difteri,demir eksikliği,cushing sendromu,çocuklarda idrar yolu

DİFTERİ
Difteri; Diphteria; Kuşpalazı;
Difteri solunum yolu ile bulaşan çok bulaşıcı bakteriyel bir
enfeksiyon hastalığıdır.
Hastalık solunum yolu ile
bulaşır,hapşırık, öksürük ile havaya karışan mikroplar diğer
insanlara bulaşarak hastalık yapar. Hastalığa corynebacterium
diphteriae adında bir bakteri sebep olur. Solunum yoluyla
bulaşan difteri mikropları en çok boğaz ve burunda yerleşerek
difteri yaparlar.
Boğazda solunum yollarını kaplayan sarı gri bir zar görülür.
Bu zar solunum yollarını daraltıp tıkayabilir. Burunda da
burun içini kaplayan sarı gri zarlar görülür ve solunum
yollarını tıkar. Difteri sadece burun ve boğazda
olmaz. Mikroplar deriye bulaşırsa ciltte iltihabi yaralara
neden olabilirler.
Aşılama ile difteri çok azalmıştır. Ülkemizde 2004 yılından
buyana görülmemektedir ancak 2011 yılında yeni hastalar tespit
edilmiştir. Aşılamanın kötü olduğu ülkelere seyahat, kalabalık
ortamlar, kötü temizlik şartları, aşılanmamış olmak difteri
için risk teşkil eder.
Difteri belirtileri nelerdir?
Difteri hastalığının kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalık
Deride maviye çalan renk değişimi
Burunda kanlı akıntı
Nefes almakta sıkıntı, hırıltılı soluma,
Seste kabalaşma, boğukluk,
Hızlı soluma
Titreme, üşüme,
Havlar tarzda öksürük,
Boğaz ağrısı,
Tükürüğünü yutamama, ağızdan salya akması,
Ateş,
Yutkunurken ağrı,
Nadiren cilt lezyonları ile seyreder. Hastanın boyun
lenf bezleri şişer ve boyun kabalaşır.
Difteri teşhisi nasıl konur:
Difteri teşhisi hastanın şikayetleri, klinik görünüm ve
muayene bulgularına ilaveten
Boğaz kültürü ile konur.
Difteri tehlikeli bir hastalık mıdır?
Difteri çok tehlikeli ve ölümcül sonuçları olabilen bir
hastalıktır. Hastalık çocuk erişkin tüm yaştaki insanları
tutabilir. Hastalık hafif boğaz ağrısı ile seyredebileceği
gibi çok ağır tablolar ile de seyredebilir bu vakaların % 10 u
ölümle sonuçlanır.
Difteri
mikrobu
yaptığı
toksin
nedeniyle
iltihaplanmasına yol açar ve çalışmasını ciddi
bozabilir.
kalbin
şekilde
Difteri nin en önemli ve tehlikeli komplikasyonu kalp
kasının iltihaplanmasıdır ( miyokardit ).
Nadiren sinir sisteminin de iltihaplanması ve buna
bağlı felç ( paralizi ) görülür.
Nadiren difteriye bağlı böbrek tutulumu ( nefrit )
olur.
Difteri nasıl tedavi edilir?
Difteri şüphesi başladığı anda test sonuçları beklenmeden
tedaviye başlanmalıdır. Difteri tedavisinde hem antibiyotik
hem de difteri anti serumu verilmelidir. Tedavide antibiyotik
olarak Penisilin yada Eritromisin kullanılır. Hastalar düzelme
görülene dek hastanede yatırılarak tedavi edilmelidir. Difteri
ile teması olan herkese aşı yapılarak koruma altına
alınmalıdır. Difteri aşısı 10 yıl boyunca koruma sağlar.
Erişkinlerin her 10 yılda bir difteri aşısı yaptırması
önerilir.
Nezaman difteriden şüphelenelim :
Yakın zamanda difteri geçirmiş biri ile temasınız oldu
ise,
Bölgenizde difteri var ve hastanızda
Boğaz ağrısı,
Ateş,
Boğuk ses,
Havlar tarzda öksürük,
Kanlı burun akıntısı,
Yutma güçlüğü,
Üşüme titreme,
Nefes alma zorluğu veya hırıltılı solunum
Boğaz ağrısı şikayetleri var ise mutlaka doktorunuza
danışınız.
Difteri aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Difteri aşısı
ancak 10 yıl korur. Aşının 10 yılda bir tekrarlanması gerekir.
Referanslar:
1Common
Misconceptions
about
Vaccination
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/6mishome.htm
2- Beers MH, Fletcher AJ, Jones TV, et al. The Merck Manual of
Medical Information: Second Home Edition . Whitehouse Station,
NJ: Merck Research Laboratories; 2003.
3- Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases
. 8th ed (2005). Published by the National Immunization
Program, Centers for Disease Control and Prevention, US
Department of Health and Human Services. Available at:
http://www.cdc.gov/nip/publications/pink/dip.pdf.
4- Recommended adult immunization schedule—United States,
2010. Centers for Disease Control and Prevention, MMWR
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/wk/mm5901-Immunization.pdf
.
Published January 15, 2010. Accessed January 24, 2011.
5- Recommended immunization schedule for persons aged 0
through 6 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf . Accessed January 24, 2011.
6- Recommended immunization schedule for persons aged 7
through 18 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf . Accessed January 24, 2011.
7- Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis
(Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf . Published November 18, 2008.
Accessed January 24, 2011.
8- 1/24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for
Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations
for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and
acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee
on immunization practices, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep.
2011;60(1):13-15.
DEMİR EKSİKLİĞİ
1. Demir eksikliği anemisi nedir?
Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli
olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada
vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi sonucu kan hücrelerinin
azalması ve kansızlığın oluşmasıdır.
2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi ?
Ülkemizde en sık 6-24 aylar arasındaki; anne
fazla inek sütü tüketen ve demirden zengin ek
eklenmediği süt çocuklarında gözlenmektedir.
büyümenin hızlı olduğu okul çağındaki
adolesanlarda da rastlanmaktadır.
sütünü az alan,
gıdaların diyete
İkinci sıklıkla
çocuklarda ve
3. Demir eksikliği anemisi neden olur?
Hızlı büyüme nedeniyle vücut demir gereksiniminin
artması
Besinlerle yetersiz demir alınması
Besinlerle alınan demirin emiliminde bozukluk olması
Kanama ile vücuttan demir kaybının artması
Çocukluk çağında sıklıkla ilk iki nedenin bir arada olduğu
durumlarda anemi gelişir.
4. Demir
nelerdir?
Aneminin
eksikliği
süresi
ve
anemisinin
ciddiyetine
bağlı
belirtileri
olarak
bulgular
değişebilir, hafif demir eksikliği anemisinde hiçbir bulgu
olmayabilir. Bunun yanında solukluk, halsizlik, çabuk yorulma,
çarpıntı, dikkat azalması, daha küçük çocuklarda; huzursuzluk,
iştahsızlık en sık gözlenen bulgulardır.
5. Demir eksikliği anemisinin tedavisi nasıl
yapılır?
Demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve demir içeren
preperatların kullanılmasıyla kolayca tedavi edilebilir. Vücut
demir depolarının dolması için tedaviye uygun dozlarda en az 3
ay devam edilmelidir.
6. Demir içeren preparatlar kullanılırken nelere
dikkat edilmelidir?
Doktorunuzun belirttiği dozlarda günde 2 yada 3 kez, iki öğün
arasında, yemeklere karıştırılmadan verilmelidir. Taze
sıkılmış meyve suları ile alınması demirin barsaklardan
emilimini artıracaktır.Yan etkiler görüldüğü zaman daha düşük
dozlarda ve tek seferde de verilebilir.
