araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü

T.C
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇ ANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
ARAŞTIRMA BÜLTENİ
TÜRKİYE'DEKİ YAYILIŞI İÇERSİNDE AKDENİZ DEFNESİ (Laurus nobilis LJ'nin
YAPRAK KALİTESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR
GİRİŞ
Yurdumuzda doğal olarak yetişen
defne ağacı toplulukları orman rejimi
dahilinde O.G.M. 'nün 25.6.1964 tarih ve
156 sayılı tebliği, sahipli arazilerdekiler ise
yine O.G.M. 'nün 16.7.1964 tarih ve 755
sayılı tamiminde belirtilen esaslara göre
yaprak üretimine uzun süre konu olmuştur.
1982 yılından beri ise O.G.M'nün 161-A
sayılı tebliğ esasları yürürlüktedir. Üretim
2896 sayılı kanunla değişik 6831 sayılı
kanunun 37. maddesine göre izin verilerek
ve sadece tarife bedeli tahsil edilerek
yaptırılmaktadır.
Defne ağacının başlıca iki kısmı
değerlendirilir. Değerlendirilen kısımlar
yapraklarve meyvelerdir. Asıl önemi haiz
olan yapraklar olup, esas itibariyle
kurutulmuş herb ve küçük oranda da eterik
yağ üretiminde kullanılır. Türkiye dünya
defne yaprağı pazarında % 90'nın üzerinde
bir pay ile en önemli üretici ülke olmaya
uzun yıllardır devam edegelmektedir.
Tüketici ülkeler ise hemen hemen tüm
dünya ülkeleridir (GÖKER- ACAR, 1983).
Ormancılık Araştırma Enstitüsü
yayınlarından Teknik Bülten Serisi No. 186
ile
1987
vılında
yayınlanan
DEFNE_(Laurus nobilis L.) YAPRAĞI VE
YAPRAK
ETERİK
YAĞININ
ÜRETİLMESİ DEĞERLENDİRİLMESİ
adlı çalışma ile bu konuda birçok temel
sonuca ulaşılmış olup, bu temel veriler esas
alınarak ülke genelinde üretime konu
olabilecek defneliklerin üretime açılma
olanakları, üretimin teknik koşulları ve
yaprak kalitelerinin saptanması amacı ile
uygulama
açısından
yararlı
olacağı
düşünülen bu çalışma ele alınmıştır.
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Çalışmada kullanılan materyal Ormancılık
Araştırma Müdürlüklerince sağlanmıştır.
Materyalin
sağlanmasında
gözönünde
tutulan esaslar şunlardır:
a) Coğrafi Bölgeler itibariyle defne
yayılışının bulunduğu yörelerden Bölgeleri
temsil etmek üzere üçer alt yöre
belirlenmiştir.
b) Bu alt yörelerden, yaz devresini
kapsamak üzere haziran, temmuz, ağustos
ayları başlarında yaş materyal toplanmıştır.
c) Toplanan yaş materyal bol havalandırılan
kapalı yerlerde 10-15 gün süre
ile yapraklar oda kurusu hale gelene kadar
kurutulmuştur.
