heckscher - Ohlin Teorisi
Faktör Donatımı Fak.Fiy.Eş. Singer - Prebich Rybczynski
Stolper Samuelson Leontief
Heckscher - Ohlin Teorisi -> FAKTÖR DONATIMLARI
Özellikler ->
Ülkelerin Faktör Donatımları birbirinden
farklıdır.
Yani biri Emek - Yoğun
diğeri Sermaye - Yoğun çalışır.
Ülkelerin İç Maliyetleri birbirinden farklıdır
Bütün ülkelerin üretim fonksiyonu yani
üretim teknolojisi aynıdır.
Üretimde ölçeğe göre sabit geitiri vardır.
İki ülkenin ticaret yapabilmesi için talep
koşullarının benzer olması gerekir.
Emek yoğun bir mal -> Sermaye - Yoğun mala
dönüşmez.
Sermaye Yoğun bir mal -> Emek - Yoğun mala
dönüşmez.
Bu teoriden ayrı Hipotezler çıkmıştır ->
1. Faktör Donatımı Teorisi
2. Faktör Fiyatları Eşitliği Teoremi
3. Stolper-Samuelson gelir dağılımı teoremi
4. Rybczynski teoremi
5. Singer Prebich Teoremi
6. Leontief Paradoxu
1-) Faktör Donatımı Teorisi
Ülkelerin faktör donatımları birbirinden
farklıdır.
Bir ülke hangi faktör donatımı bakımından
karşılaştırmalı olarak üstünse o ürünü
üretmeli ve ihraç etmelidir.
2-) Faktör Fiyatları Eşitliği
Faktör fiyatları eşittir.
Çünkü Uluslararası işgücü TAM HAREKETLİdir
Oysa Ricardo modelinde ülke içinde
tam hareketli. Ülke dışında tam hareketsiz
sayılmıştı .
Sonuç olarak ->
Bir ülke hangi faktör bakımından zenginse
Ve Uzmanlığa giderse o faktörün fiyatını
artırır.
Bir ülke hangi faktörde zenginse uzmanlığa
gidecek yani daha fazla üretecek.
Daha fazla üretmesi için işgücü talep edecek
İşgücü talep edince işçi ücretleri yani
faktör fiyatları artacak.
Emek - Yoğun ülkelerde ücretler artacak
Sermaye - Yoğun ülkelerde ise ücretler
azalacak.
3-) Stolper Samuelson -> Gelir Dağılımı Teoremi
Klasiklerin Serbest Ticaret fikrine kısmen
karşı çıkmışlardır.
Klasikler Serbest Ticarette her iki ülke de
kazançlı çıkar ve Korumacılık her iki ülkenin
de zararına olur demiştir.
Ama bu teoriye göre ->
Serbest ticaret -> Ülkenin BOL olarak sahip
olduğu faktörün reel gelirini yükseltir.
ve kıt faktörün gelirini ise düşüreceğini
ortaya koymaktadır.
Korumacılık -> Kıt kaynakların reel gelirini
yükseltir.
Korumacılık ve gümrük tarifeleri ile kıt olan
fakötörlerin korunmasını hedeflemiştir.
4-) Rybczynski Teoremi
Tam istihdam durumunda
Üretim faktörlerinden birisi artarsa
O üretim faktörünün yoğun olduğu üretim artar
Diğer malların üretimi azalır.
Örnek -> Ekmek yapmak için emek talebi
arttı. O ülkede ekmek arzı artar.
Sermaye yoğun olan araba üretimi azalır.
5-) Singer - Prebich - Mrydal Tezi
Teori ->
Az gelişmiş Ülkelerin Sanayi sektörünü
geliştimek amacıyla KORUMACI yoluna
gitmesini belirttiler
Sebebi ->
Emek-yoğun mal üreten az gelişmiş ülkeler
ithal olarak sermaye-yoğun mal alırlar.
Her defasında daha fazla ithal mal almak
için daha fazla emek yoğun mal üretmeleri
gerekir.
Bu nedenle ne kadar çok ticaret yaparlarsa
dış ticaret hadleri kendi aleylerine
sanayi ürünleri satanların lehine olur.
Bu nedenle Agü'ler gelişine kadar sanayi
sektörü korunmalıdır.
6-) Leontief Paradoxu
Heckscher Ohlin Teorisine göre Normalde ->
İhraç ettiği mallar içerisinde bir ülkenin
hangi faktörü zenginse o faktörü yoğun olarak
kullanıyor demektir.
Ama Leontief ABD 'de bir araştırma yapmış->
ABD'nin 1 milyon dolarlık ihraç ürünleri içinde
sermaye faktürünün daha yoğun çıkması
gerekirken Emek yoğun faktürü daha fazla
çıkmıştır.
NOT !!!
