von WILLEBRAND FAKTÖRÜ

HEMOSTAZ SİSTEMİ
HEMOSTAZ
• Homeostazisin sağlanabilmesini
amaçlayan alt sistemlerden biri olan
hemostatik sistemin temel özelliği,
damar bütünlüğünün bozuk olmadığı (normal)
koşullarda, damar yatağında akmakta olan
kanın sıvı halde kalmasını sağlayan,
ters yönde etki gösteren iki ana potansiyelin
dinamik dengesidir.
SIVI
HALDE
KALAN
KAN
KOAGÜLASYON
FİBRİNOLİZ
HEMOSTAZ
• Bunlardan biri koagülan potansiyel olup,
örneğin bir keside olduğu gibi,
damar yatağının bütünlüğü bozulduğunda
bu eğilimin ağır basmasıyla
denge bir süreliğine bozulur ve
oluşan kanamayı durdurmak üzere
(fizyolojik koşullarda) yerel sınırlarda ve
geçici olarak pıhtılaşma oluşur.
HEMOSTAZ
• Ters yönde etki gösteren diğeri ise,
oluşmakta olan pıhtının gereğinden
büyük olmamasını ve daha sonra da
ağır basarak, oluşmuş olan
pıhtının erimesini sağlayan
fibrinolitik potansiyeldir.
HEMOSTAZ
• En sonunda,
bütünlüğü bozulmuş damar yatağında
tıkaç oluşturulup kanama durdurulduktan
ve hasarlanmış damar bölgesi
eski haline dönmeye hazır olduğunda
oluşan pıhtı tamamen eritildikten sonra,
yeniden denge sağlanır.
Damar hasarı
Trombosit tıkacı oluşması
Koagülasyon
Fibrin ağları
FYÜ
Fibrinoliz
DAMAR HASARI
başlatır
VAZOKONSTRİKSİYON
Sinir
sistemi
yanıtı
Damar
kasının
yanıtı
TROMBOSİT
AKTİVASYONU
Trombosit Trombosit
yüzeyinin
tıkacının
oluşumu koagülasyon
için
uygun
hale
gelmesi
Trombosit-fibrin
tıkacının oluşumu
KOAGÜLASYON
FİBRİNOLİZ
Kollajen
açığa
çıkışı
Doku
faktörü
açığa
çıkışı
Doku
plazminojen
aktivatörü
çıkışı
İntrensek
yol
Ekstrensek
yol
Plazminojen
Ortak yol
Plazmin
Sağlam fibrin
pıhtısının oluşumu
Damar iyileştikçe
pıhtının erimesi
HEMOSTATİK SİSTEM
PROKOAGÜLAN
POTANSİYEL
SIVI
HALDE KALAN
KAN
PROFİBRİNOLİTİK
POTANSİYEL
KOAGÜLASYON
FİBRİNOLİZ
ANTİKOAGÜLAN
POTANSİYEL
ANTİFİBRİNOLİTİK
POTANSİYEL
HEMOSTATİK SİSTEM
PROKOAGÜLAN
POTANSİYEL
AKTİVATÖRLER
KOAGÜLASYON
ANTİKOAGÜLAN
POTANSİYEL
PROFİBRİNOLİTİK
POTANSİYEL
FİBRİNOLİZ
İNHİBİTÖRLER
ANTİFİBRİNOLİTİK
POTANSİYEL
HEMOSTATİK SİSTEM
Trombositler
von Willebrand faktörü
Koagülasyon faktörleri
Ca++
(Endotel hücreleri)
AKTİVATÖRLER
KOAGÜLASYON
DFYİ
Antitrombin
Protein C
Protein S
Protein Z
A1-antitripsin
A2-makroglobülin
C1 inaktivatörü
(Endotel hücreleri)
t-PA
u-PA
Kallikrein
Plazminojen
(Endotel hücreleri)
FİBRİNOLİZ
İNHİBİTÖRLER
PAİ-1
A2-antiplazmin
A1-antitripsin
A2-makroglobülin
C1 inaktivatörü
TAFİ
(Endotel hücreleri)
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenleri
•
•
•
•
•
Damarlar
von Willebrand faktörü
Trombositler
Koagülasyon sistemi
Fibrinoliz sistemi
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
•
•
•
•
endotel hücreleri
endotel altı bağ dokusu
düz kas hücreleri
fibroblastlar
sinir uçları
von Willebrand faktörü
Trombositler
Koagülasyon sistemi
Fibrinoliz sistemi
ENDOTEL HÜCRELERİ
Component
Function
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
•
•
•
•
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
von Willebrand faktörü
Trombositler
Koagülasyon sistemi
Fibrinoliz sistemi
von WILLEBRAND FAKTÖRÜ (vWF)
• vWF, endotel hücreleri (ve megakaryositler)
tarafından üretilen multimer yapısında büyük bir
proteindir.
• Bir kısmı plazmaya geçer ve
FVIII’ in taşıyıcısı olarak iş görür;
• Bir kısmı da endotel hücreleri içinde ve
endotel altı ekstraselüler alanda depolanır ve
hemostaz sürecinde trombositlerin endotel altı
yapılara adezyonuna aracılık eder.
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
• von Willebrand faktörü
• Trombositler
– (adezyon, sekresyon, agregasyon, prokoagülan aktivite,
retraksiyon)
• Koagülasyon sistemi
• Fibrinoliz sistemi
TROMBOSİTLER
Figure 107-03
Copyright © 2005 Elsevier Inc. (USA) All rights reserved.
Figure 107-04
Copyright © 2005 Elsevier Inc. (USA) All rights reserved.
Figure 107-08
Copyright © 2005 Elsevier Inc. (USA) All rights reserved.
