Kölelik Kavramı Ve Köleliğin Ortaya Çıkışı

ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-I
3.Ders
Dr. İsmail BAYTAK
Mezopotamya
YUNAN
ANADOLU
İRAN
MISIR
HİNT
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yunanlılar; İki nehir arası,
Mısırlılar; Naharina (iki nehir arası),
Araplar; Cezire (ada),
Sümerler; Kengi,
Kalde
Agade (Akkad),
Babilonya,
Martu Ülkesi ve Subartu,
Gutium ve Elam
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
• Fırat ve Dicle nehirleri birçok isimle anılırlar.
Fırat Nehri
- Sümerce: Buranun
- Akadça: Pu-rat-tu
- Yunanca: Euphrates
- Farsça: Ufratu
huperethuua(geçmesi kolay)
Dicle Nehri
- Sümerce: İdigna(akan su)
- Akadça: İdiglat idiklat
- Elamca: ti-gi-ra
- Yunanca: Tigris
- Farsça: Tigra
- İbranice: Hiddekel
- Süryanice: Diklat
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
• Mezopotamya coğrafi bir adlandırma olup; dünyanın
en eski uygarlığı Fırat ve Dicle arasındaki Basra
Körfezi’ne kadar olan alüvyal ova bölgesidir.
• Akdeniz ile Basra Körf. arasında kalan 120.000 m²
lik bir alanla yüksek dağlarla çevrili güneye dönük
bir hilal biçimindedir.
• Aşağı Mezopotamya (Kalde ülkesi): Bağdat-Basra
körfezi arası….sümer akad babil
• Yukarı Mezopotamya (Asur ülkesi): Toroslar-Bağdat
arası.
• Bu bölgede çok önemli uygarlıklar kuruldu. Sebebi;
– Göç yolları üzerinde bulunması,
– Topraklarının verimli olması,
– İklimin elverişli olması,
– Irmaklarından sulama yapılabilmesi
Sulu TARIM
zaman takvim işgücü ve organizasyonu=DEVLET
Su yolu TAŞIMACILIK
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
• Mezopotamya coğrafi bir terim olmanın yanısıra
• Sümer, Akad, Babil, Asur, Mitanni, Hitit, Pers…..
gibi uygarlıkların oluşturduğu kültür sentezidir.
Genellikle site (kent) devleti biçiminde oluşmuşlardır.(Polis, Nom, Site)
Genellikle iklim ve yer şekillerinin uygun olduğu su kenarlarında
kurulmuşlardır.
• Daha çok tarıma dayalı üretim vardır.
• Çok tanrılı din yaygındır.(ilk tek tanrılı din İbranilerdedir)
Yönetim anlayışları tanrısal (teokratik)
– Bütünüyle tanrısal: Mısır (tanrı kral)
– Yarı tanrısal: Mezopotamya (rahip kral)
TOROS
DAĞLARI
SURİYE
ÇÖLÜ
MEZOPOTAMYA
BASRA
KÖRFEZİ
ZAĞROS
DAĞLARI
NOT:
Mezopotamya’da kalıcı mimari
eser bırakacak malzeme (taş)
bulunmadığı için, o dönemden
günümüze kadar eser
kalmamıştır.
Yazı Öncesi Tarihi
• M.Ö. 12.000 son buzul çağı ile iklim ılımanlaşır.
• Besin kaynakları da paralel olarak değişir.
• Yabani domuz, geyik, koyun, keçi….
• M.Ö. 10.000 lerden sonra avcı-toplayıcı gider.
Yerine besin üretebilen ve saklayabilen topluluklar
oluşur.
Hassuna, Samarra, Halaf, Ubeyd kültürleri
Yazı Öncesi Tarihi
• Hassuna: Musul civarı
Tel Soto, Yarım Tepe I, Um Dabagiye höyükleri
• Samarra: Anadolu, Kuzey ve Orta Mezopotamya civarı
Matarra, Tel-es-Sawwan, Çoga Mami höyükleri
• Halaf: R’as al-Ayn ve Habur Vadisi civarı
• Ubeyd: Güney Mezopotamya civarı
ZİGGURAT
Ziggurat adında tapınaklar yapmışlar. Son
katı gözlemevi olmuş ve astronomi
gelişmiştir.
Gözlem evi (rasathane)
İbadet Yeri
(Tapınak-Mabet)
Pazar Yeri (Ticaret)
ZİGGURAT TAPINAKLAR
SÜMERLERDE ZİGGURAT
UYGARLIKLARIN ETKİLEŞİMİ
MEZOPOTAMYA
MISIR
ANADOLU UYGARLIĞI
YUNAN UYGARLIĞI
DOĞU
HELENİZM
ROMA
İSLAM UYGARLIĞI
BATI UYGARLIĞI