özel öğretim yöntemleri 5_7
advertisement
Uz. Nüket GÜNDÜZ İşbirliğine Dayalı Öğrenme *Ortak öğrenme amaçlarını gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük gruplar halinde (2-6 kişilik) işbirliği içerisinde birlikte çalışması esasına dayalı interaktif bir öğrenme-öğretme metodudur. *İşbirliğine Dayalı Öğrenim; verilen bir görevin “gruptaki bütün üyelerin çabalarıyla” tamamlanması demektir. *Anahtar kelime EKİP ÇALIŞMASI *Grubun başarısı ancak bu yolla sağlanabilir. İşbirliğine Dayalı Öğrenme *Tek başlarına oturup kendi üzerlerine düşeni yapmazlar. Tam tersine herkes birbirine karşı sorumluluk duyar. *Çalışma sonunda bir “ürün” elde etmek genelde olasıdır. Ürün: Oyun, Sözlü rapor, Araştırma raporu, Panel, Müzakere, Model şeklinde olabilir. Gruptaki bütün öğrenciler aynı notu alır. Buda onların katılımını destekleyip, iyi bir sonuca varmak için tüm yeteneklerini sergilemelerini sağlar Grup çalışmaları sürerken, öğretmende onları dikkatlice izler. “Ürün” konusunda sorun çıkarsa bu öğretmen tarafından aydınlanıp düzeltilebilir. İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Uygulanması Uygulama Aşamaları * 1.Takımların Oluşturulması * 2.Isınma Etkinlikleri * 3.Takımlarda Konu ve Görev Dağılımının Yapılması * 4.Diğer Gruplarla Etkileşim * 5.Takım İçinde Etkinlikler * 6.Değerlendirme Takımların OluşturulmasıTakımların Oluşturulması 2 yada 6 kişiden olan gruplar oluşturulacak. Buradaki asıl kural grubun heterojen bir şekilde oluşturulmasının sağlanması gerekir. Buda tüm takımların birbirine denk olacağı anlamına geliyor. Isınma Etkinlikleri Burada ise öğrencileri birbirlerine ısınmaları için etkinlikler düzenler ve kaynaşmaları sağlanır. Bu da takım içerisinde yapılır. Buradaki amaçla; kümeye beyin fırtınası yoluyla ad verme, küme sloganı ve hareketlerini belirleme, diyalektik ve düşün-tartış-yaz-paylaş gibi etkinliklerden yararlanılabilir. Takımlarda Konu ve Görev Dağılımının Yapılması Burada ise üye sayısı kadar işlenen konu yada materyal alt bölümlere ayrılır. Takım içindeki öğrencilerin bu alt bölümlerden birini seçmesini sağlanılır. Takım içindeki yönetici, sözcü, yazıcı, raporcu gibi görevleri demokratik olarak dağıtımını yapmalı yada yapılması sağlanmalıdır. Bütün bu işlemler diğer bütün gruplara da uygulanır. Diğer Gruplarla Etkileşim Aynı alt bölümlerden sorumlu olan bütün takımların üyeleri bir araya toplanmasını sağlanılır. Mesela takımlar beşerli gruplar halindeyse konu beş alt bölüme ayrılır ve her alt bölümü alan öğrenciler bir araya getirilir. Bu şekilde birbirleriyle fikir alış-verişinde bulunurlar ve bilgi paylaşımı gerçekleşmiş olunur. Takım İçinde Etkinlikler ve Değerlendirme *Takım İçinde Etkinlikler Etkileşim gruplarındaki öğrenciler kendi gruplarına dönerek kendi konularını takım arkadaşlarına anlatmalarını sağlanılır. *Değerlendirme Değerlendirme iki aşamadan oluşur: 1- Takım içerisindeki etkinliklerin değerlendirilmesi 2- Bireysel değerlendirme İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Avantajları Öğrencilere, özellikle günümüzde “başarının sırrı” olarak ifade edilen ekip çalışması (team work) becerisinin kazandırılmasında, sosyal becerilerinin geliştirilmesinde ve iyi arkadaşlık ilişkilerinin oluşturulmasında oldukça etkili bir metottur. İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Avantajları Yaşam boyu gerekli olan değişik sosyal rollerin