Başabaş ve Kaldıraç Analizi
advertisement
6. ÜNİTE Anadolu Üniversitesi Başabaş ve Kaldıraç Analizi Finansal Yönetim, 2. Baskı Prof. Dr. Nurhan AYDIN Yard. Doç. Dr. Mehmet BAŞAR Yard. Doç. Dr. Metin COŞKUN Anadolu Üniversitesi İÇİNDEKİLER Başabaş Analizinin Amaçları Doğrusal Başabaş Analizi Doğrusal Olmayan Başabaş Analizi Faaliyet ve Finansal Kaldıraç Analizleri Finansal Analizde Bilanço ve Gelir Tablosu Rakamlarının Kalitesi Aydın, Başar, Coşkun 2/25 Anadolu Üniversitesi Başabaş Analizinin Amaçları Üretime ilişkin faydalar Masrafların kontrolüne ilişkin faydalar Kâr planlamasına ilişkin faydalar Aydın, Başar, Coşkun 3/25 Anadolu Üniversitesi Doğrusal Başabaş Analizi Varsayımlar: Sabit maliyetler çeşitli üretim düzeylerinde değişmemektedir. Birim başına değişken maliyetler, tüm üretim düzeylerinde sabit kalmaktadır. Genel fiyat düzeyi değişmemektedir. Ürünlerin satış fiyatı miktara bağlı olarak değişmemektedir. Üretilen ürünlerin tamamı satılmaktadır. Diğer bir ifade ile stoklama yoktur. Üretim hacmine bağlı olarak üretim faktörlerinin verimliliği değişmemektedir. Aydın, Başar, Coşkun 4/25 Anadolu Üniversitesi Başabaş Üretim ya da Satış Düzeyinin Hesaplanması Deneme- Yanılma Yöntemi Grafikle Saptama Yöntemi Cebirsel Yöntem Aydın, Başar, Coşkun 5/25 Anadolu Üniversitesi 1- Deneme- Yanılma Yöntemi Aydın, Başar, Coşkun 6/25 Anadolu Üniversitesi 2- Grafikle Saptama Yöntemi Aydın, Başar, Coşkun 7/25 Anadolu Üniversitesi 3- Cebirsel Yöntem Bir işletmenin cebirsel yöntemle faaliyet başabaş noktasını, belirlemek için toplam maliyet ile toplam hâsılatı birbirine eşitlemek gerekir. Toplam hâsılat, birim satış fiyatı (F) ile satış miktarının (Q) çarpımına eşittir. TH = F x Q Aydın, Başar, Coşkun 8/25 Anadolu Üniversitesi Toplam maliyet sabit maliyetler (SM) ile değişken maliyetlerden (DM) oluştuğuna göre; TM = SM + (DM x Q) Aydın, Başar, Coşkun 9/25 Anadolu Üniversitesi Hâsılata Dayalı Olarak Başabaş Noktasının Saptanması Aydın, Başar, Coşkun 10/25 Anadolu Üniversitesi Nakit Başabaş Analizi Sabit maliyetler arasındaki, doğrudan nakit çıkışı gerektirmeyen amortismanlar, karşılıklar gibi giderlerin sabit maliyetlerden düşülmesi gerekmektedir. Böylelikle doğrudan nakit çıkışı gerektiren maliyetler dikkate alınmaktadır. Aydın, Başar, Coşkun 11/25 Anadolu Üniversitesi Nakit başabaş üretim düzeyi, önceki formülde küçük değişiklik yapılarak hesaplanabilir. Nakit çıkışı gerektirmeyen giderler “n” ile gösterilirse nakit başabaş üretim düzeyi aşağıdaki eşitlikle hesaplanır: Aydın, Başar, Coşkun 12/25 Anadolu Üniversitesi Doğrusal Olmayan Başabaş Analizi Tam rekabet piyasası dışındaki piyasalarda genel olarak bir işletmenin arz ettiği mamulün miktarı arttıkça fiyatı düşecektir. Diğer taraftan birim başına değişken maliyetlerde üretim düzeyine bağlı olarak değişecektir. Aydın, Başar, Coşkun 13/25 Anadolu Üniversitesi Birim değişken maliyetler üretim düzeyi arttıkça belirli bir noktaya kadar düşmekte ve daha sonra da artmaktadır. Bu durumda ise birden fazla başabaş noktası oluşmaktadır. En fazla kâr toplam hâsılat ile toplam maliyet arasındaki farklılığın en büyük olduğu zamanda elde edilir. Aydın, Başar, Coşkun 14/25 