EK-2 - Cumhuriyet Üniversitesi

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DERS BİLGİ FORMU
Bölüm
Hemşirelik
Yıl/yarıyıl
III.Yıl / Güz Yarıyılı
Dersin adı
Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği
Ders düzeyi (önlisans, lisans,vb)
Lisans
Dersin türü (Z/S)
Zorunlu
Dersin dili
Türkçe
Kodu
HEM 3007
T+U saat
6+12
Kredi
12
AKTS
23
Varsa ön koşul dersleri
Yok
E-posta:
Dersin Koordinatörü
Dersi Veren (ler)
Tel No:
Doç. Dr. Zehra GÖLBAŞI
Yrd. Doç. Dr. Nilüfer TUĞUT
Yrd. Doç. Dr. Nuriye ERBAŞ
Yardımcı eğitmenler
Dersin amacı
Bu ders, dünyada, ülkemizde önemli sağlık sorunları yaşayan kadını fonksiyonel sağlık
örüntülerine göre değerlendirilmesine, risk faktörlerinin tanımlanmasına, bütüncül,
sistematik ve bilimsel bakım anlayışı doğrultusunda kadının hastane ve evde
bakımında ve rehabilitasyonunda uygun hemşirelik girişimlerini planlaması,
uygulaması ve değerlendirmesi, hemşirenin bakım verme eğitim ve danışmanlık
rollerini geliştirmesine odaklanır.
•
•
Dersin Öğrenim Hedefleri
Öğretim sistemi
Ülkemizde kadının sağlığını etkileyen kadın sağlığı sorunlarının farkına varması
Riskli gebelik, riskli doğum ve riskli doğum sonu süreçlerde anne, yeni doğan ve
aile sağlığını koruma ve geliştirmenin, toplumun genel sağlık düzeyi açısından
önemini fark etmesi,
• Kadın sağlığının korunması ve geliştirilmesine yönelik kadın sağlığı
hemşireliğinin önemini kavraması
• Riskli gebelik, riskli doğum ve riskli doğum sonu süreci, fiziksel, psikolojik ve
sosyal boyutlarıyla birey ve aile açısından değerlendirmesi,
• Riskli gebelik, riskli doğum ve riskli doğum sonu süreçlerde anne ve fetüsün
sağlığını tehdit edebilecek olası risk faktörlerini değerlendirebilmesi,
• Riskli gebelik, riskli doğum ve doğum sonu süreçte anne, yeni doğan ve ailenin
sağlığını korumak ve geliştirmeye yönelik hemşirelik aktivitelerini uygulaması
• Jinekolojik sorunları olan kadını fonksiyonel sağlık örüntüleri doğrultusunda
değerlendirerek uygun hemşirelik tanıları geliştirmesi
• Kadınların bakımında eleştirel düşünme ve problem çözme becerisini sergilemesi,
• Kadınların bakımında sıklıkla karşılaşılan etik sorunlar ve hasta haklarına yönelik
konuları fark etmesi
Örgün Eğitim
1
DERS PROGRAMI

