anamnez prostat ağrısı
advertisement
ÜROGENİTAL SİSTEM HASTALIKLARINA YAKLAŞIM Semptomatoloji, Fizik Muayene, Laboratuvar ve Görüntüleme Yöntemleri ÇOK KOLAY GELSİN Yrd.Doç.Dr. Sami UĞUZ Üroloji Anabilim Dalı 1 “Hastalık yoktur, hasta vardır...” 2 Tanı ÜROLOJİK HASTALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ANAMNEZ FİZİK MUAYENE İDRAR ANALİZİ 3 ANAMNEZ • • • • Ana şikayet Hastanın tıbbi geçmişi Hastanın aile geçmişi Mevcut hastalığın geçmişi – – – – – Süresi Şiddeti Kronikliği Dönemselliği Günlük hayata etkisi TIBBİ ÖZGEÇMİŞİ ANA ŞİKAYET ANAMNEZ MEVCUT HASTALIĞIN GEÇMİŞİ AİLE HİKAYESİ 4 ANAMNEZ AĞRI • Çok şiddetli ve genellikle üriner sistem obstrüksiyonu veya inflamasyonu ile ilişkilidir • Ana sebebi; – • Üriner sistemde oluşan gerilme ve basınç artışıyla birlikte ortaya çıkar Ağrının şiddeti – Gerilmenin oluş süreci ve patolojinin yeri ile ilişkilidir 5 ANAMNEZ Mesane gibi içi boş organlarda çok şiddetli ağrı olmaz ama böbrek gibi parankimi olan organlarda tıkanıklığa bağlı olarak(obtrüksüyon ve dilastona bağlı) özellikle üreterde gerilme tibi ağrı olur. Mesanede akut retansiyona girerse o zaman şiddetli ağrı olur(idrarını yapamama durumlarında) Piyelonefrit=böbrek ve renal pelvis iltihabı AĞRI • Çok şiddetli ağrı; – – • • Genitoüriner sistem inflamasyonu üriner sistem organ parankimini kapsıyorsa Organı çevreleyen kapsülün gerilmesi ve ödemi nedeniyle Piyelonefrit, prostatit ve epididimit genellikle oldukça ağrılıdır Mesane ya da üretra gibi ortası boş organların inflamasyonu sonrası rahatsızlık hissi oluşmasına rağmen yoğun ağrı hissedilmez 6 ANAMNEZ AĞRI • Genitoüriner sistem maligniteleri ile ilişkili ağrı – Genellikle geç ve ilerlemiş bir hastalığın göstergesidir • Genitoüriner sistem tümörleri – Obstrüksiyon oluşturmadıkça veya primer organa bitişik sinirlere yayılmadıkça genellikle ağrıya neden olmazlar 7 ANAMNEZ AĞRI • Lokalize ağrı:(epididimit ve orşitlerde olan ağrılar) – Patolojinin meydana geldiği organın anatomik lokalizasyonuna uyan bölgede hissedilir – Hasta böbreğin ağrısının aynı taraf kostovertebral açı ve böğürde hissedilmesi • Yansıyan ağrı(skrotal ağrıların %95 i scrotum duşı sebeplerdir.üreter taşlarının ağrısı genelde scrotumda gözlenir) – Hasta organın uzağında, genellikle sağlam olan bir başka dokuda, ortak innervasyon nedeniyle görülür – Üreter üst bölüm taşına bağlı üreter koliğinin aynı taraf testiste duyulması 8 ANAMNEZ BÖBREK AĞRISI • İnflamasyon ve obstruksiyon sonucu ani böbrek kapsülünün gerilmesi nedeniyle oluşur. • Sakrospinal kasın dış yanında ve 12. kostanın tam altında aynı taraflı kostovertebral açıda hissedilir • Künt, kolik ve sürekli karakterdedir • Flank bölgeden üst abdomen anterioruna ve umblikusa doğru yayılabilir • Testis ve labiuma(majusa) yansıyabilir Peritonit ağrılarında hasta rağat edeceği bir pozisyon bulabilir ama kolik(sancı) ağrılarda hasta rahat edeceği pozisyon bulamaz 9 ANAMNEZ BÖBREK AĞRISI • Gastrointestinal semptomlara neden olabilir(bulantı kusma gibi) – Çöliak ganglionun ve yakın komşuluktaki organların (karaciğer, pankreas, safra kesesi ve kolon ) refleks stimülasyonu • Kostal sinirlerin irritasyonundan kaynaklanan ağrı (Radiküler Ağrı) ile karışabilir – En sık T10-T12 – Kolik vasıflı değildir – Şiddeti, renal ağrıdan farklı olarak pozisyon ile değişir 10 ANAMNEZ ÜRETER AĞRISI • Akut ve obstrüksiyona ikincil gelişir • Üreter düz kasının spasmı ve hiperperistaltizmi nedeniyle üreterin akut gerilmesi sonucu oluşur – Genellikle bir taş