SAĞLIK BİLGİSİ ve İLKYARDIM

SAĞLIK BİLGİSİ
ve
İLKYARDIM
SOLUNUM ve KALP DURMASI

Solunum(Respirasyon): Soluk alma
(inspirasyon) ve soluk verme (ekspirasyon)
işlemidir. Solunum sayısı değişmekle beraber,
genellikle yetişkinlerde 15-20 kez/dk., çocukta
20-30 kez/dk., bebekte 30-40 kez/dk.,
arasındadır.
Solunum Durması

Solunum, yaşamsal bir belirtidir ve vücudun
gereksinim duyduğu oksijen bu olla sağlanır
ve karbondioksit bu yolla dışarı atılır.

Eğer herhangi bir nedenle , solunum
yollarında tıkanma oluşursa oksijen ciğerlere
ulaşamaz ve solunum zorluğu ya da
solunum durması denen tablo ortaya çıkar.
Solunum Durmasının Belirtileri







Solunum yolunun mekanik olarak tıkanması(dilin ya
da herhangi bir cismin soluk yolunu tıkaması, suda
boğulma, boyundan asılma, ağızda biriken kan,
kusmuk, sıvı gibi)
Zehirlenmeler(zehirli gazların solunması, bazı
ilaçların aşırı dozda alınması, hayvan ya da
böceklerin ısırması ya da sokması gibi)
Solunum merkezinde yıkım(elektrik çarpması, kafa
travması, beyin kanaması gibi)
Solunumda görevli sinirlerin kopması ya da başka bir
nedenle işlevini yitirmesi
Bazı hastalıklar (alerjik ödem, difteri, tetanoz vb.)
Solunum organlarının yaralanması
Kalp durması
Solunum Durmasının Belirtileri









Soluk alıp-verme sesinin alınamaması yada gürültülü
solunum alınması
Hava yolunun tam olmayan tıkanıklıklarında horlama, gargara
sesi, hırıltı ve ötme şeklinde anormal solunum sesleri
Göğüs hareketlerinin durması
Burun ve ağızdan hava giriş ve çıkışının hissedilememesi
Oksijensizlik sonucunda, dudaklardan başlayıp yüze yayılan
morarma
Bir dakika kadar sonra gelişen midriazis (göz bebeklerinin
genişlemesi), gözün reflekslerini kaybetmesi
Kasların istem dışı kasılması
Bilinç kaybı
Kalp durması
Solunum Durmasında
İlkyardım
A. ABC kontrol edilerek sürekliliğinin sağlanması:
o A(Airway): Soluk yolunun açıklığının saptanması ve
sürekliliğinin sağlanması
o B(Breathing): Solunum varlığının ve sürekliliğinin
sağlanması
o C(Circulation): Dolaşımın –nabız- saptanması ve
sürekliliğinin sağlanması.
Solunum durduğunda, kalp bir süre daha çalışır.
Solunumun durduğu, fakat kalp fonksiyonlarının
sürdüğü dönemde yakalanan hastalara, yapay
solunum (solunum resüsitasyonu) uygulanarak
kardiyak arrest önlenebilir. Bu nedenle öncelikle
soluk yolunun açılıp solunumun sağlanması gerekir.

A(Airway): Soluk yolunun açıklığının
saptanması ve sürekliliğinin sağlanması

Ağız içi kontrolü(kör dalış)

Baş çene pozisyonu(baş geriye, çene yukarıya
manevrası)

Alt-çene pozisyonu(çene itme manevrası)
B(Breathing): Solunum
varlığının ve sürekliliğinin
sağlanması
Bak-dinle-hisset
yöntemi
 Bak: göğüs kafesi
kalkıyor mu?
 Dinle: soluk sesi
duyuluyor mu?
 Hisset: soluk yanağa
geliyor mu?

Hastanın solunumu varsa koma pozisyonu
verilir.
 Hastanın solunumu hızlı ve yüzeysel ise
egzersiz, ateşli hastalıklar, şok ya da
zehirlenme düşünülmelidir.
 Solunumu derin ve kesik kesik ise solunum
yolu kısmen tıkalı ya da akciğer sorunu
olabilir.
 Kişi konuşamıyor, öksüremiyor ve refleks
olarak iki eliyle boğazını tutuyorsa soluk
yolunun yabancı cisimle tıkanmış
olabileceği düşünülmelidir.

Solunumun olamaması ya da yetersiz solunumun
olması, hızlı bir şekilde kurtarıcı soluk verilmesini
gerektirir.
 Yetişkinlerde önce akciğerleri şişirecek düzeyde
yaklaşık 1 saniyenin üzerinde süren 2 kurtarıcı
soluk verilir. Bu esnada göğüs kafesinin
yükselmesi izlenir.
 Eğer ilk soluk verişte göğüs kafesi yükselmiyorsa
başa tekrar pozisyon verilerek soluk verme
tekrarlanır. Verilecek soluk miktarı göğüs kafesini
yükseltecek kadar olmalıdır.
 Göğüs kafesi yine yükselmezse üçüncü kez soluk
verilmez.

Yabancı cisim tıkanması var sayılarak
yabancı cisim çıkarılması yöntemine geçilir.
Ağız içi tekrar temizlenir. Baş ve çene
pozisyonu değerlendirilir.
 Başarılı olunamıyorsa dolaşım belirtilerinin
değerlendirilmesine geçilmelidir.
 Nabız alınıyorsa yapay solunuma devam
edilir.
 Dolaşım dakikada bir kontrol edilir.
 Eğer dolaşım belirtileri yoksa dıştan kalp
basısına başlanır.