7. Tedavinin yan etkileri nelerdir?
Dişlerde boyanma, ağızda metalik tat hissi, bulantı, kusma,
karın ağrısı, ishal, kabızlık en sık görülen yan etkilerdir.
Dişlerdeki boyama geçicidir, ancak nadiren de kalıcı olabilir.
Verilen demir preparatının ağzın gerisine doğru verilmesiyle
önlenebilir. Hastanın gaitası koyu renk çıkabilir. Diğer
bulguların gözlenmesi tedavinin kesilmesini gerektirmez, dozun
azaltılması ve yemeklerle birlikte alınması yeterlidir.
8. Demir preparatlarının fazla alınması zararlı
mıdır ?
Demirin azı olduğu kadar fazlası da zararlıdır. Fazla alınan
demir vücutta, özellikle eklemler, kalp, karaciğer gibi
organlarda birikerek bu organların fonksiyonlarını bozabilir.
9. Demirden zengin gıdalar nelerdir?
Kırmızı etler, tavuk, balık, yumurta, ıspanak, bezelye,
fıstık, pekmez ve üzüm demirden zengin gıdalar arasında yer
alır.
10. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi nasıl
önlenebilir?
Anne sütüne en az 6 ay devam edilmesi, anne sütünün olmadığı
durumlarda demir içeren mamaların kullanılması, 6 aydan sonra
ek gıdalara geçildiği zaman demirden zengin gıdaların diyete
eklenmesi ve inek sütünün günde yarım litreden fazla
kullanılmamasıyla demir eksikliği anemisinin gelişmesi
önlenebilir.
CUSHİNG SENDROMU
Cushing Hastalığı;
Kortizolizm;
Cushing
Sendromu;
Hiper
Cushing kortizol hormonunun artması sonucu ortaya çıkan bir
hastalıktır.
Vücutta böbrek üstü bezlerinden üretilir ve
stres ve enfeksiyonlarla mücadelede vücuda yardımcı olur.
Cushing sendromunun en büyük sebebi dışarıdan verilen
kortizon hormonudur.
Cushing sendromu neden olur?
Hastalık kortizol hormonuna uzun süre ve yüksek dozda maruz
kalmak sonucu ortaya çıkar.
Dışarıdan uzun süre kortizon yada prednizolon gibi
steroid hormonların verilmesi,
Böbrek üstü bezlerinin tümörü ve aşırı kortizol
üretmesi,
Hipofiz bezi tümörü ve böbrek üstü bezlerinden aşırı
kortizol ürettirmesi ( hipofiz bezi adenomlarına bağlı
olursa bu duruma Cushing hastalığı denir,
Nadiren akciğer, tiroit, böbrek, pankreas, timüs
tümörleri Cushing sendromuna yol açar.
Cushing sendromu kimlerde görülür?
Hastalık herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En sık:
• Kortikosteroid içeren ilaçları uzun süre yüksek dozda
kullananlarda,
• 20 – 50 yaş arası insanlarda,
• Daha çok kadınlarda ortaya çıkar.
Cushing hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastalık birçok metabolizma bozukluğuna yol açar. En sık
görülen belirtiler:
Kilo alma,
Özellikle üst vücutta ve yüzde kilo alma,
Yuvarlak yüz ( ay dede yüzü ),
Deri değişiklikleri,
Deride esmerleşme,
Mor çatlaklar,
Kolay morarma,
Kıllanma,
Adet düzensizlikleri, adet atlama,
Kısırlık,
Cinsel istekte azalma,
Yüksek tansiyon,
Su tutulması, genel ödem,
Kan şekerinde artma, diyabet,
Aşırı yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma,
Kişilik değişiklikleri, çabuk kızma, ağlama,
Kas güçsüzlüğü,
Osteoporoz, kemik erimesi, kolay kırılma, zor iyileşme,
Çocuklarda iskelet gelişiminde, büyüme ve gelişmede
gerilik, zeka gelişiminde yavaşlama,
Aşırı susama,
Sık idrara gitme,
Psikoz,
Bel ağrıları,
Sık enfeksiyon hastalıkları görülür.
Cushing teşhisi:
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Kullanılan ilaçların detaylı olarak söylenmesi
önemlidir.
Kortizol seviyesi testleri yapılır:
24 – saatlik idrarda serbest kortizol: vücuttaki
kortizol miktarını gösterir. Birkaç kez yapılıp
ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir.
Sabah kortizolu: sabah 8 de alınan kan örneğinde
kortizol miktarıdır.
Deksametazon süpresyon testi: kortizolun kaynağını
tespit etmekte kullanılan testlerdir.
Kortizol kaynağını tespit etmek amacıyla:
ACTH seviyesi,
ACTH stimulasyon testi,
Yüksek doz deksametazon supresyon testleri yapılır.
Görüntüleme testleri:
Hipofiz bezi ve böbrek üstü bezlerinin görüntülenmesi
adenomların tespiti için önemlidir. Bu adenomlar hipofiz
bezinde milimetrik boyutlarda olabilir.
MR , CT tomografi yada direk grafiler ile inceleme
yapılabilir.
Cushing tedavisi:
Cushing sendromunun tedavisi sebebe yöneliktir.
Dışarıdan alınan steroid ilaçlara bağlı Cushing
hastalıklarında ilacın azaltılması, kesilmesi yada
alternatif tedavi seçenekleri araştırılır,
Hipofiz tümörüne bağlı ise tümör çıkarılır yada radyo
terapi ile faaliyeti durdurulur,
Adrenal tümör ise böbrek üstü bezlerinin tamamı yada
bir kısmı çıkarılarak tedavi sağlanabilir.
Kortizol üretimini bloke eden ilaç
tedavileri
verilebilir.
Cushing hastalığından korunmak mümkünmü?
Cushing
hastalığı
birçok
faktöre
bağlı
olarak
ortaya
çıkabilir. Kortizonlu
kullanılmaması gerekir.
ilaçların
doktor
kontrolü
dışında
Referanslar:
1. American Academy of Family Physicians
http://familydoctor.org/
2. Cushing’s Support and Research Foundation
http://www.CSRF.net/
3. Canadian Family Physician
http://www.cfpc.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html
5. Arnaldi G, Angeli A, Atkinson AB, Bertagna X, et al.
Diagnosis and complications of Cushing’s syndrome: a consensus
statement. J Clin Endocrinolo Metabo . 2003;88:5593-5602.
6. Cushing’s Syndrome. National Institute of Diabetes and
Digestive and Kidney Diseases website. Available at:
http://www.niddk.nih.gov/health/endo/pubs/cushings/cushings.ht
m . Updated July 2008. Accessed July 8, 2009.
7. Diez JJ, Iglesias P. Pharmacological therapy of Cushing’s
syndrome: drugs and
2007;7(5):467-480.
indications.
Mini
Rev
Med
Chem
.
8. Fauci AS, Braunwald E, Isselbacher KJ, et al. Harrison’s
Principles of Internal Medicine . 14th ed. New York, NY: The
McGraw-Hill Companies; 2000.
9. Kirk LF Jr, Hash RB, Katner HP, Jones T. Cushing’s disease:
clinical manifestations and diagnostic evaluation. Am Fam
Physician . 2000;62(5):1119-1127, 1133-1134.
10. Tritos NA, Biller BM, Swearingen B; Medscape. Management
of Cushing disease. Nat Rev Endocrinol . 2011;7(5):279-289.
11. Makras P, Toloumis G, Papadoglas D, et al. The diagnosis
and differential diagnosis of endogenous Cushing’s syndrome.
Hormones . 2006;5:231-250.