veya kan pıhtısı nedeniyle oluşan obstrüksiyonu rahatlatmak için • Kuvvetli ve kolik ağrı tarzındadır – Aynı taraf kostovertebral açıdan başlayıp üreter uzanımı boyunca alt batına yayılır 11 ANAMNEZ ÜRETER AĞRISI • Ortak innervasyon nedeniyle yansıyan ağrı – Üst üreter tıkanıklıklarında • Aynı taraf testiste hissedilebilir (T11-12) – Orta bölüm üreter tıkanıklıklarında • • • • Sağda McBurney noktasında , Solda bu noktanın simetriğinde hissedilebilir (T12-L1) Sağda apandisit, solda divertiküliti taklit edebilir Erkeklerde skrotum, kadınlarda labium cildine yayılabilir 12 ANAMNEZ ÜRETER AĞRISI – Alt üreter tıkanıklıklarında • Mesane irritasyon bulgularına sebep olabilir – Sık idrara çıkma, ani sıkışma hissi ve suprapubik rahatsızlık • Erkeklerde üretra boyunca penis ucuna kadar yayılabilir 13 ANAMNEZ MESANE AĞRISI • Genellikle akut üriner retansiyon veya inflamasyon sonucu mesanenin aşırı gerilmesi nedeniyle suprapubik bölgede olur • Üriner retansiyon ile ilişkisiz sabit suprapubik ağrının ürolojik kökenli olması nadirdir •Mesanenin enfeksiyonları genellikle aralıklı suprapubik rahatsızlık oluşturur 14 ANAMNEZ PROSTAT AĞRISI • Prostat kapsülünde oluşan gerilme ve ödeme ikincil gelişen inflamasyona bağlıdır • Prostat kökenli ağrı iyi lokalize değildir – Hastanın alt karın ağrısı, kasık ağrısı, perineal ağrı, lumbosakral ağrı veya rektal ağrı yakınması olabilir • Mesane irritatif semptomları (Sık idrara çıkma, idrarda yanma) ile ilişkilidir • Ciddi vakalarda belirgin prostat ödemi akut üriner retansiyona sebep olabilir PENİS AĞRISI • Mesane veya üretra inflamasyonuna ikincil oluşur – En fazla üretral meatusta hissedilen yansıyan ağrı şeklindedir 15 ANAMNEZ SKROTAL AĞRI • Kaynağına göre; primer veya yansıyan ağrı • Primer ağrı – Skrotum içeriğinden kaynaklanır ve genellikle akut epididimit, testis veya apendiks testisin torsiyonuna(testisteki doğumsal appendiks adı verilen saplı çıkıntının kendi etrafında dönmesi) ikincil oluşur • Yansıyan ağrı – Yakın embriyolojik kökeni olması nedeniyle böbrekler veya retroperitondan kaynaklanan ağrılar – İnguinal herni nedeniyle oluşan künt ağrı ve üst üreter 16 taşı ağrısı ANAMNEZ SKROTAL AĞRI • Süresine göre; akut veya kronik ağrı • Akut skrotal ağrı: Akut epididimit,testis ya da testiküler apendiksin torsiyonuna bağlı • Kronik skrotal ağrı: Hidrosel(tunica vaginalis arasında sıvının fazla bulunması),varikosel(plexus panpiniformisdeki venlerin dilatasyonu) gibi inflamatuar olmayan durumlara bağlı(hoca varikosele ve hidroseli hafif bir ağrı hissi olarak bahsetti) 17 ANAMNEZ ÜRİNER SİSTEM DIŞI AĞRILAR • Yalancı böbrek ağrıları, – Genellikle böbrek-üreter kolikleri ile karışır – Kostal sinirlerin akut veya kronik irritasyonu sonucu oluşan ağrılardır ve radikülit olarak isimlendirilir (pozisyonla değişiyodu bu ağrılar demi:) • Genellikle sabahları yataktan kalkınca yoktur, gün içerisinde ağrı artar, tipik olarak pozisyonla şiddetlenip hafifleyebilir ve bazı hareketleri yapılınca kendini hissettirir 18 ANAMNEZ İşeme Semptomları (Alt Üriner Sistem Semptomları ) • Erişkin mesane kapasitesi: yaklaşık 400 ml • Günlük işeme sayısı: 4-5 • Gece işeme sayısı: 0! 