Metamerizm ve Yapay Işık Kaynakları Coats BültenC
advertisement
C O AT S Coats Bülten D İ K İ Ş Ç Ö Z Ü M L E R İ Metamerizm ve Yapay Işık Kaynakları İçerik Giriş • Metamerizm Nedir? • Metamerizm ve Çeşitleri • Metamerizmde Işığın Önemi • Yapay Işık Kaynağı nedir? • Doğal ve yapay ışık kaynakları arasındaki fark nedir? • Endüstriyel Yapay Işık Kaynağı tipleri • Renk Sıcaklığı • Parlaklığın ve Işık Kaynağı Açısının Etkileri • Renk Eşleştirme Kabini kullanımı • Metamerizm Etkilerinin Azaltılması • Metamerizm ve Yapay ışık kaynakları hakkında • daha fazla bilgi için, bizimle iletişime geçiniz Coats Bülten Giriş Giysi üretimi oldukça karmaşık bir işlemdir, nihai ürün bir çok farklı malzemenin birleşmesinden oluşur. Bu malzemelerin renk uyumlarının doğru olması, müşteri beklentilerini karşılamakta çok önemli bir unsurdur. Tedarik zinciri bir çok aşamalardan oluşur. Dağıtım sürecinin bir aşamasında giysi renk onayından geçtiği halde, bir başka aşamada renk farklılığı tespit edilebilir. Bunun sebebi metamerizm durumudur. Bu bültende, renk gözlemlerinde standart ışık kabinleri ve standart yapay ışık kaynakları kullanarak, metamerizm etkilerini nasıl azaltabileceğiniz anlatılmaktadır. Metamerizm nedir? Metamerizm, belli bir ışık kaynağında benzer olarak eşleşen iki rengin, başka bir ışık kaynağı altında farklı görünmesi olarak tarif edilen renk fenomeninin, bilimsel açıklamasıdır. Bir objenin rengi, Yapay ışık kaynağı için kullanılan ışık kaynağına bağlı olarak değişir. Örneğin, gündüz vakti arabanızı yol kenarına park ettiğinizde parlak kırmızı görünmektedir. Hava karardıktan sonra, siz arabanızı hala kırmızı olarak tarif edersiniz, ama aslında sodyum aydınlatma altında arabanız, muhtemelen kahverengi görünmektedir. Metamerizmin Çeşitleri Metamerizm, görüntüleme şartlarına göre değişir. Çeşitli metamerizm tipleri vardır: • Bir kişinin belli bir ışık kaynağı altında eşleştiğini kabul ettiği renklerin, farklı bir ışık kaynağında farklı renkler olarak görünmesine, Işık Kaynağına Bağlı Metamerizm denir • Gözlemci metamerizmi ise, kişilerin renk algılamalarındaki farklılıklardan doğar; çok subjektif bir durumdur ve çoğunlukla önlenmesi mümkün değildir. Ancak, renk kontrolu yapan kişilerin dikkatli seçilmesi ve iyi eğitilmesi ile risk azaltılabilir • Geometrik Metamerizmi önlemek için, renk kontrollerini eşit mesafeden ve ışık kaynağına göre sabit açıda (45 derece) olacak şekilde yapmak gerekir İlerideki bölümlerde Yapay ışık kaynaklarını inceleyeceğiz. Metamerizmde Işığın Önemi Bir ürünü gözlemlerken, görüntüyü etkileyen en önemli faktör, kullanılan ışık kaynağının enerjisidir. Baktığımız şeyin görünüşünü etkileyen iki temel faktör şunlardır: • Cismi aydınlatan ışığın kalitesi ve miktarı • Cismin gözlemlendiği alanın arka plan rengi Doğru görsel algılama olabilmesi için, ışık kaynağının, renk eşleştirme kabinlerinde olduğu gibi, kontrollu olması gerekir. Yapay Işık Kaynağı nedir? Aydınlatıcı, yapay olarak yayılmış olan ışığın teorik kaynağıdır. Genel olarak, aydınlatıcının değerleri yapay ısı kaynağının enerji yayılım ölçümlerinden oluşur. Bu yapay ısı kaynağı sıcaklık ile beraber aynı zamanda belli sıcaklık aralıklarında spesifik