öğrenilmesinde, karşılaşılan güçlüklerin çözümünde ve insanları tanıma ve anlama yeteneğinin gelişiminde önemli etkilere sahiptir. İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Avantajları Birey kendi fikirlerini diğerlerine kabul ettirmeye çalışırken, diğerlerinin fikirlerini de analiz, sentez ve kritik etmeyi öğrenir ki bu da eleştirel düşüncenin gelişimine önemli katkılar sağlar. Kalabalık sınıflarda her öğrenciye soru sorma, cevaplama ve düşüncelerini açıklama fırsatı vermesi metodun önemli avantajlarındandır. İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Avantajları Akademik başarı üzerindeki olumlu etkilerinin yanında yüksek özgüven (self-esteem), empatik yaklaşım, iletişim becerileri, problem çözme, yaratıcı ve eleştirel düşünmenin gelişimine de büyük katkılar sağlar İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Dezavantajları Grupların uygun yapısal özelliklere sahip olmadığı Örneğin: Hep aynı düzeye sahip öğrenciler. Öğrenme için gerekli motivasyonun yeterince sağlanamadığı durumlarda iş birliğine dayalı öğrenme metodundan istenilen verimin elde edilemeyeceğini araştırmalar göstermektedir İsbirliğine Dayalı Öğrenmede Öğretmenin Rolü: Grup üyeleri ve hedeflerine uygun olarak öğretim materyallerini seçer Öğretimin hedeflerini belirler Öğrencileri gruplara yerlestirme, Gruptaki üye sayısını heterojen bir yapı olmak kaydıyla belirler, Sınıf içi is birliğine dayalı organizasyonu sağlar, Değerlendirme ölçütlerini belirler, Grup çalısmalarının etkili olarak islemesini sağlar. YAPILANDIRMACILIK Günümüzde bilissel ve fizyoloji yaklasımların son yıllarda üzerinde en fazla durdukları bir kuramdır bu nedenle üzerinde en çok konusulan ve en çok kavramla temsil edilen yapılandırmacılık yaklasımı; olusturmacılık, insacılık, yapısalcılık, kurmacılık… gibi kavramlarla anılmaktadır. Öğrenme olayını öğrenen açısından inceleyen yapılandırmacılık, öğrenenin bilgiyi nasıl yapılandırdığıyla ilgilenmektedir. Öğretmen ise, öğrenenlerin bilgiyi anlamlı bir sekilde yapılandırması için rehberlik eden kisi olarak kabul edilmektedir. Yapılandırmacı bakıs açısında ise bilginin, öğrenenin var olan değer yargıları ve yasantıları tarafından üretildiği düsünülür. Bilgi, konu alanlarına bağlı olarak değil, bireylerin yarattığı ve ifada ettiği sekilde yapılandırarak var olur. Bu yüzden deneysel, sübjektif ve bireyseldir. Bilgi, evrensel "gerçekler takımı olarak değil, "isleyen hipotezler" olarak görülür ve mutlak anlamda "doğru« olamayacağı düsünülür Dolayısıyla yapılandırmacı kuramın temelinde baskalarının bilgilerini olduğu gibi öğrenenlere aktarmak yerine, insanların kendi bilgilerini yine kendilerinin yapılandırması gerektiği görüsü yatar. Vico tarafından ortaya atılmıstır. Kuram tümdengelim yaklasımı ve temel kavramlara ağırlık verilerek düzenlenir. Bilgilinin yeniden yapılandırılması esası ve transferi üzerine durmakta ayrıca bilgi evrensel geçerliliği olan birimler olarak değil, isleyen hipotezler olarak görülmektedir. Yapılandırmacı kuramda anlamlı öğrenme, kesfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, düsünmeyi öğrenme, arastırma-kesfetme ve problem çözme gibi yaklasımlar kullanılır. Öğretimden çok öğrenme ve bilgiyle ilgili bir kuramdır. Bilginin transferi ve yeniden yapılandırılması söz konusudur. Temel Özellikleri: -İlgi uyandıran sorunlar, - Temel kavramlar etrafında öğrenme, - Öğrencilerin