19 ANAMNEZ İşeme Semptomları (Alt Üriner Sistem Semptomları ) – İrritatif semptomlar(pollaküri gibi sık işeme) – Obstrüktif semptomlar(tıkayıcı semptomlar kesik çatallamış idrar gibi) – İnkontinans – Enürezis 20 ANAMNEZ İRRİTATİF İŞEME SEMPTOMLARI • Sık İşeme (Pollaküri) – Artmış idrar çıkışı (poliüri) veya azalmış mesane kapasitesi sonucu • Poliüri Miksiyon sayısı ile birlikte günlük idrar miktarı da artar – Diyabetes mellitus, diyabetes insipitus veya aşırı sıvı alımı • Azalmış mesane kapasitesi(enfeksiyon, tümör, yabancı cisim,kas tabakasında enflamasyona bağlı sekonder olarak olabiliyor.tüberküloz şistosomyozis gibi hastalıklarda mesane fibrozis nedeniyle 21 kapasitesi azalabiliyor) günlük idrar miktarı ANAMNEZ İRRİTATİF İŞEME SEMPTOMLARI • Azalmış fonksiyonel mesane kapasitesi – Azalmış mesane kompliyansı + çıkım obstrüksiyonu – Artmış rezidü idrar ve/veya irritasyon – Artmış hissiyat ve azalmış kompliyans ile birlikte nörojenik mesane – Taşlar, enfeksiyon, tümör veya yabancı cisim kas tabakası enflamasyonu – Tüberküloz, şistozomiyazis, radyasyon sistiti ve interstisyel sistit Mesane fibrozisi 22 ANAMNEZ İRRİTATİF İŞEME SEMPTOMLARI • Noktüri (Gece idrar için uykudan kalkma) – – – – Fonksiyonel mesane kapasitesinin azalması Kardiyak noktüri Böbrek konsantrasyon fonksiyonu bozukluğu Aşırı sıvı ve/veya diüretik 23 ANAMNEZ İRRİTATİF İŞEME SEMPTOMLARI • Dizüri(idrar yaparken yanma) İnflamasyon nedeniyle olan ağrılı işemedir. Sebepleri; – Akut enfeksiyon – Taş – Üriner sistem dışı hastalıklar (anüs ve rektum hastalıkları, kadın genital sistem hastalıkları, nörolojik hastalıklar vs.) Erkeklerde distal üretrada Kadınlarda tüm üretrada – İşeme bittiğinde ağrı sona erer 24 ANAMNEZ İRRİTATİF İŞEME SEMPTOMLARI • URCENCY (Acil İşeme Hissi ) Ani ve şiddetli idrar yapma isteği – – – – İnflamasyon Enfeksiyon Mesanenin nörolojik bozuklukları İlerlemiş infravezikal obstrüksiyon(mesane çıkımı daralması) [BPH, Üretra Darlığı ]=prostat büyümesinde oluyo – Anksiyete(sınav kapısında beklerken olabiliyo) Urgencyde idrar kaçırma yok Urgeinkontinasta idrar kaçırma var.aniden sıkışıyor ve wc ye yetişemeden idrarı kaçırır 25 ANAMNEZ OBSTRÜKTİF İŞEME SEMPTOMLARI İdrarın mesaneden atılmasının engellendiği durumlardaBPH(bening prostat hiperplazi), üretra darlığı – Üriner Hesitancy (duraksama); Hastanın idrarını yapmak için beklediği sürenin uzaması – İdrar akım gücü ve kalibresinin azalması – Terminal dribbling (İdrar sonu damlama) – Akut üriner retansiyon-glob vesicale(hiç işeyememe) – Kesik kesik işeme (İntermittancy); – Rezidüel idrar hissi 26 ANAMNEZ İNKONTİNANS (İstemsiz idrar kaçırma) – Devamlı İnkontinans; Her zaman ve her pozisyonda istemsiz idrar kaçırma • Üriner sistem fistülleri • Ektopik üreter • Sfinkterin fonksiyonun tamamen kaybı Kontinans=Sıkıştığınız zaman idrarı sosyal olarak tutabilme ve uygun zaman ve uygun yere kadar bekletebilme 27 ANAMNEZ İNKONTİNANS – Stres İnkontinans(öksürme, hapşırma, egzersiz ve karın içi basıncını artıran aktivitelerde aniden idrar kaçırmadır.[1] Genellikle, çok doğum yapmış, mesane boynu ve üretranın kas desteğinin zayıfladığı kadınlarda sıklıkla karşılaşılan bir durumdu); Karın içi basıncını artıran aktivitelerde aniden idrar kaçırma • • • • Sfinkterik fonksiyonun hafif derecede azalması Fazla sayıda doğum Pelvik taban kaslarının zayıflığı Mesane ve sfinkterin bazı nörolojik hastalıkları 28 ANAMNEZ İNKONTİNANS – Sıkışma (Urge)İnkontinans; şiddetli işeme hissiyle aynı anda idrar kaçırma • A kut Sistit(mesane iltihabı) • Nörojenik mesane • İleri derecede infravezikal obstrüksiyona ikincil gelişen azalmış mesane kompliyansı 29 ANAMNEZ İNKONTİNANS • Taşma İnkontinans (Overflow); ileri derece üriner retansiyon ve aşırı rezidü idrar hacmine ikincil oluşan paradoksal idrar kaçırma – Tam boşalamayan idrarın basıncı, sfinkterik