üriner sistem taş hastalıkları son selen+ suleyman

ÜRİNER SİSTEM TAŞ
HASTALIKLARI
Selen Tulunoğlu & Işın Erdoğan & Süleyman Özen
• Endüstriyel toplumun %4-20 sine etki eden
hastalıktır.
• Böbrek taşlarının, endüstriyel toplumlarda en sık
görülen tipi kalsiyum oksalat yada bunun
hidroksiapatit kombinasyonudur.
• Erkeklerde, kadınlara oranla 3 kat daha sık görülür.
• Yaşam tarzındaki ve diyetteki değişiklikler nedeniyle
fark azalmaktadır.
• En yüksek risk 30 ile 50 yaş arasındır.
• Taş hastalıkları çoğunlukla nüks eder.Nüks eden
vakalar idiyopatik kalsiyum ve ürik asit taşlarıdır.
• Sıcaklığın yüksek olduğu yerlerde ve yaz
mevsiminde daha fazla görülür.
• İskandinavya, Akdeniz ülkeleri, Kuzey Hindistan,
Pakistan, Kuzey Avustralya, Orta Avrupa, Malezya,
Orta Amerikada yoğundur.
ETİYOLOJİ
• Süpersatürayon-kristalizasyon teorisi
• İdrar inhibitörlerinin yokluğu teorisi
• Matriks-nükleosyon teorisi
• Epitaksi teorisi
• Kombine teoriler
SÜPERSATÜRAYONKRİSTALİZASYON TEORİSİ
İNHİBİTÖR EKSİKLİĞİ TEORİSİ
• Organik inhibitörler ;
Düşük moleküllü peptitler,yüksek moleküllü
glikoproteinler,matriks,yüzeyindeki zeta
potansiyel,sülfidril içeren uromukoidler,
alanin,sitratlar,üre
• İnorganik inhibitörler;
Fosfatlar, pirofosfatlar(en etkili),
ortofosfatlar,magnezyum,çinko
MATRİKS NÜKLEASYON TEORİSİ
• Matriks, idrardaki proteinlerin ürünüdür, protein,
heksan, heksanaminler içerir.
• Proksimal tüp hücrelerinden yapılır. Hem
inhibitör etki yapar hem taş yapısının %2-10 unu
oluşturur.
• İdiyopatik kalsiyum taş hastalığında matriks ve
kristal tabakalar görülür. Kalsiyum taşları ilk
belirtisi olabilir.
• Ürik asit, sistin, struvit taşlarında görülmez.
EPİTAKSİ TEORİSİ
• Kristal çok fazla oluşursa kristali yapan maddenin
satürasyonu azalır ancak başka element fazla ise
bu kristalin yüzeyine yapışarak dış tabakası başka
cins olan taş oluşturur.
• Ürik asit kristalleri üzerinde kalsiyum oksalat
epitaksi ile tutunabilir.
• Sistin başka bir kristal nukleusu üzerine
tutunamaz.
KOMBİNE TEORİLER
• İntranefronik ve fiks nükleasyon:
İlk kristal çekirdeği tüp hücrelerinde
başlamakta,burdan tüp içersindeki idrara
atılmaktadır. Serbest kristalizasyona ihtiyaç yoktur.
• Ekstranefronik ve serbest partikül nükleasyonu:
Süpersatürasyon kristalizasyonun serbest olarak
idrarda oluştuğunu, fakat üromükoidler gibi
inhibitörlerin kaliatif veya kantitatif defektleri
sonucu büyüyerek taş oluşturmasıdır.
TAŞ OLUŞUMU İÇİN RİSK
FAKTÖRLERİ
• Aile geçmişinde taş hastalığı olması
• İdrar ph ında değişiklik
• Bruşit, ürik asit veya ürat taşı
• Üriner sistemdeki enfeksiyon
• Üreterlerde daralma
• Üreter ile böbreğin birleşme noktasında darlık
• Üriner sistemde yabancı cisimler
• Üriner sistem tümorleri
• Ürostaz
• Medüller sünger böbrek
• Kist veya kalisiyel divertikül
• Vezikoüreteral reflü
• Atnalı böbrek
• Üreterosel
• Nefrokalsinozis
• Hiperparatiroidizm
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Sarkoidoz
• İlaçlar
TAŞ ÇEŞİTLERİ
A. Kalsiyum Taşları
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
Sitruvit
Oksalat
Sistin
Ksantin
Indinavir
A. Kalsiyum Taşları
• Tüm idrar yolları taşlarının %80-85’i kalsiyum içerir. En sık
üriner taş türüdür.
• Nefrokalsinozis olarak bilinen böbrek parankimi içindeki
kalsifikasyonlardır.
• İdrar yolları taşları için uygulanan tedaviye genelde yanıt
vermez.
Absorptif Hiperkalsiürik Nefrolitiyazis en sık üriner taş
sebebidir.
Rezorptif Hiperkalsiürik Nefrolitiyazis
A. Kalsiyum Taşları
• Absorptif Hiperkalsiürik Nefrolitiyazis:
kalsiyumun intestinal hiperabsorpsiyonu. D vitaminine cevabın
artması sonucu barsaktan fazla miktarda kalsiyum emilir.
Renal filtrasyon yükü artar. Paratiroid hormonu
baskılanır.Parankim içinde kalsifikasyonlar görülür.
• Rezorptif Hiperkalsiürik Nefrolitiyazis:
primer hiperparatiroidi ile ilişkilidir.
• PTH
1,25 Dihidroksikolekalsiferol
emilimi artar.
intestinal kalsiyum
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
1.Sitrüvit Taşı
• Magnezyum, Amonyum , Fosfat (MAP)
• Geyik boynuzu şeklinde
• Proteus, pseudomonas,providencia, klebsiella, mycoplasma
benzeri üreyi parçalayan bakteriler tarafından oluşturulur.
• İdrar pH’sını alkalileştirir.
• Yoğun diürez sitrüvit taşını önlemez.
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
2.Ürik Asit Taşı
• Gut veya myeloproliferatif hastalıklı kişilerde, malinite tedavisi
için sitotoksik ilaç kullananlarda sık görülür.
• Dehıdratasyon ve aşırı purin alınımına bağlı ürik asit yüksektir.
• Idrar pH’sı sürekli 5.5 altındadır.
• Saf ürik asit taşı Non-Opaktır.
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
3.Oksalat Taşı
• İnce barsaktan emilen oksalatın tamamı böbrekten atılır.
• İnce barsak hastalıkları (Crohn, rezeksiyon) ve barsakta
oksalata bağlanacak kalsiyum kalmaması (diyare) idrardaki
oksalatı ve taş oluşumunu artırır.
• TEDAVİ
oksalattan fakir diyet + kalsiyumdan zengin diyet
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
4.Sistin Taşı
• Anormal intestinal emilime ve sistin,ornitin,lizin ve arginin dahil
diazik aminoasitlerın renal tübüler emilimine neden olan kalıtsal
defekt sonucu oluşur.
• Aile öyküsü, grafide saat camı gibi yuvarlak sınırları düzgün taş.
• En sert taşlardır.
• ESWL (ekstrakorporeal şok dalga litotripsisi) dirençlidir.
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
5.Ksantin Taşı
• Doğumsal ksantın oksidaz enzim eksikliğine bağlı oluşur.
• Radyo-opak değildir.
B. Kalsiyum Dışı Taşlar
6.İndinavir Taşı
• Edinsel immün yetmezlik sendromlu (AIDS) hastalarda kullanılan
proteaz inhibitörleri, hastaların %6 sında radyosaydam taşlara
neden olur.