Anadolu Üniversitesi Doğrusal Olmayan Başabaş Analizi Aydın, Başar, Coşkun 15/25 Anadolu Üniversitesi Faaliyet ve Finansal Kaldıraç Analizleri Bir işletme faaliyetlerinde ya da finansmanında sabit giderleri varsa kaldıraçtan faydalanıyor demektir. Faaliyet kaldıracı sabit maliyet yükleyen varlıkların kullanımıyla ortaya çıkarken, finansal kaldıraç, sabit maliyet gerektiren borçların (imtiyazlı hisse senetleri de dâhildir) kullanımıyla oluşur. Aydın, Başar, Coşkun 16/25 Anadolu Üniversitesi Faaliyet Kaldıracı ve Faaliyet Kaldıracı Derecesi Bir işletmenin faaliyet kaldıracı, maliyetlerin hangi oranda sabit, hangi oranda değişken olduğunu ifadeye yarayan bir kavramdır. Aydın, Başar, Coşkun 17/25 Anadolu Üniversitesi Kârlılık- Maliyet İlişkisi Aydın, Başar, Coşkun 18/25 Anadolu Üniversitesi Faaliyet kaldıracı derecesi(FKD), belirli bir satış düzeyinde (üretim) satış hâsılatındaki % 1 değişikliğin FVÖG' de oluşturacağı yüzde değişikliktir. Aydın, Başar, Coşkun 19/25 Anadolu Üniversitesi Finansal Kaldıraç ve Finansal Kaldıraç Derecesi Finansal kaldıraç derecesi belirli bir satış düzeyinde FVÖG'deki % değişikliğin, HBG'lerde ya da net gelirlerde oluşturacağı yüzde değişiklikle ölçülür. Aydın, Başar, Coşkun 20/25 Anadolu Üniversitesi Kaldıraç Derecesi ve Risk Kaldıraç derecesi bir işletmenin karşılaşacağı risk derecesiyle ilgilidir. Faaliyet kaldıracı, işletmenin yatırımlarının riski yanında satışlarının ve maliyetlerinin değişebilirliğine bağlı olarak ortaya çıkan riskiyle de ilgilidir. Aydın, Başar, Coşkun 21/25 Anadolu Üniversitesi Genel bir kural olarak faaliyet ve finansal kaldıraçtan oluşan toplam kaldıraç arttıkça, işletmelerin risk dereceleri de artmaktadır. İşletme tarafından arzulanan belirli bir kaldıraç derecesini sağlamak için faaliyet ve finansman kaldıraçları çeşitli şekillerde birleştirilebilir. Aydın, Başar, Coşkun 22/25 Anadolu Üniversitesi Finansal Analizde Gelir Tablosu ve Bilanço Rakamlarının Kalitesi Bir işletmenin finansal analizinin yapılmasında işletme tarafından raporlanan gelirlerinin doğruluğu kadar, bilânçonun doğruluğu da çok önemlidir. Aydın, Başar, Coşkun 23/25 Anadolu Üniversitesi Gelirlerin Kalitesi Bir işletmenin gelirlerinin kalitesi dendiği düşünülmesi gereken iki önemli nokta vardır. zaman Birincisi, yüksek kaliteli gelirler, nakit ya da nakde dönük gelirlerdir. İkincisi, işletmenin gelirleri ne derecede düzenli-olağan, alışılmış-faaliyetler sonucu oluşuyorsa o derece kaliteli sayılırlar. Buna karşılık işletmenin rapor ettiği gelirlerin büyük bir kısmı düzenli faaliyetler sonucu olmuyorsa, gelirlerin kalitesi düşecektir. Aydın, Başar, Coşkun 24/25 Anadolu Üniversitesi Bilançonun Kalitesi Eğer bir işletmenin bilançosundaki varlıkların pazar değeri defter değerine eşit ya da fazla ise, işletmenin bilançosunun kalitesi yüksektir. Aksi durumda işletmenin bilançosunun kalitesi düşük olacaktır. Eğer bir işletmenin stoklarının büyük bir bölümü modası geçmiş ürünlerden oluşmuş ise, bu ürünler satılıncaya kadar bilançonun kalitesi düşük olacaktır. Varlıkların kalitesiyle ilgili olarak analistin dikkat etmesi gereken bir konu da gizli taahhütlerdir. Aydın, Başar, Coşkun 25/25