Kadın Sağlığına Giriş
 Kadın sağlığı ve önemi
 Kadın sağlığının ülkemizdeki durumu ve istatistiksel veriler
 Kadın sağlığını etkileyen faktörler
 Ana çocuk sağlığı kavramı
 Üreme sağlığı kavramı
 Toplumsal cinsiyet kavramı
 Ana-Çocuk Sağlığı Ölçütleri
 Ana ölüm hızı, bebek ölüm hızı, toplam doğurganlık hızı, nüfus artış hızı
 Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı
Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği
 Doğum ve kadın sağlığı hemşireliğinin tanımı, amacı hedefleri, felsefesi
 Doğum ve kadın sağlığı hemşireliğinin amacı ve rolleri
 Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği uygulama standartları
 Kadın sağlığının korunması ve geliştirilmesinde hemşirenin rolü
 Kadın sağlığını etkileyen sorunların çözümünde hemşirenin yeri ve rolü
Üreme Sistemi
 Üreme sisteminin anatomisi ve fizyolojisi
GEBELİĞİN OLUŞUMU VE GELİŞİMİ
Fertilizasyon,implantasyon, plasentanın farklanması
Trimestirlere göre embriyonal ve fetal gelişim Ve fetüsün fizyolojisi
GEBELİKTE ANNENİN FİZYOLOJİSİ
 Gebelikte sistemik değişikler
 Gebelikte metabolik değişimler
 Gebelikte görülen psikolojik değişimler
 Gebeliğin tanılanması
 Bireysel, Olası ve Kesin gebelik belirtileri
 Tahmini doğum tarihinin hesaplanması
GEBELİKTE ANNEYİ DEĞERLENDİRME
 Prenatal değerlendirmede kullanılan terimler
 Prenatal değerlendirme yöntemleri
 Gebelik haftasının saptanması
 Pelvik yeterliliğin değerlendirilmesi
 Psikososyal değerlendirme
 Riskli durumların değerlendirilmesi
FETAL SAĞLIĞI DEĞERLENDİRME
 Fetal gelişimin değerlendirilmesi (USG, maternal fizik muayene vb.)
 Fetal sağlığın değerlendirilmesinde kullanılan antenatal testler (USG, biyofiziksel
profil, amniosentez, NST, ÇKS, L/S vb)
EBEVEYNLİĞE HAZIRLANMA VE DOĞUM ÖNCESİ BAKIM
 Prekonsepsiyonel danışmanlık
 Doğum öncesi bakım
 Doğum öncesi eğitim ve doğuma hazırlık sınıfları
 Gebelikte tehlike belirtileri
 Gebelikte sık görülen rahatsızlıklar ve alınacak önlemler
 Gebelikte maternal ve fetalsağlığın yükseltilmesi
GEBELİĞİN PSİKOSOSYAL VE KÜLTÜREL BOYUTU
 Sosyokültürel bir yaşam deneyimi olarak gebelik
 Gebelik algısını etkileyen bireysel ve sosyokültürel faktörler
 Kadın ve ailenin gebeliği algılama şekli (bir hastalık durumu yada normal
fizyolojik bir süreç)
 Kadın ve ailesinin gebeliği etkileyebilecek sağlık alışkanlıkları /geleneksel
uygulamaları
2
 Gebeliğin planlanma/istenme durumu ve kabulü
 Gebeliğe yönelik duygusal tepkiler
 Gebelikte destek faktörleri
 Gebelikte psikososyal ve kültürel yönden risk oluşturabilecek durumlar
GEBELİKTE BESLENME VE METABOLİZMA
 Gebelikte sindirim sisteminde meydana gelen değişiklikler
 Gebelikte metabolik sistemde meydana gelen değişiklikler
 Gebelikte beslenmenin anne ve bebek sağlığı açısından önemi
 Gebelikte besin gereksinimi
 Gebelikte beslenme alışkanlığını etkileyen faktörler
 Beslenme aktivitesi ile ilgili sık yaşanan sorunlar
RİSKLİ GEBELİĞE GİRİŞ
 Riskli gebelik tanımı
 Gebelikte risk faktörleri
 Gebelikte trimesterlara göre kanama
 Gebelikte hipertansif durumlar
 Hiperemezisgravidarum
 Çoğul gebelik
 Gebeliği etkileyen sağlık sorunları(Kalp hastalığı, DiyabetusMellutus, Anemi,
Enfeksiyonlar, TORCH vb..)
NORMAL DOĞUM EYLEMİ
 Doğum eyleminde rol oynayan faktörler
 Doğum eyleminin fizyolojisi
 Doğumun evreleri
 Doğum çeşitleri
 Doğum eylemine gebenin hazırlanması ve değerlendirilmesi
 Doğum evrelerine göre annenin değerlendirilmesi ve hemşirelik bakımı
RİSKLİ DOĞUM EYLEMİ YAŞAYAN KADIN VE HEMŞİRELİK BAKIMI
 Distosi
 UterusKontraksiyonları ile ilgili Distosi