basıncı aştığı zaman • Mesane çıkış obstrüksiyonu • Kronik idrar retansiyonu • Flask (gevşek) mesane 30 ANAMNEZ İNKONTİNANS • Enürezis nocturna Gece, uyurken ve farkında olmadan idrar kaçırma – Psikolojik – Nöromuskuler sistemin gelişme bozukluğu – Enfeksiyon-inflamasyon 31 ANAMNEZ CİNSEL FONKSİYONLARLA İLGİLİ SEMPTOMLAR – Libido kaybı(cinsel istekde kayıp genelde ya hormon eksikliği veya genel sağlığı etkileyen depresyon gibi durumlarda oluşabiliyor) – İmpotanse(erektil disfonksiyon)=organik yada psikolojik nedenli olabilir.organik sinsi ,psikolojik nedenli olanlar daha kısa sürede gelişiyor) – Ejakülasyon bozukluğu(androjen eksikliği olabilir.özellikle retroperitonda yapılan ameliyatlara bağlı olarak sempatik sinir hasarında olabilir.alfa adrenerjik ilaçlara bağlı oluşabilir)) – Orgazmın olmaması – Erken boşalma – Hematospermi(kanlı ejekulasyon.genç insanlarda genelde bening sebepli) – Pnömatüri – Üretral akıntı(cinsel yolla bulaşan hastalıklarda en sık semptom) 32 ANAMNEZ CİNSEL FONKSİYONLARLA İLGİLİ SEMPTOMLAR • Libido (Cinsel İstek) Kaybı – Androjen eksikliği Hipofiz veya testiküler fonksiyon bozukluğu • Serum testosteron ölçümü – Depresyon, genel sağlık ve iyilik halini etkileyen hastalık durumları 33 ANAMNEZ • İmpotans (İktidarsızlık) – Özellikle cinsel ilişki için gerekli ereksiyonun elde edilememesi ya da sürdürülememesi – Psikojenik veya organik nedenli • Psikojenik impotans – Evlilik stresi veya cinsel eş yokluğu veya değişikliği nedeniyle ani gelişir, • Organik nedenli impotans – İleri yaşa ve altta yatan başka risk faktörlerine bağlı daha sinsice gelişir 34 ANAMNEZ • Ejakulasyon Bozukluğu 1. Androjen eksikliği –prostat ve seminal vezikül salgısını azaltarak semen miktarını azaltır 2. Sempatik denervasyon – sempatektomi veya retroperitoneal cerrahi, prostat ve seminal vezikül otonomik inervasyonunu etkileyerek orgazm esnasında düz kasların kasılması ve seminal emisyon bozulur 3. Farmakolojik ajanlar- özellikle alfa adrenerjik ilaçlar retrograd ejakülasyona neden olur 4. Mesane boynu ve prostat ameliyatı – retrograd ejakülasyona neden olur 35 ANAMNEZ • Anorgazmi Organzm olamama – – – • Psikojenik Psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlara bağlı Periferal nöropati (Diyabet) Prematür ejekülasyonCinsel ilişkiyi tamamlayamama ve başlayamamada bu tanımdadır. Cinsel ilişkinin başlamasından sonra 1 dakika ejekülasyon meydana gelmesi – içinde Psikojenik 36 ANAMNEZ • Kanlı ejekülasyon:HematospermiGençlerde genelde benign sebeplerden olur yaşlılarda malignite düşünülür buda genelde prostat kanseridir. – – Prostat-seminal vezikül enfeksiyonu Tbc – Hipertansiyon • Üretral akıntı – – Cinsel yolla bulaşan hastalıkların en sık semptomudur Üretrit: N. gonorrhoeae veya C. Trachomatis 37 ANAMNEZ DİĞER SEMPTOMLAR • Oligüri- Anüri: Az idrar yapma veya hiç idrar yapmamaGenelde böbrek yetmezliği ile olur,böbreğe az kan gelmesiyle.böbrek yetmezliğide bu 3 nedene bağlı olur.üroloji postrenal olanı inceler. 