12. Yaneva M, Mosnier-Pudar H, Dugue MA, et al. Midnight
salivary cortisol for the initial diagnosis of Cushing’s
syndrome of various causes. J Clin Endocrinol Metab .
2004;89(7):3345-3351
ÇOCUKLARDA
ENFEKSİYONU
İDRAR
YOLU
Üriner enfeksiyon, İdrar yolu iltihabı, Sistit,
UTİ, İYE;
İdrar yollarının mikrobik hastalığıdır. İdrar yolları:
ürethra, mesane, üreter ve böbreklerden oluşur. İdrar yolu
iltihaplarının tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tedavi
edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları ciddi komplikasyonlara yol
açar. Enfeksiyon sadece mesanede ise buna sistit denir.
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu neden olur?
İdrar yolu enfeksiyonu bakterilerin idrar yollarına girmesi
ile meydana gelir. Çocuklarda:
İdrarı uzun süre tutumak,
Mesanenin tam boşalmaması,
Özellikle kız çocuklarda perine temizliğinin arkadan
öne doğru yapılması idrar yollarına mikrop bulaşmasına
ve enfeksiyona yol açar.
Ayrıca aşağıdaki durumlar idrar yolları infeksiyonu riskini
arttırır:
İdrar yollarındaki anormallikler
Veziko ureteral reflu ( idrarın mesaneden
böbreklere geri kaçması) idrar yolu enfeksiyonu
riskini çok arttırır,
İdrar yollarında darlık ve tıkanmalar,
Tuvalet alışkanlığı ve hijyen eğitiminin kötü olması,
Ailede sık idrar yolu iltihabı olması,
Erkek çocukların sünnetsiz olması idrar yollarında
enfeksiyon riskini arttıran sebeplerdir.
İdrar yolu enfeksiyonu ne şikayete neden olur?
İdrar yollarında enfeksiyon özellikle küçük çocuklarda zor
fark edilir. Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde
huzursuzluk, sık ağlama, beslenme bozukluğu, idrarda kötü
koku, ateş, biraz daha büyüdükçe idrar yaparken ağlama en sık
görülen şikayetlerdir. Büyük çocuklarda ise en sık görülen
şikayetler:
Sık idrar etme isteği,
Az idrar yapma,
İdrar yaparken yanma, sızlama, ağlama,
Ateş,
Kötü kokulu idrar,
Huzursuzluk,
İdrar kaçırma ( tuvalet eğitimi almış çocuklarda idrar
kaçırma idrar yolu iltihaplarının ilk belirtisi
olabilir),
İdrar yolu iltihabı sırasında nadiren görülen
şikayetler:
İshal,
Karın ağrısı,
Bulantı, kusma,
Uykuya meyil,
Kanlı idrar,
Çocuklarda nadir olarak idrar yolu enfeksiyonu sırasında
görülebilir.
İdrar yolu iltihabı nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır.
Kesin teşhis laboratuvar testleri ile konur. İdrar yolu
enfeksiyonu düşünüldüğünde aşağıdaki testler yapılmalıdır:
İdrar tahlili ve idrar kültürü,
Kan sayımı,
CRP,
Sedimentasyon.
İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi:
İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotikler ile tedavi edilir. Ciddi
idrar yolu enfeksiyonları ve komplikasyona neden olmuş idrar
yolu enfeksiyonlarının tedavisi için hastaneye yatmak ve
antibiyotikleri damar yolu ile vermek gerekebilir. Tedavi
sırasında bol su içmek tedaviyi hızlandırır.
İdrar yolu enfeksiyonu tehlikeli midir?
İdrar yolu enfeksiyonları birçok komplikasyona yol açabilir.
Yukarı doğru ilerleyen enfeksiyon böbreklerin iltihaplanmasına
( Pyleonefrit ) ve enfeksiyonun tüm vücuda yayılmasına yol
açabilir ( Sepsis). Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren
çocukların mutlaka incelenmeleri gerekir. Altta yatan bir taş,
tıkanıklılık veya reflu var ise bu tespit edilmelidir.
İdrar yolu enfeksiyonlarından korunma:
Çocukları idrar yolu enfeksiyonlarından korumak için;
Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar mutlaka
araştırılmalı,
Altta yatan anatomik problem var ise cerrahi olarak
düzeltilebilir,
Kız çocukların perine temizliği arkadan öne değil önden
arkaya doğru yapılmalıdır,
Çocuklara perine temizliği ve hijyen kuralları
öğretilmelidir,
Çocuklar günde birkaç kez tuvalete girmeye
alıştırılmalıdır.
Referanslar:
1. Family Doctor
http://familydoctor.org/
2. National Kidney and
Clearinghouse
Urologic
Diseases
Information
http://kidney.niddk.nih.gov/
3. About Kids Health
http://www.aboutkidshealth.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index-eng.php/
5. Ahmed S, Swedlund S. Evaluation and treatment of urinary
tract infections in children. Am Fam Physician . 1998;57:7.
6. Evidence-based care guideline for medical management of
first UTI in children < 12 years old. National Guideline
Clearinghouse
website.
Available
at:
http://www.guideline.gov/summary/summary.aspx?doc_id=10163&nbr
=005348&string=UTI .
7. Hellerstein S. Urinary tract infections in children: why
they occur and how to prevent them. Am Fam Physician .
1998;57:10. American Academy of Family Physicians website.
Available at: http://www.aafp.org/afp/980515ap/heller.html .
8. Urinary tract infection (UTI) in children. Cincinnati
Childrens Hospital Medical Center website. Available at:
http://www.cincinnatichildrens.org/ .
9. Urinary tract infections in children. The Cleveland Clinic
Health Information Center website. Available at:
http://www.clevelandclinic.org/health/health-info/docs/0800/08
67.asp?index=5472.
10. 12/5/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Pohl A. Modes of
administration of antibiotics for symptomatic severe urinary
tract infections [review]. Cochrane Database of Systematic
Reviews. 2007(4). DOI: 10.1002/14651858.CD003237.
11. 11/6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Craig JC,
Simpson JM, Williams GJ, et al. Antibiotic prophylaxis and
recurrent urinary tract infection in children. N Engl J Med.
2009;361(18):1748-1759
ÇÖLYAK HASTALIĞI
Çölyak Sprue;
Enteropatisi,
Non
Tropikal
Sprue;
Glüten
Çölyak hastalığı sindirim sisteminin otoimmün hastalığıdır.
Buğday, arpa gibi tahılların içinde bulunan GLÜTEN maddesine
karşı ortaya çıkan gıda alerjisidir. Gıdaların içindeki GLÜTEN
maddesi ince bağırsağa zarar verir. İnce bağırsaklarda besin
emilimi yapan çıkıntılar (villus) kaybolmaya başlar. Hastalar
besin alamaz ve büyüme gelişme geriliği başlar. Buğday, arpa,
çavdar gibi tahıl içeren yemekleri takiben karın ağrısı,
kramp, gaz ve ishal en önemli şikayetlerdir. Çölyak hastalığı
çocuk yaşta başlar, bazı hastalarda şikayetler hafif seyreder.
İleri yaşarla kadar teşhis edilemeyen vakalar da vardır.
Çölyak hastalığı kan testleri ile kolayca tespit
edilebilmektedir.
Çölyak hastalığının sebebi nedir?
Çölyak hastalığının sebebi tahıllarda bulunan glüten maddesine
karşı alerjik – immünolojik reaksiyondur. Bu alerjik
reaksiyonun neden başladığı bilinmemektedir. Hastalarda Çölyak
hastalığına karşı genetik bir eğilim vardır. Sıklıkla ailede
Çölyak hastası olduğu görülür.
Çölyak Hastalığı kimlerde görülür?
