Sulak Alan Yönetim Planları - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

SULAK ALAN YÖNETİM PLANLARI
Şerif HIZLI
Orman ve Su İşleri Uzmanı
20.10.2016
Sulak alan nedir?
• Doğal veya yapay,
• Devamlı veya geçici,
• Suları durgun veya akıntılı,
• Tatlı, acı veya tuzlu,
• Denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı
metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan,
• Başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak
önem taşıyan bütün sular,
• Bataklık, sazlık ve turbiyeler ile
• Bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına
doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler”
2
Sulak Alanların Ayırt Edici 3 Özelliği
Sulak alan Tanımlamasında 3 Temel Özellik
• Hidroloji: Su ya yüzey suyu olarak yada bitkilerin kökleri
seviyesinde bulunur
• Fiziksel ve Kimyasal Çevre: Kendine has toprak yapı ve
özellikleri
• Biyota: Su da yaşayan bitkiler (Hidrofit) ve ona bağlı çok
zengin biyo çeşitlilik
Sulak alanlar dinamik ekosistemlerdir
İlkbahar dönemi
Sulak alanlarla ilgili
değerlendirme yağışlı
dönemde yapılmalıdır
Yaz dönemi
4
Sulak Alan Tipleri
A.
1. Karasal Sulak Alanlar
B.
2. Denizel/Kıyısal Sulak Alanlar
C.
3. Yapay Sulak Alanlar
D.
E.
Tatlı Su Gölü
Acı Göl
Sazlık
Bataklık
Turbalık
F. Akarsu
G. Baraj
H. Gölet
I. Kaynak, Pınar
J. Taşkın Ovası
K. Diğer
ÇELTİK TARLALARI
KRATER
GÖLLERİ
TAŞKIN
OVALARI
BARAJLAR
AKARSULARIN
DURGUN AKAN
KISIMLARI
SAZLIKLAR ve
BATAKLIKLAR
TURBALIKLAR
GÖLLER
TUZLALAR
DELTALAR
Sulak Alanların İşlev ve Değerleri
İşlevler
Sulak alanlar tarafından sağlanan
ekolojik servisler
Değerler
Sulak alan işlevlerinin topluma
ekonomik faydası
• Su rejimini düzenleme (sel
• Su temini
kontrolü)
• Su ürünleri
• Kıyı çizgisinin korunması
• İklim koşullarını düzenleme
• Tuz üretimi
• Su arıtımı
• Sazcılık
• Biyolojik üretim
• Turizm, eğlence
• Biyolojik çeşitlilik
• İklim Değişikliğinin Kontrolü
•Tarihi, Sosyal ve Kültürel
• Hayvancılık
6
Sulak Alanların İşlevleri
Kıyı çizgisinin korunmasını sağlar,
Tuzlu deniz suyunun iç kesimlere
girişini önler.
7
Sulak Alanların İşlevleri
Van Gölü
Ocak ayı
ortalamaları;
Erzurum’da - 8
Ağrı’da
-10
Van’da
-3
Sulak alanlar, bulundukları yörenin iklimini yumuşatırlar.
8
Sulak Alanların İşlevleri
ARITILMIŞ SU
•ENDÜSTRİYEL ATIKLAR
• EVSEL ATIKLAR
•BİTKİ TARAFINDAN KULLANILMA-EMİLME
• TARIMSAL ATIKLAR
•ÇÖKELME VE TUTULMA
•
Sulak alanlar, tortu ve zehirli maddeleri alıkoyarak; civa, bakır, kalsiyum,
kalay ve manganez, iyonlarını bünyelerinde depolayarak; organik maddeleri
tüketerek ve ayrıştırarak zararsız hale getirirler.
9
Ülkemizin Sulak Alanlar ve Biyolojik Çeşitlilik
Bakımından Önemi
• Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları arasındaki geçiş noktası üzerinde bulunması
• Üç tarafının farklı ekolojik karakterdeki denizlerle çevrili olması
• Deniz seviyesinden başlayarak 5000 metreyi aşan yükseklik farklılıkları
• İklim çeşitliliği
• Batı palearktik bölgedeki kuş göç yollarından en önemli ikisinin Türkiye’den geçmesi
Türkiye’yenin bulunduğu coğrafya içinde hiçbir ülkeye oranla kıyaslanmayacak ölçüde
gerek sulak alan gerekse biyolojik çeşitlilik açısından zenginlik kazanmasına neden
olmuştur.
Sulak Alan Yönetim Planı
Nedir?
MEVCUT DURUM
Sulak alanın mevcut durumu ile
gelecekte
görmek
istediğimiz
durum, arasındaki yolu ve nasıl
gideceğimizi tanımlayan teknik bir
dokümandır.
?
?
?
?
?
GELECEKTEKİ DURUM
Yönetim Planı bir zihniyettir,
 Alanda ortak bir yönetim için tüm ilgi gruplarını
ve plancıları bir araya getirir.
 Aralarında güçlü bir eşgüdüm, işbirliği ve iletişim
kurulmasını sağlar.