Yukarıdaki işlemler Ormancılık
Araştırma
Müdürlüklerince
gerçekleştirilmiş, hazırlanan kuru yapraklar
ambalajlanarak orijin belgeleri ile Ege
Ormancılık
Araştırma
Müdürlüğüne
gönderilmiştir. Materyalin sağlandığı yöreler
şunlardır:
1) Doğu Karadeniz Bölgesi: Değirmendere
-Trabzon
2) Orta Karadeniz Bölgesi: Sinop Akliman, Sinop- Boyabat yol güzergahı
3) Batı Karadeniz Bölgesi: Krz. EreğliZonguldak
4) Marmara Bölgesi: Bursa -Çı narcık ,
Armutlu, Yalova, Gökçedere
5) Ege Bölgesi: Kuşadası-Aydın
6) Batı Akdeniz Bölgesi: Antalya
7) Doğu Akdeniz Bölgesi: Dörtyol-Hatay
Kuru yaprak materyaline ait ISO 306 numaralı standarda göre hazırlanan
örnekler (RETSCH-Cutting Mill SMI)
değirmende 2 mm trapezoidal delikli elek
kullanılarak öğütülmüş, ISO- 939 numaralı
standarda göre rutubet miktarları; ISO 6571 numaralı standarda göre de eterik yağ
miktarları tayin edilmiştir. Bu işlemler Ege
Ormancılık
Araştırma
Müdürlüğü
Laboratuvarında yapılmıştır.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Çalışma ile ortaya çıkan sonuçlan
şöylece sıralayabiliriz:
1- Bu çalışma ile de ortaya konduğu üzere,
herb yaprak üretimi için en uygun
Bölgelerin Ege ve Akdeniz Bölgeleri
olması dolayısıyla üretimin bu bölgelerde
yoğunlaşmış olması ve buna bağlı olarak
problemlerin
de
bu
Bölgelerde
yoğunlaşması doğaldır. Geliştirilecek genel
tedbirler içerisinde bu durum göz önünde
bulundurulmalıdır.
2- Bütün Bölgelerde yaprakların içerdiği
eterik yağ esas bileşimi itibariyle önemli ve
yorumlanabilir bir farklılık göstermemekte
olup, bileşim açısından yaprak kalite
farklılığı söylenemez.
3- Yaprak kalitesini etkileyen en önemli
husus olarak beliren eterik yağ miktarı
açısından defnenin Türkiye genelinde
yayılış gösterdiği Coğrafi Bölgeleri iki
gruba ayırmak mümkündür. a) Batı
Akdeniz, Doğu Akdeniz, Ege ve Doğu
Karadeniz Bölgeleri. Bu Bölgelerin defne
yaprağı diğer Bölgelere göre daha yüksek
oranda eterik yağ içermektedir. b) Orta
Karadeniz, Batı Karadeniz ve Marmara
Bölgeleri. Bu Bölgelerin defne yaprağı
eterik yağ oranı daha düşüktür.
4- Eterik yağ miktarı Bölgesel iklim
tiplerine
göre
önemli
farklılık
göstermektedir. Sıcak fakat yeterli yağış
dolayısıyla kurak olmayan, ancak yaz
peryodunda yüksek evapotranspirasyonun
görüldüğü uzunca bir kurak sezon olan
yörelerde yetişen veya yetiştirilecek
defneliklerden kaliteli yaprak sağlanabilir.
5- Yaprak kalitesinin en önemli belirleyici
unsuru olan eterik yağ miktan ve
eterik yağın bileşimi yanında özellikle herb
yaprak üretiminde kalite için önemli olan
yaprakların fiziksel özeilikleri açısından da
iklim tipi önem arzetmektedir.
6- iklim tipi ayrıca herb yaprak üretim
maliyetleri
açısından
da
önem
arzetmektedir.
Kaliteli yaprak, yukarıda belirtilen
fiziksel ve kimyasal özelliklerin yanı sıra iyi
bir kurutma işlemi sonucu elde edilen
yaprak olduğuna göre; kurutma işleminin de
uygun ve ucuz sağlanabilmesi gerekir. En
uygun ve ucuz kurutma doğal kurutma olup,
iyi bir doğal kurutma için gerekli hava
şartları ise; rutubetsiz sıcak, kuru bir
havanın belirli bir periyod boyunca devam
etmesi, bu periyotta yağış görülmemesi,
rutubet oranının fazla değişmemesi, çiğ,
kırağı gibi olayların vukubulmamasıdır.
Dr. M. İlker ACAR-1988.
Teknik Bülten No:202 İç Anadolu
Ormancılık
Araştırma
Enstitüsü
Müdürlüğü, Ceyhun Atıf KANSU Cad.
No:142 Balgat/ANKARA
Tel: 0 312 213 17 34
Faks: 0 312 212 29 44
Web: www.oae.gov.tr/yayınlar