Çölyak hastalığı genetik özelliği olan bir hastalıktır;
Ailede Çölyak hastası olması, ya da hastada
Diğer otoimmun hastalıkların bulunması;
Tip 1 Diyabet,
Otoimmün tiroid hastalıkları,
Sistemik Lupus,
Dermatitis herpetiformis ( Çölyak hastalığına bağlı
deri bulgusu),
Romatoid artrit, gibi hastalıkların bulunması Çölyak
hastası olma ihtimalini arttırır.
Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?
Çölyak hastalığı çocukluk çağda veya erken erişkinlikte
başlar. Çocuklarda ki şikayetler erişkinlerden farklıdır.
Bağırsaklar ne kadar hasar görürse şikayetlerde o kadar artar.
Bu nedenle erken teşhis ve tedavisi önemlidir. En sık bulgu
sebebi açıklanamayan demir eksikliği anemisi dir. En ciddi
bulgu beslenme bozukluğuna bağlı büyüme gelişme geriliğidir.
Çocuklarda çok çeşitli şikayetler ortaya çıkabilir. Çölyak
hastalığına bağlı olarak çocuklarda en sık:
Karın ağrısı,
Şişlik,
Bulantı, iştahsızlık,
İleri dönemlerde kusma,
İshal,
Kötü kokulu dışkılama,
Huzursuzluk,
Gelişme geriliği,
Kansızlık, halsizlik,
Hepatit,
Epilepsi atakları,
Dudak kenarında çatlaklar,
Ağızda aftlar sık görülür.
Çölyak hastalığına bağlı olarak erişkinlerde ise en sık :
Gaz,
Sık geğirme,
Şişkinlik,
Karın ağrısı,
Yağlı, kötü kokulu, açık renkli dışkılama,
Kilo kaybı,
İştahsızlık,
Halsizlik, çabuk yorulma,
Kemik ağrıları,
Baş dönmesi,
Deri döküntüleri,
Diş problemleri,
Adet düzensizlikleri,
Kısırlık,
Kansızlık,
Kemik erimeleri sık görülür.
Hastalarda bu şikayetlerin hepsi birden görülmez. Erişkinlerde
ishal az görülür. En sık görülen şikayet demir eksikliği
anemisidir. Sıklıkla kansızlık araştırması sırasında fark
edilir. Hastaların % 20 si 60 yaşından sonra teşhis edilir.
Çölyak hastalığının teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları Çölyak hastalığını
teşhiste yardımcıdır. Basit tarama testleri ile Çölyak
hastalığı kolayca tespit edilmektedir. Hastalık birçok
şikayete neden olduğu için birçok hastalıkla karışır. Bazen
teşhis koymak çok uzun zaman alabilir. Erken teşhis hastalığa
bağlı yan etkileri ve komplikasyonları azaltmak için
önemlidir.
Çölyak hastalığının teşhisinde:
Dışkı testleri ( malabsorbsyon testleri),
Kan testleri;
Kan sayımı, crp, sedimentasyon,
Vit B12,
Vit D,
Çölyak hastalığına özel testler;
Anti Gliadin Antikorları,
Anti tTG IgA , ( Anti Tissue Glutaminaz )
Anti tTG IgG,
Anti Endomisyum Antikor
Barsak filmleri,
Endoskopi, Kolonoskopi
Biyopsi incelemesi gerekebilir.
Çölyak hastalığının tedavisi nasıldır?
Çölyak hastalığının tedavisi hayat boyu glüten içermeyen
besinlerle beslenmektir. Glütene karşı alerjik cevabı azaltan
bir ilaç tedavisi yoktur. Çölyak hastalığının glütensiz
beslenmekten başka tedavisi yoktur. Glütensiz beslenmeye
başlayınca hastanın şikayetleri günler haftalar içinde
geriler, kaybolur. Villusların düzelmesi aylar yıllar
alabilir. Barsaktaki çıkıntıların (villus) düzeldiği endoskopi
ve biyopsi ile görülebilir.
Gıdaların etiketlerine bakılmalı glutensiz gıdalar
seçilmelidir. Birçok Çölyak hastasında Laktoz intoleransı da
vardır süt ve sütlü ürünler benzer şikayetler yapar,
şikayetler birbirine karışabilir. Hastaların ve ailelerin
diyetisyen yardımı almaları gerekir.
Erişkin yaşta tespit edilen Çölyak hastalarında diyet
değiştirilse de gelişme geriliği ve diş problemleri düzelmez.
Çok ileri barsak hasarlarının bulunduğu durumlarda hastalar
ağızdan beslenmeyi keserek damardan beslenebilir.
Glüten birçok gıdaya ek olarak katıldığından Glütensiz gıda
bulmak zor olabilir. Bu konuda mail gurupları ve forumların
önerilerini takip etmek faydalı olabilir.
Çölyak hastalarının kaçınması gereken gıdalar:
Buğday,
Çavdar,
Arpa içeren gıdalardır.
Özel glütensiz gıda üretimi ülkemizde de başlamıştır.
Çölyak hastalarının aralıklarla test yaptırması gerekir.
Özellikle çocuk çağda teşhis edilen vakalarda bu takip büyüme
gelişme açısından önemlidir. Kemik ölçümü, kan kalsiyum,
vitamin ve mineral değerleri, dışkı incelemeleri ve endoskopi
incelemeler gerekebilir. Çölyak hastalığını önlemenin, Çölyak
hastalığından korunmanın bilinen bir yolu yoktur. Kişiden
kişiye bulaşmaz. Çölyak genetik bir hastalıktır, tarama
testleri ile erken teşhisi mümkündür. Erken teşhis hastalığa
bağlı komplikasyonları önler.
Referanslar:
1. Celiac Disease Foundation
http://www.celiac.org/
2. Celiac Sprue Association
http://www.csaceliacs.org/
3. Canadian Celiac Association
http://www.celiac.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/
5. Behrman RE, Kliegman R, Jenson HB. Nelson Textbook of
Pediatrics . 16th ed. Philadelphia, PA:WB Saunders
Company;2000.
6. Cecil, RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of
Medicine . 21st ed. Philadelphia, PA:WB Saunders Company;2000.
7. Celiac disease: what you should know. American Academy of
Family
Physicians
website.
at:
http://www.aafp.org/afp/20061201/1921ph.html . July 8, 2008.
8. Conn H, Rakel RE. Conns Current Therapy 2001 . 53rd ed.
Philadelphia, PA:WB Saunders Company;2001.
9. Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult . 2001 ed.
Baltimore, MD:Lippincott Williams & Wilkins; 2001.
10. Sleisenger MH, Fordtran JS, Feldman M, et al. Sleisenger
and Fordtrans Gastrointestinal and Liver Disease . 6th ed.
Philadelphia, PA:WB Saunders Company;1998.
11. What I need to know about Celiac disease. National
Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases
website.
at:
http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/celiac_ez/
.
July 8, 2008
ÇOCUKLUK
TESTLERİ
ÇAĞI
AŞILARI
ve
Çocuk doğum sonrasında detaylı muayene edildikten sonra ilk 7
– 10 gün içinde tekrar detaylıca muayene edilmelidir bu
muayenede yenidoğan tarama testleri için topuk kanı
alınmalıdır.
Daha sonra ilk altı ayda her ay daha sonra 9. 12. 15. ve 18.
Aylarda doktor muayenesinden mutlaka geçmelidir.
6 . ayda yapılan muayene ve aşılardan sonra çocuktan kan ve
idrar alınarak kan sayımı laboratuar testleri ve idrar tahlili
yapılmalıdır.
9. Ayda muayene sonrası PPD deri testi yapılmalıdır. Bu testin
sonucu 48 – 72 saat sonra yine doktor tarafından
ölçüleceğinden 9. Ay muayenesi Perşembe – Cuma günleri
yapılmamalıdır.