görüs açıları ve öngörülerine göre öğretim programı, - öğrenme süreci bağlamında öğrenmeleri değerlendirme. YAPILANDIRMACI EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ Öğrencileri, konuya ilgi uyandıracak problemlere yöneltme, Öğrenenler kendi anlayıslarını (bilgiye kendi ulasır ve anlamlandırır) olustururlar. Eski bilgilerin harekete geçirilmesi ve yeni bilgiyle iliskilendirilerek öğrenmeyi sağlama Öğrenme o anki anlamaya bağlıdır. Öğrenenlerdeki bilissel semalar öğrenme sürecini kolaylastırır. Öğrencilerin bireysel görüslerinin ortaya çıkmasını sağlama ve görüslerine değer verme Öğrenme toplumsal etkilesimle desteklenir (bu durum yaparak yasayarak öğrenmenin kanıtıdır). Öğretim programı tümdengelim yoluyla ve temel kavramlara ağırlık verilerek islenir, Öğrenendeki bilissel yapılar ve semalar sürekli bir gelisim süreci içerisindedir. Anlamlı öğrenme gerçek öğrenme etkinlikleri sonucu gerçeklesir. Öğretim programı öğrenci sorunlarına göre yönlendirilir, Değerlendirilmenin öğretim sürecine dönük olarak yapılması söz konusudur. Öğrenme-öğretme sürecindeki etkinlikler; ikincil kaynaklar (ders kitapları, dergi vb.) yerine birincil kaynaklara (gerçek öğrenme ortamı, islenmemis ham veriler) yöneliktir, Bilgi reflektif (yansıtmalı) soyutlama süreci ile olusturulur. Örnek olay: Yapısalcı anlayısın benimsendiği bir matematik dersinde, problem çözümüyle ilgili hatalı islem yapan bir öğrenciye, öğretmen,“Suradaki isleminiz hatalı, onu söyle düzeltiniz!” biçiminde uyarmak yerine, “Problemin çözümüyle ilgili olarak hangi islemleri, hangi gerekçeyle yaptınız?” “İslemlerinizde herhangi bir hata olduğunu düsünüyor musunuz?” “Eğer varsa, bu hatanın nerede olduğunu düsünüyorsunuz?” “Bu hatayı nasıl düzeltebilirsiniz?” gibi sorular yönelterek öğrencinin hatayı bizzat kendisinin bulması ve düzeltmesi yönünde yönünde çaba gösterir. YAPISALCI EĞİTİM ORTAMLARININ DÜZENLENMESİ Yapısalcı anlayıs içerisinde öğretim ortamlarının düzenlenmesi öğrenmede verimlilik için önemli esaslardandır. Yapısalcı anlayısın uygulandığı eğitim ortamları, bireylerin öğrenme sürecinde daha fazla sorumluluk almalarını ve etkin olmalarını gerektirir. Çünkü öğrenilecek öğelerle ilgili zihinsel yapılandırmalar, daha önce de belirtildiği gibi, bireyin bizzat kendisi tarafından gerçeklestirilir. Bu nedenle, yapısalcı eğitim ortamları, bireylerin çevreleriyle daha fazla etkilesimde bulunmalarına, dolayısıyla, zengin öğrenme yasantıları geçirmelerine olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenir. Bu tür eğitsel ortamlar sayesinde bireyler, zihinlerinde daha önce yapılandırdıkları bilgilerin doğruluğunu sınama, yanlıslarını düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler. YAPISALCI ÖĞRENME ANLAYISINDA ÖĞRETMENİN ROLÜ Yapısalcı anlayıs içerisinde en bilindik kavram öğretmenlerin rehberlik yaptığı ve yol gösteren kisiler olduğudur. Bu anlayıs içerisinde öğretmen merkezde olmaktan daha çok öğrenciyi merkeze alan, öğretim ortamlarını ve birincil-ikincil kaynaklar için rehberlik yapan liderdir. Ancak buradaki liderlik paylasılan bir liderliktir. Yapısalcı eğitim ortamında öğretmen, geleneksel öğretimde alıstığı ve yıllardır sürdürdüğü sınıfta disiplin sağlayıcılık, bilgi dağıtıcılık vb. rollerinden sıyrılarak öğrenmeyi kolaylastırıcı bir yardımcı, dost ya da herhangi bir gereksinme anında kendisine basvurulabilecek bir