HASTANELERDE
AKILCI ANTİBİYOTİK
KULLANIMI, TEMİNİ VE
SATINALMA
Uzm.Ecz. ÖZLEM KALSIN
Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi
Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi
3-6 Nisan 2014, Girne-KKTC
Akılcı ilaç kullanımı - tanım
WHO’
ye göre;
Hastanın
O
klinik tanısına uygun
hasta için yeterli doz ve sürede
Hastanın
kendisi ve toplumu için maliyeti en
düşük olan ilacın seçilmesidir.
İlacın akılcı kullanımı;
Etkili
Güvenli
Ekonomik
olarak uygulanmasını sağlayan;
planlama, yürütme ve izleme sürecini
kapsar.
Bu süreçte sorumluluk sahibi
taraflar;
Devlet
İlaç endüstrisi
Sağlık personeli (hekim ve eczacılar)
Toplum
Akılcı antibiyotik kullanımı
Uygun endikasyon
Uygun antibiyotik
Uygun zaman
Uygun doz - yol
Uygun maliyet
Akılcı antibiyotik tedavisi;
Komplikasyonların ve kronikleşmenin önlenmesi,
Hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması,
Doğru zamanda yapılan uygulama ile mortalitenin
önlenmesinde
önem taşır.
Akılcı olmayan antibiyotik
kullanımının sonuçları:
İlaç yan etkilerinde artış
Hastanede yatış süresinde uzama
Hastanelerde dirençli bakterilerin ortaya çıkması
ve yayılması
Morbidite ve mortalitede artış
Tedavi maliyetlerinde artış
Her yeni antibiyotik tedavide yeni bir umut olsa
da; direnç gelişimi, etkinin azalması, mortalitenin
artması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Antibiyotiklere direnç tüm dünyanın sorunudur.
Hastanelerde antibiyotik direnci
çok yönlü stratejilerle saptanabilir ve
azaltılabilir;
Eğitim
Rehberlerin kullanımı
Rotasyonlu antibiyotik kullanımı
Antibiyotik kontrol ekibinin görev tanımını
düzenlemek
Antibiyotiklerin uygun dozda kullanımı
ARTAN EKONOMİK YÜK !!!
Antibiyotik
kullanımı
Bakteriyel
direnç
Dirençli
bakteriyel
infeksiyon
Antibiyotik tedavisinde ‘gerçek maliyet’i belirleyen
3 faktör vardır;
Etkinlik ve Güvenlilik (hastalığa ait komplikasyon
ya da antibiyotiğe ait yan etki görülme olasılığı ve
bunun maliyeti
Hastanede kalış süresi ve maliyeti
Temel tedavi maliyeti
Sağlık harcamalarında gerçek anlamda tasarruf;
Etkinlikleri ve güvenirlikleri karşılaştırılabilir ilaçların
ambalaj fiyatı değil, maliyet fiyatı hesaplanarak;
herhangi bir başarısızlığa neden olmadan yapılan
ucuz tedavi,
Bakım
kalitesinden ödün vermeden; sağlık bakım
harcamalarının azaltılması,
ile sağlanır.
Antibiyotikler sağlık harcamalarının önemli bir
kısmını oluşturmaktadır.
Hastane
ilaç
bütçelerinin
yaklaşık
%30'unu
oluştururlar ve bunların yaklaşık %50'si uygunsuz
kullanılmaktadır.
.
Direnç problemi ve antibiyotiklerin getirdiği
maliyetten
ve
akılcı
olmayan
antibiyotik
kullanımlarından dolayı, bu ajanların kullanım
yoğunluğu ölçülmeli ve sınırlandırılmalıdır.
Antibiyotik kullanımın ölçülmesi ve iyileştirilmesi
için birçok araştırmalar yapılmakta bununla ilgili
yeni yöntemler kullanılmaktadır.
İlaç
kullanımının
doğru
ölçülebilmesi
ve
uluslararası bir standardın oluşturulması amacıyla
bir sınıflandırma sistemi ve bir ölçüm birimi olan
Dünya Sağlık Örgütü tarafından desteklenen
ATC/DDD metodolojisi kullanılmaktadır.
Tanımlanmış
günlük
doz
(DDD),
ATC
sisteminde yer alan bir ilacın ana endikasyonu
için yetişkinlerde kullanıldığı varsayılan günlük
ortalama idame dozudur.
Bu
sistemin
araştırmalarında
sağlayarak
reel
amacı
yararlı
ilaç
ilaç
olabilecek
tüketim
kullanım
bir
araç
istatistiklerinin
sunumuna ve karşılaştırılmasına olanak vermektir.