renkte ışık da yayar. • Yapay ışık kaynakları standart değerlerde sabit ışık sağlar, doğal ışık kaynağının ise enerjisi değişkendir. Örneğin güneş ışık kaynağıdır, ancak enerjisi aksam ve öğle saatlerinde aynı değildir • Doğal ışık kaynağı, ışık saçılımının fiziki olarak kaynağıdır mesela mum, tungsten lamba veya gün ışığı. Yapay ışık kaynağı aydınlatıcılar ise, doğal ışık kaynaklarını teorik olarak taklit ederler • Doğal ışık kaynaklarının hepsi, yapay bir ışık kaynağı ile canlandırılabilir, ancak tüm yapay ışık kaynakları fiziksel olarak bir doğal ışık kaynağı ile gerçekleştirilemez Endüstriyel Yapay Işık Kaynağı tipleri Yapay Işık Kaynağı seçimi Ampul Tipi Çalışma sıcaklığı CRI ( Renk tanımlama endeksi) Kullanım / Yapay ışık kaynağı çeşidi CIE Standart Yapay ışık kaynağı A (INCA-A) Tungsten Halojen 2856ºK 100 Incandesent veya tungsten ışığı ısıtıldıklarında görünür ışık yayarlar ve genellikle ev aydınlatmalarında kullanılırlar CIE Standart Yapay Fosfor 7, Gün ışık kaynağı D65 Işığı Floresan 6500ºK 93 Soğuk beyaz floresan, genellikle ofis aydınlatmalarında kullanılırlar Floresan Yapay ışık kaynağı TL84 Avrupa ticari floresan 4100ºK 85 En çok kullanılan Yapay ışık kaynağı, öğlen ışığını temsil eder CWF Yapay ışık kaynağı (Soğuk Beyaz Floresan) USA ticari floresan 4150ºK 62 Ofis veya mağaza ışıklarını simule eden, wide band floresanlar; bir çok alıcı marka tarafından kullanılmakla birlikte, bu ışığın dezavantajları vardır. Mavi, sarı ve yeşili vurgulayıp, kırmızıları bastırdığı için, renklerin doğru değerlerini göstermekte yanıltıcıdır, ten rengi tonlarını doğal olmayan gri bir renkte gösterir UV Yapay ışık kaynağı Gün ışığı floresan 6500ºK 93 Floresan boyar madde ve optik ağartmaların varlığını ortaya çıkarır, gün ışığına benzer D50 Yapay ışık kaynağı Fosfor 7, Gün Işığı Floresan 5000ºK 92 Renk miktarsal değerlerini ve dağılımını değerlendirmekte kullanılır, öglen vakti gün ışığını temsil eder D75 Yapay ışık kaynağı Fosfor 7, Gün Işığı Floresan 7500ºK 94 Kuzey öğlen güneşi ışığını temsil eder, opak malzemeleri değerlendirmek için kullanılır U30 Yapay ışık kaynağı USA ticari floresan 3000ºK 85 Ticari narrow bant floresan ışığı Civa Buharı Yüksek Yoğunluk 4100ºK 70 Genellikle mağazalarda ve fabrikalarda kullanılır Yüksek Basınçlı Sodyum Yüksek Yoğunluk 2100ºK 50 Genellikle sokak aydınlatmalarında ve fabrikalarda kullanılır Not: CRI (Colour Rendering Index - Renk Ayrıştırma Endeksi), yapay ışık kaynağının renkleri, gerçek gün ışığına ne kadar benzer şekilde ayrıştırabildiğini gösterir. Indeks 100 değeri, yapay ışık kaynağının gün ışığını mükemmel taklit edebildiğini ifade eder. Coats Bülten Doğal ve yapay ışık kaynakları arasındaki fark nedir? • • • • • • Coats Bülten Floresan Ampul Çeşitleri: CW - Standart Soğuk Beyaz WW - Standart Sıcak Beyaz CWX - Deluks Soğuk Beyaz WWX - Deluks Sıcak Beyaz ES - Enerji tasarruflu HO - High Output D65 Yapay gün ışığı TL84 Mağaza ışığı A Ev tipi tungsten Yapay ışık kaynağı Renk sıcaklığı Renk sıcaklığı, belli ışık kaynaklarının karakteristiklerini tarif etmek için kullanılan bir yöntemdir. Rengin görünüşünü miktarsal olarak ifade eden bir referans değerdir. Işıkla ilgili kullanılan, 'sıcak' ve 