danısman gibi görünür. Sınıfta isbirliği ve etkilesimi kolaylastırıcı tutum ve davranıslar sergiler. Öğrenilecek öğeleri, öğrenciler bakımından anlamlı ve ilginç kılacak fırsat ve ortamlar yaratır Verimli bir öğrenmenin gerçeklesmesi için, öğrencinin, öğrenme-öğretme sürecinde sorumluluk alması gerektiğine inanır. Okul ortamında gerçeklestirilecek öğrenmelerin öğrencimerkezli olmasını ister ve bu yönde çaba gösterir. Öğrencilerin bağımsız düsünme ve problem çözme yeteneklerini gelistirmek amacıyla öğrenme-öğretme sürecinde özel bir iletisim biçimini benimser. Bu iletisim biçiminde öğrencilere, “Bu konuyla ilgili olarak ne düsünüyorsunuz?”, “Niçin böyle düsünüyorsunuz?, “Nasıl bu sonuca ulastınız?” gibi sorular yöneltir. Öğrencilere, “Evet”, “Hayır” yanıtı gerektiren sorular yöneltmekten özellikle kaçınır. * Yapısalcı ortamda öğretmen, çalısma grupları olusturup, grup ve grup üyelerinin sorumluluklarını belirleyerek isbirliğine dayalı bir öğrenmenin gerçeklesmesi yönünde çaba gösterir. * Yine yapısalcı ortamda öğretmen, öğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun seçenekler sunar, yönergeler verir, her öğrencinin kendi kararını kendisinin olusturmasına yardımcı olur. * Herhangi bir sorunla karsılasan öğrencinin sorununu hemen çözmek yerine, sorunun bizzat öğrenci tarafından çözümlenmesi yönünde çaba gösterir. Yapısalcı anlayıs uyarınca öğretmen öğrenci basarısını değerlendirmede de test sonuçlarından daha çok, düzenli olarak gerçeklestirdiği gözlemlerinden yararlanır. YAPISALCI EĞİTİM VE ÖĞRENCİ ROLLERİ * Geleneksel eğitim ortamındaki gibi edilgen olmayıp, tersine daha fazla etkin olurlar. * Öğrenme sürecinde daha fazla sorumluluk üstlenirler. * Grup içinde, grup dinamiğinin sağlanabilmesi için kendi paylarına düsen sorumluluklarını etkili biçimde yerine getirmeye özen gösterirler. * Birlikte çalıstıkları grubun üyelerini ve kendilerini nesnel olarak değerlendirirler. * * Grupta kendilerine yönelik her türlü elestiriyi hosgörülü bir biçimde karsılarlar. * Sınıfta etkili bir öğrenci-öğretmen etkilesimle birlikte, dostluk ve içtenliğin egemen olduğu bir öğrenci-öğrenci etkilesiminin kurulmasına yönelik çaba gösterirler. * Öğrendiklerini yeni ortamlarda kullanmak ve uygulamak için her tür fırsatı değerlendirirler. Öğrenci Sorular sorar. Sorunu/konuyu belirler, Yazılı kaynakları bulur. Gerekli insan kaynakları ile iliskiyi geçer, İnceleme ve etkinlikleri planlar. Çesitli değerlendirme tekniklerini kullanır, Kavram ve becerileri yeni durumlara uygular, Öğrenciler hareket, Öğrenciler kendi kendilerini değerlendirir hâlindedir, Bilimsel kavram ve ilkeler gerekli oldukları için ortaya çıkarılır. Öğrenmenin okul dısına genisletilmesini sağlar. Geleneksel Sınıflar Yapılandırmacı Sınıflar 1. Tümdengelimcidir. 1. Tümevarımadır 2. Öğretim sürecinde öğrencilerin istekleri, ilgileri, 2. Önceden hazırlanmış bir öğretim ihtiyaçları ve çeşitli konularla ilgili soruları geniş yer tutar programına sıkı sıkıya bağlılık vardır. 3. Eğitim programıyla ilgili etkinlikler, geniş ölçüde 3. Eğitim programıyla ilgili etkinlikler birincil derecedeki kaynaklara dayanır. ders kitaplarıyla ilgilidir. 4. Öğrenciler kendi öğrenmelerinden sorumlu olan, 4. Öğrenciler, öğretmenin bilgiyle çevreden edindikleri bilgilere kendi zihinlerinde anlam veren dolduracağı boş depolar olarak algılanırlar ve bu nedenle de öğretimde etkin olan bireyle olarak algıla5. Öğretmenler bilgiyi öğrencilere nır. aktaran yegane kaynak olarak algılanır. 