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
• von Willebrand faktörü
• Trombositler
– (adezyon, agregasyon, sekresyon, prokoagülan aktivite, retraksiyon)
• Koagülasyon sistemi:
– faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
• Fibrinolitik sistem:
– faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
• von Willebrand faktörü
• Trombositler
– (adezyon, agregasyon, sekresyon, prokoagülan aktivite, retraksiyon)
• Koagülasyon sistemi:
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
– FI, FII, FIII, FIV, FV, FVII, FVIII, FIX, FX, FXI, FXIII
– DFYİ, AT, PC, PS, PZ
• Fibrinoliz sistemi
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
• von Willebrand faktörü
• Trombositler
– (adezyon, agregasyon, sekresyon, prokoagülan aktivite, retraksiyon)
• Koagülasyon sistemi:
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
– FI, FII, FIII, FIV, FV, FVII, FVIII, FIX, FX, FXI, FXII, FXIII, PK, YMAK
– DFYİ, AT, PC, PS, PZ
• Fibrinoliz sistemi
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
HEMOSTAZ
Hemostaz sisteminin ana bileşenlerinin parçaları
• Damarlar:
–
–
–
–
–
•
•
endotel hücreleri,
endotel altı bağ dokusu,
düz kas hücreleri,
fibroblastlar,
sinir uçları
von Willebrand faktörü
Trombositler
– (adezyon, agregasyon, sekresyon, prokoagülan aktivite, retraksiyon)
•
Koagülasyon sistemi:
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
– FI, FII, FIII, FIV, FV, FVII, FVIII, FIX, FX, FXI, FXII, FXIII, PK, YMAK
– DFYİ, AT, PC, PS, PZ
•
Fibrinoliz sistemi
Faktörler - aktivatörler ve inhibitörler
– Plazmin(ojen), d-PA, i-PA, (pre)kallikrein
– PAİ, TAFİ, a2-antiplazmin, a2-makroglobülin, a1-antitripsin, c1-inaktivatörü
HEMOSTAZ SİSTEMİ
KOAGÜLASYON
Prokoagülan potansiyel
• Koagülasyon faktörleri
• Membran fosfolipidleri
• Kalsiyum
Antikoagülan potansiyel
• AT
• PC
• PS
• PZ
• DFYİ
• a2-makroglobülin
• a1-antitripsin
• C1-inaktivatörü
• Heparin kofaktörü
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
FAKTÖR I (FİBRİNOJEN)
FAKTÖR II (PROTROMBİN)
FAKTÖR III (DOKU FAKTÖRÜ)
FAKTÖR IV (KALSİYUM)
FAKTÖR V
FAKTÖR VI
FAKTÖR VII
FAKTÖR VIII & vWF
FAKTÖR IX
FAKTÖR X
FAKTÖR XI
FAKTÖR XII
FAKTÖR XIII
PREKALLİKREİN
YÜKSEK MOLEKÜL AĞIRLIKLI KİNİNOJEN
*
**
***
****
****
****
.
* Eksikliği canlı kalmakla bağdaşmıyor.
** Sistemin işleyişini etkileyecek derinlikte hipokalsemi klinik olarak canlı kişide
görülemiyor.
*** Yok böyle bir faktör !
**** Temas faktörleri (Davetsiz misafirler). Bu faktörlerin eksikliklerinde APTZ uzar,
ancak, klinik kanamaya neden olmazlar.
Endotel
altı doku
PLT
XI
VII
DF
IX
XIa
VIIa/DF
PLT
DFYİ
X
PLT
VIII
vWF
IXa
VIIIa
Xa
XIII
VVa
PLT
PLT
Protrombin
XIIIa
Trombin
x
Fibrinojen
x
x
Fibrin
x
x
D
E
D
HEMOSTAZ SİSTEMİ
İNHİBİTÖRLER
Antikoagülan potansiyel
• AT
• PC
• PS
• PZ
• DFYİ
• a2-makroglobülin
• a1-antitripsin
• C1-inaktivatörü
• Heparin kofaktörü
Endotel
altı doku
PLT
pZ
XI
DF
VII
IX
XIa
VIIa/DF
DFYİ
VIII
IXa
VIIIa
AT
X
V
PS
APC
Heparin
benzerleri
Xa
Va
PLT
Protrombin
PLT
PC
Endotel
hücreleri
Trombin
Trombin
EPCR
Trombomodulin
Fibrinojen
Fibrin
HEMOSTAZ SİSTEMİ
FİBRİNOLİZ
Fibrinolitik potansiyel
•
•
•
•
Plazminojen
t-PA
u-PA
(Pre)kallikrein
Antifibrinolitik potansiyel
•
•
•
•
•
•
PAI-1
a2-antiplazmin
a2-makroglobülin
TAFI / AT
a1-antitripsin
C1-inaktivatörü
Endotel
altı doku
PLT
pZ
XI
DF
VII
IX
XIa
VIIa/DF
DFYİ
VIII
IXa
VIIIa
AT
X
V
PS
APC
Heparin
benzerleri
Xa
Va
PLT
Protrombin
Plazminojen
tPA-i
tPA
PLT
PC
Endotel
hücreleri
EPCR
TAFİ
Trombomodulin
Plazmin
Trombin
Trombin
Antiplazmin
Fibrinojen
Fibrin
FDP
Hasarlanmış endotel hücreleri
Plazminojen aktivatörleri
Plazminojen
aktivatörü
inhibitörleri
Plazminojen
Plazmin
Plazmin
inhibitörleri
Fibrin
Fibrin yıkım ürünleri
HEMOSTAZ SİSTEMİNİN
FARMAKOLOJİK MODÜLASYONU