1. Prerenal – Sıvı açığı – 3. Boşluklara sıvı kaçışı – Kalp yetmezliği 2. Renal – Akut böbrek yetmezliği – Kronik böbrek yetmezliğinin son dönemi 3. Postrenal – Obstrüksiyon 38 ANAMNEZ DİĞER SEMPTOMLAR • Hematüri: İdrarın kan ile karışık gelmesi – Makroskopik: 1 cc idrarda 105 < adet eritrosit – Mikroskopik: 200 büyütmede her sahada 2-3 eritrosit 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Üriner sistem tümörleri Taş hastalığı Enfeksiyon Enstrümantasyon Travma Renal hastalıklar Akut dekompresyon 39 ANAMNEZ DİĞER SEMPTOMLAR • Pnömatüri: İdrar içinde hava varlığı – Üriner sistem ile intestinal sistem arasında fistül – Gaz oluşturan mikroorganizmalarla enfeksiyon • Bulanık idrar – Alkali idrar – Fosfatüri • Şilüri: İdrarın süt rengi ve kıvamında gelmesi – Lenfatik sistem fistülü - Travma, tbc, tümör, filariazis 40 ANAMNEZ TIBBİ ÖZGEÇMİŞ • • • • Ürolojik hasar bırakan eski hastalıklar: DM üriner ve seksüel fonksiyon bozukluğu HT seksüel fonksiyon bozukluğu MULTİPL SKLEROZ üriner ve seksüel fonksiyon bozukluğu • ORAK HÜCRELİ ANEMİ papillar nekroz, tekrarlayan priapizm(Çocukta cinsel uyarım olmaksızın 4 saati aşan ağrılı ereksiyon bulgularına denir.) • ,erektil disfonksiyon 41 ANAMNEZ • AİLE GEÇMİŞİ • İLAÇ KULANIMI ANTİHİPERTANSİFLER ANTİPSİKOTİKLER ANTİDEPRESANLAR ALFA-ADRENERJİK BLK KALSİYUM KANAL BLK. KEMOTEROPTİKLER ANTİMİKROBİYALLER • GEÇİRİLMİŞ CERRAHİ GİRİŞİMLER • SİGARA-ALKOL KULLANIMI • ALLERJİLERAlerji tedavi için çok önemli 42 Fizik Muayene • Artan laboratuar ve radyolojik testlere rağmen tanısal değerlendirmenin anahtar kısmını fizik muayene oluşturmaktadır 43 Ürolojik Muayene • • • • • • • Sistemik muayene Böbrek muayenesi Mesane muayenesi Skrotum muayenesi Penis muayenesi Rektal muayene Vajinal muayene 44 Sistemik Muayene • Tam bir fizik muayene şart • Yüz ifadesi »» ağrının ciddiyeti • Ciltte solukluk, sarılık malignite ? kaşeksi • Kuru, atonik, kaba cilt »» KBY? • Jinekomasti Endokrin patoloji ? Prostat Ca hormon tedavisi ? Kr. Alkolizm ? Adrenal ve testis tm? 45 Sistemik Muayene • Alt ekstremitede ödem genitoüriner tümör metastazına bağlı lenfatik obstrüksiyon • Hipertansiyon feokromositoma, RVH 46 Retroperitoneal bayanda yaklaşık 130 gr erkekte 150 gr. Genellikle t12 l2 civarındadır, sağ böbrek kc komşuluğundan dolayı daha aşağıdadır. Böbrek Muayenesi 47 Böbrek Muayenesi • Anatomik lokalizasyonları nedeniyle böbrekler normalde palpe edilemezler • Çocuklarda ve zayıf kadınlarda inspirasyonda sağ böbrek alt pol palpe edilebilir 48 Böbrek Muayenesi • Guyon yöntemi • Glenard yöntemi • İsrael yöntemi 49 Guyon Yöntemi •Böbrek bir elle arka kostovertebral açıdan yukarı kaldırılır •Diğer el anterior abdomenden kostal sınıra doğru nazikçe ilerletilir Hasta supin pozisyonda yatar. 50 Guyon Yöntemi 51 İsrael Yöntemi • Muayene edilecek böbreğin bulunduğu yan yukarıya gelecek şekilde hasta diğer tarafına yatar • İki elle palpe edilmeye çalışılır. 52 Glenard Yöntemi • Küçük çocuklarda 53 Böbrek Muayenesi Palpasyon GUYON GLENARD İSRAEL 54 Böbrek Muayenesi Perküsyon • Böbreklerin hassas olup olmadığını ortaya çıkarmak için – Piyelonefrit? – Piyonefroz? Genelde bu hastalıklarda bakılır. Costovertebral açının olduğu yere hasta otururken hafif vurularak yapılır.sert vurulmamalıdır. 55 Böbrek Muayenesi Her böğrü ağrıyan böbrek problemiyle gelmeye bilir belki hastanın o bölgede zonası vardı ve ağrı bundan kaynaklıdır.bu yüzden inspeksiyonda dikkatli olunmalıdır.Translüminasyon hidrosel gibi hastalıklarda yapılır.bu yöntemde ışığı tutarsınız eğer ışığı yansıtıyorsa kistikdir genelde içi sıvı doludur,eğer yansıtmıyorsa solittir tümör olabilir. • • • • • Gözlem (Kitle, kesi izi, Perinefritik abse, Zona..) Palpasyon (Solit/kistik Kitleler, Benign/Malign) Perküsyon (Taş, Renal kolik, Piyelonefrit) Dinleme (RA-darlığı, Anevrizma, Leriche sendromu) Transilüminasyon (Solit/Kistik ayırımı) 56 Mesane Muayenesi • Normal erişkin mesanesi 150 ml idrar birikmediği sürece palpe edilemez • 400-500 ml idrar dolu mesane inspeksiyonda kitle olarak gözlenir ve sert, yuvarlak mobil kitle olarak da palpe edilir (glob vezikale) Perküsyonda timpandan matiteye döndüyü yere kadar yapılabilir.sık kullanılmaz. 