2 ila 5 yaş arasında altı ayda bir doktor muayenesinden
geçilmelidir. Bu muayene sıklığı bazı durumlarda artabilir.
Doktor muayenesinde bebeğin fizik muayenesinin yanı sıra
büyüme gelişme kilo boy değerleri ve ölçümleri yapılarak kayda
alınmalıdır.
Çocuğun büyüme gelişme kayıtları aşı ve laboratuvar verilerini
siz de dosya oluşturarak saklayınız.
Her muayenede çocuğun beslenme durumu ve öneriler
konuşulmalıdır. Gerekirse eğitim ve bilgi verilmelidir.
Her kontrolden sonra aşağıdaki çizelgedeki aşılar
uygulanmalıdır. Ailelerin de aşağıdaki listeyi yanlarına
alarak yapılan aşıları tarihleriyle işaretlemeleri uygun olur.
Aşı zamanlarını iki haftadan daha fazla geçirmemelidir.
BLUMİA NERVOSA
Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı;
Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur. Blumiada kontrolsüz yeme
atakları görülür. Hastalar bu ataklardan sonra yediklerinin
kendilerine zarar vereceği kilo aldıracağı düşüncesi ile ya
kusarlar, ya ilaç ile ishal olmaya çalışırlar yada idrar
söktürücü alırlar.
Blumia hastaları bu durumu sıklıkla tekrar ederler. Bu durumun
haftada en az 2 kez ve üç ay süreyle tekrarlanmasına blumia
nervosa denir.
Hastaların kiloları ve vücut şekliyle ilgili takıntıları
vardır. Bazen bu durum aşırı egzersiz, oruç yada açlık
dönemlerini takiben aşırı yeme ve öğünlerini çıkartma şeklinde
de görülür.
Blumia nervosa neden olur?
Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur ve diğer yeme
bozuklukları gibi sebebi tam olarak aydınlatılamamıştır.
Birçok faktörün bu hastalığın gelişiminde yer aldığı
düşünülmektedir:
Moda ve sosyal trendin zayıflık yönünde çağrılar
yağması,
Sıkı diyet yada kısıtlı yeme alışkanlığı,
Beyin kimyasının bozulması,
Fiziksel ve ruhsal stres altında olmak,
Sindirim sistemi bozuklukları ve hastalıkları:
Midenin büyümesi,
Yavaş boşalan mide,
Sindirim hormonlarının azlığı ve yetersizliği
hastalığın başlamasını tetikleyebilir.
Blumia nervosa kimlerde görülür?
Hastalık daha çok:
Kadınlarda,
11- 20 yaşları arasında,
Obez kişilerde,
Anksiyetesi olanlarda,
Depresyonda olanlarda,
Ailesinde obez kişiler olanlarda,
Ailede ruhsal problemler olan kişilerde,
Kendine güveni olmayan kişilerde,
Vücut kilosu ve şekli ile sorunu olan kişilerde,
Fiziksel görünüşün önemli olduğu işlerde çalışanlarda
Blumia daha sık görülür.
Blumia nın belirtileri nelerdir?
Ruhsal bulgular:
Bir seferde yüklü miktarda öğün yemek,
Yemek yerken kontrolü kaybetme duygusu,
Kendi kendini kusturabilme,
Laksatif (ishal yapıcı), idrar söktürücü,
ilaçlarını bulundurma ve sık sık kullanma,
Aşırı egzersiz,
Ruh halinde hızlı ve şiddetli değişiklikler,
Depresyon,
Anksiyete hali,
Yeme arzusunu bastıramama,
Alkol yada ilaç kullanımı,
diyet
Fiziksel bulgular:
Karın ağrıları,
Adet düzensizlikleri,
Yanak ve çene bölgesinde şişlik ödem,
Boğaz ağrısı,
Tükürük bezlerinde ödem,
Şişkinlik, gaz,
Mide asidi nedeniyle dişlerde çürük, lekelenme, diş
etlerinde çekilme,
Parmakla kusturmadan dolayı ellerin, parmakların
arkasında sıyrılma zedelenmeye bağlı izler,
Diğer bulgular:
Kusmaya bağlı yutak borusu yanıkları,
Diş çürükleri,
Dişeti hastalıkları,
Ağızda kötü koku,
Sinüzit,
Laksatif ve idrar söktürücü kullanımı dolayısıyla aşırı
halsizlik, hipotansiyon ve vücut kimyasında bozulma,
Baş dönmesi,
Baygınlık atakları,
Çabuk yorulma,
Kas krampları,
Kabızlık,
Kalpte ritim bozukluğu, ani ölüm, sık görülür.
Blumia hastalarında yüksek oranda
psikiyatrik bozukluklar görülür:
kişilik
bozuklukları,
Depresyon sık görülür, çabuk gelişir,
Anksiyete ve panik atak sık görülür,
İlaç ve alkol bağımlılığı gibi bağımlılıklara
yatkındırlar,
Ruh halinde ani ve şiddetli değişiklikler sık görülür.
Blumia nervosa nasıl teşhis edilir?
Hastanın ve hasta yakınlarının hikayesi ile muayene bulguları
teşhise yardımcı olur. Hastanın:
Fiziksel ve psikolojik geçmişi,
Öğünleri ve yeme şekli,
Vücuduna giren öğünlerden kurtulma şekli ve isteği
teşhis koydurur.
Aynı zamanda blumia nın neden olduğu hasarın tespiti gerekir
bu amaçla:
Laboratuar testleri,
Kan sayımı,
Böbrek fonksiyon testelri,
Karaciğer fonksiyon testleri,
Kan biyokimyası,
EKG ve kalbin durumu,
İlaç taraması,
Diş muayenesi,
Gastroskopi,
Kolonoskopi gerekebilir.
Tüm blumia hastaları psikiyatri tarafından detaylı muayene
edilmelidir.
Blumia tedavisi:
Blumia tedavisinde amaç:
Kontrolsüz yemek yemeyi önlemek ve,
Yenilen yemekten kurtulma girişimlerini durdurmak,
Vücut kilo ve şekli konusunda kendine güven
oluşturmaktır.
Tedavide aşağıdaki girişimler kombine edilir:
A- Diyetisyen konsültasyonu: sağlıklı diyet ve öğün
içerikleri konusunda hastanın bilgilendirilmesini sağlar,
dengeli ve düzenli beslenme, kilo hedefi ve kalori hedefi
koymaya yardımcı olur.
B- Psikoterapi: kognitif davranış tedavisi tedavide
etkilidir. Özellikle ilaç tedavisi ile desteklenmiş
psikoterapi başarılı sonuçlar verir.
Psikoterapi ile hastanın:
i. Kendisini kontrolsüz yemeğe iten sebepleri belirlemesi,
ii. Yeni yeme isteği ile başa çıkma becerileri geliştirmesi,
iii. Stres yönetimi,
iv. Zayıflama konusunda realistik düşünceler geliştirmesi,
v. Yeme konusunda sağlıklı düşünce ve yaklaşımlar
geliştirmesi,
vi. Yeme dürtülerini kontrol etmesi sağlanabilir.
İlaç tedavisi: Serotonin geri alım inhibitörü olan anti
depresan ilaçlar ile birlikte psikoterapi blumia tedavisinde
çok başarılı sonuçlar vermektedir.
Blumiadan korunmak mümkün mü?
Blumiadan korunmak için yeme, yeme dürtüsü ve vücut algısı
konusunda sağlıklı bir düşünce oluşturulması gerekir. Bu
düşünce çocuk yaştan başlanarak oluşturulabilir. Erken tanı
önemlidir bu nedenle çocukların
Yeme arzularını kontrol edemediklerini düşünüyorsanız,
Vücut ve kilo algılamasında sorunlar yaşıyor ise,
Zayıflık ve zayıflama konusunda takıntılar başlarsa,
Kendini kusmaya zorlar ise vakit geçirmeden bir doktora
başvurunuz.
