organeller - files.eba.gov.tr

HÜCRE
ORGANELLER
HÜCRE İSKELETİ
ÇEKİRDEK
HÜCRELERİN KARŞILAŞTIRILMASI
ORGANELLER
• ORGANEL NEDİR:
Hücre içinde aynı görevi yapmak üzere
farklılaşmış yapılardır.
Organeller zar yapılarına göre 3’e ayrılır.
RİBOZOM
•
•
•
•
Hücrenin en küçük organelidir.
Zarsız yapıdadır.
Protein ve rRNA dan oluşmuştur.
Virüsler hariç tüm hücrelerde
bulunur.
• Protein sentezini gerçekleştirir.
• Sitoplazma dışında çekirdek,
mitokondri, kloroplast içinde
endoplazmik retikulum üzerinde
bulunur.
SENTROZOM
• Zarsız organellerdir.
• Sentriyol denilen
borucuklardan oluşur.
• Sadece hayvansal
hücrelerde bulunur
• Hücre bölünmesi
sırasında kendini
eşleyerek bölünmeye
yardımcı olur.
• Yapısında DNA bulunur.
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
• Hücre zarı ile çekirdek zarı
arasında borucuklardan
oluşan bir sistemdir.
• Tek zarlı yapıdadır.
• Hücre içinde madde
taşınmasından
sorumludur.
• Hücreyi ağ şeklinde
kuşattığı için hücreye
desteklik sağlar.
• Bazı maddelerin
depolanmasını sağlar.
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
GRANÜLLÜ ENDOPLAZMİK
RETİKULUM
GRANÜLSÜZ ENDOPLAZMİK
RETİKULUM
• Üzerinde bol miktarda
ribozom taşırlar.
• Protein (enzim, hormon vb.)
Salgılayan hücrelerde bol
bulunur
• Üzerinde ribozom
taşımazlar.
• Yağ sentezi yapan
hücrelerde bulunur.
GOLGİ AYGITI
• Endoplazmik
retikulumdan kopan
parçalardan
oluşmuştur.
• Tek zarlı yapıdadır.
• Salgılama , paketleme,
sentezleme, depolama
ve hücre zarının tamir
edilmesini sağlar.
LİZOZOM
• Tek zarlı kese şeklinde
bir organeldir.
• İçinde bulunan
enzimlerle hücre içi
sindirim yaparlar.
• Yıpranmış organellerin
sindirilmesini sağlar.
• Hayvansal hücrelerde
bulunurken bitkisel
hücrelerde bulunmaz.
• Lizozom oluşumuna katkısı olan organeller:
Ribozom,endoplazmik retikulum,golgi aygıtı
• Lizozom organelinin çeşitli nedenle zarı yırtılıp
enzimleri hücre içine dağılırsa enzimler
hücreyi sindirmeye başlar. Bu olaya otoliz
denir. Bu nedenle bu organele intihar organeli
de denir.
KOFUL
• Tek zarlı yapıdadır
• Golgi, endoplazmik
retikulum ve hücre
zarından üretilir
• Görevi depolama ve
hücrenin su
dengesini
ayarlamaktır.
KOFUL ÇEŞİTLERİ
1.
2.
3.
4.
BESİN KOFULU
SİNDİRİM KOFULU
BOŞALTIM KOFULU
KONTRAKTİL KOFUL
BESİN KOFULU
• Fagositozla dışarıdan alınan büyük moleküller ile
hücre zarının oluşturduğu kofuldur.
SİNDİRİM KOFULU
• Lizozom organeli ile
besin kofulunun
kaynaşması ile
oluşan kofuldur
BOŞALTIM KOFULU
• Sindirim sonrası
atıkların oluştuğu
kofuldur
KONTRAKTİL KOFUL
• Tatlı sularda yaşayan
bazı tek hücreli
canlılarda (protista)
bulunur
• Hücre içine giren fazla
suyun hücre dışına
atılmasından
sorumludur.
• Enerji (ATP) harcayarak
çalışır.
NOT
• 1- Bitki hücrelerinde
koful az sayıda ve
büyükken hayvan
hücrelerinde koful
çok sayıda ve
küçüktür
• 2- Genç bitki
hücrelerinde koful
çok sayıda iken yaşlı
bitki hücrelerinde
tek ve büyüktür.