57 Mesane Muayenesi • Perküsyon distandü mesane tanısı koymak için yardımcı bir muayene yöntemidir • Perküsyon simfizis pubisin hemen üstünden başlayıp yukarı doğru sesin matiteden rezonana değiştiği yere kadar yapılır 58 Mesane • En sık bulgu palpasyonda aşırı distansiyon BPH Üretra darlığı Nörolojik Hastalıklar Suprapubik hassasiyet sistiti düşündürebilir 59 Skrotum Muayenesi • Skrotum cildi • Testis • Epididim • Duktus deferens incelenmesini içermelidir. Oda ısısında ayakta muayene edilir.uyluk içine dokununca cremaster refleksi oluşur.sıcaktada aktive olur testisi çeker. 60 Skrotum Muayenesi • Sebase kist, küçük hemanjiomlar • Spontan fistül Ürogenital Tbc • Büyümüş skrotum Fıtık Hidrosel Elefantiazis Tümör 61 Skrotum Muayenesi • Hidroselde büyümüş skrotum görülür • Palpasyonda testis palpe edilemez • Transilluminasyon hidrosel ile solid kitle ayırımında faydalıdır 62 Skrotum Muayenesi • Varikoselde dilate ven pakeleri görülebilir veya inguinal kanal eksternal ağzına yakın skrotum üst kısmında kord palpasyonu ile saptanabilir 63 Testis Muayenesi • Hasta yatar pozisyonda iken iki elle dikkatlice muayene edilmelidir • Testislerin varlığı, kıvamı ve boyutu değerlendirilmelidir 64 Testis Muayenesi • Testiste ele gelen sertlik MALİGNİTE ? 65 Testis Muayenesi • Testiküler ağrı, şişlik Enfeksiyon Torsiyon Skrotum kızarık ve şiş Isı artışı Prehn bulgusu + Hipervasküler Skrotum şiş ve hassas Epididim anteriorda Phren bulgusu – Avasküler 66 Testis Muayenesi • Testisin skrotumda olmayışı inmemiş testis veya agenetik testis lehine bir bulgu olabilir • Küçük ve yumuşak testis Kr. Enfeksiyon Tedavisiz torsiyone testis Cerrahi sonrası 67 Torsiyon :dönme Yukarı kaldırınca torsiyonda ağrı artar,epididimoorşitte hasta rahatlar buna fren bulgusu denir.şiş kızarık ağrı Testis Muayenesi Testis torsiyonu Torsiyon ile epididimoorşiti ayırt etmek için en önemli kriter yaştır 68 Testis Muayenesi 4 saat içinde müdahale edilmeli 69 Epididim Muayenesi • Testisin arka yüzünde ona yapışık veya serbest olarak palpe edilirler • Boyut ve endurasyon değerlendirilmelidir • Şişlik, endurasyon Endurasyon: sertlik Kist Tümör Enfeksiyon 70 Epididim Muayenesi • Akut epididimit erken evrede testis ve epididim birbirinden ayırt edilemez. Ayrıca skrotum kızarık ve hassastır. • Ağrısız, kronik endurasyon Tüberküloz Şistozomiazis 71 Duktus Deferens • Varlığı mutlaka değerlendirilmelidir (infertilite ?). • Palpasyonda kalınlaşma kronik enfeksiyonu, fuziform nodüller tüberkülozu düşündürür. Eğer tüberküloz geçirmişse ele tesbih gibi gelir. 72 Penis Muayenesi • Fimozis ve parafimozis varlığı değerlendirilmelidir. • Fimozis yoksa prepisyum retrakte edilerek tümör veya balanit değerlendirilmelidir. • Fimoziste retraksiyon mümkün olmaz. • Parafimoziste retrakte olmuş prepisyum ödemli ve kızarıktır. Fimozis:prepisyumun glansı ortaya çıkaracak şekilde retrakte edilememesi fibrotik bir banttan dolayı olur..genelde aileler çocuk işerken balon gibi şişiyor diye gelir. Parafimozis : zorlanmayla prepisyumun glans penisin arkasına retrakte edilmesi ve daha sonra eski haline getirilememesi sonucunda prepisyumun lenfatik dolaşımının bozulmasıyla ödem inflamasyon ağrıyla seyreden durum.müdahele olmazsa prepisyum 73 nekroza gider. Penis Muayenesi Fimozis İşeme deliği görülmez.sünnet edilmesi gerekir. 