Referanslar:
1. Bulimia Nervosa Resource Guide for Family and Friends
http://www.bulimiaguide.org/
2. National Association of Anorexia Nervosa and Associated
Disorders
http://www.anad.org/
3. National Eating Disorders Association
http://www.nationaleatingdisorders.org/
4. Bulimia Anorexia Nervosa Association
http://www.bana.ca/
5. Candian Mental Health Association
http://www.ontario.cmha.ca/index.asp/
6. Antidepressant use in children, adolescents, and adults. US
Food and Drug Administration website. Available at:
http://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/InformationbyDrugClass/UCM
096273 . Published May 22, 2009. July 15, 2009.
7. Beers MH, Fletcher A. The Merck Manual of Medical
Information . 2nd ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research
Laboratories; 2003.
8. Bulimia nervosa. National Institute of Mental Health
website.
Available
at:
http://www.nimh.nih.gov/health/publications/eating-disorders/b
ulimia-nervosa.shtml . July 11, 2008.
9. Cecil RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of Medicine
. 21st ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2000.
10. Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy 2001 . 53rd ed.
Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2001.
11. Ferri F, ed. Ferri’s Clinical Advisor 2010. Philadelphia,
PA: Mosby Elsevier; 2009.
12. Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal
Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders; 2008.
13. Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine . 4th ed.
Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2000.
14. Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult .
Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; 1999.
15. Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed.
Philadelphia, PA: Hanley & Belfus; 2001.
16. Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al.
Phaeochromocytoma. Lancet . 2005;366:665-675.
17. Noble J. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St.
Louis, MO: Mosby; 1996.
18. Rakel R. Textbook of Family Medicine 2007. 7th ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2009.
19. Rakel RE, Bope ET. Conns Current Therapy. 60th ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2009.
20. Stern TA, et al. Massachusetts General Hospital
Comprehensive Clinical Psychiatry. Philadelphia, PA: Mosby
Elsevier; 2008.
21. Tasman A, Kay J, Lieberman JA. Psychiatry . Philadelphia,
PA: WB Saunders Company; 1997
BOTULİZM
Botulizm
son
derece
tehlikeli
hatta
ölümcül
bir
gıda
zehirlenmesidir. Hastalık Clostridium botulinum adı verilen
bakterinin ürettiği zehir ile ortaya çıkar. Bu bakteri doğada
bol miktarda bulunur ve bazen gıdalara karışarak botulizm e
yol açar. Bakteri spor denilen ve dış ortama yıllarca dayanan
yavrular üretir. Bu sporlar kaynatmayla ölmez. Oksijensiz
ortamda çoğalır. Konserve bal gibi gıdalarda kolayca çoğalarak
zehir üretir ve hastalık yapar. Botulizm zehiri felç yapar,
çok güçlü bir zehirdir. Bu zehirin çok küçük bir kısmı tedavi
amacıyla da kullanılır ( botoks ).
Bakteri doğada bol miktarda bulunur özellikle toprakta, göl,
deniz diplerinde, nehir diplerinde bolca bulunur. Clostridium
botulinum dış ortama çok dayanıklıdır ve kolayca ölmez. Hayvan
dışkısında, balık dışkısında, yengeç ve kabuklu deniz
hayvanlarının vücudunda bulunabilir.
Botulizm neden olur?
Hastalık Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksin
adı verilen zehirin yenmesi ile ortaya çıkar. Bu zehrin çok az
bir miktarı bile insanı öldürmek için yeterlidir.
Botulizm şu şekilde ortaya çıkar:
Gıdalar: bakterinin kendisi yada bakterinin ürettiği toksin
gıdalara bulaşır ise bu gıdaları yiyenlerde hastalık ortaya
çıkar. Gıda yoluyla ortaya çıkan botulizmin en sık sebebi:
Ev yapımı konserveler,
Sosis, salam, sucuk ve et ürünleri,
Deniz ürünleri,
Sebze konserveleri, ( özellikle bezelye, fasulye gibi
alkali sebze konserveleri),
Bal dır.
Eğer bebekler Clostridium botulinum bakterisinin sporlarını
yutarlar ise bebek bağırsağında bakteri üreyerek botulizm e
yol açabilir. Çocuk ve erişkinlerde görülmeyen bu tür
botulizmin en sık kaynağı toprak yemek ve bal yemektir.
Yaradan kaynaklanan botulizm:
Nadir görülür ancak yaraya bulaşan bakterilerin toksin
üretmesi sonucu ortaya çıkar.
Bu üç botulizm çeşidinden en sık görüleni gıda kaynaklı
botulizmdir. Nadiren kaynak tespit edilemez.
Kimler botulizm tehlikesi altındadır?
Ev yapımı yada uygun olmayan ortamlarda hazırlanmış konserve
tüketmek, bebeklerin bal yemesi, toprak yeme alışkanlığı olan
bebekler botulizm tehlikesi altındadır.
Botulizm belirtileri nelerdir?
Hastalık zehrin alınmasından sonra başlar şikayetler
genellikle saatler içinde, en geç 36 saat sonra ortaya çıkar.
İlk şikayet göz ve göz kapaklarında ortaya çıkar. Göz
kapaklarında düşme ve çift görme ilk şikayetlerdir. Hastalık
daha sonra aşağı doğru yayılarak tüm vücudu felç eder ve
solunum kaslarını da felç ederek ölüme yol açar.
Göz kapaklarında düşme,
Çift görme, bulanık görme,
Baş dönmesi, halsizlik,
Yutma güçlüğü,
Ağızda kuruma,
Boğaz ağrısı,
Konuşma güçlüğü, sarhoş gibi konuşma,
Başı ve boynu tutamama,
Nefes alma zorluğu,
Bebeklerde görülen belirtiler:
Göz kapaklarında düşme,
Başını tutamama,
Halsizlik uykuya meyil,
Beslenme zorluğu,
Kas gevşekliği,
Kabızlık karında şişlik,
Zayıf ağlama şeklinde ortaya çıkar.
Nadiren bazı hastalarda bulantı, kusma ishal görülür. yaradan
kaynaklı botulizm ise 4-14 gün içinde ortaya çıkar.
Botulizm teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır.
Hastalığın nasıl geliştiği doktora ayrıntılı olarak
anlatılmalıdır. Kan, dışkı ve mide içeriği toksin açısından
değerlendirilebilir. Eğer şüpheli gıda varsa analiz
edilebilir. Yara kaynaklı botulizmde yara kültürü yapılabilir.
Botulizm şüphesinde:
Kan testleri, MR incelemesi, ( bu duruma neden olabilecek
beyin içi oluşum olup olmadığı), Beyin Omurilik sıvısı
incelemesi, yapılabilir.
Botulizm tedavisi:
Botulizm in ölümcül etkisi solunum kasları felci ve solunum
durmasıdır. Botulizm son derece tehlikeli ve ölümcül gıda
zehirlenmesidir. En ufak bir şüphede bile doktora başvurmak
gerekir. Botulizm tedavisinde hastaya solunum desteği yapılır
oksijen verilir ve yoğun bakıma alınır. Gerekirse yardımcı
solunum cihazlarına bağlanır. Yutma zorluğu olduğundan tüp ile
beslenir.
Botulizm antitoksini: Tedavinin ana noktasıdır. Erken dönemde
yakalanmış vakalarda antitoksin felçlerin ilerlemesini
durdurur. Tedavinin başarılı olmasını ve şikayetlerin daha
kısa sürmesini sağlar. Felç olmuş kısımları geri döndürmez.
