araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü
advertisement
T.C ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ ANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA BÜLTENİ ANTALYA ORMAN BÖLGE BAŞMÜDÜRLÜĞÜ KIZILÇAM ORMANLARINDA YAŞ SINIFLARI YÖNTEMİNİN UYGULANDIĞI ALANLARA DOĞAL GENÇLİĞİN GELİŞ VE GELMEYİŞ DURUMLARI İLE NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI Giriş Ormanların gençleştirilmesi ve işletilmesinin yöntemi yaş sınıfları olarak benimsendikten sonra, hazırlanan ilgili planların uygulanmasına Antalya Bölgesi kızılçam ormanlarında Büyük Alan Siper kesimleri biçiminde 1965-1975 döneminde başlanılmıştır. Uygulama yıllarının akışı içinde elde edilen doğal gençliğin yöntemin amacını gerçekleştirebilecek durumda olup olmadığının saptanmasına gerek duyulduğundan 1971 yılında sorun bu araştırmaya konu olarak alınmıştır. Sorun, tüm gençleştirme uygulama alanları ve bu alanlara gelen gençliğin başarı oranı üzerine ağırlık kazandığından araştırma çalışmalarının ölçü, sayım, gözlem ve nitelemelere dayalı olarak tüm alanlarda sürdürülme gereğini ortaya koymuştur. Çalışma boyutları yukarıdaki biçimde belirlenen araştırmanın 1973-1974 yıllarında elde edilen verileri 1975 yılında değerlendirilmiştir. Yapılan Çalışmalar Araştırma kızılçam ormanlarında bir gençleştirme yönteminin uygulanması olmayıp, Antalya Bölgesi kızılçam ormanlarının gençleştirilmesi amacıyla uygulandığı alanlardaki sonuçların saptanması için ele alınmıştır. Bu nedenle araştırmanın yöntemi doğal gençliğin geldiği alanlarla gelmediği alanların ve gençliğin başarısı ile başarısızlık nedenlerinin saptanması biçiminde iki aşamalı olarak seçilmiştir. Birinci aşama olan çalışmalarında her gençleştirme bölmesi için geçerli olmak koşuluyla uygulanan alanın genişliği ilgili planlarından, bulunamazsa ölçülerek belirlenmiştir. Bölme genişliği saptanan bu alanların gençlik durumu gözetlendikten sonra, varsa gençlik alancıklarının genişlikleri ölçülüp, bu alancıkların dizgisel örnekleme yoluyla metrekaredeki fidan yoğunluğu yönünden “yeterlilikleri” saptanarak m2 de 3 yaşında 1 fidandan az olan yerler “azyeterli” olarak nitelenmiştir. Gençleştirme bölmelerinin genişlikleri “yeterli” ya da “azyeterli” gençlik alancıklarının genişlikleri elde edilmiştir. İkinci aşama olan çalışmaları birinci aşama çalışmalarıyla belirlenen “yeterli”, “azyeterli ve gençliğin başarısız olduğu alanlarda çeşitli kaynakça bilgileri ve gözlemlere dayanarak doğal gençliği etkileyeceği varsayılan özelliklerin ölçü, sayım, gözlem ve nitelemelerle saptanması biçiminde sürdürülmüştür. Bu aşamadaki çalışmalarla çeşitli meşcere, alan, çevre ve uygulama koşullarının ortaya koyduğu ayrıcalıklı gençleştirme özelliklerinden olan, yukarıda anılan her alan sınıfında tohum ağacının yoğunluğu, ölü-diri örtü kalınlık ve sıklığı, toprağın işlenip işlenmediği, alanların otlatmaya karşı korunup korunmadığı ile bonitet, eğim bakı ve yükseltileri saptanmıştır. Birinci aşama çalışmaları ile saptanan alan sınıflarının genişlik verileri aritmetik yolla değerlendirilerek doğal gençliğin, yeterliliğine göre geliş oranı bulunmuştur. İkinci aşama çalışmalarından elde edilen verilerin saptanan her etkene göre düzenlenen çizelgelerden oluşturulan frekans çizgileri yardımıyla ortalamalara dayanarak matematik-istatistik değerlendirmeleri yapılmıştır. Sonuç ve Öneriler *Ölü örtünün, tohumun mineral toprağa ulaşmasıyla tohum çıkmalarına olanak sağlaması yönünden yakılması ya da tırmıklarla temizlenmesi, *Toprak üzerinde ölü örtünün de bulunması durumunda, eğimi dik yerlerde erozyonu önleme özelliğini de taşıyan toprak işlemesinin yapılması, *Tohumun yetersiz görüldüğü yerlerde, alana toprak temizliği yapıldıktan sonra, tohum atılması, *Alanların otlatmaya karşı korunmasının zorunlu olduğu önerilebilir. Tohum ağacının tepe gelişimi yapamadığı sık bırakıldığı, diri ile ölü örtünün temizlenmediği yerlerde tohum çıkmaları olasılığı ortadan kalkmakta, otlatmaya karşı koruma önlemlerinin de alınmaması durumunda doğal gençlik gelişememektedir. *Yangın kültürünün tohum çıkmalarında başarılı bir yöntem olduğu gözlemlerle saptanmıştır. Gençleştirme uygulamalarının, kızılçam meşcerelerinin ayrıca kapalılık ve sıkışıklığında, tohumlama kesimlerinin zamanlama ayrıcalığı, ekolojik ve edafik koşulların yeterince denetiminin yapılamaması ile alanların otlatmaya karşı korunamaması nedeniyle, doğal gençleştirmeden beklenen basarı elde edilememiştir. Büyük Alan Siper Kesimi ile kızılçam ormanlarında başarının elde edilebilmesi için; *Kozalak elde edebilmek amacıyla hazırlama kesimlerinin yapılması ve gençliğin gelmesi ile gelişmesindeki etkili olan, ışığın sağlanması amacıyla hektarda en çok 50 ağacın bırakılması, *Tohumlama kesimlerinin, tohum dökümünden önce yaz boyunca yapılması *Gençleştirme bölmesinde, tohum ağacı dışındaki 4. ve 5. sınıf gövdelerle diri örtünün de alanlardan çıkarılması ve her yeşerim döneminde denetimi, Uğur ŞIRLAK İç Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Tek. Bül. No:109 OGM Gazi Tesisleri 3 nolu bina Gazi/ANKARA. Tel: 0 312 213 17 34 Fax: 0 312 212 29 44 Web: www.oae. gov.tr/yayınlar