Sağlık Bakanlığı akılcı antibiyotik
kullanımı konusunda;
Hastanenin enfeksiyon kontrol komiteleri ile
birlikte çalışacak; Antibiyotik Kullanım Ekibi (AKE)
oluşturulması istenmektedir.
Hastanenin büyüklüğüne ve yapısına göre
AKE’lerin yapısı değişiklik gösterebilmektedir.
Antibiyotik Kontrol Ekibi’nde..
Mikrobiyolog,
Enfeksiyon kontrol ekibinin bir üyesi,
Eczacı bulunmalıdır.
Ekipte antibiyotiklerin sık kullanıldığı birimlerden
(hematoloji, onkoloji, cerrahi, organ nakli gibi)
hekimlerin bulunması, programın uygulanabilirliğini
artırır.
Antibiyotik kullanımının iyileştirilmesi için hangi
stratejinin uygulanacağına bu ekip karar vermelidir.
Strateji belirlerken;
Hastanenin büyüklüğü,
Yapısı,
Özel hasta grupları
Lokal direnç sorunları ve
Finans kaynakları,
Hastane bilgi sisteminin gelişmişliği gibi
değişkenler dikkate alınmalıdır.
Antibiyotik Kullanım Ekibi;
Hastaneye satın alınacak antibiyotiklerin çeşit ve
miktarları ile ilgili görüş ve önerilerini sunmalıdır.
Hastane genelindeki antibiyotik kullanım politikası
konusunda herhangi bir girişim önerisinde bulunabilmesi
için öncelikle antibiyotik tüketimiyle ilgili veriye sahip
olması gerekmektedir
Hastane yönetimi konuyla ilgili olarak, bu ekibin
görüş ve önerilerini dikkate almalıdır.
TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS
EĞİTİM VE ARAŞTIRMA
HASTANESİ
2010 yılında;
Hastanemizle yatak sayısı aynı olan,
Benzer tedavi ve
İşlemlerin yapıldığı diğer hastaneler ile ilaç
kullanım oranlarını karşılaştırdık.
Antibiyotik kullanım oranlarının yüksek
olduğunu tespit edip, bunun nedenlerini araştırdık.
Sorun çözümü için izlenen yöntem;
akılcı antibiyotik kullanımını sağlamak,
antibiyotik kullanım oranlarını azaltmak
direnç gelişiminin önüne geçmek için
önlemler almaya başladık.
İçinde eczacının da bulunduğu; Enfeksiyon
Kontrol Ekibi ve Antibiyotik Kontrol Ekibi, bir strateji
belirledi.
AKE tarafından; son 2 yılda yatan hastalarda
kullanılan antibiyotik tüketim verileri elde edilerek,
hastane yönetimi konu hakkında bilgilendirilmiştir.
Geliştirilen stratejiler çerçevesinde, eğitime
öncelik verilerek; ilgili personel konuyla ilgili olarak
hizmet içi eğitimlere alınmıştır.
EĞITIM
Antibiyotik tedavisine kültür sonuçlarına göre yön
verilmelisi sağlandı. Hekimler bu konuda Enfeksiyon
Kontrol ekibi tarafından bilgilendirildi.
Enfeksiyon ve klinik mikrobiyoloji uzmanları ile
birlikte hastane eczanesi de, antibiyotik tedavisi
konusunda sorumlu paydaş olarak görev aldı.
Rotasyonlu Antibiyotik Kullanımı
Programlı olarak antibiyotiklerin değiştirilmesi; bir
antibiyotiğe karşı bakterinin direnç geliştirmesi
için seçici baskıyı azaltabilir.
Hastane eczanesi olarak; enfeksiyon uzmanı
hekimlerden, antibiyotik rotasyonları hakkında
bilgi alıp, satınalma ve sipariş süreçlerini bu
bilgilere göre programladık.
Antibiyotik kontrol stratejileri geliştirirken Hastane
yönetiminin de desteğini alarak, çalışıldı.
Eczanenin antibiyotik listesi güncellendi ve
kontrollü antibiyotik istem formu hazırlanarak
Enfeksiyon
Hastalıkları
Uzmanı
(EHU)
onayı
gereken antibiyotiklerin isteminde mutlaka EHU
onayının sorgulanması istendi.
EHU onayı ile kullanılan bir antibiyotikler için;
Uzmanlar ile iletişim arttırıldı.
Akılcı olmayan ilaç seçim nedenleri sorgulandı.