 Yönetime aktif olarak katılmalarını ve sorumluluk
üstlenmelerini teşvik eder.
Sektörler arası politikaların uyumuna katkı verir.
Anlaşmazlıkları çözümlemeyi öngörür.
Sulak Alan Yönetim Planlarının
Yasal Dayanağı
04.04.2014 tarih ve 28962 sayılı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği
29. Madde:
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Bakanlıkça, Ramsar Sözleşmesi Sulak Alan Yönetim Planı Rehberi esas alınarak Ulusal Öneme Haiz Sulak
Alan ve Ramsar Alanlarında yönetim planlaması yapılır.
Planların hazırlama sürecinde, ilgili bakanlıkların, valiliklerin, yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşların ve
bilim adamlarının katılımı sağlanır.
Yönetim planları ile kara avcılığı ve su ürünleri avcılığına ilişkin özel düzenlemeler yapılabilir.
Yönetim planları ile koruma bölgeleri için asgari kuralları değiştirmeyecek şekilde ilave düzenlemeler
yapılabilir.
Yönetim Planları Ulusal Komisyonun uygun görüşü alınarak Bakanlığın onayını takiben yürürlüğe girer.
Valilikler, mahalli çevre kurulları ve mahalli komisyonlar vasıtasıyla yönetim planlarının uygulanmasını,
sürekli ve etkin bir izlemenin yapılmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır
Bir sulak alanın korunan alan statüsü varsa, statü ile ilgili mevzuat kapsamında planı hazırlanır. Plan
hazırlanma sürecinde yönetmelik hükümleri dikkate alınır.
Neden Sulak Alan Yönetim Planı?
• Bulundukları bölgenin en alçak noktasında yada en çukur yerinde
yer alırlar. Bu nedenle havzadaki her türlü faaliyetten etkilenirler.
Neden Sulak Alan Yönetim Planı?
Farklı işlev, değerleri ve kullanım olanakları sağlaması nedeniyle
çok sayıda kurumun ilgi alanına girmektedir.
NE KADAR SÜRE İÇİN HAZIRLANIR ?
 Yaygın olarak 5 yıl için hazırlanır.
 Süre habitat tipine ve alandaki değişkenlere
göre farklılık gösterebilir.
 Değişkenlerin daha az olduğu alanlar için 10 yıl
veya daha fazla yıl için hazırlanabilir.
YÖNETİM PLANINI KİM HAZIRLAR?
-Alanın özelliklerine göre değişik mesleklerden
uzmanların katılımı ile oluşturulacak bir ekip
NASIL HAZIRLANIR ?
10 mantıksal adım (aşama) TAKİP EDİLİR.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
TANIMLAMA
DEĞERLENDİRME
İDEAL HEDEFLER
SINIRLAYICILAR VE DESTEKLEYİCİLER
UYGULAMA HEDEFLERİ
FAALİYETLER
UYGULAMA
İZLEME
UYGULAMALARI
DEĞERLENDİRME
YENİLEME
Başlangıç/ Sulakalan
yönetimi sürecinin kurulması
Sulak Alan Yönetimi Döngüsü
Durum Analizi
Değerlendirme
Sorun, Çevresel, Sosyo
ekonomik ve ilgi grubu
analizi
Öğrenilen Dersler
Etki değerlendirmesi
Değişim
Süreç Yönetimi
Vizyon
İdeal durum
Uzun vadeli Hedef
Strateji
Geliştirme
Uygulama Hedefleri
Faaliyetler
Faaliyet Planlarının
belirlenmesi
Uygulama
Gerçekleştirme
Sulak Alan
Yönetim Planı
UYGULAMA ve İZLEME
İZLEME
Sulak alan yönetim planlarında;
Her Yönetim Planı ile Yönetim Planı İzleme Çalışma Grubu
kurulur.
Genel olarak;
• Paydaş kurumlardan teknik temsilciler bulunur.
• Yönetim Planı faaliyetleri bu çalışma grubunca takip edilir.
• Grup düzenli olarak Mahalli Sulak Alan Komisyonlarına raporlama yapar
• Mahalli Sulak Alan Komisyonları da yılda iki defa Genel Müdürlüğe rapor
verir.
İZLEME
Çoğu zaman evdeki hesap çarşıya uymaz
Uygulama Başarısını Etkileyen Faktörler
 Personel üzerindeki mevcut iş yükü,
 Yönetim
Planlarından
sorumlu
kurumların kendi iş önceliklerinin olması,
diğer
 Planla ilgili kararların alındığı toplantılara
genelde yöneticilerin katılmamış olmaları,
 Kurumlar arası diyalog eksikliği,
 Bir çok faaliyetin bütçe gerektirmesi,
İZLEME
İyi Uygulanan Planlardan Örnekler
 Gediz Deltası (Birlik Modeli)
 Uluabat Gölü (Yüksek katılımcılık,İyi bir İzleme Komitesi)
 Kızılırmak Deltası (İlgili bir Mahalli Sulak Alan Komisyonu +Birlik
Modeli)
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER