Slide 1 - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

Toplumla Çalışmada Sorun ve Nüfusun Tanımlanması
Sorunun Tanımlanması
Sorun ile ilgili çeşitli perspektiflerin keşfedilmesi için birçok sebep
bulunmaktadır.
İlk olarak, makro uygulama bağlamında hızlı çözümler öne sürmeye
çalışmak, mikro uygulama durumlarında müracaatçılara sorunlarını tam
olarak nasıl çözeceklerini anlatmayla ilişkilidir.
İkinci olarak, çabuk ve basit çözümler genellikle söz konusu sorunun tek bir
birincil nedeni olduğu varsayımına dayanmaktadır.
Toplumsal ve Örgütsel Durumun Belirlenmesi
• Durum ve sorun arasındaki fark nedir?
• Toplum ya da örgüt öncül sorunlarının neler olduğunu düşünmektedir?
Destekleyici Veri Toplama
• Neden veriler en fazla durum, sorun ve fırsatın tanımlanmasında faydalıdır?
• Yararlı veri ve bilgiler nerede bulunabilir?
• Değişim konusunun açık ve kesin bir hale getirilmesi için veriler nasıl
sunulmalıdır?
Sosyal hizmet kuruluşları sosyal durum ya da sorunların varlığını belgelemede
faydalı olabilecek veriler toplamaktadır.
Diğer kaynaklar arasında yerel sosyal hizmet kurumları, ihtiyar heyetleri,
merkezi veri toplama kaynak merkezleri, merkezi bilgi ve danışma
kurumları, emniyet teşkilatları, hastaneler ve milli eğitim ilçe müdürlükleri
yer almaktadır.
Bilginin peşinden gitme süreci, değişikliği başlatan kişilerin derlenen bilgilerin
miktar ve kalitesine bağlı olarak görevlerini gerçekleştirdikleri noktaya
ulaşana kadar bir ipucunun diğer ipucuna yönlendirdiği bir süreçtir.
İlgili Tarihi Olayların Belirlenmesi
• Bu toplum ya da örgütte bu durum, sorun ya da fırsat ilk ne zaman
tanınmıştır?
• İlk tanınmadan itibaren günümüze kadar meydana gelen önemli olaylar
nelerdir?
• Eski çabalar bu sorunu ele almada neyi ortaya çıkarmaktadır?
Sorunun Çözümü için Engellerin Belirlenmesi
• İlgili tarihin incelenmesi, verilerin derlenmesi ve tarihin çalışılmasında bu
sorunun çözümünde mevcut en önemli engellerin hangileri olduğu
anlaşılmaktadır?
• Bu noktada, hangi engeller değişimin evresinde ele alınması gerekenler
olarak gözükmektedir?
İnsan hizmetlerinde durum ya da sorunlar incelenirken kaynak eksikliğini
sorunun çözümüne bir engel olarak belirlemeye yönelik güçlü bir eğilim
olduğu görünmektedir.
Toplumsal bir sorunun tanımlanmasında, çözümün karşısında var olan engeller
daha fazla eğitim, meslek elemanı yetersizliği vb gibi kaynak eksiklikleri
açısından görülme eğilimindedir.
Durumun Bir Sorun Olup Olmadığının Belirlenmesi
• Süren sorun analizinden anlaşıldığı kadarıyla, bu toplum ya da örgüt
içerisindeki karar vericilerin durumu sorun olarak düşünmeleri olası mıdır?
• Soruna yönelik çabaların karar vericileri durumun sorun olduğuna ikna
etmeye odaklanması gerekli midir?
Boyut, ciddiyet ya da kamu bilinci açısından durumun sorun haline ne zaman
geldiğinin kesin bir tanımı yoktur. Kriz durumları hariç, değişen
perspektifler, değişik siyasi gündemler ya da artan farkındalık nedeniyle
sorunlar tanımlanmakta ve etiketlenmektedir.
Bir toplum içerisinde evsizlik, uyuşturucu kullanımı, hava kirliliği, suç bir
sorun mudur?
Bu soruların cevabı “Yerine Göre”dir.
Bir durum toplumun liderleri tarafından göz ardı edilemeyecek seviyeye
ulaştığında ya da daha fazla lider durumun kabul edilemez olduğunu
belirttiğinde ve bir şey yapılması gerektiğine karar verdiğinde ve halkın
ilgisini yeterince çektiğinde sorun halini alır.
Hedef Nüfusun Tanımlanması
Yıllar içerisinde insan gelişim ve büyümesi ile ilgili birçok şey öğrenildi.
Örneğin ergenlerin meseleleri, kaygıları ve ihtiyaçlarının yaşlılarınkilerle aynı
olmadığını biliyoruz.
Ancak bazen “insan insandır” diyoruz ve sorunu anlamak için nüfusu
anlamanın çok önemli olmadığı varsayımında bulunuyoruz ya da nüfusu
anlama çabasının gerekliliğini gözden kaçırıyoruz.
Eğer sorunların neden var olduğunu anlamayı istiyorsak, etkilenen
nüfusları anlamamız gerekmektedir.
• Örneğin insanlar neden intihar ediyorlar?
• İnsanlar strese nasıl tepki veriyorlar?
Birçok durumda, sorunun çerçevelenmesinde özel bir hedef nüfus ima ya da
ifade edilmiştir.
• Ergen gebeliği gibi sorunlara odaklanmak, sorunu doğrudan yaklaşık 11 ile
19 yaş arası genç kadın nüfusuna sınırlandırmaktadır.
• Yaşlı istismarı nüfusu 65 yaş üstü kişilere ve savunmasız ve bağımlı
konumdaki kişilere sınırlandırmaktadır.