Hastane eczanesine ilk defa alınacak
ilaçlar için Yeni İlaç Tespit ve Onay
Komisyonu ;
Neden?
Hali hazırdaki hangi ilacı azaltalım?
YENİ İLAÇ İSTEK FORMU
İlaç ve Eczacılık Komitesine
İlacı isteyen Klinik veya Ünite
: ………………………
İlacı isteyen Doktorun Adı ve Soyadı :………………………
İlacın jenerik Adı
:………………………
İlacın Ticari Adı
:………………………
İlacın istenme nedeni ve kullanımı ile ilgili özet bilgi:………
Doktor Adı ve İmzası
Başkanının Onayı
Klinik Şefi veya Bölüm
SONUÇ:
Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde
2011ve 2013 yılları arasında EHU onayı gereken
antibiyotiklerin kullanım oranları karşılaştırıldığında
belirgin bir azalma gözlenmiştir.
Kas ve
Sistemik
iskelet
hormonal
sistemi
ilaçlar
Gastrointesti
ilaçları
4%
nal ilaçlar
6%
5%
Diyagnostikl
er
7%
Anestezikler
8%
SSS i
ilaçları
8%
Kardiyovask
üler ilaçlar
12%
2012
gastrointestinal
ilaçlar
2013
sistemik
hormonal
ilaçlar
3%
diyagnostikler 4%
5%
kas ve iskelet
sistemi ilaçları
8%
Antibiyotikl
er
31%
Hematolojik
ajanlar
19%
antibiyotikler
29%
SSS i ilaçları
9%
anestezikler
10%
kardiyovasküler
ilaçlar
14%
hematolojik ilaçlar
18%
160000
140000
120000
100000
KUTU SAYISI
80000
YILLAR
60000
40000
20000
0
1
2
3
2011-2013 yılları arasındaki,
Yüksek
İhtisas
Eğitim
ve
Araştırma
Hastanesindeki antibiyotik kullanım oranları,
Hastane enfeksiyon oranları tespit edildi ve
karşılaştırıldı.
Antibiyotik kullanım Hastane enfeksiyon
miktarı (kutu adedi) gözlenme sıklığı
2011
190.000
5.1
2012
162.000
3.95
2013
134.000
3.16
Hastane
enfeksiyon
oranlarının
azalmasıyla
birlikte, antibiyotik kullanım sayılarında da belirgin
azalma gözlenmiştir.
Bu azalmada; hastanemizde hedefe yönelik, etkin
ve akılcı antibiyotik kullanımının etkili olduğunu
düşünmekteyiz.
120000
100000
80000
60000
Series3
Series2
40000
20000
0
2011,2012 , 2013 yılları
Series1
Satın alma maliyetleri
2011: 9.98 milyon TL
(sadece ilaç – 150-03-01)
• Akılcı antibiyotik
kullanımı
2013: 6.8 milyon TL
(sadece ilaç – 150-03-01)
İlaç sürekliliği problemleri;
Kritiklik derecesi yüksek
ilaçlarda yaşanan stok
kopmaları, dış reçete,
hastanın tedavisinin
gecikmesi, ek mali yükler
İlaç sürekliliğinin
sağlanması
• Stok kopmalarının
önlenmesi
• Gerekli ve ucuz
ilaçların depodaki
sürekliliği
Temin ve stoklama
maliyetlerinin azaltılması
• Uygun miktarda
sipariş,
• Doğrudan teminin
azaltılması
İlaç sürekliliğinin sağlanması
Stok kopmalarının önlenmesi
• stok maliyetlerini asgari seviyede tutacak,
• hizmet devamlılığını sağlayacak,
• finansman dengelerini bozmayacak,
bir yaklaşım !!
NORMAL STOK HAREKET SÜRECI
STOK MÜDAHALE NOKTALARI
90 gün
(Azami
Stok)
< 15 gün
Minimu
m Stok
60 gün
azami
stok
30 gün
Asgari
Stok
SONRAKI HEDEFLER
Satınalma ve tüketimin takibi
Stok seviyesinin düşürülmesi
Müdahale
zaman noktalarının daha düşük gün
sayısına çekilmesi
örn: 60 gün yerine 45 gün
Hastane yönetiminin uygulanan programlara
maddi destek sağlaması,
Kurum politikalarının oluşturulması,
Hekime ve eczacıya ekip ile birlikte çalışma
özgürlüğü sağlanması,
Antibiyotik kontrol programlarının uygulanmasında
yönetimin destek vereceği temel konulardır.