Toksinin atılması: vücuda
toksinin atılması için:
girmiş
fakat
henüz
emilmemiş
İshal yapıcı ilaçlar,
Mide içeriğinin hortumla çekilmesi,
Kusturucu ilaçlar,
Yaradan kaynaklanıyor ise yaranın geniş bir şekilde
temizlenmesi ve antibiyotik verilmesi hastalığın daha da
ilerlemesini durdurur.
Botulizm den korunma:
Botulizm toksini yüksek ısıda pişirme ile etkisini kaybeder.
Şüpheli gıdaların yenmemesi ve imha edilmesi önemlidir.
Botulizm den korunmak için:
2 yaş altındaki bebeklere bal verilmemelidir,
İçerisine sarımsak, baharat, biber vb. konulmuş olan
yağlar mutlaka buzdolabında saklanmalıdır.
Bozuk görülen yemeklerin tadına bakmayın,
Kapağı şişmiş konserveleri almayın, kullanmayın,
Patatesleri folyo ile sarmadan fırınlayın, folyoya
sarmış iseniz sıcakken tüketin, dolaba koymayın,
Ev konservelerini tüketmeden önce 10 – 20 dakika kaynar
suda bekletin,
Konserve yaparken hijyene dikkat edin,
Yara pansumanınızı kendiniz yapmayın,
en
küçük
yaralanmada bile sağlık ocağına, doktora görünün,
Çift görme ve göz kapağı düşüklüğü botulizm in en
önemli ilk bulgusudur. Botulizmden şüphelenirseniz hemen
doktora başvurun.
Referanslar:
1- Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/
2- Center for Food Safety and Applied Nutrition
http://www.cfsan.fda.gov/
3- Canadian Partnership for Consumer Food Safety Education
http://www.canfightbac.org/en/
4- Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index-eng.php/
5- AAP 2000 Red Book: Report of the Committee on Infectious
Diseases . 25th ed. American Academy of Pediatrics; 2000.
6- Cecil Textbook of Medicine . 21st ed. WB Saunders Company;
2000.
7- Centers for Disease Control and Prevention website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/nczved/dfbmd/disease_listing/botulism_gi.ht
ml .
8- Nelson Textbook of Pediatrics . 16th ed. WB Saunders
Company; 2000.
9- Principles and Practice of Infectious Diseases . 5th ed.
Churchill Livingstone, Inc; 2000
BRUSELLA
Bruselloz; Ondülan ateş; Malta humması; Bang’s
hastalığı;
Ateş atakları ile seyreden bulaşıcı mikrobik hastalık.
Bruselloz insanlara da bulaşabilen bir hayvan hastalığıdır.
Koyun, keçi, sığır at ve köpekler arasında sık görülür. Gripal
şikayetler ile başlar ancak uzun süren yakınmalara yol açar.
Birçok hastalığı taklit eder. Mikrop hayvan artıklarında bol
bulunur. Hayvan çıkartılarıyla temas etmek, kontamine
gıdaların yenmesi, pastörize olmayan süt, süt ürünü ve peynir
yemek, açık yaraya temas, kontamine havayı solumak ile
bulaşır. İnsandan insana zor bulaşır. Hastalık en çok
çiftçilerde, veterinerlerde, kesimhane çalışanlarında, hayvan
bakıcılarında görülür. Sığırlar için aşısı vardır. İnsanlar
için aşısı yoktur. Brusella hayvanlarda özellikle üreme
problemlerine ve düşüklere neden olur.
Brusella nasıl bulaşır ?
Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri,
Hasta inek, koyun ve keçilerin et ve sütleri,
Hasta hayvanların salgıları, dışkıları ve çıkartıları
ile direk temas,
Hasta hayvanların olduğu kirli ortamda nefes alarak
havadan,
Anne sütüyle anneden bebeğe bulaşabilir.
Brusella hastalığı nın belirtileri nelerdir?
Hastalığın kuluçka süresi 5 ila 60 gün arasında değişir.
İnsanlarda
Yüksek ateş atakları,
Üşüme titreme terleme atakları,
Şiddetli kas eklem ağrıları,
Kilo kaybı,
Bulantı, kusma, ishal,
Baş ağrısı ile seyreder.
Hastalık geceleri 40 dereceyi bulan, titreme ile yükselen ve
terleme ile düşen ateş atakları ile karakterizedir. Ateş sabah
normale döner hasta iyi hisseder ancak akşam tekrar başlar. bu
ateş atakları 1 ila 5 hafta kadar sürer. Daha sonra 2 gün ile
2 hafta arasında değişen ateşsiz dönem olur. Ardından yine
ateşli dönem gelir. Hastalık kronik faza girer ve ateş
atakları aylarca devam edebilir. Ateş atakları yıpratıcıdır,
bu dönemde hastada:
İştah kaybı,
Kilo kaybı, halsizlik,
Karın ağrıları,
Baş ağrıları,
Sırt ağrısı,
Eklem ağrıları,
Huzursuzluk,
Uykusuzluk görülür.
Brusella birçok hastalığı taklit edebilir. Hastalar genellikle
5 haftada toparlanır ancak nadiren komplikasyonlar ortaya
çıkar. En sık görülen komplikasyonlar:
Karaciğer ve dalakta apse,
Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinde büyüme,
İç organlarda infeksiyon ve iltihaplar:
Kalp zarında iltihap( endokardit ),
Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ( menenjit ),
Kemik iltihapları ( osteomyelit ): özellikle
omurlarda olur.
Brusella gebelerde ilk 3 ayda düşüklere neden
olur.
Brusella hastalığının teşhisi nasıl konur?
Brusella laboratuar testleri ile teşhis edilir:
Kan testleri ile brusella antijeni bakılır,
Kan, idrar, kemik iliği ve dokularda bursella kültürü
yapılır,
Film ve tomografi ile doku ve organlarda apse ve
iltihap araştırılır.
Tanı koymak zor olabilir. Kan kültürleri, kemik iliği
kültürleri ile bakteriyi tespit etmek yada kanda antikor
göstererek tanı koymaya çakışılır. Antikor testi başta negatif
ise 2 hafta sonra tekrarlanarak artış gösterilebilir.
Brucella hastalığı nasıl tedavi edilir?
Erken tanı ve tedavi komplikasyonları önlemek için önemlidir.
Hastalık antibiyotikler ile tedavi edilir. Tedavisi zordur
uzun süre antibiyotik almak gerekir, tekrarlama şansı
yüksektir. Tedaviye rağmen hastanın toparlanması aylar
sürebilir. Ölüm oranı düşüktür, ölümlerin çoğu kalp zarlarının
iltihaplanmasına bağlıdır.
Brusella dan korunma:
Sütü kaynatmadan içmeyin,
Pastörize olmamış sütlerden yapılmış peynir, tereyağı,
ve süt ürünlerini yemeyin,
Açıkta satılan etleri almayın,
Çiftçi iseniz hayvanlara eldivensiz dokunmayın çiftlik
işlerinden sonra ellerinizi yıkayın.
Referanslar:
1. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov
2. National Foundation for Infectious Diseases
http://www.nfid.org
3. United States Department of Agriculture
http://www.usda.gov
4. Communicable Disease Control Unit
http://www.gov.mb.ca/health/publichealth/cdc/index.html
5. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca
6. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases,
Centers for Disease Control and Prevention website. at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/brucellosis_g.htm#t
op . February 14, 2007.
7. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases,
Centers for Disease Control and Prevention website. at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/brucellosis_g.html
. November 11, 2005.
8. Facts about brucellosis. US Department of Agriculture
website. at: http://www.aphis.usda.gov/vs/nahps/brucellosis/ .
February 14, 2007.
