bu belgeyi indir/yazdır

SOLUNUMUN DENETLENMESİ ve SOLUNUM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI
SOLUNUMUN DENETLENMESİ
-Hemoglobin; (Fe) kırmızı, omurgalıların alyuvarında var.
-Solunum refleksi omurilik soğanındaki solunum merkezinden -Hemosiyanin; (Cu) mavi, yumuşakçaların kan sıvısında var.
kontrol edilir.
-Hemoeritrin; (Fe) kırmızı, halkalı solucanın kan sıvısında var.
-Beyindeki solunum merkezi ise istemli solunumu kontrol
SOLUNUM PİGMENTLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
eder. Örneğin bir nefesin tutulabilmesi gibi.
-Protein yapılıdırlar.
-Solunum hızını denetleyen temel faktör kandaki CO2
-Kana renk verirler.
oranıdır.
-O2 ve CO2 ile kolayca birleşip ayrılırlar.
-Kandaki O2 yoğunluğunun solunum denetleme merkezi
-Solunum gazları ile tersinir (çift yönlü) tepkime yaparlar.
üzerindeki etkisi çok azdır. Ancak atmosferdeki O 2 düzeyi aşırı -Kanın oksijen taşıma kapasitesini arttırır.
düşük olursa (deniz seviyesinin çok üzerinde yüksek
-Oksijenle birleştikleri bölgede demir, bakır gibi metal iyonları
bölgelerde) solunum denetleme merkezi uyarılır ve soluk alıp bulunur.
verme hızı artar. www.biyolojiportali.com
SOLUNUM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI
Solunumu etkileyen faktörler
-Farenjit (yutak iltihabı)
-Kandaki CO2 miktarının artması ile pH düşer. Bu durum
Enfeksiyon veya kimyasallara bağlı olarak yutağın tahriş
omurilik soğanındaki solunum merkezini etkiler. Solunum
olmasıdır. Bakteri kaynaklı farenjitte gerekli önlem alınmazsa
merkezinden gelen impulslar kaburga kasları ve diyaframı
iltihaplanma gırtlağa, sinüslere ve kulaklara yayılabilir.
uyarır. Soluk alışverişi hızlanır.
Sonuçta yutmada zorluk, burun akıntısı, ağır öksürük ve
-Adrenalin ve tiroksin hormonu artışı da solunumu hızlandırır. yüksek ateş şeklinde belirtiler ortaya çıkabilir.
-Ortam sıcaklığının azalması solunumu hızlandırır.
-Larenjit (gırtlak iltihabı)
-Ortamın basıncı arttıkça soluk alıp verme derinliği azalır.
Çocuklarda nefes darlığına neden olabilir. Yetişkinlerde
-Yükseklere çıktıkça oksijenin kısmi basıncı azalır ve soluk alıp kronikleşen larenjit, gırtlak kanserine dönüşebilir. En belirgin
verme hızlanır.
özelliği seste oluşan değişikliklerdir.
-Bronşit
MERAKLISINA: Diyaframın ani istemsiz kasılmaları havayı
Bronşların iltihaplanması sonucunda oluşan bronşit; kuru bir
ses tellerinden geçirerek hıçkırığa neden olur.
öksürük, yüksek ateş ve hırıltılı nefes alma şeklinde belirtiler
HATIRLATMALAR
gösterir. Zamanında tedavi edilmezse zatürreye dönüşebilir.
-Sağlıklı bir insanda soluk alıp verme sırasında gerçekleşecek
-Pnömoni (Akciğer İltihabı, Zatürre)
değişimleri ifade eden grafikler:
Akciğer alveollerinin enfeksiyonu ve iltihaplanması
sonucunda akciğerlerde sıvı ve kan toplanması hastalığıdır.
Genellikle Streptococcus pneumonia türü bakteri tarafından
oluşturulur. Ateş, öksürük, üşüme, soluk alıp vermede güçlük
gibi belirtiler gösterir.
-Amfizem
Uzun süre sigara içilmesi, hava kirliliği olan ortamlarda
yaşama, egzoz dumanları, aşırı tozlu ortamlarda bulunmak
gibi faktörler solunum sisteminin yapısını bozar ve
enfeksiyonlara neden olur. Alveoller esnekliğini kaybeder.
Nefes alıp verme zorlaşır şiddetli nefes darlıkları görülür.
-Tüberküloz (Verem)
Mycobacterium tuberculosis türü bakteri tarafından
oluşturulur. Bu bakteri farklı organlara yerleşip o organlarda
-Yükseklere çıkıldıkça atmosferdeki oksijen oranı ve kandaki
da vereme sebep olabilmekle birlikte (kemik veremi, cilt
alyuvar sayısı arasındaki ilişkiyi gösteren grafik:
veremi gibi), çoğunlukla akciğere yerleştiğinden hastalık,
akciğer veremi olarak anılmaktadır. Veremli hastaların
öksürüklerinden saçılan bakteriler yoluyla insandan insana
geçer. Genellikle kalabalık, havasız ortamlarda yaşayan ve
bağışıklık sorunları olan insanlarda görülür. Veremde
akciğerlerin bağ dokusunun elastikiyetinin azalması ve
SOLUNUM ORGANLARININ ORTAK ÖZELLİKLERİ
solunum yüzeylerinin kalınlığının artmasından dolayı gazların
- Geniş gaz değişim yüzeyi bulunur,
difüzyon kapasitesi düşer. www.biyolojiportali.com
- Nemli gaz değişim yüzeyi bulunur,
-Astım
- Bol kılcal damarlı gaz değişim yüzeyi bulunur, (trake hariç)
Hava yollarının daralmasına sebep olan kronik bir
- Kan ile solunum organı arasında tek sıra epitel tabaka
iltihaplanmadır. Soluk alıp vermede sıkıntılara neden olur.
bulunur,
Polenler, mantar sporları, bazı besinler, asprin, soğuk hava,
- Bütün gaz değişimleri difüzyonla olur.
kirli hava, sigara dumanı akut astım krizine neden olabilir.
Solunum pigmenti:
Bunların etkisi ile küçük bronşiollerde mukus salgısı çok fazla
- Solunum gazlarını dolaşım sistemi ila taşıyan canlıların
artarak ödem oluşturur.
kanında bulunan ve solunum gazlarını taşıyan maddelere
-Kronik Obstrüktif (Engelleyici) Akciğer Hastalığı (KOAH)
solunum pigmenti denir.
ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Tütün ve tütün ürünleri, bazı
-Omurgasızların taşıma pigmentleri kan sıvısında,
mesleklerde karşılaşılan toz, duman, evlerde kullanılan odun,
omurgalıların ise alyuvarların içindedir.
tezek, kök benzeri yakıtlardan çıkan dumanın solunması
-Bu durum omurgalılarda kanın O2 taşıma kapasitesini arttırır.
akciğerlerde bir çeşit iltihap oluşturarak akciğerlerin
-Canlılarda farklı solunum pigmentleri bulunur.
olduğundan daha erken yaşlanmasına neden olur. Hastalık
müzmin bronşit ve amfizem olarak da bilinir.
www.biyolojiportali.com