Doğum Objesi ile İlgili Distosi

Doğum Kanalı İle İlgili Distosi

Annenin Psikolojisi İle İlgili Distosi

Doğum eyleminde ortaya çıkabilecek diğer sorunlar
 Zor doğum eyleminin anne ve bebek açısından tehlikeleri
 Doğum eylemine müdahale
 Komplikasyonlu Doğumda Annenin Hazırlanması
DOĞUM SONU ERKEN DÖNEMDE
YENİDOĞAN BAKIMI
 Doğumdan sonra erken dönemde yeni doğanın sağlığının değerlendirilmesi ve
korunması
 APGAR skorunun belirlenmesi
 Hava yolu açıklığı, Vücut ısısı
 Boy/kilo ölçümü, Enfeksiyonların önlenmesi
 Kanamanın önlenmesi, göz-göbek bakımı
 Ebeveyn-yenidoğan ilişkisi, emzirmenin sağlanması
 Yenidoğanın ekstra uterin yaşama uyumu
 Yenidoğanın fizyolojik fonksiyonları
DOĞUM SONU DÖNEM
 Doğum sonu dönemin tanımı
 Doğum sonu bakımın anne, bebek ve aile sağlığı açısından önemi
 Doğum sonu dönemde hemşirelik bakımın hedefleri
 Kadın ve ailesinin “loğusalık” algısı
 Kadın ve ailesinin loğusalık periodunda anne ve bebek sağlığına yönelik
uygulamaları
 Doğum sonu dönemde beslenmenin anne ve bebek açısından önemi
 Yenidoğan bebeğin beslenmesi
3


















Emzirme teknikleri, Meme bakımı
Doğum sonu dönemde boşaltım sisteminde meydana gelen değişiklikler
Doğum sonu dönemde mobilizasyon
Doğum sonu dönemde KVS, solunum ve KİS de oluşan değişiklikler
Doğum sonu dönemde egzersizin önemi
Doğum sonu dönemde çalışmaya başlama
Doğum sonu süreçte annenin kendisi ve bebeğine ilişkin algı ve düşünceleri
Doğum sonu dönemde yaşanan duygusal değişiklikler
Doğum sonu dönemde dinleme ve uyku sorunları
Doğum sonu dönemde vücut imajı
Ebeveynlik Rolüne anne ve babanın uyumu
Uterusinvolüsyonunun değerlendirilmesi •
Doğum sonu dönemde cinsel yaşam
Doğum sonu dönemde Aile Planlaması
Gelişimsel kriz dönemi olarak doğum sonu dönem ve ebeveynlik
Doğum sonu döneme psikososyal uyum
Doğum sonu dönemde anne ve bebek bakımını etkileyen değer ve inançlar
Doğum yapan kadın ve ailesinin fonksiyonel sağlık örüntüleri doğrultusunda
değerlendirilmesi
 Doğum sonu dönemde ev bakımına hazırlanması
POSTPARTUM DÖNEMDE RİSKLİ DURUM YAŞAYAN KADIN VE
HEMŞİRELİK BAKIMI
 Postpartum dönemde görülen riskli durumlar ve uyum süreci
 Postpartum uterus kanamaları
 Uterusatonisini hazırlayan faktörler, izlem ve hemşirelik bakımı
 Doğum kanalında meydana gelen yaralanma ve travmalar
 Uterus subinvolüsyonu
 Uterusin versiyonu
 Hemorojik şok tedavisi ve hemşirelik bakımı
 Postpartum enfeksiyonlar
 Enfeksiyonların önlenmesinde genel öneriler
 Meme sorunları
 Meme dolgunluğu- Engorjman-Meme Absesi
 Trombo embolik durumlar
 Doğum sonu dönemde görülen ruhsal sorunlar
 Postpartum dönemde anneyi riskler açısından değerlendirme ve hemşirelik yaklaşımı
AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ
 Aile planlaması ve yararları
 Kontraseptif yöntemler
 Aile planlaması hizmetlerinde danışmanlık
 Aile planlaması hizmetlerinde hemşirenin yeri
 İnfertilite
 İnfertilitede tanı ve tedavi yöntemleri
 İnfertil çiftlerin psiko-sosyal sağlığı
 İnfertil çiftlere yönelik hemşirelik yaklaşımı
KLİMAKTERİUM DÖNEM
 Perimenopozaldönem
 Premenopozaldönem
 Fizyolojik değişiklikler
 Siklus bozuklukları
 Vazomotor değişiklikler
 Emosyonel rahatsızlıklar
 Menopozaldönem ve sistemlerde meydana gelen değişiklikler
 Postmenopozaldönem
 Genitalatrofi
 Osteoporoz
 Kardiovaskülersistem rahatsızlıkları
4
 Menopozda Tedavi ve Etkileri
ÜREME SİKLUSU ANOMALİLERİ VE HEMŞİRELİK
 Menstrüal Düzensizlikler
 Amenore (Primer Amenore, Sekonder Amenore,
 Fizyolojik Amenore, Patolojik Amenore),
 Menoraji, Hipermenore, Metroraji, Polimenore, Hipomenore, Oligomenore
 Tanımı, Sınıflandırılması, Patofizyolojisi, Epidemiyolojisi, Etiyoloji ve Risk faktörleri,
Belirti ve Bulguları, Komplikasyonları, Korunma, Tanılanması ve Tedavisi
 Menstrüal Düzensizlik Sorunu Olan Kadının FSÖ’ye Göre Değerlendirmesi ve
Hemşirelik Bakımı
 Disfonksiyonel Uterus Kanamaları Olan Kadın ve Hemşirelik
 Postmenopozal Kanama
 Dismenore
 Premenstrüal Sendrom
ÜREME SİSTEMİ ENFEKSİYONLARI VE CİNSEL YOLLA BULAŞAN
HASTALIĞI OLAN KADIN VE AİLESİ
• Üreme sistemi enfeksiyonu
 Vajinit, MoniliaVajinitis(KandidaAlbikans)
 TrikomonasVajinalis
 Nonspesifikvajinit(Bakteriyel Vajinozis)
 Klamidyatrakomonatis, servisit
 Vulvitis, lokoplaki ve kerozisvulva
 Bartolinitis, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
 Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
 Gonore, Sifiliz, AIDS, GenitalHerpes Enfeksiyonu, Konduloma Akimunata,
GranulomaInguinale,
Human
Papillomavirüs
(HPV),
ŞankroidLenfagranulomaVenerum, PID PelvikInflamatuar Hastalık, Pelvik Ağrı
 Jinekolojik enfeksiyonlarda hemşirelik
ÜREME ORGANLARININ YAPISAL VE FONKSİYONEL BOZUKLUKLARI VE
HEMŞİRELİK BAKIMI
 Pelvik destek yapılarının bozulması
 Pelvikprolapsusların genel belirtileri
 Tanı ve tedavi yöntemleri
 Ürinerinkontinans
 Mesane fonksiyonunun ürodinamikdeperlendirilmesi
 Genitalfistüllerve tanı, tedavi ve hemşirelik yaklaşımları
 Uterusun yer değiştirmesi
 Sorunu Olan Kadının Değerlendirmesi ve Hemşirelik Bakımı
İYİ HUYLU JİNEKOLOJİK DEĞİŞİMLER
 Bening değişimler
 Endometriozis
 BeningnPelvik Kitleler
 Over Tümörleri, Fonksiyonel Over Kistleri
 Uterus Tümörleri, Myomlar
 Uterus ve Serviks Polipleri, Vulva Kistleri
 Lökoplaki ve Kerozis Vulva
 Benign jinekolojik değişim yaşayan kadının değerlendirilmesi ve hemşirelik
bakımı
JİNEKOLOJİK KANSERLER