Bu nüfuslar, yerel hedef nüfusun anlaşılması için literatür incelemesi ve
kilit bilgi konumundadırlar.
Nüfus analizinin mümkün olduğunca etkili bir biçimde yürütülmesi için
değişim ajanının başka bir takım görevler dizisi içerisinde yer alması
gerektiğini öne sürülmektedir.
1. Hedef Nüfus ile İlgili Literatür İncelemesi
Hedef nüfus ile ilgili literatür incelemesi sürecinde sorulması beklenen bazı
sorular vardır:
• Bu nüfus ile ilgili literatürden elde edilen hangi faktör ve özellikler hedef
nüfusun anlaşılmasında yardımcı olacaktır?
• Hedef nüfusun anlaşılmasında hangi teorik çerçeveler faydalıdır?
Sosyal hizmet uzmanları tarafından hizmet edilen nüfuslar ile ilgili geniş bir
bilgi kütüğü mevcuttur. Bu bilginin anlaşılması ve uygulanması makro
seviye müdahalelerin ele alınmasında önemli olduğu kadar bireyler ve
ailelerle çalışılırken de önemlidir.
Literatür incelemesinin önemli bir kısmı ilgili teorik perspektiflerin
belirlenmesi ve uygulanmasına adanmalıdır.
Olguların ve gözlemlerin rastgele listelenmesinin aksine, teoriler bir kişinin
bulgularının kategorize edilmesini, bunlardan bir anlam çıkarılmasını ve
görünürde alakasız durum bilgilerini mantıklı, test edilebilir hipotezler
sağlayan açıklayıcı önermelere dönüştürme imkânı sunar.
2. İlgili Etnik ve Cinsiyet Perspektiflerini İnceleme
İlgili etnik ve cinsiyet perspektifleri inceleme sürecinde sorulması beklenen
bazı sorular vardır:
• Bu sorundan etkilenen etnik grup temsilcileri bu sorunu nasıl görmektedir?
• Cinsiyetle alakalı meseleler var mıdır? Bu sorundan etkilenen kadınlar bu
sorundan etkilenen erkeklerden daha farklı bir perspektife mi sahiptir?
Sosyal sorunun tamamen anlaşılması birçok perspektife dikkat edilmesini
gerektirmektedir. Sorunlar birçok şekilde anlaşılabilir:
• Sorunla birinci elden ilgilenmek,
• Sorunu ortaya çıkaran kişilerle yakından çalışmak,
• Sorunla ilgili literatürü incelemek.
3. Hedef Nüfus ve Sorunla İlgili Geçmiş Tecrübeleri Keşfetme
Hedef nüfus ve sorunla ilgili geçmiş tecrübeleri keşfetme sürecinde sorulması
beklenen bazı sorular vardır:
• Sorunla başa çıkma çabalarında bu nüfusun ne gibi tecrübeleri olmuştur?
• Bu grubun temsilcileri mevcut sistemi nasıl algılamaktadırlar?
 Nihai olarak, değişim ajanı yerel seviyede mümkün olduğunca eksiksiz bir
biçimde geçmiş tecrübeleri bir araya getirmelidir.
 Aynı grup ya da nüfus geçmişte değişim başlatma girişiminde bulunmuş
mudur? Eğer bulunmuşsa, sonuçlar ne olmuştur?
Eğer sonuçlar pozitifse, neden değişim çabası tekrarlanmaktadır?
Eğer geçmiş çabaların sonuçları negatifse, ne olmuştur?
Değerlendirilmelidir
 Hedef nüfusun eski sözcülerinin ya da toplum ya da örgütlerin eski
temsilcilerinin belirlenmesi ve bunlarla görüşülmesi geçmiş tecrübelerin
hedef toplumla ve sorunla birlikte anlaşılmasını hedeflemelidir.
 Eğer bu nüfusun konuyla ilgili geçmiş tecrübeleri olduysa, değişim ajanı
günümüze kadarki hedef nüfus ve toplum ya da örgütsel temsilciler
arasındaki kilit aktörlerin listesini ve etkileşimlerin kronolojisini
derlemelidir.
 Bu görüşmelerden elde edilen bulgular değişimin sonraki evrelerinde
strateji ve taktik şekillendirilmesine yardımcı olacaktır.
4. Nüfusun Anlaşılmasında Yer Alan Adımların Özeti
Aşağıdaki adımlar ya da görevler önerilen değişiklikten yararlanması beklenen
nüfusun (müracaatçı nüfus), önerilen değişikliğin etkili olabilmesi için
(hedef nüfus) bir şekilde değişmesi gereken nüfusun ya da her ikisinin de
anlaşılması için bir araç olmaktadır.
 Yaş, kültür, cinsiyet ve müracaatçı ya da hedef nüfusun perspektiflerinin
anlayışının geliştirilmesi adına ilgili literatür incelemesinin
tamamlanması,
 Değişim çabasında yer alanların (sosyal hizmet uzmanları vd.) literatürde
yansıtılan önemli kavramları ve meseleleri anladığından emin olunması,
 Yaş, kültür, cinsiyet ve müracaatçı ya da hedef nüfus perspektiflerini temsil
eden yerel insanların ve bölge sözcülerin belirlenmesi,
 Değişim çabasında yer alanların (sosyal hizmet uzmanları vd.) bölgesel ve
yerel sözcüler tarafından ortaya konulan önemli kavram ve meseleleri
anladığından emin olunması,
 Nüfusla alakalı kavram ve meseleler hakkında değişim çabası içerisinde yer
alan kişiler (sosyal hizmet uzmanları vd.) arasında bir fikir birliği
geliştirilmesi,
 Yerel halk, uzman ve ilgili literatürden alınan bilgiler güncel durumla
yakından ilişkili olmalıdır.