5. Öğretmenler, öğrenme sürecinde bir öğrenen olarak, 6. Öğretmenler öğrenci başarısını ve öğrencilerle karşılıklı etkileşime girerler ve öğrenme öğrenmesini değerlendirmek için sorulara çevresini düzenlerler. kesin ve doğru yanıt bekler. 6. Öğretmenler öğrencilerin belli bir konuda çeşitli 7. Öğrenci değerlendirmesi, tamamıyla görüş ve fikirlerini anlamak için çaba harcarlar. öğretimden ayrı bir süreç olarak algılanır ve 7. Değerlendirme öğretim süreci devam ederken, genellikle testlerle eğitim programının öğretmen gözlemleri, öğrenci çalışmalarının toplanması ile sonunda gerçekleştirilir. yapılır. 8. Öğrenciler sınıfta genellikle yalnız 8. Öğrenciler genellikle sınıf içinde ve diğerleriyle çalışırlar birlikte çalışırlar Yapılandırmacı Öğretimin Özellikleri; * Öğretmekten ziyade öğrenme esastır, * Öğrenci öğrenmeden sorumludur ve süreçte aktiftir, * Öğretmen, öğrenme ortamında öğrenciye pratik yapma, dene-yanılma ve bulus olanakları sağlar, * Öğretmen, öğrenci özelliklerini ve girisimciliklerini öğretimde temel kabul eder, * Öğretmen bilginin insa edilmesinde öğrenciye gerekli birincil kaynakları (malzemeyi ve ortamı) hazırlamakla sorumludur, * Öğretmen öğretmez, deneyimler yasatır. Öğrenci deneyimlerle öğrenir. Öğretmen, öğrencinin yeni bakıs açıları gelistirmelerine ve önceki * öğrenmeleri ile bağlantı kurmalarına yardımcı olur, * Öğrenme birincil derecedeki kaynaklara ve temel kavramlara dayanır, * Öğrencideki bağımsız hareket edebilme ve girisimci ruh desteklenir * Gözlem, koleksiyon, sergi, tartısma gibi teknikler sıkılıkla uygulanır, * Değerlendirme sonuç değil, sürece yöneliktir, değerlendirme sonuçları öğrencinin gelisiminde kullanılır, * Öğrencideki doğal merakı uyandıracak uyarılar sunulur (problem durumları) ve desteklenir, * Öğrencinin özgüven ve sorumluluk duygularının gelismesine yardımcı olur, * Etkinlikler öğrenci merkezlidir. Öğrenciler bilgiye ulasmak için sorular sorar, deneyimler yasar ve sonuca ulasır, Yapılandırmacı Öğretim Süreci Asamaları Asama 1.Önceki bilgiler harekete geçirilir. Sınıf içerisinde öğrencilerin hazırbulunusluk düzeylerine iliskin olarak ön kosul bilgiler yoklanır. Bilgilerin harekete geçisinde soru-cevap tekniği kullanılarak öğrencilerin geçmis deneyimleri kontrol edilir. Asama 2.Yeni bilgilerin kazanılması. Bu safhada temel kavramlar bütün halinde sunulur ve öğrenci burada analiz yaparak derinlemesine kavramları olusturmaya çalısır. Asama 3.Bilginin anlasılması. Bir önceki safhada ilk alınan temel kavramları yada bilgiyi analiz eden öğrenci onu anlamaya baslamıs olur. Bilginin anlasılmasında Piagette göre bilgi önce özümlenir ki zihinsel semaya uygun bir yapı ise öğrenme gerçeklesir. Daha sonra uyum sağlama gerçeklesir. Asama 4.Bilgiyi uygulama. Elde edilen bilgi ya da öğrenme süreci sonunda öğrenci bilgiyi problem çözümlerinde islevsel olarak kullanabilir. Yani anlamlandırdığı bilgiyi gerçek hayatta uygulayabilir. Asama 5.Bilginin farkında olma. Okul içerisinde öğrencilerin elde ettikleri kazanımların farkına varabilmesi için öncelikle yapılandırmacı yaklasım içerisinde örnek olay, drama, proje tekniği ya da tartısma yöntemi gibi uygulamalar içerisinde farklı problem durumlarından hangisi içerisinde hangi kazanımları sergileyebileceğini idrak etmesidir.