9. Facts about brucellosis. US Department of Agriculture
website. at: http://www.aphis.usda.gov/vs/nahps/brucellosis/ .
November 11, 2005.
10. The Merck Manual of Medical Information . Simon and
Schuster, Inc.; 2000
BOĞMACA
Wooping Cough; Pertussis.
Bulaşıcı bakteriyel akciğer ve solunum yolları hastalığıdır.
Bakteri solunum yollarına yayılarak iltihap, mukus artışı ve
tıkanmaya neden olur. Hapşırıl, öksürük ile havadan bulaşır.
Çok bulaşıcıdır, salgınlar yapar. Boğmaca nın etkeni
Bordetella pertussis adında bir bakteridir. Boğmaca en sık
Çocuklarda özellikle erken çocukluk döneminde,
Aşı olmamış çocuklarda,
Hasta ile aynı ortamı paylaşan kişilerde,
Yuva, kreş, okul, vb. ortamlarda,
Kalabalık ve sanitasyonu bozuk ortamlarda yaşayanlarda,
Hamilelerde daha sık görülür.
Son zamanlarda erişkinlerde
görülmeye başlanmıştır.
de
giderek
artan
sıklıkta
Boğmaca ne şikayete neden olur?
Hastalık mikrop bulaşmasından 1- 2 hafta sonra başlar. En sık
görülen şikayetler:
Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı,
Hapşırma,
Göz kızarıklığı ve gözlerde sulanma,
Hafif ateş,
Kuru öksürük;
Öksürük günler içinde giderek artar ve 2- 6 hafta
kadar sürebilir,
Öksürük nöbetleri olur, çocuk bir nefeste
defalarca öksürür, sonunda boğulur gibi olup derin
bir nefes alır.
Boğulur tarzda ard arda öksürük krizi ve ardından
derin nefes alma hastalığa adını koydurur (
boğmaca, wooping cough ),
Küçük çocuklarda derin nefes alma kısmı
duyulmayabilir. Küçük çocuklarda öksürüklerin
ardından iç çekme, öğürme veya kusma şeklinde
sonlanma olabilir.
İlerlemiş vakalarda çocuk öksürük nöbetleri
sırasında havasız kalıp morarabilir, bayılabilir,
Öksürük nöbetlerini takiben bulantı kusma çok
görülür.
Boğmaca hastalığı ne şikayetlere yol açar?
Boğmaca ciddi ve sık komplikasyonlara neden olan bir
hastalıktır. Öksürük krizleri sırsında artan basınç nedeniyle
göz aklarında kızarıklık ve kanamalar olabilir ayrıca boğmaca
atakları sırasında çocuklarda ciddi ve hayatı tehdit eden
komplikasyonlara sık rastlanır en sık:
Epilepsi atakları,
Nefessiz kalma,
Zatürre
Akciğerlerde kollaps sonucu akciğerlerin bir kısmının
kapanması ve iş görememesi,
Karın ve kasık fıtıkları,
Beyin ödemi,
Beyin kanamaları ( ciddi
sakatlıklara neden olur ),
nörolojik
izler
ve
Ölüm nadirdir ancak bebeklerde ölüm oranı %2 ye kadar
çıkar.
Öksürük ataklarının şiddeti ve süresi zamanla azalarak
kaybolur. Hastalık normalde 6 hafta kadar sürer, nadiren 3 ay
kadar sürdüğü olur.
Boğmaca teşhisi nasıl konur?
Boğmaca teşhisi koymak zordur. Özellikle büyük çocuklarda ve
erişkinlerde hastalığı teşhis etmek daha da zor olur. Hastalık
şikayetleri öksürük yapan bütün hastalıklar ile karışır ve
grip sanılarak geçiştirilir. Geç dönemde ortaya çıkan
şikayetler ise bronşitle karışır. Grip ve bronşit ilaçları
şikayetleri baskılar ve teşhisi geciktirir. Kesin teşhis
laboratuvar testleri ile konur.
Kan testleri:
Hemogram,
CRP ( inflamasyonun göstergesidir),
Sedimantasyon,
Burun, Boğaz kültürü ( boğmaca için ),
Akciğer filmi teşhise götüren testlerdir.
Boğmaca tedavisi:
Boğmaca antibiyotikler ile tedavi edilir. Özellikle makrolid
gurubu antibiyotikler kullanılır. Antibiyotik erken dönemde
başlanır ise etkilidir. Geç dönemde antibiyotik öksürük
krizlerini azaltamayabilir. Antibiyotiklerin dozu ve süresi
ile oynanmamalıdır. Çocukların öksürük nöbetleri e ardından
gelen kusma atakları sırasında az az ve sık sık beslenmesi,
bol sulu gıdalar alması önerilir. Aşağıdaki durumlarda çocuğun
hastanede yatırılarak tedavisi gerekir.
Bol iltihaplı veya kanlı balgam gelmeye başlaması,
Çocuğun şuurunun bozulması,
Sürekli uykuya meyil olması,
Ateşin sürekli 40 derece olması,
Nefes almakta zorluk çekmesi,
Sık sık nefes almaya başlaması,
Morarması,
Gözde kanama olması,
Karnında şişme olması ve dışkı yapmakta zorlanması (
fıtık ve boğulma nedeniyle ),
Sürekli kusması hastaneye yatma sebebidir.
Boğmacadan korunma:
Boğmaca aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Boğmaca aşısı
çocukluk aşı programının önemli bir parçasıdır ve karma aşı
içinde ( Boğmaca Difteri Tetanos ) yapılmaktadır. Boğmaca
olduğu kesin bir kişi ile temas durumunda koruyucu antibiyotik
başlanması gereklidir. Evde boğmaca geçiren bir hasta var ise
aşılı olsalar dahi tüm ev halkının koruyucu olarak antibiyotik
alması gerekir.
Boğmaca özellikle bir yaş altı çocuklarda çok tehlikeli olan
ve aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.
Referanslar:
1. American Medical Association
http://www.ama-assn.org
2. Center for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov
3. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
4. Healthy U
http://www.healthyalberta.com/
5.
American
Medical
Association
http://www.ama-assn.org/ .
website.
at:
6. Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of
Pediatrics . 17th ed. Philadelphia, PA: Saunders; 2004.
7. Berkow R. The Merck Manual of Medical Information . New
York, NY: Simon and Schuster, Inc; 2000.
8. Centers for Disease Control and Prevention website. at:
http://www.cdc.gov/ .
9.
Harrisons
Online
website.
at:
http://harrisons.accessmedicine.com/ .
10. Kleigman RM, Behrman RE, Jenson HB, eds. Nelson Textbook
of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia PA: Saunders; 2007.
11.
Pertussis.
EBSCO
DynaMed
website.
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated April
2009. May 22, 2009.
12. Recommended adult immunization schedule—United States,
2010. Centers for Disease Control and Prevention, MMWR
website.
at:
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/wk/mm5901-Immunization.pdf.
Published January 15, 2010. January 24, 2011.
13. Recommended immunization schedule for persons aged 0
through 6 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. January 24, 2011.
14. Recommended immunization schedule for persons aged 7
through 18 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf. January 24, 2011.
15. Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis
(Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Published November 18, 2008.
January 24, 2011.
16. Virginia Department of Health website. at:
http://www.vdh.state.va.us/ .
17. 1/31/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Centers for
Disease Control and Prevention. Recommended immunization
schedules for persons aged 0-18 years—United States, 2008.
MMWR. 2008;57;Q1-Q4. Centers for Disease Control and
Prevention,
MMWR
website.
at:
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5701a8.htm
.
Updated January 10, 2008. January 28, 2008.
18. 1/24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Centers for
Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations
for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and
acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee
on immunization practices, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep.
2011;60