Eğer yeniden canlandırma sonrasında
hastanın kendiliğinden solunumu ve
dolaşımı geri dönerse yarı yüzüstü
pozisyon verilir.

Bu pozisyon, kendiliğinden soluyan ve kalp
atımı bulunan bilinçsiz hastalara verilir.
C(Circulation): Dolaşımın –nabız-
saptanması ve sürekliliğinin sağlanması.

Dolaşımın
değerlendirilmesi için nabız
kontrolü yapılır.

Eğer kalp fonksiyonları
yoksa ya da iyi değilse
yapay solunum ile birlikte
kalp basısı yapılmalıdır.
Suni(Yapay) Solunum
Uygulaması
I. Ağızdan ağza yapay solunum: En çok
tercih edilen yapay solunum çeşididir.
Hastanın oksijen alması ve solunumunun hızlı
ve etkili bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.
Kişide nabız varsa sadece yapay solunum
yapılacaksa
 yetişkinlerde 5 saniyede bir (12kez/dk.),
 Çocuklarda 4 saniyede bir (15kez/dk.),
 Bebekte 3 saniyede bir(20kez/dk.) soluk
verilmelidir.

Hasta sırt üstü yere yatırılır.
 Sıkan giysileri gevşetilir.
 Hastanın omuz hizasına diz çökülür.
 Hava yolu açılır
 Hastanın alnına yerleştirilen elin ayası ile baş geriye doğru
itilirken baş parmak ve işaret parmağı ile verilen soluğun
kaçmaması için burun kapatılır.
 İlkyardımcının ağzı, hastanın ağzının üzerine tamamıyla
kapatacak şekilde yerleştirilir.
 Derin bir nefes alınarak her nefes 1 saniye içinde hastaya
verilir.
 Nefes verirken göğsün kalkışı, verdikten sonra göğsün inmesi
beklenir.
 Çok fazla miktarda ya da sayıda soluk verme göğüs içi
basıncını artırarak kalpten pompalanan kan miktarının
azalmasına neden olur ve kişinin yaşama şansı azalır. Bu
nedenle hızlı ve güçlü soluk vermeden kaçınılmalıdır.






II. Ağızdan burna yapay solunum: Hastanın
ağzını açmak mümkün olmadığında, yüzdeki ciddi
yaralanmalarda ağızdan soluk verilemediğinde,
hastanın dişleri yoksa ve bu nedenle soluk verirken
ağız kapanmıyorsa ağızdan burna solunum yapılır.
İlk yardımcı, bir elini hastanın alnına koyarak geriye
doğru iter.
Diğer elini, hastanın çenesinin altına koyarak ağzını
kapatır.
Derin bir nefes alarak ağzını, burnunu tamamen
kapatacak şekilde yerleştirir.
Nefes verdikten sonra ağzını hastanın burnundan
uzaklaştırarak havanın dışarı çıkışı sağlanır. Havanın
daha kolay çıkmasını sağlamak için hastanın ağzı bu
sırada açılabilir.
III. Ağızdan ağza ve burna yapay
solunum: ağız burun mesafesinin kısa olması
nedeniyle bebeklerde uygulanır.
 İlkyardımcı ağzını, bebeğin ağız ve burnunu
içine alacak şekilde yerleştirir.
 Bebeklerde verilecek soluğun miktarı
yanakları şişirecek kadar olmalıdır.
 Az ve sık soluk verilmelidir.
 Bebeklerde akciğer kesecikleri ve alveoller
zedelenebileceğinden, verilecek hava
kuvvetlice üflenmemelidir.

Temel Yaşam Desteği
Kalp-Akciğer canlandırılması
(KPR-Kardiopulmoner resüsitasyon):
 Yaşamı herhangi bir nedenle kesintiye uğramış bir
kişinin, durmuş olan solunum ve dolaşım
fonksiyonlarını tekrar işler hale getirmek için yapılan
uygulamalara kardiopulmoner resüsitasyon(KPR-CPR)
ya da kalp-akciğer canlandırılması(KAC) denir.
 KPR’de temel amaç; solunumun ve dolaşımın yeniden
sağlanmasıdır.
 Kardiyak arrest (kalbin durması) ve respiratuar arrest
(solunumun durması), çoğu zaman birbirini
izlediğinden kardiopulmoner arrest deyimi
kullanılmaktadır.

Kalp durmasının nedenleri







Solunum yolunda tıkanma, solunan havada
oksijensizlik ve boğulma gibi solunumu
engelleyici nedenler
Dokuların oksijensiz kalmasına neden olacak
derecede kanama
Aşırı dozda alınan anestezik ilaçlar ve
uyuşturucular.
Aşırı dozda zehirleyici madde alımı ve alerjik
reaksiyonlar
Elektrik çarpması
Sıvı-elektrolit dengesinin bozulması
Kalp hastalıkları
Kalp durmasının belirtileri
Bilinç kaybı
 Atardamarlardan nabız alınamaması
 Dinlemeyle kalp seslerinin duyulamaması
 Gözbebeklerinde genişleme
 Reflekslerin kaybolması
 Solunum durması
 Yüzde dudaklardan başlayan morarma
 Deride soğuma, deri renginde solma ve
soğuk terleme