'soğuk' terimleri, alev sıcaklığı ve soğuk kış gökyüzü gibi subjektif değerlendirmelere dayanır. Soğuk ve sıcak ışık kaynakları Daha yüksek renk sıcaklıkları olan ışık kaynakları 'soğuk' ışık kaynaklarıdır. Daha düşük renk sıcaklıkları olan ışık kaynakları ise, 'sıcak' ışık kaynaklarıdır. Renk Sıcaklık Uygulamaları Renk Sıcaklığı Kelvin Skalası - aralığı Birleşik Efektler ve Duygu durumları Uygun Lokasyon Uygulamalar Sıcak 3,000K Samimi Yakın Kişiye özel Restoranlar Hotel lobileri, Butikler, Ofis alanları, Kütüphaneler Nötr 3,500K Samimi Davetkar Tehditkar olmayan Halka açık resepsiyonlar Ofis alanları, Showroomlar, Kitapçılar Soğuk 4,100K Düzgün Temiz Yetkin Ofis alanları Konferans salonları, Dershaneler, Toptan alım yerleri, Hastaneler Gün ışığı 5,000K dan 6,500K'ya Parlak Alarma geçiren - Uyarıcı Detaylı renklendirme Galeriler Müzeler, Renk Eşleştirme Odaları, Mücevher Dükkanları, Tıbbi Gözlem Alanları, Tekstil Sektörü, Baskı Firmaları Coats Bülten Parlaklığın ve Işık Kaynağı Açısının Etkileri Yapay ışık kaynağının parlaklığı, renklerin ortaya çıkan gerçek saflığını ve gölgede görünebilen detayların miktarını belirler. Genellikle, Yapay ışık kaynağı ne kadar parlaksa, doymuş renkler daha çok ortaya çıkar ve gölgede görülebilen detay miktarı artar. Yapay ışık kaynağının geometrik şekli de ürünün ana rengini ve kontrastlarını etkiler. Yapay ışık kaynağı küçük bir nokta kaynaktan veya yayılmış olarak geniş bir alandan geliyor olabilir, renk görünüşünü etkileyen, ışığın objeye düştüğü açı ve objenin görüntülenme açısıdır. Renk Eşleştirme Kabini kullanımı Renk eşleştirme kabinleri, renklerin gözle değerlendirilmesi için kullanılan standart ekipmanlardır. En iyi renk değerlendirmesi için aşağıdaki parametreler çerçevesinde kullanılmalıdır: Boyutlar Genişlik Yükseklik Derinlik Toplam alan 1,560 mm 780 mm 620 mm Viewing Cavity 1,520 mm 560 mm 590 mm Kabin İçi • Kabin içi, Munsell N5 Gri renk ile boyanmalıdır • Doğru sonuç almak için, yansıma, dışarıdan gelen ışıklar, parlama gibi gözün algılamasını değiştirecek etkiler engellenmelidir • Kabine yakın pencerelerin hepsi gri perdelerle kapatılmalıdır • Görüş alanına direkt ışık gelmemeli ve civardaki genel aydınlatma, 200 ila 300 luks arasında 'Yapay Günışığı' olmalıdır • Kabinin içindeki arka plan duvarı açık gri BS 00A01 renkte boyalı olmalıdır Gözlem sırasındaki arka plan • Renk eşleştirme kabini, en geniş skalada renk kapsayabilmek için, doğal gri bir ortam oluşturur Gözlem Mesafesi • Renk gözlemi yapan kişinin örneklere bakış mesafesi her renk için aynı olmalıdır. Örneklere 45º eğimli bir tablaya yerleştirilerek bakılır Coats Bülten Metamerizm Etkilerinin Azaltılması Tüm renkli ürünlerin üretiminde, renk değerlendirme ve kontrolleri sırasında, metamerizm ve yapay ışık kaynaklarının önemle dikkate alınması gereken konular olduğunu gördük. Bu nedenle tekstilde, kullanılan boyarmadde kalitesinde devamlılık ve renk eşleştirme işlemi sırasında uygun Yapay ışık kaynağı ve doğru şartların oluşturulması çok önemlidir. Metamerizm ve Yapay ışık kaynakları konusunda daha fazla bilgi için, bulunduğunuz ülkedeki Coats ofisi ile iletişime geçiniz. www.coatsindustrial.com February 2016