74 Penis Muayenesi Parafimozis 75 Penis Muayenesi • Meatus pozisyon ve çapı değerlendirilmelidir • Hipospadias ve epispadias ekarte edilmelidir • Üretral meadan akıntı varlığı değerlendirilmelidir Hipospadias 76 Penis Muayenesi • Penis şaftı palpasyonla plak, ülser, verrü, tümör ve dorsal ven trombozu açısından değerlendirilmelidir. Peyroni Penis Kanseri 77 Rektal Muayene Prostat muayenesinde kullanılır. • Dijital rektal muayene (DRM) prostatın palpasyonuna yönelik olup 40 yaşın üzerindeki her erkeğe yapılmalıdır • Prostat kanserlerinin pek çoğu tedavi edilebilir evredeyken DRM ile tespit edilebilir • DRM, FM sonunda yapılmalıdır 78 Rektal Muayene • Picker pozisyonu • Sims pozisyonu • Litotomi pozisyonu 79 Rektal Muayene • En iyi olarak hasta ayakta iken öne doğru muayene masasına eğildiği pozisyonda yapılır (Picker). (Rüku pozisyonu)(rectumla prostat arasında denonviller fasyası var.)prostat kanseri varmı yokmu bakılır. 80 Rektal Muayene • Sims pozisyonu 81 Rektal Muayene • DRM öncesi rutin idrar analizi örneği alınması önerilmektedir. • Hekim muayene edeceği ele eldiven giyip parmağını tamamen kayganlaştırmalıdır. • DRM sadece prostat palpasyonu ile sınırlı olmamalı anal tonus ve rektum da değerlendirilmelidir. (Rektum Ca ?) 82 Rektal Muayene • DRM ile prostat boyutu hakkında fikir edinilir, kıvamı, yüzey düzeni ve sertlik olup olmadığı değerlendirilir. • Normalde tenar bölge, kurşun kalem silgisi sertliğindedir. 83 Prostat I • Endüre • Yumuşak • Çok sert Kr. enfeksiyon Konjesyon Kanser 84 Prostat II • Palpasyonda ele gelen nodüller dikkatli değerlendirilmelidir. Gerekirse PSA ve TRUS birlikte değerlendirilmelidir. • Normalde prostat üzerinde mobil olan rektum mukozası ilerlemiş kanserlerde fikse olarak palpe edilir. 85 Prostat Masajı • Gerekli görülürse işaret parmağının pulpası ile lateral ve posterior kısımdan orta hatta doğru sağılarak sekresyonun prostatik üretraya akması sağlanır. • Masaj sonrası seminal vezikül de yukardan aşağıya ve mediale doğru sağılır. • Elde edilen sekresyon gerekli araştırmalar için kullanılır. 86 Vajinal Muayene • Kadın genital sistemi hastalıkları sekonder olarak üriner sistemi tutabilir. • Yenidoğan ve çocuklarda Vajinal vestibul açılım tipi Labial füzyon Ayrık klitoris Hipertrofik klitoris 87 Vajinal Muayene • Kırmızı, kanamalı ve hassas üretral mea Üretral Karinkül •Multiple, küçük ve ağrılı ülserler HSV Tip II enfeksiyonu 88 Bimanuel Muayene • Rutin değildir. • Mesane tümör yayılımı değerlendirilir. • E abdominorektal, K abdominovajinal olarak yapılır. • Anestezi altında başarısı yüksektir. • Bir elle suprapubik bölgeden derin palpasyon yapılırken diğer elle rektal veya vajinal yolla mesane mobilitesi değerlendirilir. 89 Erkek Kadın 90 LABORATUVAR 91 İdrar Analizi • Tüm ürolojik hastalara uygulanması gereken temel testtir • Tam bir idrar analizi kimyasal ve mikroskopik analizi kapsar 92 İDRAR ÖRNEĞİNİN TOPLANMASI Orta akım idrar örneği alınmalıdır. • Kronik idrar yolu enfeksiyonu olan erkekte 4 aşamalı idrar örneği alınır: 1. İlk yapılan 5-10 ml.lik idrar (üretral flora) 2. Orta akım idrarı (mesane florası) 3. Parmakla prostat masajı yapıldıktan sonra alınan sekresyon (prostatik flora) 4. Prostat masajı yapıldıktan sonraki 2-3 ml.lik ilk idrar (prostatik flora) 93 İDRARIN FİZİKSEL İNCELEMESİ • • • • Renk (soluk sarı) Bulanıklık (yok) Osmolarite (1001-1035) pH (4.5-9) 94 RENK • İdrarın normal soluk sarı rengi ürokrom pigmentine bağlıdır. • Renk değişikliği genellikle konsantrasyon değişikliğine bağlıdır ancak bir çok sebebi olabilir. 