Serviks kanseri

Endometriyum kanseri,

Over kanseri

Vulva kanseri

Vajinal kanser

Tanımı,sınıflandırılması,Patofizyoloji, Epidemiyolojisi Etiyoloji ve Risk
Faktörleri, Belirti ve Bulguları, İlerlemesi ve Yayılma Özelliği,
Komplikasyonları, Korunma, Erken tanı, Tarama, Tanılanması ve Tedavisi
5

Malign jinekolojik değişim tanısı olan kadının yaşayacağı biyolojik , psikolojik
sosyal, kültürel, spiritual sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı

Malign jinekolojik değişim yaşayan kadının değerlendirilmesi ve hemşirelik
bakımı
JİNEKOLOJİDE TANI- TEDAVİ YÖNTEMLERİ
 Jinekolojik Tanı Yöntemleri
 Jinekolojik Değerlendirme
 Jinekolojik Öykü
 Genel Fizik Muayene
 Pelvik Muayene
 Hemşirenin Rolü
 Jinekolojik Test ve İşlemler
 Jinekolojik muayene,test ve işlem uygulanan kadının yaşayabileceği psikososyal
sorunlar
 Jinekolojik muayene, test ve işlemlerde hemşirenin rolü
 Jinekolojik muayene, test ve işlem uygulanan kadının değerlendirilmesi ve hemşirelik
yaklaşımı
 Jinekolojide tedavi yöntemleri
 Jinekolojik cerrahi yaşayan kadın ve hemşirelik bakımı
 Jinekolojik cerrahi uygulanan kadının değerlendirilmesi ve hemşirelik yaklaşımı
6