Faktör Donatımı -> Hangisi Yoğunsa onu üret
Faktör Fiy.Eş. -> U.arası İş gücü Tam Hareketli
Stolper Samuelson -> Serbest Ticaret - Korumacılık
gelir dağılımını etkiler
Singer Prebich -> Sanayi korunsun
Rybczynski -> Faktör arzı artarsa üretim artar
ÜNİTE 9
ULUSLARARASI İKTİSAT YENİ TEOREMLER
YENİ TEOREMLER
Nitelikli İşgücü Teoremi
Teknoloji Açığı Teoremi
Ürün dönemleri Hipotezi
Tercihlerde Benzerlik Teoremi
Ölçek Ekonomileri Teoremi
Hollanda Hastalığı
1-) NİTELİKLİ İŞGÜCÜ TEOREMİ -> Keesing ve Kenen
Keessing ve Kenen ileri sürmüştür.
Bu teoriye göre ->
Nitelikli işgücüne sahip olanlar bu faktöre
bağlı işgücüne dayalı üretime yoğunlaşırlar.
Vasısfız işçgücüne sahip ülkeler de vasıfısız
yolla üretimi yapılabilen üretime yoğunlaşır.
2-) Teknoloji açığı Teoremi -> POSNER
Posner ileri sürmüştür.
Sanayileşmiş ülkeler yeni malı ürettiklerinde
ilk ihracatçısı kendileri olurlar.
Ama dış ticarete açıldıklarında Az gelişmiş
ülkeler bu malları taklit ederler.
Doğal kaynakları ve işgücü de yoğun olan
bu ülkeler artık malı eskisine göre daha ucuz
üretirler.
Ve Sanayileşmiş ülkeler malın satıcısı
durumundan alıcısı durumuna düşer.
3-) ÜRÜN DÖNEMLERİ HİPOTEZİ -> Raymond Vernon
Raymon Vernon ileri sürmüştür.
3 tane ürün dönemi var
i-) Ürün Dönemi-> Sanayileşmiş Ülkeler malı
üretirler.
ii-) Olgunlaşma Dönemi -> Sanayileşmiş
ülkeler uzmanlaşırlar.
iii-) Standartlaşmış Ürün -> Gelişmekte olan
ülkeler artık bu ürünü üretir hale gelir.
Ve sanayileşmiş ülkelerden daha fazla
üretirler.
Malın ilk ihracatçısı bu malın ithalatçısı olur
4-) TERCİHLERDE BENZERLİK TEOREMİ -> LİNDER
Malın üretilmesi ->
Ülkedeki zevk tercih ve talebe bağlıdır.
Hangi ürünler çok seviliyorsa onlar üretilir.
Zamanla bu ürünler fazla üretilir.
Ve bu ülkenin zevk ve tercihlerine uygun olan
ülkelere bu mallar ihraç edilir.
5-) Ölçek Ekonomileri Teoremi -> Krugman ve Helpman
Üretimi arttıkça maliyeti azalması
ölçeğe göre artan getiridir.
Bu durumda üretimde verimlilik sağlanır.
Ve pozitif ölçek ekonomisine sahip olan
ülkeler karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olurlar.
İhracata yönelip ihracat gelirlerini artırırlar.
6-) Hollanda Hastalığı
Bir ülkede ani bir şekilde üretim üretim artışı
olur ama bunun sonucunda ekonomik daralma
meydana gelir.
Üretim artışı ile durgunluk aynı anda görülür.
Bunun nedeni üretim artışının üretim faktörleri
ile senkronize olamamasından kaynaklanır.
Dünyada doğal kaynaların fiyatı artar.
Ve bir ülke bu fiyatlar arttı diye bu doğal
kaynaların üretimine başlarlar.
İşgücü olduğu gibi yer değiştir.Ve sanayi
ürünlerinin üretimini oldukça azaltır.
HIZLI ÖZET
HECKSCHER OHLİN TEOREMİNDEN
TÜREYEN TEOREMLER
Faktör Donatımı -> Hangisi Yoğunsa onu üret
Faktör Fiy.Eş. -> U.arası İş gücü Tam Hareketli
Stolper Samuelson -> Serbest Ticaret - Korumacılık
gelir dağılımını etkiler
Singer Prebich -> Sanayi korunsun
Rybczynski -> Faktör arzı artarsa üretim artar
YENİ TEOREMLER
Nitelikli İşgücü Teoremi -> Keesing ve Kenen
Nitelikliler nitelikli vasıfsızlar vasıfsız iş yapsın
Teknoloji Açığı Teoremi -> Posner.
İhracatçı olan ülkeler zamanla ithalatçı olur.
Ürün dönemleri Hipotezi-> Raymond Vermon
Ürün dönemi 3 tanedir.son aşamada ihracatçı
olan ülke ithalatçı durumuna düşer.
Tercihlerde Benzerlik Teoremi -> Linder
Bir ülke kendi zevkine göre üretim yapar.
Kendi zevkine yakın olan ülkelere ihracat yapar.
Ölçek Ekonomileri Teoremi -> Krugman ve Helpman
Azalan maliyetlerle üretim yapan ülkeler
ihracat bakımından karşılaştırmalı üstünlüğe
sahiptir.
Hollanda Hastalığı -> Doğal kaynakarın
fiyatı artarsa. Bu ülke bu tür üretim yapar
İşgücü bu sektöre kaydığı için diğer üretimler
azalır. Özellikle de sanayi ürünleri üretimi
yavaşlar.