95 96 BULANIKLIK • Bulanık idrar genelde alkali idrarda aşırı fosfat kristallerinin presipitasyonu sonucu gelişen benign bir durum olan fosfatüriye bağlıdır. • Pyüri diğer yaygın nedenlerden biridir. • Nadir nedenler; şilüri, lipitüri, hiperoksalatüri, hiperürikozüri. 97 LÖKOSİT ESTERAZ VE NİTRİT TESTLERİ • Lökosit esteraz aktivitesi idrarda beyaz kan hücreleri varlığını gösterir • Nitrit varlığı ise bakteriüriyi akla getirir • Bu testler İYE varlığı açısından kullanılmakla beraber enfeksiyonu belirlemenin en uygun yolu; idrar sedimentinin mikroskopik incelemesi ve idrar kültürü yapılmasıdır 98 + * + * * * + + * ERİTROSİT + DİSMORFİK ERİTROSİT 99 Lökosit Eritrosit 100 SİLENDİRLER • Silendir renal tübülde oluşan protein pıhtısıdır. • Herhangi bir tübüler içeriği matriksi içine hapsedebilir. • Tamm-Horsfall mukoproteini renal silendirlerin temel matriksidir. Epitelyal hücre kökenlidir ve idrarda genelde bulunur. • Silendir sadece mukoprotein içerirse hyalin silendirleri olarak adlandırılır ve patolojik önemi yoktur. • Kırmızı kan hücresi silendirleri eritrositleri içerir ve glomerüler kanama için tanısaldır. • Beyaz kan hücresi silendirleri akut GN, akut pyeleonefrit ve akut tubulointerstisyel nefritte görülebilir. • Diğer hücresel elemanları içeren silendirler non-spesifik renal tübüler hasarı belirtir. • Yağ silendirleri nefrotik sendromda ve hipotiroidide görülür. 101 102 KRİSTALLER • Sistin kristalleri: sistinüri • Ca oksalat, ürik asit ve sistin kristalleri asidik idrarda presipite olur. • Ca fosfat, triple-fosfat kristalleri alkali idrarda presipite olan kristallerdir. • Kolesterol kristalleri pH bağımsızdır ve lipidüride görülür. 103 104 BAKTERİ • Normal idrarda bakteri saptanmaz ve taze kontamine olmayan idrarda bakteri varlığı İYE için belirleyicidir • 5 bakteri/BBS=100.000/ml koloni • Erkek hastada temiz alınmış orta akım idrarında bakteriüri saptanması idrar kültürü yapılması endikasyonu doğurur 105 MAYALAR • İdrarda en sık C.albicans saptanır 106 PARAZİTLER • T.vaginalis bayanlarda vaginitin, erkeklerde üretritin sık nedenlerindendir • Trikomonaslar küçük büyütmede hareketli flagellaları nedeniyle kolayca tanınabilirler 107 GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ 108 DÜSG • Sırtüstü yatar şekilde • 12.vertebra ve simfizi içermeli 109 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 110 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 111 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 112 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 113 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 114 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 115 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 116 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 117 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 118 DÜSG Beyaz (opasiteler) Kalsifikasyonlar Taşlar Kemik Fekaloit Flebolit Yabancı cisimler Gri (yumuşak dokular) Siyah (hava) 119 IVP 120 IVP Kontrast için risk faktörleri Kreatinin yüksekliği Dehidratasyon >70 yaş DM KKY NSAID Aminoglikozid (24 saat durdurulmalı) Hipertiroidizm 121 IVP 122 IVP 123 IVP 124 IVP 125 IVP 126 IVP 127 DİĞER GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ • • • • • • • • • Ultrasonografi (USG) Bilgisayarlı Tomografi (BT) Magnetik Rezonans (MR) Retrograd pyelografi Antegrad pyelografi Voiding sistoüretrografi MR ürografi BT anjiografi MR anjiografi 128 129