MİTOKONDRİ
• Çift zarlı yapıdadır
• İç zarın kıvrımlarına krista,
mitokondri içindeki sıvı
kısıma matriks denir
• Kendine ait DNA ,RNA ve
ribozoma sahiptir.
• Hücre için gerekli olan
enerji oksijenlı solunumla
burada üretilir.
• İhtiyaç durumunda kendini
eşleyerek sayısını arttırır.
PLASTİTLER
• Bitki ve bazı protista
hücrelerinde bulunur.
• Çift zarlı yapıdadır.
• Kendine ait dna, rna ve
ribozoma sahiptir
• Besin üretilmesi,
depolanması ve bitkiye
renk verilmesinden
sorumludur.
• 3 çeşit plastit vardır.
1. KROMOPLAST
2. LÖKOPLAST
3. KLOROPLAST
•
İhtiyaç durumlarında
birbirlerine
dönüşebilirler
KROMOPLAST
• Bitkiye farklı renk verir.
• KAROTEN (TURUNCU)
• LİKOPEN (KIRMIZI)
• KSANTOFİL (SARI)
LÖKOPLAST
• Üretilen besinin
fazlasının depolandığı
yapıdır.
• Bitkinin ışık almayan
yerlerinde bulunan
renksiz plastitdir.
• Işığa maruz kalırsa
kloroplasta dönüşür.
KLOROPLAST
• Bitkinin yeşil
kısımlarında bulunur.
• Klorofil adı verilen
renk pigmenti taşır.
• Fotosentez ile besin
üretiminden
sorumludur.
HÜCRE İSKELETİ
HÜCRE İSKELETİ
GÖREVLERİ:
• Hücreye desteklik ve şekil vermek
• Çeşitli şekillerdeki hücre hareketini meydana
getirmek
• Hücre içinde motor proteinlerin organellerin taşıması
için bir yol oluşturmak
3 çeşit hücre iskelet elemanı vardır
1-MİKROFLAMENTLER
2-ARA FLAMENTLER
3- MİKROTUBULLER
MİKROFLAMENTLER
• Aktin proteinlerinden oluşur
• Hücre şeklinin korunmasında,
kas kasılmasında, hücre
hareketi ve hücre bölünmesi
sırasında boğumlanmanın
oluşmasında sorumludur
ARA FLAMENTLER
• Fibröz proteinlerinden
oluşur
• Hücrenin şeklinin
korunmasında, çekirdeğin
ve bazı organellerin
sabitlenmesinde görevlidir.
MİKROTÜBÜLLER
• Tübülin proteinlerinden
oluşur
• En kalın olanıdır
• Hücre şeklinin
korunmasında, hücrenin
hareket etmesinde,
organellerin hareketinde ve
hücre bölünmesi sırasında
kromozomların hareketinde
görevlidir
ÇEKİRDEK
• Hücrenin yönetim ve kalıtımından sorumlu
merkezidir
• Prokaryot hücrelerde bulunmaz
• 4 kısımdan oluşur
1. ÇEKİRDEK ZARI
2. ÇEKİRDEK SIVISI
3. ÇEKİRDEKCİK
4. KROMATİN AĞ
ÇEKİRDEK ZARI
• Çekirdeği
sitoplazmadan ayıran
yapıdır
• Kalıtım materyali olan
DNA ‘nın korunmasını
sağlar
• Hücre zarına benzer
yapıdadır.
• Büyük por (deliklere)
sahiptpir
ÇEKİRDEK SIVISI
• Sitoplazmaya göre daha
koyu kıvamdadır
• Yapısında bol miktarda
nükleotit bulunur.
ÇEKİRDEKCİK
• Kromatin ağ’ın (DNA)
çekirdek içinde daha
yoğun bulunması
sonucu daha koyu
görünen kısımlardır.
• Ribozomun üretildiği
yerlerdir.
• Sayısı birden fazla
olabilir
KROMATİN AĞ
• Kalıtım materyali olan
DNA’nın hücre
bölünmesi dışındaki
zamanlarda bulunduğu
dağınık halidir.
• Hücre bölüneceği
zaman histon denilen
proteinlerine sarılarak
kromozomları
oluştururlar
HÜCRELERİN
KARŞILAŞTIRILMASI